CHƯƠNG 2.

CHUYỂN MẠCH VÀ NGHỊCH

LƯU PHỤ THUỘC

www.hcmute.edu.vn Ho Chi Minh City University of Technical Education

 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Hiện tượng chuyển mạch: một van khóa lại và một van
mở ra. Dòng tải chuyển từ van này sang van khác
- Chuyển mạch lý tưởng: thời gian chuyển mạch bằng không.
- Chuyển mạch thực tế: chuyển mạch diễn ra trong một khoảng thời
gian. Thời gian này gọi là thời gian chuyển mạch.

- Nguyên nhân chuyển mạch thực tế là do điện cảm trong mạch van.
Điện cảm này có thể do dây nối hoặc điện cảm tản máy biến áp.
[2]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ 1 pha 2 nửa chu kỳ

[3]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Quy luật điện áp trong mạch trùng dẫn
Phương trình cân bằng điện áp

Cộng hai phương trình trên

Nếu coi dòng Id được là phẳng thì

Trong giai đoạn chuyển mạch trùng dẫn, điện áp biến thiên theo quy luật
bình quân các điện áp pha nguồn có van tham gia chuyển mạch

[4]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ 1 pha 2 nửa chu kỳ

[5]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ 1 pha 2 nửa chu kỳ
Xét quá trình chuyển mạch từ T1 sang T2
Trong quá trình chuyển mạch

Kết thúc quá trình chuyển mạch

Phương trình mạch vòng chuyển mạch

Nghiệm của phương trình

[6]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ một pha 2 nửa chu kỳ
Tại thời điểm chuyển mạch kết thúc

Sụt áp do chuyển mạch

Biểu thức xác định góc trùng dẫn

Điện áp của chỉnh lưu

[7]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ 1 pha 2 nửa chu kỳ

Đặc tính ngoài thể hiện mối liên hệ giữa

điện áp đầu ra của chỉnh lưu và dòng
điện tải

[8]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình 1 pha 2 nửa chu kỳ

[9]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình cầu một pha

[10]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình cầu một pha

Biểu thức xác định góc trùng dẫn

Điện áp của tải bị mất đi

Điện áp của chỉnh lưu

[11]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình tia ba pha
Phương trình mạch vòng chuyển mạch

Nghiệm của phương trình

Tại thời điểm chuyển mạch kết thúc

[12]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Trong đoạn , điện áp trên tải là
Biểu thức xác định góc trùng dẫn

Điện áp của tải bị mất đi

Điện áp của chỉnh lưu

[13]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình cầu ba pha

[14]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình cầu ba pha

Biểu thức xác định góc trùng dẫn

Điện áp của tải bị mất đi

Điện áp của chỉnh lưu

[15]
 VẤN ĐỀ CHUYỂN MẠCH
Chuyển mạch van trong sơ đồ hình cầu ba pha

[16]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc là chế độ làm việc của sơ đồ chỉnh lưu mà ở đó năng lượng từ
phía một chiều được đưa trả về phía xoay chiều

- Nghịch lưu phụ thuộc xảy ra do tải có chứa thành phần Ed

- Mạch van hoạt động phụ thuộc vào nguồn xoay chiều nên gọi là nghịch lưu phụ
thuộc
- Nguồn phát năng lượng nếu chiều sức điện động và dòng
qua nó trùng nhau
- Nguồn tiêu thụ năng lượng nếu chiều sức điện động và
dòng điện trái nhau
Nghịch lưu xảy ra khi có hai điều kiện sau
1. Để phía tải phát năng lượng thì dòng điện phải cùng dấu
với sdd Ed
2. Để phía lưới nhận năng lượng thì dòng điện phải ngược
chiề với điện áp Udα

[17]
 Nghịch lưu phụ thuộc

Giữ nguyên mạch chỉnh lưu chiều, dòng id không thay đổi
1. Đảo chiều sdd E, giữ nguyên dòng id
2. Đảo chiều Udα hay α>π/2

[18]
 Nghịch lưu phụ thuộc

Thay đổi mạch chỉnh lưu, dòng điện tải id đảo chiều
1. Giữ nguyên sdd E, đảo chiều dòng id
2. Đảo chiều Ud hay α>π/2

[19]
 Nghịch lưu phụ thuộc

Điều kiện thực hiện nghịch lưu phụ thuộc

1. Phía tải phải có sdd Ed và dòng điện tải id phải đi ra
khỏi cực dương của Ed và đi vào cực âm của Ed. Hay
sdd Ed làm việc ở chế độ máy phát

2. Góc điều khiển đây là điều kiện để hay phía

lưới là nơi nhận năng lượng

3. Góc khóa van , tr là thời gian phục hồi tính

chất khóa của van. Đây là điều kiện đảm bảo an toàn,
không bị sự cố lật nghịch lưu.

[20]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc 1 pha 2 nửa chu kỳ

Dòng điện tải trong chế độ nghịch lưu

Điện áp đầu ra phía chỉnh lưu

Công suất trả về lưới

[21]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Góc nghịch lưu

Góc khóa

Phương trình xác định góc

chuyển mạch

Điều kiện của góc mở

[22]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình tia một pha

[23]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình cầu một pha

[24]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình cầu một pha
Sụt áp do chuyển mạch

Dòng điện tải trong chế độ nghịch lưu

Phương trình xác định góc chuyển mạch

Điện áp đầu ra chỉnh lưu

Điều kiện của góc mở

[25]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình cầu một pha

[26]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình tia ba pha
Sụt áp do chuyển mạch

Dòng điện tải trong chế độ nghịch lưu

Phương trình xác định góc chuyển mạch

Điện áp đầu ra chỉnh lưu

Điều kiện của góc mở

[27]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình tia ba pha

[28]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình tia ba pha

[29]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình cầu ba pha
Sụt áp do chuyển mạch

Dòng điện tải trong chế độ nghịch lưu

Phương trình xác định góc chuyển mạch

Điện áp đầu ra chỉnh lưu

Điều kiện của góc mở

[30]
 Nghịch lưu phụ thuộc
Nghịch lưu phụ thuộc hình cầu ba pha

[31]
 BỘ CHỈNH LƯU ĐẢO CHIỀU

Đảo chiều quay động cơ

Công nghệ mạ điện
Hai phương pháp điều khiển để thực hiện điều này
Phương pháp điều khiển chung
Phương pháp điều khiển riêng

[32]
 BỘ CHỈNH LƯU ĐẢO CHIỀU
Phương pháp điều khiển chung

-Hai bộ chỉnh lưu cùng hoạt động

+ Một bộ hoạt động ở chế độ chỉnh lưu
+ Một bộ hoạt động ở chế độ nghịch
lưu phụ thuộc

[33]
BỘ CHỈNH LƯU ĐẢO CHIỀU

[34]
 BỘ CHỈNH LƯU ĐẢO CHIỀU
Phương pháp điều khiển riêng
Hai bộ chỉnh lưu làm việc không đồng thời
Không cần cuộn kháng cân bằng
1. Ngắt xung điều khiển CL1
2. Đảm bảo dòng tải id=0
3. Đảm bảo tiritor khóa
4. Bắt đầu phát xung điều khiển CL2 ở chế
độ nghịch lưu sau đó mới phát ở chế độ
chỉnh lưu

[35]
 BÀI TẬP ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT
BT1: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo 1 pha hai nửa chu kỳ làm việc ở chế
độ nghịch lưu phụ thuộc với các thông số:
U2 = 200V; E= 180V; f = 50Hz; La = 1mH; R= 0,2; L = ∞; Id =
200A;
1. Vẽ sơ đồ mạch điện
2. Tính góc mở 
3. Tính góc trùng dẫn 
4. Xác định góc mở  để không xảy ra hiện tượng sập nghịch lưu
5. Vẽ dạng điện áp tải, dòng điện qua các van
BT2: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo 1 pha hai nửa chu kỳ làm việc ở
chế độ nghịch lưu phụ thuộc với các thông số:
U2 = 220V; Ed = 200V; f = 50Hz; La = 2mH; R = 0,6; L= ∞; I=
220A;
1. Vẽ sơ đồ mạch điện
1.Tính góc mở  và góc trùng dẫn 
2.Vẽ dạng điện áp tải và dòng điện qua các van
[36]
 BÀI TẬP ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT
BT3: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo 3 pha tia, trị trung bình của điện áp pha là U2
= 150V; f = 50Hz, điện cảm La = 1,2mH; Ra = 0,07 giá trị trung bình của
dòng điện tải là: Id = 30A.
1.Vẽ sơ đồ mạch điện
2.Hãy tính trị trung bình của điện áp tải khi các góc mở  là 00; 300;450;600.
BT4: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo cầu 3 pha. Nguồn điện xoay chiều có điện áp
dây Ud = 415 V, f= 50Hz, La = 0,9mH. Giả thiết dòng điện tải được nắn thẳng
và bỏ qua điện áp rơi trên các tiristo và điện trở nguồn.
1.Lập bảng tính trị trung bình của điện áp tải theo góc mở 0 (
00,100,300,400,600,800) khi dòng điện tải Id = 60A.
2.Lập bảng tính trị trung bình của điện áp tải theo dòng điện tải Id (
0,10,20,30,40,50) khi góc mở = 300
[37]
 BÀI TẬP ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT
BT5: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo 3 pha tia, mạch tải R+L với các thông số:
Ud = 240V; U2 = 220V; f= 50Hz; Id = 866A;  = 0. Tính R, điện cảm chuyển mạch La
và góc trùng dẫn .
BT6: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo cầu 3 pha đối xứng với các thông số: U2 = 200V; Xa =
0,5; R = 3; L = ∞; =0.
Tính trị trung bình của điện áp tải, dòng tải và góc trùng dẫn .
BT7: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo 3 pha cầu làm việc ở chế độ nghịch lưu phụ thuộc, với
các thông số: U2= 240V; f = 50Hz; E = 350V; R = 1; L=∞; = 1200
Tính công suất có ích trả về lưới xoay chiều trong hai trường hợp:
a. Bỏ qua điện cảm chuyển mạch La( La = 0).
b. Khi La = 1mH.

BT8: Cho sơ đồ chỉnh lưu tiristo 3 pha tia với các thông số: U2 = 240V; f = 50Hz; E =
240V; La = 5mH; R= 5; L = ∞;
1.Xác định góc mở  sao cho công suất do động cơ tái sinh Pd = E.Id = 6kW.
2.Tính góc trùng dẫn .
3. Tìm điều kiện góc mở  để không xảy ra hiện tượng sập nghịch lưu
[38]