Professional Documents
Culture Documents
მით ვაჟა
მით ვაჟა
პოემის მთავარი პერსონაჟი თორღვა განთქმული მონადირეა. მას სამი აზარი აუთავებია ,
მეოთხეს ერთიღა უკლია („აზარის ათავება“ ნიშნავს ასი წმინდა ნადირის მოკვლას.
მაშასადამე, თორღვას 399 წმინდა ცხოველი მოუკლავს). და აი, სწორედ ამ დროს
ნახულობს იგი საოცარ სიზმარს: სანადიროდ წასული ირმების ხროს წააწყდება ,
რომელსაც ნადირთპატრონი ქალი მწყემსავს. ჯოგიდან განაპირებული ერთი „რქა-მნათი "
ირემი ისე გააბრაზებს ნადირთპატრონს, რომ იგი ცხოველს დაწყევლის: „ანაწერიმც ხარ
აგრია ზეგვე თორღვაის თოფისა"-ო (ვაჟა 1930: 33-34).
მოსახდენი მაინც მოხდა: თორღვას აუსრულდა ბერიკაცის წყევლა: გაუწყდა ცოლ -შვილი
და მარტოდმარტო დარჩა. უბრუნდება რა მომხდარის გახსენებას , თორღვა თავს
იმართლებს:
ღვთის რჩეულ ნადირს აქვს განსაკუთრებული ფერი (მაგალითად, თეთრი ფერის ჯიხვი ან
ირემი, რაც ძალზე იშვიათობაა სინამდვილეში), ამობრუნებული რქები, მონადირის მიერ
იარაღის დამიზნებისას ცხოველს რქებზე სანთლები დაენთება ან ჯვარი გამოესახება , სხვა
შემთხვევაში ირემს რქები ოქროთი ან ვერცხლით აქვს მოჭედილი და ა .შ . ხალხურ
გადმოცემებში ხშირად გამორჩეული ნადირის სახით თვითონ ნადირთპატრონი
გამოეცხადება მონადირეს და მიუვალ კლდეებში გაიტყუებს.
ჭკვიანმა და იღბლიანმა მონადირემ იცის, რომ ასეთი სახის ნადირი არ უნდა მოკლას :
„ერთ მონადირეს დაუნახავს ჯიხვი, ამოუღია მიზანში, მაგრამ თოფი არ გავარდნილა ,
ჯიხვის რქებზე კი სანთლები ანთებულა. ამბობენ: ჯიხვი თავისმა მფარველმა იხსნაო"
(ცანავა 1992: 47).
გრიგოლ რობაქიძის აზრით, ვაჟას პოემის გმირს თორღვას წმინდა გიორგი ეცხადება
თეთრწვერა ბერის სახით. ის ესარჩლება რქასანთლიან ნადირს:
თუ იქნებოდა ხატისა?"
ვაჟას პოემის გმირი ისჯება იმის გამო, რომ რქასანთლიან ირემს კლავს , თანაც , როგორც
ირკვევა, ნადირს კლავს წმინდა ადგილას - ნასაყდრალის სიახლოვეს. მონადირის ცოდვა
ორმაგად დიდია. ერთი ხალხური გადმოცემის მიხედვით, ივრის ხეობაში , დამასტურის
სალოცავში, ირემი ყოფილა შემოჩვეული. ეს გაუგია გულხარბ მონადირეს და მის
მოსაკლავად წასულა. ირემი დაწოლილი დახვედრია. ორჯერ უსვრია თოფი, მაგრამ ვერ
მოურტყამს. ირემი წამომხტარა და საზარის (სამრეკლოს) ქვეშ შევარდნილა . მესამედ
მონადირეს უკვე მოურტყამს მიზანში და ვიღაც უჩინრის ხმაც გაუგონია : „წადი ეხლა ,
შვილი დაამკაცრევეო (გააპატიოსნეო)". ერთი ვაჟიშვილი ჰყოლია მონადირეს. მისულა
სახლში და შვილსაც მაშინ დაულევია სული.
გასაგებია ძნელადა,
არ დავინანებთ, გავქელავთ,
მივიდა, ბევრი იტირა, რო ჯვარი ნახა რქასაო". (ქართული ფოლკლორი 1981: 21)
ბიზანტიური ხანის ბერძენი გმირი დიგენის აკრიტასი კლავს ირემს , რომლის რქებში ჯვარი
და ბეჭებს შუა ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის ხატი აღმოჩნდება . შეძრწუნებული გმირი
საკუთარ აღსასრულს იწინასწარმეტყველებს: „სამასი დათვი მოვკალი და სამოცდაორი
ლომი და, აჰა, ბედისწერამ წმინდა ირემს შემახვედრა, რომელსაც რქებში ჯვარი ჰქონდა ,
თავზე ვარსკვლავი და ბეჭებზე ღვთისმშობელი. ცოდვაში ჩავვარდი და უნდა მოვკვდე "
(დესტუნისი 1883: 29-30).
თორღვა:
ვაჟას პოემის დასასრულში კვლავ თავს იჩენს თორღვას დაუოკებელი სურვილი - კვალში
ჩაუდგეს ირემს და ხალხი ისევ ალაპარაკოს მის მომავალ ნანადირევზე . ამ დეტალით ვაჟა
კიდევ უფრო ამძაფრებს გმირის ჰუბრისის განცდას.
საკუთარი პოემის კომენტარებში ვაჟა წერს: „მთის ხალხს სწამს, რომ წმინდა ცხოველის ,
შინაურის თუ გარეულის ბეჭში, ვისაც იგი ეკუთვნის ან მოუკლავს, - სწერია კაცის ავი და
კარგი თავგადასავალი".
ვაჟას სამივე პოემაში სიზმარს გარკვეული დატვირთვა აქვს: სიზმრის საშუალებით ხდება
საკრალური დროის აღდგენა. ამასთანავე, სიზმარი წინასწარმეტყველურია და ,
ვითარების შესაბამისად, ხან წარმატებას, ხანაც კიდევ უბედურებას მოასწავებს
მონადირისათვის.