Ντέιβιντ Άλαν Τσίπερφιλντ: «Στην Αθήνα συναντάς

ακόμα γειτονιές. Μου αρέσει!»

kathimerini.gr/k/k-magazine/562466545/nte-ivint-a-lan-tsi-perfilnt-stin-athi-na-synanta-s-ako-ma-geitonie-s-moy-
are-sei

Ξένια Γεωργιάδου 13.06.2023 • 21:00

O σερ Ντέιβιντ Άλαν Τσίπερφιλντ φωτογραφίζεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

(Φωτογραφία: Νίκος Κοκκαλιάς)

Ξένια Γεωργιάδου

Τον συναντώ στην Αρχαία Αγορά, λίγες ώρες πριν ανέβει στο βήμα για να παραλάβει το
βραβείο Pritzker, το «Νόμπελ αρχιτεκτονικής». Πώς αισθάνεστε με τις επιβραβεύσεις; τον
ρωτώ καθώς πιάνω στον αέρα μια καλά καλυμμένη δυσφορία για τη διαδικασία των
δηλώσεων και των διαδοχικών συνεντεύξεων. «Είναι ωραίο να αναγνωρίζουν το έργο
σου, αλλά οι αρχιτέκτονες δεν είμαστε αθλητές να μετράμε διακρίσεις. Δεν πρέπει να έχεις
τον νου σου στο έπαθλο όταν κάνεις αρχιτεκτονική», σχολιάζει ο σερ Ντέιβιντ Άλαν
Τσίπερφιλντ – ο ίδιος βέβαια έχει ήδη πολλά βραβεία να γυαλίσει στη βιτρίνα του.

Στην αιτιολόγηση της επιτροπής του βραβείου Pritzker αναφέρεται, μεταξύ άλλων, πως
είναι ένας αρχιτέκτονας που αποφεύγει συστηματικά τις μόδες. «Δεν με ενδιαφέρει το
θεαματικό, το καινούργιο. Μου αρέσουν τα πράγματα που τα διακρίνει μια εσωτερική
ποιότητα», υποστηρίζει. Ως αρχιτέκτονας επιτυγχάνει την ισορροπία ανάμεσα στην
παράδοση και την καινοτομία και πρωταρχικό του μέλημα είναι να αναδείξει την ιστορία
των πόλεων και τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε τόπο. Δεν του λέω τίποτε

1/12
από όλα αυτά και αντ’ αυτού επιλέγω ένα σχόλιο που διάβασα σε ένα άρθρο για το έργο
του. Σας παρομοιάζουν με «image maker», του πετάω και περιμένω την αντίδρασή του,
αλλά δεν είναι εξοικειωμένος με τον όρο. Κάνετε διορθωτικές κινήσεις στο προφίλ των
πόλεων, σπεύδω να εξηγήσω, τονίζετε τα δυνατά τους σημεία. «Ωραίο είναι αυτό»,
απαντά χαμογελώντας. Και βέβαια πολύ αντιπροσωπευτικό του τρόπου με τον οποίο
σχεδιάζει, σκέφτομαι, προσαρμόζοντας το στιλ του στις απαιτήσεις κάθε πρότζεκτ.

To Hepworth Wakefield στη βόρεια Αγγλία είναι ένα μουσείο αφιερωμένο στη Βρετανίδα γλύπτρια
Μπάρμπαρα Χέπγουορθ, που γεννήθηκε σε αυτή την περιοχή το 1903. (Φωτογραφία: Courtesy of
Iwan Baan)

«Υπάρχουν δύο παράμετροι όταν σχεδιάζεις. Η μία αφορά το τι σπίτι θέλεις. Μπορείς να
αποφασίσεις μια σειρά πραγμάτων, όπως τον αριθμό των υπνοδωματίων, τη σχέση της
κουζίνας με το σαλόνι, το φυσικό φως στο μπάνιο. Το άλλο σημαντικό που πρέπει να δεις
είναι το πού βρίσκεσαι. Πώς συνομιλεί το κτίσμα σου με τον περιβάλλοντα χώρο. Επειδή
από την αρχή της καριέρας μου ταξίδεψα και δούλεψα σε διαφορετικά μέρη, είμαι αρκετά
ευαισθητοποιημένος στο κομμάτι της σύνδεσης της αρχιτεκτονικής με τον τόπο.
Υπάρχουν άλλου τύπου ζητήματα όταν δουλεύεις στην Πόλη του Μεξικού απ’ ό,τι στο
Βερολίνο ή στην Αθήνα. Οι κλιματολογικές, φυσικές και πολιτιστικές συνθήκες πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη, δεν μπορείς να αγνοήσεις το πλαίσιο. Έπειτα, φυσικά, πρέπει να
αναρωτηθείς τι ορίζεις σήμερα ως ελληνικό ή γερμανικό».

Τον ρωτώ πώς του φαίνεται η Αθήνα, αν τη γνωρίζει. «Ήμουν εδώ πριν από λίγο καιρό,
όταν συζητούσαμε για την επέκταση και την αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού
Μουσείου [σ.σ.: το γραφείο του σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο του
Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη έχει αναλάβει να υλοποιήσει το έργο], όμως πριν από αυτό δεν
είχα έρθει ποτέ ξανά. Το πρώτο που διαπιστώνεις είναι πως η Αθήνα διατηρεί τον αέρα
μιας παλιάς πόλης. Στο Λονδίνο, για παράδειγμα, δεν μένει κανείς στο κέντρο. Βλέπεις

2/12
μόνο ουρανοξύστες, γραφεία, πολυτελή καταστήματα ακριβών brands και διαμερίσματα
για τους πλούσιους. Είναι κέντρο ψυχαγωγίας, μαγνητίζει τα βλέμματα, όμως ο
χαρακτήρας της πόλης έχει αλλοιωθεί, η ατμόσφαιρα έχει χαλάσει. Στην Αθήνα συναντάς
ακόμα γειτονιές, μου αρέσει αυτό».

3/12
 To κτίριο Veles e Vents του America Cup στη Βαλένθια προσφέρει ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα. To
ισόγειο και ο πρώτος όροφος είναι ανοιχτά στο κοινό, ενώ στα δύο τελευταία επίπεδα έχουν πρόσβαση
μόνο οι VIP προσκεκλημένοι. (Φωτογραφία: Courtesy of Noshe)

Αντί της Κτηνιατρικής

4/12
Ο Ντέιβιντ Άλαν Τσίπερφιλντ, γεννημένος το 1953, μεγάλωσε σε μια φάρμα στο Ντέβον
της νοτιοδυτικής Αγγλίας και είχε όνειρο από παιδί να γίνει κτηνίατρος. Οι βαθμοί του
όμως δεν τον βοηθούσαν ιδιαίτερα και έτσι, με την παρότρυνση ενός δασκάλου
καλλιτεχνικών από το λύκειο, έκανε αίτηση στο Kingston School of Art, σε μια εποχή,
όπως μου εξηγεί, που μπορούσες ακόμα να σπουδάσεις αρχιτεκτονική σε σχολή καλών
τεχνών.

Το πεδίο εκπαίδευσης ήταν πιο ευρύ και ευνοούσε τα ανοιχτά μυαλά, και ίσως αυτό να
συνέβαλε στον τρόπο που βλέπει τις πόλεις, την ιστορία και τις στιλιστικές τους
παραδόσεις. «Ήταν συναρπαστικά, δεν υπήρχε μόνο το αυστηρό, τεχνικό κομμάτι της
αρχιτεκτονικής, αλλά γινόταν ένας διάλογος με τη γραφιστική, τη μόδα, τις καλές τέχνες.
Υπήρχαν πολλά κορίτσια στη σχολή, ήταν φανταστική η ατμόσφαιρα και μια περίοδος
απόλυτης έμπνευσης για μένα».

Το Procuratie Vecchie στη βόρεια πλευρά της πλατείας του Αγίου Μάρκου στη Βενετία στεγάζει, μετά
τη συντήρηση και αναδιαμόρφωση των χώρων, τα γραφεία της Generali  και εκθεσιακούς χώρους.
(Φωτογραφία: Richard Davies)

Στα πρώτα του χρόνια δούλεψε δίπλα στους Ρίτσαρντ Ρότζερς και Νόρμαν Φόστερ και
όταν τράβηξε τον δικό του δρόμο, το 1985, συνεργάστηκε για πρώτη φορά με τον
σχεδιαστή Ισέι Μιγιάκε για ένα showroom. Τα χρόνια που πέρασε στην Ιαπωνία
επέδρασαν καταλυτικά στην «καθαρή» αισθητική και στις αξίες του. Στο εντυπωσιακό του
portfolio, το Νeues Museum στο Βερολίνο κατέχει περίοπτη θέση και στάθηκε οδηγός για
τα έργα που ακολούθησαν. Για την αποκατάσταση του μουσείου, ο Βρετανός ακολούθησε
την αρχή της διατήρησης. Συντήρησε τις αίθουσες που είχαν υποστεί μικρότερης έκτασης
φθορές από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τον χρόνο και εισήγαγε
νέα υλικά στον υπάρχοντα ιστό μόνο όπου κρινόταν απαραίτητο, προσέχοντας να μη
διαταράξει τη συνοχή ανάμεσα στα ιστορικά και τα νέα στοιχεία. Άλλα έργα είναι οι

5/12
εγκαταστάσεις του ΒΒC στη Γλασκώβη σε μια εγκαταλελειμμένη ναυπηγοεπισκευαστική
ζώνη, η ανέγερση του Museo Jumex στην Πόλη του Μεξικού, το φουτουριστικό Mudec
στο Μιλάνο, το Τurner Contemporary στο Μαργκέιτ, το Hepworth Wakefield στο δυτικό
Γιορκσάιρ, η επέκταση του Kunsthaus Zurich και πολλά ακόμα. Αν πρέπει, οπωσδήποτε,
κάποιος να συνοψίσει το στιλ του σε μία φράση, θα έλεγε πως έχει ένα μοναδικό ταλέντο
να συνδέει το παρελθόν με το σήμερα. Προσθέτει μοντέρνους, μινιμαλιστικούς χώρους
δίπλα σε ιστορικά κτίρια, χωρίς ωστόσο να έχει πρόθεση να τα επισκιάσει.Ο πρόεδρος
της επιτροπής του Pritzker, αρχιτέκτονας Αλεχάντρο Αραβένα, γράφει πως το μεγαλύτερο
προσόν του Τσίπερφιλντ είναι πως επιλέγει με φροντίδα και ακρίβεια τα εργαλεία που θα
χρειαστεί κάθε φορά. «Κάποιες φορές η χειρονομία του είναι δυνατή και μνημειώδης και
άλλοτε μοιάζει να εξαφανίζεται», επισημαίνει.

Για το Νeues Museum στο Βερολίνο ο Τσίπερφιλντ διέσωσε από τον αρχικό οικοδομικό ιστό ό,τι
περισσότερο μπορούσε. (Φωτογραφία: Courtesy of SMB/Ute Zscharnt for David Chipperfield
Architects)

Το μίσος για τους αρχιτέκτονες

Έχετε στον νου σας τους αρχιτέκτονες όταν σχεδιάζετε; «Ποτέ! Οι αρχιτέκτονες είμαστε
αναξιόπιστοι, δεν πρέπει να εκφέρουμε άποψη για το έργο των άλλων. Ο ανταγωνισμός
δεν μας επιτρέπει να έχουμε μια αντικειμενική, ψύχραιμη ματιά. Η πίεση να ξεχωρίσουμε
είναι μεγάλη». Εξηγεί πως όταν σπούδαζε πίστευε πως μπορεί να συμβάλει σε έναν πιο
βιώσιμο και όμορφο κόσμο –εξακολουθεί να το πιστεύει, το δήλωσε στον ευχαριστήριο
λόγο του κατά την παραλαβή του Pritzker– και συνειδητοποίησε, βγαίνοντας στην αγορά
εργασίας, πως οι άνθρωποι μισούν τους αρχιτέκτονες. «Γιατί τόσο μίσος; Επειδή
αγνοήσαμε την κοινωνία, κάναμε αρχιτεκτονική για να ικανοποιήσουμε τον ναρκισσισμό
μας. Πασχίζουμε να είμαστε καινοτόμοι, επιζητούμε τον σεβασμό της κοινότητάς μας,
αγωνιούμε για μια διακριτή ταυτότητα, ένα αναγνωρίσιμο ύφος, αλλά παραβλέπουμε την

6/12
ουσία. Δεν μπορούμε απλώς να διακοσμούμε πύργους, πρέπει να έχουμε μια πιο
ουσιαστική εμπλοκή στον σχεδιασμό μιας πόλης. Το μέλλον δεν εξαρτάται από το αν ένα
κτίριο είναι μπλε και το άλλο ροζ, έχει να κάνει με το πώς χτίζουμε και πού, με την επιλογή
των υλικών, με το αν σεβόμαστε τον δημόσιο χώρο». To πνεύμα ανταγωνιστικότητας
χαρακτηρίζει, βέβαια, όλους τους επαγγελματικούς κλάδους, κατά τη γνώμη του.
«Σκεφτείτε να συγκεντρώνονταν όλοι οι οδοντίατροι σε ένα μεγάλο πάρτι, ο καθένας και
το κατόρθωμά του, ο καθένας και η γνώμη του. Εφιαλτικό».

Πώς θα θέλατε να σας χαρακτηρίζει ο κόσμος; Τι θα ήταν κολακευτικό για σας; «Θα ήθελα
να λένε πως είμαι ένας άνθρωπος που αντιμετωπίζει τη δουλειά του με αξιοπρέπεια. Τη
θεωρώ πιο σημαντική από τη φήμη. Προφανώς, κοιτάζοντας πίσω όλα μου τα έργα, ένα
προς ένα, έχω δεύτερες σκέψεις. Είμαι όμως σίγουρος ότι παρέμεινα συνεπής σε μια
προσέγγιση από την αρχή έως σήμερα».

Φωτορεαλιστική απεικόνιση που μας δίνει μια εντύπωση για το πώς θα μοιάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό
Μουσείο μετά την επέκταση και την αναβάθμισή του. (Φωτογραφία: Intime news/pool)

«Είναι αυτό εξέλιξη;»

Ανατριχιάζετε με τη λέξη «μοντέρνο»; «Στην αρχιτεκτονική, η λέξη έχει συνδεθεί

περισσότερο με το στιλ. Το μοντέρνο έχει ταυτιστεί με την κοινωνική πρόοδο, την
τεχνολογική εξέλιξη. Τώρα είναι, ίσως, η πρώτη φορά που δεν ξέρω τι συνιστά μοντέρνο.
Παλιά, ήταν πιο εύκολο, μοντέρνο ήταν καθετί νέο. Σήμερα πια, πρέπει να αναρωτηθούμε
με τι μοιάζει η πρόοδος. Πράγματα που αποκαλούσαμε προοδευτικά μοιάζουν άδικα,
άνισα. Ο τρόπος που παράγουμε τροφή, για παράδειγμα. Ο μισός πλανήτης είναι
υπέρβαρος και ο άλλος μισός υποσιτίζεται. Είναι αυτό εξέλιξη; Πρέπει να αναθεωρήσουμε
τη σχέση μας με τον όρο “ανάπτυξη”».

7/12
Μου εξηγεί ότι πλέον περνά μεγάλο μέρος του χρόνου του στο Κορουμπέδο, ένα μικρό
ψαροχώρι στη Γαλικία. «Θέλουν απελπισμένα να υιοθετήσουν τον μοντέρνο τρόπο ζωής.
Τους λέω προσέξτε τι εύχεστε, υπάρχουν μερικά πράγματα που τα κάνετε πολύ σωστά,
όπως είναι η αγροτική παραγωγή. Μικρής κλίμακας, ελάχιστα αποδοτική, αλλα
περιβαλλοντικά και κοινωνικά στην ορθή κατεύθυνση. Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που
οι κυβερνήσεις στρέφονται στο παρελθόν και ερευνούν πρακτικές που είχαν αφήσει στην
άκρη, για να μπορούν να κάνουν σχέδια για έναν πιο υποφερτό κόσμο».

Τον ρωτώ ποιες ήταν οι επιρροές του όταν ξεκινούσε. Χωρίς δισταγμό αναφέρει τον
Πορτογάλο Αλβάρου Σίζα, το έργο του οποίου χαρακτηρίζεται από ποιητικό μοντερνισμό,
και τον Ισπανό Ραφαέλ Μονέο, τον αρχιτέκτονα που το Pritzker βράβευσε το 1996 για τη
γαλήνια και σχολαστική αρχιτεκτονική του. «Η αρχιτεκτονική είναι πιο σημαντική από τους
αρχιτέκτονες. Αντιμετωπίζουμε δύο σημαντικές υπαρξιακές κρίσεις που αφορούν τις
κοινωνικές ανισότητες και την οικολογική καταστροφή. Πρέπει οι αρχιτέκτονες να μάθουμε
την αξία της συλλογικότητας, να δούμε τι μπορούμε να καταφέρουμε ως κοινότητα και
πώς μπορούμε να προσφέρουμε στο κοινωνικό σύνολο. Αυτό είναι η πρόκληση για τις
νέες γενιές, το πώς θα ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και πώς θα
αναλάβουμε περισσότερες ευθύνες. Πλέον, οι σύγχρονες πολιτικές είναι με το μέρος μας.
Δεν θα βρεις δήμαρχο να σου πει πως δεν ενδιαφέρεται να λύσει το στεγαστικό
πρόβλημα, πως δεν τον αφορούν τα πάρκα ή τα πεζοδρόμια. Ακόμα και αν τους είναι
εντελώς αδιάφορο, δεν πρόκειται ποτέ να το παραδεχθούν. Πρέπει να το παίξουμε αυτό
το χαρτί». 

8/12
Φωτορεαλιστική απεικόνιση που μας δίνει μια εντύπωση για το πώς θα μοιάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό
Μουσείο μετά την επέκταση και την αναβάθμισή του. (Φωτογραφία: Intime news/pool)

Αλλάζοντας το Μουσείο μας

Η αρχιτεκτονική πρόταση για την επέκταση και την αναβάθμιση του Εθνικού
Αρχαιολογικού Μουσείου από τα γραφεία των David Chipperfield Architects και
Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης Α.Ε. εμπνέεται από το επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο των
Λούντβιχ Λάνγκε και Ερνστ Τσίλλερ που οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. «Η
πρόκληση είναι να χτίσουμε μπροστά από ένα κτίριο του 19ου αιώνα χωρίς να το

9/12
εξαφανίσουμε», δήλωσε ο Βρετανός αρχιτέκτονας κατά την παρουσίαση των σχεδίων τον
περασμένο Φεβρουάριο. Η πρόταση που προκρίθηκε ανάμεσα σε δέκα άλλες από διεθνή
βραβευμένα γραφεία προβλέπει την επέκταση του μουσείου από τα 21.720 τ.μ., που είναι
σήμερα, στα 34.550. Το νέο μουσείο θα περιλαμβάνει δύο υπόσκαφους εκθεσιακούς
χώρους, όπου θα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις αλλά και εκθέματα από τις μόνιμες
συλλογές, εκδοτήριο εισιτηρίων, πωλητήριο, εστιατόριο και αμφιθέατρο. Η «βάση» του
υφιστάμενου κτιρίου θα προεκτείνεται μέχρι την οδό Πατησίων, ενισχύοντας τη σχέση του
κτίσματος με την πόλη, κατά τη γνώριμη πρακτική του Τσίπερφιλντ. «Το έργο δεν
λειτουργεί ανταγωνιστικά ως προ το υπάρχον κτίριο, αλλά στοχεύει στο να αναδείξει τόσο
το ίδιο όσο και την παρουσίαση των συλλογών». 

10/12
Άποψη των εγκαταστάσεων της Amorepacific, της μεγαλύτερης εταιρείας προϊόντων ομορφιάς στη
Νότια Κορέα. Το κτίριο βρίσκεται στο κέντρο της Σεούλ και χαρακτηρίζεται από καθαρές γραμμές.

11/12
 (Φωτογραφίες: Courtesy of Christian Richters)

Η μελέτη αναφέρει πως οι επισκέπτες, εισερχόμενοι από την κύρια είσοδο της Πατησίων,
θα βλέπουν κάποια από τα ευρήματα, τα οποία θα περιβάλλονται από τοίχους
συμπιεσμένου χώματος, παραπέμποντας σε συνδυασμό με το φως στην ατμόσφαιρα και
στις εικόνες μιας ανασκαφής.

Ο κήπος θα σχεδιαστεί πάνω στην επέκταση από το γραφείο αρχιτεκτονικής τοπίου Wirtz
International και θα περιλαμβάνει μονοπάτια με χαλίκι, σημεία ανάπαυλας, εκτάσεις με
γρασίδι, καθώς και συστάδες πεύκων και θάμνων. Κατά την παρουσίαση έγινε αναφορά
και για μια αυλή που θα βρίσκεται στην καρδιά του συγκροτήματος – ίσως κατά τα
πρότυπα των παλιών κατοικιών της Αθήνας με τις εσωτερικές αυλές, που πλέον έχουν
εκλείψει. Ο Τσίπερφιλντ αποκλείεται να είδε μια ανάλογη αυλή στη διάρκεια των
ολιγοήμερων επισκέψεών του στην Αθήνα, έχει όμως αποδείξει ότι έχει μια ιδιαίτερη
ευαισθησία για την ιστορία των πόλεων και μια μοναδική ικανότητα να «αφουγκράζεται»
τις ανάγκες των αστικών κέντρων.

12/12