‫تحقيقات توليدات دامي‬

‫سال پنجم‪/‬شمارهچهارم‪/‬زمستان‪(٣٣-٤٤) ١٣٩٥‬‬

‫اثر تلقيح جنيني آرژنين بر تغييرات مورفولوژي سرخرگ ششي‪ ،‬بطن راست و‬
‫شﺶها در آسيت القايي جوجههاي گوشتي‬

‫مجتبي حقيقت‪ ،*١‬علي اصغر ساكي‪ ،٢‬حميدرضا خدايي‬

‫‪١‬‬

‫‪ -١‬استاديار گروه علوم دامي‪ ،‬دانشكده كشاورزي‪ ،‬دانشگاه آزاد اسﻼمي واحد گلپايگان‬
‫‪ -٢‬استاد گروه علوم دامي‪ ،‬دانشكده كشاورزي‪ ،‬دانشگاه بوعلي سينا همدان‬

‫)تاريخ دريافت‪ - ٩٤/٨/٧ :‬تاريخ پذيرش‪(٩٥/١٠/٢٥ :‬‬

‫چكيده‪:‬‬

‫بﻪمنظور بررسي اثرات تزريق آرژنين در روز پنجم جنيني بر تغييرات مورفولوژيكي ايجاد شده در سرخرگ ششي‪ ،‬بﻄن‬
‫راست و ششها در شرايط القاء آسيت دو آزمايش طراحي گرديد‪ .‬در آزمايش اول‪ ٥٦٠ ،‬تخم مرغ قابل جوجﻪ كشي بﻪ ‪ ٧‬گروه‬
‫و هر گروه بﻪ چهار زير گروه تقسيم شد‪ .‬در روز پنجم جنيني ‪ ٠/٥٠ mL‬محلول آرژنين در نرمال سالين با غلظت ﺻﻔر‪،٢٠ ،‬‬
‫‪ ٨٠ ،٦٠ ،٤٠‬و ‪ ١٠٠ mg/mL‬بﻪ زرده شش گروه تزريق شد‪ .‬در‪ ٢٠‬روزگي‪ ،‬غلظت اكسيد نيتريك و اندوتلين‪ ١‬در سرخرگ‬
‫ششي دو جنين از هر زير گروه اندازهگيري شد‪ .‬كمترين مقدار اندوتلين‪) ١‬بافت ‪ (١٣/٣٥ ng/١٠٠mg‬و بيشترين غلظت اكسيد‬
‫نيتريك )بافت ‪ (٨٩/٩٣µM/١٠٠mg‬در گروه ‪ ٤٠ mg/mL‬مشاهد شد )‪ .(P<٠/٠٥‬در آزمايش دوم‪ ٣٠٠ ،‬تخم مرغ قابل جوجﻪ‬
‫كشي بﻪ دو گروه تقسيم شد و در روز پنجم جنيني بﻪ يك گروه محلول آرژنين با غلظت ‪ ٤٠ mg/mL‬تزريق شد‪ .‬بعد از هچ‬
‫جوجﻪهاي نر از ماده جدا شدند‪ .‬از ‪ ٢١‬تا ‪ ٤٨‬روزگي‪ ،‬دماي سالن بﻪ ℃ ‪ ١٦-١٤‬كاهش يافت و آسيت القا شد‪ .‬اثر مستقل‬
‫تزريق آرژنين تلﻔات ناشي از آسيت را كاهش داد )‪ ١٧/٦‬در برابر ‪٤٨/٨‬درﺻد( اما اثر مستقل جنسيت بر تلﻔات ناشي از آسيت‬
‫معنيدار نبود )‪ .(P>٠/٠٥‬اثرات مستقل تزريق آرژنين مساحت داخلي سرخرگششي را افزايش داد )‪ ٣/٤٧‬دربرابر ‪.(٢/٦٧mm2‬‬
‫در تيمارهاي بدون تزريق آرژنين نسبت بﻪ تزريق آرژنين‪ ،‬شكافهايي در سﻄح سلولي ﻻيﻪهاي ششها مشاهده شد‪ .‬تزريق‬
‫آرژنين از طريق گشاد كردن سرخرگ ششي و حﻔظ ﻻيﻪهاي طبيعي موجود در بافت ششها تلﻔات ناشي از آسيت را كاهش‬
‫داد‪.‬‬

‫ششي‪ ،‬ششها‪.‬‬ ‫واژههاي كليدي‪ :‬آسيت‪ ،‬بﻄن راست‪ ،‬تزريق آرژنين‪ ،‬سرخرگ‬

‫*نويسنده مسئول‪haghighat@giau.ac.ir :‬‬

‫مجتبي حقيقت و همكاران‪ :‬اثر تلقيح جنيني آرژنين بر تغييرات مورفولوژي سرخرگ ششي ‪ ،‬بﻄن راست و ششها ‪...‬‬ ‫‪٣٤‬‬

‫برونده قلﺐ در شرايط نرمال )استراحت( سازگار است‬ ‫مقدمه‪:‬‬

‫)‪ .(Wideman et al., 1996 a,b‬در نتيجﻪ مكانيسمهاي‬
‫ناهنجاري افزايش فشار خون ريوي‪) ٢‬آسيت( در طيور‬
‫شناختﻪ شده براي بﻪ حداقل رساندن رگهاي ششي در‬
‫گوشتي بﻪ دليل سرعت رشد بسيار باﻻ‪ ،‬محدوديتهاي‬
‫پستانداران ازجملﻪ‪ ،‬اتساع سرخرگ‪ ،‬اتساع مويرگ‪ ،‬و‬
‫فيزيولوژيكي‪ ،‬نقص در سيستم قلبي‪-‬عروقي و سيستم‬
‫منحرف شدن خون بﻪ رگهاي مناطق ديگر در بدن‪ ،‬بﻪ‬
‫ريوي ايجاد ميگردد )‪.(Wideman and Hamal, 2011‬‬
‫نظر ميرسد در طيور تﺄثير حداقلي داشتﻪ باشند‪ .‬طيور‬
‫اﺻﻄﻼح آسيت بﻪ وضعيتي گﻔتﻪ ميشود كﻪ نشانﻪ اﺻلي‬
‫گوشتي داراي حداقل ظرفيت رگهاي ششياند كﻪ باعث‬
‫آن تجمع غيرطبيعي مايعات كهربايي رنگ در اطراف قلﺐ‬
‫افزايش فشار خون سرخرگ ششي و در نهايت سندرم‬
‫و حﻔره شكمي است كﻪ نتيجﻪ سلسلﻪ واكنشهايي است‬
‫افزايش فشار خون ريوي ميگردد‪ .‬در اين حالت بﻄن‬
‫كﻪ براي جبران كمبود اكسيژن در بدن اتﻔاق ميافتد‪ .‬اين‬
‫راست فعاليت زيادي دارد كﻪ برونده قلبي مناسبي بﻪ‬
‫ناهنجاري در گلﻪها متغير و تلﻔات ناشي از آن در حدود‬
‫ششها منتقل نمايد )جهت نرخ متابوليسم باﻻ در اين‬
‫ﺻﻔر تا ‪ ٣٠‬درﺻد متغير است )‪.(Pavlidis et al., 2007‬‬
‫پرندگان( كﻪ در اين حالت فشار سرخرگ ششي افزايش‬
‫يكي از عواملي كﻪ در بروز و ابتﻼء آسيت موثر است‬
‫مييابد )‪ .(Wideman, 2000; Wideman, 2001‬در‬
‫اسيدآمينﻪ آرژنين است‪ .‬آرژنين يك اسيدآمينﻪ ضروري در‬
‫پرندگان مبتﻼ بﻪ هايپرتروفي بﻄن راست مقاومت رگهاي‬
‫تغذيﻪ طيور است‪ .‬آرژنين بﻪ عنوان ماده اوليﻪ در توليد‬
‫ششي و برونده قلبي نسبت بﻪ پرندگان سالم باﻻتر است‬
‫اكسيد نيتريك استﻔاده ميگردد‪ ،‬كﻪ اين ماده نقشهاي‬
‫) ‪Wideman et al., 2000; Wideman and Tackett,‬‬
‫متعددي در سيستم ايمني و تنظيم جريان خون قلبي‪-‬‬
‫‪ .(2000‬كاتتريزاسيون‪ ٣‬سرخرگ ششي در پرندگان بﻪ‬
‫ريوي و فشار خون بر عهده دارد و از اينرو در بروز آسيت‬
‫ظاهر سالم نشان داد ابتدا هايپرتروفي بﻄن راست مشاهده‬
‫نقش بارزي ايﻔا مينمايد ) ‪Khajali and Wideman,‬‬
‫ميشود و بعد از آن هايپرتروفي سرخرگ ششي مشاهده‬
‫‪ .(2010‬اكسيد نيتريك توسط آنزيم نيتريك اكسيد سنتتاز‬
‫ميگردد )‪ .(Wideman et al., 2006‬در چنين حالتي‬
‫از آرژنين ساختﻪ ميشود كﻪ اين آنزيم در سلولهاي‬
‫هايپرتروفي ويژه بﻄن راست مشاهده ميگردد )افزايش در‬
‫اندوتليال رگها بيان ميگردد )اندوتليال اكسيد نيتريك‬
‫جرم ديواره بﻄن راست( و ارزيابي وزن بﻄن راست بﻪ وزن‬
‫سنتتاز )‪ (eNOS‬يا )‪Dil and Qureshi, 2002; ) (NOS-3‬‬
‫كل بﻄنها نقش محوري افزايش فشار خون ريوي را در‬
‫‪ .(Qureshi, 2003‬در جوجﻪها‪ ،‬اكسيد نيتريك وظيﻔﻪ‬
‫سندرم آسيت نشان ميدهد ) ‪Julian 1993; Wideman,‬‬
‫گشاد كردن رگهاي ششي و كاهش در توليد و انتشار و‬
‫‪ .(2000; ploog, 1973‬در پرندگان سالم فشار سرخرگي‬
‫پاسخ رگها بﻪ منقبﺾ كنندههاي رگها )مانند اندوتلين‬
‫‪ ١٥‬ميليمتر جيوه گزارش گرديد اما پرندگاني كﻪ مبتﻼ‬
‫‪ (١‬را بر عهده دارد)‪ . (Hamal et al., 2008‬در پرورش‬
‫بﻪ فشار خون ريوي بودند اين مقدار بين ‪ ١٦‬تا ‪٥٥‬‬
‫جوجﻪهاي گوشتي امروزي‪ ،‬ظرفيت رگهاي ششي براي‬
‫ميليمتر جيوه بود و همﭽنين نسبت وزني بﻄن راست بﻪ‬
‫برون ده قلبي‪ ،‬جهت تﺄمين اكسيژن مورد نياز براي رشد‬
‫كل بﻄنها بين ‪ ٠/٢٠‬تا ‪ ٠/٥١‬بود ) ;‪Wideman, 2001‬‬
‫سريع‪ ،‬در حد كافي نيست )‪ .(Wideman, 2001‬ظرفيت‬
‫‪ .(Chapman and Wideman, 2001‬در اين پژوهش اثر‬
‫رگهاي ريوي را ميتوان مربوط بﻪ محدوديتهاي‬
‫تزريق آرژنين بﻪ جنينهاي در حال رشد و القاي آسيت‬
‫متابوليكي بدن پرنده كﻪ مربوط بﻪ نوا )ميزان انقباض( و يا‬
‫در دوره رشد جوجﻪهاي گوشتي بر مورفولوژي سرخرگ‬
‫مقاومت ايجاد شده رگهاي اوليﻪ )سرخرگ ششي( در‬
‫ششي‪ ،‬بﻄن راست و ششها مورد بررسي قرار گرفت‪.‬‬
‫برابر عبور خون و همﭽنين محدوديتهاي آناتوميكي و‬
‫تﻄبيقي ميزان گشاد شدگي رگها با ميزان خوني كﻪ بايد‬
‫از آن بگذرد‪ ،‬دانست‪ .‬رگهاي ششي در جوجﻪهاي‬
‫گوشتي خاﺻيت ارتجاعي كمي دارد و بﻪ طور طبيعي با‬

‫‪3‬‬
‫‪Catheter‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Pulmonary Hypertension syndrome‬‬
‫‪٣٥‬‬
‫در روز ‪ ٢٠‬انكوباسيون از هر تكرار ‪ ٢‬عدد تخم مرغ‬
‫انتخاب شد و بعد از خارج كردن جنين‪ ،‬سرخرگ ششي‬
‫بﻼفاﺻلﻪ بعد از قلﺐ بﻪ فاﺻلﻪ نيم سانتيمتر خارج شد و تا‬
‫زمان اندازهگيري غلظت اكسيد نيتريك بﻪ روش رنگ‬
‫سنجي با دستگاه اسپكتوفتومتر و استﻔاده از كيت شركت‬
‫ﻻيف ساينس‪ ٤‬و اندوتلين ‪ ١‬بﻪ با استﻔاده از كيت‬
‫اختصاﺻي بﻪ روش اﻻيزا‪ ٥‬در دماي ‪ -٨٠‬درجﻪ سانتيگراد‬
‫نگﻪداري شد‪ .‬براي يخ گشايي از دستگاه حمام آب گرم با‬
‫دماي ‪ ٣٧‬درجﻪ سانتيگراد بﻪ مدت ‪ ٤٥‬ثانيﻪ استﻔاده شد‪.‬‬
‫بﻪ ازاء هر گرم بافت سرخرگ ششي ‪ ١٠‬ميليگرم بافر‬
‫هموژنيزاسيون كﻪ شامل ‪ ٢٥‬ميلي موﻻر تريس اسيد‬
‫كلريدريك بﻪ ‪ ،٧/٤ PH‬يك ملي موﻻر ‪ ،EDTAT‬يك‬
‫ميلي موﻻر اتيلن گليكول بيس )دو آمينو اتيل اتر( ‪ ٤‬ان‬
‫تترا اسيد استيك ) ‪ethylene glycol-bis(2-aminoethyl‬‬
‫‪ (ether)-n n n' n'-tetraacetic acid‬اضافﻪ گرديد و با‬
‫دستگاه هموژنايزر )‪ (Crusher, USA Silent‬هموژن شد‬
‫)‪ .(Chapman and Wideman, 2006a‬هموژن بدست آمده‬
‫بﻪ مدت ‪ ١٥‬دقيقﻪ در دماي ‪ ٤‬درجﻪ سانتيگراد با‬
‫سانتريﻔيوژ ‪ ١٠٠٠٠ g‬سانتريﻔيوژ شد و بخش فوقاني‬
‫برداشتﻪ شد و براي اندازه گيري اندوتلين ‪ ١‬و اكسيد‬
‫نيتريك )دو تكرار براي هر نمونﻪ( مورد استﻔاده قرار‬
‫گرفت‪ .‬براي اندازه گيري اكسيد نيتريك بﻪ روش رنگ‬
‫سنجي از كيت تجاري )‪ (Life Science, USA‬استﻔاده‬
‫شد‪ .‬ميزان اندوتلين ‪ ١‬بﻪ روش اﻻيزا با استﻔاده از كيت‬
‫اختصاﺻي )‪ (Enzo Life Science, USA‬اندازه گيري شد‪.‬‬
‫تيماري كﻪ باﻻترين و پايينترين غلظتهاي اكسيد‬
‫نيتريك و اندوتلين ‪ ١‬را در بافت سرخرگ ششي داشتند‬
‫بﻪ عنوان سﻄح مناسﺐ تزريق در آزمايش دوم مورد‬
‫استﻔاده قرار گرفت‪.‬‬
‫آزمايش دوم‪ :‬در اين آزمايش از ‪ ٣٠٠‬تخم مرغ قابل جوجﻪ‬
‫كشي از همان مرغ مادري كﻪ تخم مرغهاي مورد استﻔاده‬
‫در آزمايش اول آورده شده بود )سويﻪ راس ‪ ،(٣٠٨‬در‬
‫كارخانﻪ جوجﻪكشي گروه تول يدي بهپرور واقع در‬
‫شهرستان لنگرود بعد از نوردهي و محاسبﻪ درﺻد باروري‬
‫استﻔاده شد‪ .‬دما و رطوبت و ساير شرايط در همﻪ جاي‬
‫دستگاه كامﻼ يكسان بود‪ .‬سﻄح ‪ ٤٠‬ميليگرم آرژنين در‬
‫‪4‬‬
‫)‪Life Science (ADI-917-020‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Endothelin-1 EIA kit Catalog# ADI-900-020A and‬‬
‫تحقيقات توليدات دامي سال پنجم‪/‬شماره چهارم‪/‬زمستان‪(٣٣-٤٤) ١٣٩٥‬‬
‫مواد و روشها‪:‬‬
‫اين پژوهش شامل يك آزمايش جهت تعيين مقدار‬
‫مناسﺐ آرژنين جهت تزريق بﻪ داخل جنينهاي در حال‬
‫رشد و يك آزمايش ديگر جهت بررسي اثر تزريق آرژنين‬
‫بر تغييرات سرخرگ ششي‪ ،‬بﻄن راست قلﺐ و ششها در‬
‫آسيت القايي بود‪.‬‬
‫آزمايش اول‪ :‬تعداد ‪ ٥٦٠‬تخم مرغ قابل جوجﻪ كشي سويﻪ‬
‫راس ‪ ٣٠٨‬بﻪ ‪ ٧‬گروه و هر گروه بﻪ ‪ ٤‬زير گروه تقسيم شد‪.‬‬
‫تعداد ‪ ٢٠‬عدد تخم مرغ قابل جوجﻪ كشي بﻪ هر زير گروه‬
‫اختصاص يافت‪ .‬غلظتهاي ﺻﻔر‪ ٨٠ ،٦٠ ،٤٠ ،٢٠ ،‬و ‪١٠٠‬‬
‫ميليگرم آرژنين در يك ميليليتر نرمال سالين حل شد‪.‬‬
‫)آرژنين مورد استﻔاده در اين پژوهش از شركت داملران‬
‫رازك با خلوص ‪ ٩٩/٩٧‬درﺻد تهيﻪ گرديد( در روز پنجم‬
‫جنيني بعد از نور دهي و مشخص شدن وضعيت كيسﻪ‬
‫هوا و محاسبﻪ درﺻد باروري‪ ،‬مقدار ‪ ٠/٥٠‬ميليليتر از‬
‫محلولهاي تهيﻪ شده بﻪ داخل زرده ‪ ٦‬گروه تخم مرغ‪-‬‬
‫هاي بارور تزريق گرديد و يك گروه بدون هيچ گونﻪ‬
‫تزريقي درنظر گرفتﻪ شد‪ .‬براي استريل شدن محلول‬
‫آرژنين از سرنگ فيلتر دار ‪ ٠/٢‬ميكرومتر استﻔاده شد‪..‬‬
‫محل تزريق با محلول ‪ ٠/٥٠‬درﺻد سديم هيپوكلرايد‬
‫شستشو شدند‪ .‬سوراخ كردن سﻄح خارجي تخم مرغ‬
‫توسط دستگاهي كﻪ براي اين كار طراحي گرديد ﺻورت‬
‫گرفت‪ .‬اين دستگاه داراي يك الكتروموتور كوچكي بود كﻪ‬
‫توسط رابط مخصوﺻي كﻪ براي اين كار طراحي و ساختﻪ‬
‫شده بود بﻪ يك متﻪ دندان پزشكي متصل شد‪ .‬و براي از‬
‫بين بردن ﻻيﻪ كوتيكول و ايجاد سوراخ بسيار ريز استﻔاده‬
‫شد‪ .‬بعد از ايجاد سوراخ بسيار كوچك در سﻄح تخم مرغ‪،‬‬
‫تزريق توسط سرنگ با سوزن نازك )شماره ‪ (٢١‬انجام‬
‫گرفت )‪ .(Ohta et al., 1999‬محل تزريق شده توسط‬
‫پارافين مذاب مسدود گرديد‪ .‬در طول تزريق سعي شد تا‬
‫تخم مرغهاي خارج شده از دستگاه بيشتر از ‪ ١٥‬دقيقﻪ در‬
‫دماي اتاق نمانند )‪ .(Uni and Ferket, 2004‬شرايط‬
‫دستگاه جوجﻪ كشي از نظر دما و رطوبت در همﻪ جاي آن‬
‫يكسان بود و تيمارها بﻪ ﺻورت كامﻼً تصادفي در نقاط‬
‫مختلف دستگاه قرار داشتند‪ .‬درﺻد هچ با توجﻪ بﻪ درﺻد‬
‫باروري براي تيمارهاي مختلف محاسبﻪ شد‪.‬‬
‫مجتبي حقيقت و همكاران‪ :‬اثر تلقيح جنيني آرژنين بر تغييرات مورفولوژي سرخرگ ششي ‪ ،‬بﻄن راست و ششها ‪...‬‬ ‫‪٣٦‬‬

‫)‪Ken-‬‬ ‫و عكسبرداري و تﻔسير ﻻمها با استﻔاده از دوربين‬ ‫ميليليتر نرمال سالين مشخص شده در آزمايش اول بﻪ‬
‫‪ (a-Vision, USA‬متصل بﻪ كامپيوتر و با استﻔاده از نرم‬ ‫زرده تعداد ‪ ١٥٠‬عدد تخم مرغ تزريق شد و‪ ١٥٠‬تخم مرغ‬
‫افزار ماتيك ايميج پﻼس ‪ (USA) ٢‬انجام گرفت قبل از‬ ‫نيز بﻪ عنوان شاهد بدون تزريق آرژنين استﻔاده شد‪.‬‬
‫كار با نرم افزار‪ ،‬بر اساس بزرگنمايي مورد استﻔاده‪ ،‬نرم‬ ‫جيرههاي مورد استﻔاده در دوره پرورش جيره شاهد‬
‫افزار كاليبره گرديد و با دوربين متصل بﻪ نرم افزار‬ ‫)مقدار آرژنين برابر توﺻيﻪ ‪ NRC‬سال ‪ (١٩٩٤‬بود كﻪ در‬
‫مساحت داخل سرخرگ ششي‪ ،‬محيط سرخرگ ششي‪،‬‬ ‫همﻪ تيمارها يكسان بود‪ .‬جوجﻪهاي تﻔريخ شده از تخم‬
‫قﻄر بزرگ‪ ،‬قﻄر كوچك‪ ،‬ضخامت سرخرگ ششي‪،‬‬ ‫مرغهاي تزريق شده و تخم مرغهاي بدون تزريق تعيين‬
‫ضخامت ماهيﭽﻪ بﻄن راست اندازه گيري شد و از سﻄح‬ ‫جنسيت شدند و بﻪ محل پرورش منتقل شدند‪ .‬آزمايش بﻪ‬
‫بافت ششها عكس تهيﻪ گرديد‪ .‬نتايج بدست آمده در‬ ‫ﺻورت يك آزمايش فاكتوريل ‪ ٢× ٢‬اجرا گرديد‪ .‬فاكتورها‬
‫آزمايش اول دز قالﺐ طرح كامﻼً تصادفي آناليز شد‪.‬‬ ‫شامل تزريق در دو سﻄح )تزريق آرژنين و عدم تزريق‬
‫آزمايش دوم در قالﺐ طرح كامﻼ تصادفي با استﻔاده از‬ ‫آرژنين( و جنسيت در دو سﻄح )نر و ماده( بود كﻪ هر‬
‫آزمون فاكتوريل ‪ ٢×٢‬تجزيﻪ شد‪ .‬ميانگين اثرات معني دار‪،‬‬ ‫تيمار در چهار تكرار و در هر تكرار تعداد ‪ ١٦‬پرنده قرار‬
‫در تجزيﻪ واريانس با آزمون چند دامنﻪاي دانكن و فرض‬ ‫داشت )با توجﻪ بﻪ درﺻد هچ ‪ ٨٦/٦٧‬درﺻد در تخم مرغ‪-‬‬
‫خﻄاي ‪ ٠/٠٥‬مقايسﻪ گرديد‪ .‬براي تلﻔات ناشي از آسيت از‬ ‫هاي تزريق شده ‪ ٨٥/٣٣‬درﺻد در تخم مرغهاي بدون‬
‫آزمون مربع كاي استﻔاده شد‪ .‬تجزيﻪ و تحليل دادهها با‬ ‫تزريق(‪ .‬دماي سالن هنگام ورود جوجﻪها بﻪ سالن ‪٣٢‬‬
‫استﻔاده از نرم افزار آماري ‪ SAS‬ويرايش ‪(٢٠٠٠) ٩/٢‬‬ ‫درجﻪ سانتيگراد بود‪ .‬هر هﻔتﻪ بﻪ ميزان ‪ ٢‬درجﻪ‬
‫انجام شد‪.‬‬ ‫سانتيگراد از دماي سالن كاستﻪ شد تا در سن ‪ ٢١‬روزگي‬
‫بﻪ ‪ ٢٦‬درجﻪ سانتيگراد رسيد‪ .‬از سن ‪ ٢١‬روزگي‪ ،‬بﻪ‬
‫نتايج و بحث‪:‬‬ ‫منظور القاء آسيت دماي سالن بﻼفاﺻلﻪ كاهش پيدا كرد و‬
‫بﻪ ‪ ١٤-١٦‬درجﻪ سانتيگراد رسيد و تا انتهاي دوره اين‬
‫آزمايش ‪ :١‬نتايج بدست آمده از آزمايش اول در جدول ‪١‬‬
‫دما حﻔظ گرديد )‪ .(Wideman et al., 1995‬در سنين ‪٣٥‬‬
‫نشان داده شده است‪ .‬بين تيمارها از نظر درﺻد باروري‬
‫و ‪ ٤٨‬روزگي از هر تكرار دو جوجﻪ انتخاب شد كﻪ پس از‬
‫تﻔاوت معني داري وجود نداشت )‪ .(P=٠/٢٦٣٤‬اما از نظر‬
‫كشتار و خارج نمودن قلﺐ‪ ،‬شاخص قلﺐ بﻪ روش روزي و‬
‫درﺻد هچ بين تيمارها تﻔاوت معنيدار مشاهده گرديد‬
‫كاريلو‪ ١٩٩١ ،٦‬محاسبﻪ گرديد‪ .‬در كشتار سن ‪ ٤٨‬روزگي‬
‫)‪ (P<٠/٠٠٠١‬و كمترين درﺻد هچ مربوط بﻪ تيمار ﺻﻔر‬
‫از بﻄن راست‪ ،‬سرخرگ ششي و ششها )دو جوجﻪ در هر‬
‫ميلي گرم آرژنين در ميليليتر نرمال سالين )تزريق ‪٠/٥٠‬‬
‫تكرار( جهت بررسيهاي مورفولوژي نمونﻪبرداري شد‪ .‬ابتدا‬
‫ميليليتر نرمال سالين( مشاهده شد كﻪ بﻪ طور معني‬
‫بﻄن راست‪ ،‬سرخرگ ششي و ششها با محلول بافر‬
‫داري كمتر از ساير تيمارها بود‪ .‬هرچند تﻔاوت معني داري‬
‫)شامل ‪ ٧‬ميلي مول منو فسﻔات سديم‪ ٣ ،‬ميلي مول دي‬
‫بين درﺻد هچ تيمار بدون تزريق با سﻄوح مختلف تزريق‬
‫فسﻔات سديم‪ ١٣٠ ،‬ميليمول كلريد سديم و ‪(pH, ٧/٤‬‬
‫آرژنين مشاهده نگرديد )‪ .(P>٠/٠٥‬پايينترين غلظت‬
‫شستشو داده شد تا خون و مواد خارجي از آن جدا شود و‬
‫اندوتلين ‪ ١‬در سرخرگ ششي بدست آمده از جنين در‬
‫براي اينكﻪ بافتهاي مورد نظر حالت طبيعي خود را از‬
‫تيمار تزريق ‪ ٤٠‬ميلي گرم آرژنين در ميليليتر نرمال‬
‫دست ندهد فوراً در فيكساتور‪ ٧‬قرار داده شدند‪ .‬بعد از‬
‫سالين مشاهده شد كﻪ باﻻترين غلظت آن در تيمار بدون‬
‫گذراندن مراحل آبگيري‪ ،‬شﻔاف سازي‪ ،‬آغشتگي‪ ،‬قالﺐ‬
‫تزريق آرژنين مشاهده گرديد‪.‬‬
‫گيري و مقﻄع گيري بﻪ روش هماتوكسلين‪-‬ائوزين رنگ‬
‫آميزي شد و ﻻم تهيﻪ گرديد‪ ،‬جهت مشاهده ﻻمها از‬
‫ميكروسكوپ نوري )‪ (Ken-a-Vision, USA‬با‬
‫بزرگنماييهاي ‪ ١٠ ،٤‬و ‪ ٤٠‬عدسي شيي استﻔاده گرديد‬

‫‪6‬‬
‫‪Rossi and Carillo‬‬
‫‪٧‬‬ ‫‪Fixator‬‬
‫‪٣٧‬‬ ‫تحقيقات توليدات دامي سال پنجم‪/‬شماره چهارم‪/‬زمستان‪(٣٣-٤٤) ١٣٩٥‬‬

‫جدول ‪ -١‬اثر تزريق )‪ (٠/٥ mL‬محلول آرژنين )در نرمال سالين( بﻪ زرده تخم مرغهاي بارور در روز پنجم انكوباسيون بر‬
‫باروري‪ ،‬هچ و غلﻄت اندوتلين ‪ ١‬و اكسيد نيتريك در سرخرگ ششي جنينها در ‪ ٢٠‬روزگي انكوباسيون‪.‬‬
‫‪Table 1. Effects of yolk in ovo injection of 0.50 ml arginine solution (in normal saline) at 5th day of incubation‬‬
‫‪on fertility (%), hatching, nitric oxide and endotheline I concentration in pulmonary artery in twentieth day of‬‬
‫‪incubation‬‬
‫‪Nitric Oxide‬‬
‫‪Fertility‬‬ ‫‪Hatching‬‬ ‫‪Endothelin 1‬‬
‫‪Treatments‬‬ ‫‪(µmol/100mg‬‬
‫)‪(%‬‬ ‫)‪(%‬‬ ‫)‪(ng/100mg tissue‬‬
‫)‪tissue‬‬
‫‪None Injection‬‬ ‫‪90.48‬‬ ‫‪65.32a‬‬ ‫‪137.06a‬‬ ‫‪6.38d‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪92.32‬‬ ‫‪50.89‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪128.74‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪6.98d‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪90.14‬‬ ‫‪60.10‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪136.07‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪8.40c‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪91.49‬‬ ‫‪63.55a‬‬ ‫‪89.93c‬‬ ‫‪13.35a‬‬
‫)‪Arginine(mg/mL‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪92.09‬‬ ‫‪69.20a‬‬ ‫‪107.56b‬‬ ‫‪12.28b‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪92.46‬‬ ‫‪64.00a‬‬ ‫‪108.17b‬‬ ‫‪11.13b‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪93.71‬‬ ‫‪63.84‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪105.74‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪10.21b‬‬
‫‪SEM‬‬ ‫‪0.278‬‬ ‫‪0.436‬‬ ‫‪1.18‬‬ ‫‪0.096‬‬
‫‪P-value‬‬ ‫‪0.2634‬‬ ‫‪<0.0001‬‬ ‫‪<0.0001‬‬ ‫‪<0.0001‬‬
‫‪a,d‬‬
‫)‪Values with different superscripts within same column are significantly different (P<0.05‬‬

‫تنگ كننده قوي رگها‪ ٨‬مﻄرح است‪ .‬در حالي كﻪ اكسيد‬
‫نيتريك يك ماده گشاد كننده رگها‪ ٩‬بﻪ حساب ميآيد‬
‫كﻪ توليد و فعاليت آنها توسط مكانيسم فوق تنظيم‬
‫ميگردد )‪.(Buttery et al. 1994; Fried and Liu, 1994‬‬
‫نتايج اثرات تزريق آرژنين بر درﺻد جوجﻪ درآوري نشان‬
‫داد كﻪ تيمار سﻄح ﺻﻔر آرژنين )فقط نرمال سالين تزريق‬
‫شده بود( پايينترين درﺻد هچ را داشت‪ .‬تزريق نرمال‬
‫سالين بﻪ داخل كيسﻪ زرده باعث تغيير در فشار اسمزي‬
‫ميگردد )‪ .(Ohta et al., 1999‬تزريق يك ميليليتر آب بﻪ‬
‫داخل تخم مرغ درﺻد هچ را كاهش داد زيرا تخم‬
‫مرغهايي كﻪ سرعت از دست دادن آب در آنها پايين‬
‫باشد يا ديرتر هچ ميشوند يا اﺻﻼً هچ نميشوند ‪(Ar and‬‬
‫)‪ .Tulett, 2009‬براي يك هچ موفقيت آميز‪ ،‬هر تخم مرغ‬
‫در طول انكوباسيون بايد در حدود ‪ ١٢‬تا ‪ ١٥‬درﺻد وزن‬
‫اوليﻪ را از دست بدهد )‪ .(Zhai et al., 2011‬در مقابل‬
‫افزايش غلظت آرژنين تزريق شده بر روي درﺻد هچ اثر‬
‫معنيداري نداشت‪ .‬لذا سﻄح ‪ ٤٠‬ميليگرم آرژنين در‬
‫ميليليتر نرمال سالين بﻪ عنوان سﻄح پيشنهادي آزمايش‬
‫اول در آزمايش دوم مورد استﻔاده قرار گرفت‪.‬‬
‫آزمايش ‪ :٢‬نتايج بدست آمده از اثر اﺻلي تزريق آرژنين بر‬
‫وزن نسبي بﻄن راست بﻪ كل بﻄنها در ‪ ٤٨‬روزگي نشان‬
‫داد )جدول ‪ (٢‬تزريق آرژنين بﻪ طور معنيداري نسبت‬
‫)‪ .(Napolitano et al., 2000‬اندوتلين ‪ ١‬بﻪ عنوان يك‬
‫‪٨ Vasoconstrictor‬‬
‫‪٩ Vasodilator‬‬
‫هرچند بين اين تيمار )بدون تزريق آرژنين( و تيمارهاي‬
‫تزريق ﺻﻔر ميلي گرم آرژنين در ميليليتر نرمال سالين‬
‫)تزريق ‪ ٠/٥٠‬ميليليتر نرمال سالين(‪ ،‬و تيمار تزريق ‪٢٠‬‬
‫ميليگرم آرژنين در ميلي ليتر نرمال سالين اختﻼف‬
‫معنيداري مشاهده نشد‪ .‬تيمارها در غلظت اكسيد نيتريك‬
‫در سرخرگ ششي اختﻼف معني داري نشان دادند‬
‫)‪ .(P<٠/٠٠٠١‬باﻻترين غلظت اكسيد نيتريك در تيمار‬
‫تزريق ‪ ٤٠‬ميلي گرم آرژنين در ميليليتر مشاهده گرديد‪.‬‬
‫پايينترين غلظت اكسيد نيتريك در سرخرگ ششي در‬
‫تيمارهاي بدون تزريق و تزريق ﺻﻔر ميلي گرم آرژنين در‬
‫ميليليتر )تزريق ‪ ٠/٥٠‬ميليليتر نرمال ساالين( مشاهده‬
‫شد‪ .‬باﻻترين غلظت اكسيد نيتريك و در عين حال‬
‫پايينترين غلظت اندوتلين ‪ ١‬در تيمار تزريق ‪ ٤٠‬ميلي‬
‫گرم آرژنين در ميليليتر نرمال سالين مشاهده شد‪.‬‬
‫در ديواره رگها اكسيد نيتريك توسط عمل آنزيم‬
‫اندوتليال اكسيد نيتريك سنتتاز از ال‪-‬آرژنين توليد‬
‫ميگردد )‪ .(Palmer and Moncadan, 1989‬اين آنزيم بﻪ‬
‫غشاء پﻼسمايي اندوتليوم متصل است ‪(Khajali and‬‬
‫)‪ .Wideman, 2010‬پيشنهاد شده است كﻪ بين ايزو‬
‫فرمهاي آنزيمهاي اكسيد نيتريك سنتتاز و اندوتلينها‬
‫رابﻄﻪاي وجود دارد‪ ،‬بﻪطوريكﻪ افزايش بيان ژن اكسيد‬
‫نيتريك سنتتاز باعث كاهش بيان اندوتلينها ميگردد‬
‫مجتبي حقيقت و همكاران‪ :‬اثر تلقيح جنيني آرژنين بر تغييرات مورفولوژي سرخرگ ششي ‪ ،‬بﻄن راست و ششها ‪...‬‬
‫)‪ .1999‬مقايسﻪ ضخامت بﻄن راست پرندگاني كﻪ بﻪ دليل‬
‫آسيت تلف شده بودند بﻪ طور متوسط باﻻتر از پرندگان‬
‫سالم بود‪ .‬همﭽنين ضخامت بﻄن راست پرندگان زنده در‬
‫تيمارهاي مختلف متﻔاوت بود كﻪ نشان دهنده اين است‬
‫كﻪ تزريق آرژنين ضخامت بﻄن راست را كاهش داده است‬
‫از طرفي ميزان تلﻔات ناشي از آسيت در اثر تزريق آرژنين‬
‫كاهش پيدا كرد كﻪ نشان دهنده كاهش فعاليت بﻄن‬
‫راست است‪ .‬يعني فشار خون سرخرگي در اثر تزريق‬
‫آرژنين كاهش پيدا كرده است‪ .‬يكي از عواملي كﻪ در فشار‬
‫خون سرخرگ ششي اثرگذار است شعاع سرخرگ ششي‬
‫است كﻪ نتايج بدست آمده از بررسيهاي روي سرخرگ‬
‫ششي نشان داد كﻪ تزريق آرژنين باعث افزايش قﻄر‬
‫سرخرگ ششي ميگردد‪ .‬طبق معادلﻪ پوآسن فشار‬
‫سرخرگ ششي‪ ،‬رابﻄﻪ عكس با توان چهارم شعاع داخلي‬
‫سرخرگ ششي دارد )‪ .(Wideman et al., 2007‬بدين‬
‫ترتيﺐ با افزايش قﻄر سرخرگ ششي‪ ،‬فشار خون داخل‬
‫آن بسيار كاهش مييابد‪ .‬در شكل ‪ ١‬تغييرات بافت‬
‫شناسي بﻪ وجود آمده در تيمارها با بزرگنمايي ‪ ١٠ ،٤‬و‬
‫‪ ٤٠‬عدسي شيي نشان داده شده است‪ .‬در تيمار خروس‪-‬‬
‫هاي بدون تزريق آرژنين جدار رگ نازك است‪ .‬ﻻيﻪ‬
‫اينتيماي داخلي نازك بوده در ﻻيﻪ مديا آشﻔتگي ﻻيﻪهاي‬
‫بافتي ديده ميشود و قﻄر آن كم است‪ .‬ﻻيﻪ ادونتيس‬
‫ﻼ گسيختﻪ است‪ .‬در مرغهاي بدون تزريق آرژنين‬ ‫كام ً‬
‫ضخامت ديواره رگ در شش كاهش پيدا كرده است و ﻻيﻪ‬
‫اينتيما نازك است‪ ،‬ﻻيﻪ اﻻستيك داخلي از هم گسيختﻪ‬
‫است‪ .‬ﻻيﻪ مديا نازك شده است‪ .‬در ﻻيﻪ ادونتيس از هم‬
‫گسيختگي و فﻀاهاي زيادي بين ﻻيﻪها ديده ميشود‪ .‬در‬
‫تيمار تزريق آرژنين‪-‬خروس در ﻻيﻪ مديا سلولها بﻪ طور‬
‫منظم قرار گرفتﻪاند‪ .‬ﻻيﻪ اﻻستيك خارجي كامﻼً منظم‬
‫است و بﻪ وضوح ديده ميشود‪ .‬اينتيما ضخامت طبيعي‬
‫داشتﻪ و در مديا سلولهاي عﻀﻼني مشخص است‪.‬‬
‫سلولها در ﻻيﻪ ادونتيس بﻪ طور منظم ديده ميشوند و‬
‫ادونتيس طبيعي است‪ .‬در تيمار تزريق آرژنين‪-‬مرغ ﻻيﻪ‬
‫اينتيما از ﻻيﻪ زيرين خود جدا شده است‪ .‬ﻻيﻪ ﻻميناي‬
‫اﻻستيك خارجي بﻪ وضوح ديده نميشود و در ﻻيﻪ‬
‫ادونتيس فاﺻلﻪهايي بين ﻻيﻪها ديده ميشود و آشﻔتگي‬
‫بﻪ نظر ميرسد‪.‬‬
‫‪٣٨‬‬
‫وزن نسبي بﻄن راست بﻪ كل بﻄنها را كاهش داد‬
‫)‪ .(P=٠/٠٣٣٩‬اثرات متقابل تزريق آرژنين و جنسيت بر‬
‫نسبت وزني بﻄن راست بﻪ كل بﻄنها بدست آمده از‬
‫تلﻔات و پرندگان زنده تجزيﻪ ﻻشﻪ شده معنيدار نبود‬
‫)‪ .(P>٠/٠٥‬اثر اﺻلي تزريق آرژنين بر روي تلﻔات در ‪٢١‬‬
‫تا ‪ ٤٢‬روزگي و كل دوره )‪ ١‬تا ‪ ٤٨‬روزگي( معنيدار بود‬
‫)جدول ‪ (P<٠/٠٥ ،٣‬و تزريق آرژنين تلﻔات ناشي از القاء‬
‫آسيت را كاهش داد‪ .‬اما اثرات جنسيت بر ميزان تلﻔات‬
‫ناشي از آسيت معنيدار نبود )‪.(P>٠/٠٥‬‬
‫نتايج بدست آمده از بررسيهاي بافتشناسي روي‬
‫سرخرگ ششي و بﻄن راست پرندگان زنده و بﻄن راست‬
‫پرندگان تلف شده بﻪ علت آسيت در جدول ‪ ٤‬نشان داد‬
‫كﻪ اثر اﺻلي جنسيت بر مساحت داخلي سرخرگ ششي‪،‬‬
‫قﻄر كوچك‪ ،‬محيط‪ ،‬ضخامت ديواره سرخرگ ششي و‬
‫ضخامت بﻄن راست معنيدار نبود )‪ .(P>٠/٠٥‬اثر اﺻلي‬
‫تزريق بر مساحت داخل‪ ،‬قﻄر كوچك و محيط سرخرگ‬
‫ششي معنيدار بود )‪ (P<٠/٠٥‬و تزريق آرژنين ﺻﻔات‬
‫مورد اشاره را نسبت بﻪ بدون تزريق آرژنين افزايش داد‪.‬‬
‫اثرات متقابل تزريق و جنسيت بر قﻄر بزرگ و ضخامت‬
‫بﻄن راست نمونﻪهاي زنده معني دار بود )‪ .(P<٠/٠٥‬در‬
‫مقايسﻪ ميانگين تيمارها نشان داده شد كﻪ باﻻترين مقدار‬
‫قﻄر بزرگ سرخرگ ششي در مرغهايي كﻪ تزريق آرژنين‬
‫داشتند بدست آمده است كﻪ بﻪ طور معنيداري باﻻتر از‬
‫ساير تيمارها است )‪ .(P<٠/٠٥‬بيشترين ضخامت بﻄن‬
‫راست نمونﻪهاي زنده در خروسهاي بدون تزريق آرژنين‬
‫مشاهده گرديد كﻪ بﻪ طور معنيداري باﻻتر از ساير‬
‫تيمارها بود )‪ .(P<٠/٠٥‬بررسيهاي بافت شناسي بر روي‬
‫محور قلﺐ راست‪-‬ششها نشان داد تزريق آرژنين مساحت‬
‫داخل سرخرگ ششي‪ ،‬قﻄر بزرگ‪ ،‬قﻄر كوچك را افزايش‬
‫داد اما ضخامت ديواره بﻄن راست را كاهش داده است‪ .‬با‬
‫افزايش فشار بﻪ بﻄن راست براي پمپاژ خون‪ ،‬ميوسيت‬
‫قلبي با اضافﻪ كردن واحد ساركومر قابل اتساع و همﭽنين‬
‫افزايش ميوسيتهاي‪ ١٠‬عﻀﻼني باعث افزايش ضخامت‬
‫بﻄن راست ميگردند‪ .‬در نتيجﻪ‪ ،‬افزايش فعاليت بﻄن‬
‫راست‪ ،‬سبﺐ افزايش تعداد ميوسيت متحدالمركز و‬
‫افزايش ضخامت بﻄن راست بدون افزايش اندازه قلﺐ‬
‫ميگردد ‪(Rossi and Carillo, 1991; Epstein et al.,‬‬
‫‪١٠. Myocyte‬‬
 ٣٩ (٣٣-٤٤) ١٣٩٥‫زمستان‬/‫شماره چهارم‬/‫تحقيقات توليدات دامي سال پنجم‬

‫ جنسيت و اثر متقابل‬،‫ ميليگرم آرژنين در ميلي ليتر نرمال سالين در روز پنجم جنيني‬٤٠ ‫ اثر اﺻلي تزريق داخل زرده‬-٢ ‫جدول‬
(‫ سانتيگراد‬١٦-١٤ ‫ روزگي‬٢١ ‫جنسيت و تزريق بر نسبت وزني بﻄن راست بﻪ كل بﻄنها و تلﻔات ناشي از القاي آسيت )دماي بعد از‬
‫ روزگي‬٤٨ ‫ و‬٣٥ ‫در روزهاي‬
Table2. Main effect of yolk injection of 40mg Arginine per mL normal saline in 5th incubation, sex and their
interaction on weight ratio of right ventricular to total ventricular and mortality due to ascite induction (rearing
temperature after 21 days of age 14-160 C) in 35 and 48 days of age
RV:TV1 Mortality
Variables 35 d 48 d RV:TV
Male 0.201 0.190 0.326
Female 0.217 0.192 0.354
None injection 0.234 0.205a 0.344
Arginine injection 0.189 0.175b 0.329
None injection-male 0.241 0.213 0.341
None injection-female 0.221 0.199 0.347
Arginine injection-male 0.163 0.164 0.310
Arginine injection female 0.214 0.167 0.368
SEM 0.011 0.004 0.005
Sex 0.7439 0.9260 0.1799
Injection 0.3851 0.0339 0.8246
P-Value
Sex×injection 0.4657 0.2255 0.2665
Treatments 0.6620 0.1130 0.3850

1
Weight of Right Ventricular: Weight of Total Ventricular
a,b
Values with different superscripts within same column are significantly different (P<0.05).

‫ ميليگرم آرژنين در ميليليتر نرمال سالين در روز پنجم جنيني و جنسيت بر تلﻔات ناشي‬٤٠ ‫ اثر اﺻلي تزريق داخل زرده‬-٣ ‫جدول‬
.(‫ درجﻪ سانتيگراد‬١٦-١٤ ‫ روزگي‬٢١ ‫از آسيت در دوره رشد و پاياني و كل )دماي بعد از‬
Table 3. Main effect of yolk injection of 40mg Arginine per ml normal saline in 5th incubation and Sex ascites
mortality in grower, finisher and total (rearing temperature after 21 days of age 14-160 C)
Variables 21-42d 42-48d 21-48d
Yes (128)161 (112) 9 (128) 25
Injection
No (128) 49 (79) 6 (128) 55
P-Value <0.0001 0.9112 <0.0001
Male (128) 38 (90) 6 (128) 44
Sex
Female (128) 27 (101) 9 (128) 36
P-Value 0.1142 0.5649 0.2807
1. (Tolal birds) Acites mortality
 ‫مجتبي حقيقت و همكاران‪ :‬اثر تلقيح جنيني آرژنين بر تغييرات مورفولوژي سرخرگ ششي ‪ ،‬بﻄن راست و ششها ‪...‬‬ ‫‪٤٠‬‬

‫جدول ‪ -٤‬اثر اﺻلي تزريق داخل زرده ‪ ٤٠‬ميليگرم آرژنين در ميلي ليتر نرمال سالين در روز پنجم جنيني‪ ،‬جنسيت و اثر متقابل‬
‫جنسيت و تزريق بر ضخامت بﻄن راست در نمونﻪهاي زنده و تلﻔات‪ ،‬ضخامت ديواره سرخرگ ششي‪ ،‬محيط سرخرگ ششي‪،‬‬
‫مساحت داخلي سرخرگ ششي‪ ،‬قﻄر كوچك و قﻄر بزرگ سرخرگ ششي)دماي بعد از ‪ ٢١‬روزگي ‪ ١٦-١٤‬درجﻪ سانتيگراد( در‪٤٨‬‬
‫روزگي‪.‬‬
‫‪Table 4. Main effect of yolk injection of 40mg Arginine in per ml normal saline in 5th incubation, Sex and their‬‬
‫‪interaction on right ventricular thickness and pulmonary artery thickness, pulmonary artery circumference,‬‬
‫‪pulmonary artery area and pulmonary artery large and small diameter (rearing temperature after 21 days of age 14-‬‬
‫‪160 C) in 48 days of age.‬‬
‫‪Right Ventricular‬‬
‫‪Pulmonary Artery‬‬
‫‪thickness‬‬
‫‪Large‬‬ ‫‪Small .Circumference‬‬
‫‪Area‬‬ ‫‪Thickness‬‬ ‫‪Live‬‬ ‫‪Mortality‬‬
‫‪Varible‬‬ ‫‪diameter Diameter‬‬
‫)‪.(mm2‬‬ ‫(‪.‬‬‫‪mm‬‬ ‫)‬ ‫)‪.(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬
‫)‪.(mm‬‬ ‫)‪.(mm‬‬
‫‪Male‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪2.04‬‬ ‫‪1.86‬‬ ‫‪6.14‬‬ ‫‪0.817‬‬ ‫‪1.78‬‬ ‫‪2.05‬‬
‫‪Sex‬‬
‫‪Female‬‬ ‫‪3.14‬‬ ‫‪2.08‬‬ ‫‪1.91‬‬ ‫‪6.28‬‬ ‫‪0.805‬‬ ‫‪1.72‬‬ ‫‪2.11‬‬
‫‪None injection‬‬ ‫‪2.67‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪1.93‬‬ ‫‪1.76‬‬‫‪b‬‬
‫‪5.81‬‬‫‪b‬‬
‫‪0.830‬‬ ‫‪1.85‬‬ ‫‪2.12‬‬
‫‪Injection Arginine‬‬
‫‪3.47a‬‬ ‫‪2.20‬‬ ‫‪2.01a‬‬ ‫‪6.62a‬‬ ‫‪0.796‬‬ ‫‪1.72‬‬ ‫‪2.05‬‬
‫‪injection‬‬
‫‪None injection-‬‬
‫‪2.61‬‬ ‫‪1.97c‬‬ ‫‪1.69‬‬ ‫‪5.76‬‬ ‫‪0.853‬‬ ‫‪2.02a‬‬ ‫‪2.14‬‬
‫‪male‬‬
‫‪None injection-‬‬
‫‪2.73‬‬ ‫‪1.90c‬‬ ‫‪1.83‬‬ ‫‪5.86‬‬ ‫‪0.807‬‬ ‫‪1.69b‬‬ ‫‪2.10‬‬
‫‪female‬‬
‫‪Treatments‬‬
‫‪Arginine‬‬
‫‪3.39‬‬ ‫‪2.12b‬‬ ‫‪2.04‬‬ ‫‪6.52‬‬ ‫‪0.790‬‬ ‫‪1.54b‬‬ ‫‪1.96‬‬
‫‪injection-male‬‬
‫‪Arginine‬‬
‫‪3.55‬‬ ‫‪2.27a‬‬ ‫‪1.99‬‬ ‫‪6.71‬‬ ‫‪0.804‬‬ ‫‪1.74b‬‬ ‫‪2.14‬‬
‫‪injection female‬‬
‫‪SEM‬‬ ‫‪0.020‬‬ ‫‪0.007‬‬ ‫‪0.011‬‬ ‫‪0.018‬‬ ‫‪0.008‬‬ ‫‪0.041‬‬ ‫‪0.036‬‬
‫‪Sex‬‬ ‫‪0.1491‬‬ ‫‪0.1979‬‬ ‫‪0.3590‬‬ ‫‪0.1272‬‬ ‫‪0.3642‬‬ ‫‪0.4768‬‬ ‫‪0.2876‬‬
‫‪Injection‬‬ ‫‪0.0006‬‬ ‫‪0.0007 0.0053‬‬ ‫‪0.0004‬‬ ‫‪0.0645‬‬ ‫‪0.0256‬‬ ‫‪0.2741‬‬
‫‪P-Value‬‬
‫‪Injection×Sex‬‬ ‫‪0.8178‬‬ ‫‪0.0138 0.0973‬‬ ‫‪0.5807‬‬ ‫‪0.0845‬‬ ‫‪0.0062‬‬ ‫‪0.0821‬‬
‫‪Treatments‬‬ ‫‪0.0026‬‬ ‫‪0.0023 0.0180‬‬ ‫‪0.0017‬‬ ‫‪0.0721‬‬ ‫‪0.0074‬‬ ‫‪0.1447‬‬
‫‪a,b Values with different superscripts within same column are significantly different (P<0.05).‬‬

‫تشكر و قدرداني‪:‬‬ ‫نتيجه گيري كلي‪:‬‬

‫بﻪ اين وسيلﻪ از كليﻪ همكاران و اساتيد محترم بﻪويژه‬
‫نتايج اين پژوهش نشان داد تزريق ‪ ٤٠‬ميليگرم‬
‫پرسنل محترم آزمايشگاه فيزيولوژي دانشگاه علوم پزشكي‬
‫آرژنين در ميليليتر نرمال سالين در روز پنجم جنيني و‬
‫همدان كﻪ در اجراي اين پروژه بﻪ هر نحو ما را ياري‬
‫پرورش جوجﻪهاي حاﺻل از آن در شرايط القاء آسيت‬
‫نموده اند كمال تشكر و قدر داني را دارم‪.‬‬
‫سبﺐ كاهش تلﻔات ناشي از آسيت مي گردد‪ .‬تزريق‬
‫آرژنين در دوره جنيني با گشاد كردن سرخرگ ششي‪،‬‬
‫نسبت بﻪ عبور جريان خون مقاومت كمتري دارد و‬
‫آسيﺐهاي وارد شده بﻪ بﻄن راست و ششها كمتر مي‪-‬‬
‫شود‪.‬‬
 ٤١ (٣٣-٤٤) ١٣٩٥‫زمستان‬/‫شماره چهارم‬/‫تحقيقات توليدات دامي سال پنجم‬

Magnification* 4 Magnification 10 Magnification 40

N.M.2

N.F. 3

I.M.4

I.F.5

Fig. 1. Histological changes in 48th of ages on lungs in different treatments by 4, 10 and 40 object lens magnification.
Magnification of lens objects 2- N.M. None Injection-Male 3- N.F. None Injection-Female 4-I.M.Arginine Injection-
*

Male 5-I.F Arginine Injection-Female

.‫ عدسي شيي‬٤٠ ‫ و‬١٠ ،٤ ‫ ام در ششها در تيمارهاي مختلف با بزرگنماييهاي‬٤٨ ‫ تغييرات بافت شناسي ايجاد شده در روز‬-١ ‫شكل‬
... ‫ بﻄن راست و ششها‬، ‫ اثر تلقيح جنيني آرژنين بر تغييرات مورفولوژي سرخرگ ششي‬:‫مجتبي حقيقت و همكاران‬ ٤٢

:‫فﻬرست منابﻊ‬
Ar, A. and Tulett, S. 2009. Egg water movements during incubation. Avian incubation: Butterworth (Publishers)
Ltd.
Buttery, L.D.K., McCarthy, A., Springall, D.R., Sullivan, M.H.F., Elder, M.G., Michel, T. and Polak J.M. 1994.
"Endothelial nitric oxide synthase in the human placenta :Regional distribution and proposed regulatory role
at the feto-maternal interface". Placenta.15:257-65.
Chapman, M. and Wideman, R. 2001. Pulmonary wedge pressures confirm pulmonary hypertension in broilers
is initiated by an excessive pulmonary arterial (precapillary) resistance. Poultry Science.80(4):468-73 .
Chapman, M. and Wideman, R. 2006a. Evaluation of total plasma nitric oxide concentrations in broilers infused
intravenously with sodium nitrite, lipopolysaccharide, aminoguanidine, and sodium nitroprusside. Poultry
Science.85:312-20.
Dil, N. and Qureshi, M.A. 2002. Differential expression of inducible nitric oxide synthase is associated with
differential Toll-like receptor-4 expression in chicken macrophages from different genetic backgrounds.
Veterinary Immunology and Immunopathology.84:191-207.
Epstein, F.H., Hunter, J.J. and Chien, K.R. 1999. Signaling pathways for cardiac hypertrophy and failure. New
England Journal of Medicine.341:1276-1283.
Fried, G. and Liu, Y.A., 1994. Effects of endothelin, calcium channel blockade and EDRF inhibition on the
contractility of human uteroplacental arteries. Acta Physiologica Scandinavica.151(4):477-84 .
Hamal, K.R., Wideman, R., Anthony, N. and Erf, G.F. 2008. Expression of Inducible Nitric Oxide Synthase in
Lungs of Broiler Chickens Following Intravenous Cellulose Microparticle Injection. Poultry Science.87:636-
44.
Julian, R.J. 1993. Ascites in poultry". Avian Pathology.22:419-54.
Khajali, F. and Wideman, R.F. 2010. Dietary arginine: metabolic, environmental, immunological and
physiological interrelationships. World's Poultry Science Journal.66:751-66.
Napolitano, M., Miceli, F., Calce, A., Vacca, A., Gulino, A., Apa, R. and Lanzone, A. 2000. Expression and
Relationship between Endothelin-1 Messenger Ribonucleic Acid (mRNA) and Inducible/Endothelial Nitric
Oxide Synthase mRNA Isoforms from Normal and Preeclamptic Placentas. Journal of Clinical Endocrinology
and Metabolism.85:2318-23 .
National research council 1994 Nutrient Requirements of Poultry. ed., editor. Washington DC: National
Academy Press.
Ohta, Y., Tsushima, N., Koide, K., Kidd, M. and Ishibashi, T. 1999. Effect of amino acid injection in broiler
breeder eggs on embryonic growth and hatchability of chicks. Poultry Science.78:1493-8 .
Palmer, R.M.J. and Moncada, S. 1989. A novel citrulline-forming enzyme implicated in the formation of nitric
oxide by vascular endothelial cells. Biochemical and Biophysical Research Communications.158:348-52 .
Pavlidis, H., Balog, J., Stamps, L., Hughes J., Huff J. W. and Anthony, N. 2007. Divergent selection for ascites
incidence in chickens. Poultry Science 86: 2517-2529.
Ploog, H.P. 1973. Physiologic changes in broiler chickens (Gallus domesticus) exposed to a simulated altitude
of 4,267m(14,000 ft). University Park; 1973.
Qureshi, M. 2003. Avian macrophage and immune response: an overview. Poultry Science.82:691-8 .
Rossi, M.A. and Carillo, S.V. 1991. Cardiac hypertrophy due to pressure and volume overload: Distinctly
different biological phenomena? . International Journal of Cardiology.31:133–42.
SAS. 2000. SAS/STAT User’s Guide, Version 8.1.1, 2, and 3 .
Uni, Z. and Ferket, R. 2004. Methods for early nutrition and their potential". World's Poultry Science
Journal.60(1):101-11.
Wideman, R. F. and Hamal, K. R. 2011. Idiopathic pulmonary arterial hypertension: An avian model for
plexogenic arteriopathy and serotonergic vasoconstriction. Journal of Pharmacological and Toxicological
Methods 63: 283-295.
٤٣ (٣٣-٤٤) ١٣٩٥‫زمستان‬/‫شماره چهارم‬/‫تحقيقات توليدات دامي سال پنجم‬

Wideman, R. F. and Tackett, C. 2000. Cardio-pulmonary function in broilers reared at warm or cool
temperatures: effect of acute inhalation of 100% oxygen. Poultry Science.79:257-64.
Wideman, R.F., Bowen, O., Erf, G. and Chapman, M. 2006. Influence of aminoguanidine, an inhibitor of
inducible nitric oxide synthase, on the pulmonary hypertensive response to microparticle injections in broilers.
Poultry Science.85:511-27 .
Wideman, R.F., Fedde, M., Tackett, C. and Weigle, G. 2000. Cardio-pulmonary function in preascitic
(hypoxemic) or normal broilers inhaling ambient air or 100% oxygen. Poultry Science.79:415-25 .
Wideman, R.F. 2000. Cardio-pulmonary hemodynamics and ascites in broiler chickens. Poultry and Avian
Biology Reviews 11:21-43 .
Wideman, R.F. 2001. Pathophysiology of heart/lung disorders:Pulmonary hypertension syndrome in broiler
chickens. World's Poultry Science Journal 57:289–307 .
Wideman, R.F., Chapman, M.E., Hamal, K.R., Bowen, O.T., Lorenzoni, A.G., Erf, G.F. and Anthony, N.B.
2007. An inadequate pulmonary vascular capacity and susceptibility to pulmonary arterial hypertension in
broilers. Poultry Science.86:984-98.
Wideman, R.F., Kirby, Y.K., Tackett, C.D., Marson, N.E. and Mcnew, R.W. 1996. Cardio-pulmonary function
during aute unilateral occlusion of the pulmonary artery in broilers fed diets containing normal or high levels
of arginine-HCl. Poultry Science.75:1587-602 .
Wideman, R.F., Kirby, Y.K., Tackett, C.D., Marson, N.E., Tressler, C.J. and Mcnew, R.W. 1996. Independent
and simultaneous unilateral occlusion of the pulmonary artery and extra-pulmonary primary bronchus in
broilers. Poultry Science.75:1417-27 .
Wideman R.F., Kirby, Y.K., Ismail, M., Bottje, W.G., Moore, R.W. and Vardeman, R.C. 1995. Supplemental L-
aginine attenuates pulmonary hypertension syndrome (Ascites) in broilers. Poultry Science.74:323-30 .
Zhai, W., Rowe, D. and Peebles, E. 2011. Effects of commercial in ovo injection of carbohydrates on broiler
embryogenesis. Poultry Science.90:1295-301.
 Animal Production Research
Vol. 5, No. 4, 2017 (33-44)

Effect of in ovo (embryonic) inoculation of arginine on pulmonary

artery, right ventricular and lungs morphological changes in
ascites induced broiler chickens
M. Haghighat1*, A.A. Saki2, H.R Khodaee1
1. Assistant Professor Animal Science Department, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Golpayegan Branch
2. Professor, Animal Science Department, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University

(Received: 8-24-2015 – Accepted: 1-24-2017)

Abstract:

In order to evaluate the influence of yolk in ovo (embryonic) inoculation of arginine in fifth day of incubation
on pulmonary artery, right ventricular and lungs morphological changes in induced ascites broiler chickens, two
separate experiments were designed. In first experiment, 560 fertile eggs divided in 7 groups and 4 subgroups
and levels of 0, 20, 40, 60, 80 and 100 mg arginine per mL normal saline injected on yolk in fifth day of
incubation and a group had no injection. In 20th day of incubation, nitric oxide (NO) and endothelin 1 (ET1) in
the pulmonary artery in 2 fetuses per subgroup was measured. The 40 mg arginine per mL normal saline was the
most appropriate level of arginine injection (lowest ET1 was 89.93 ng/100 mg tissue and highest NO was 13.35
µmol/100mg tissue). In the second experiment, 300 fertile eggs divided in 2 groups. In first group 40 mg of
arginine per mL normal saline injected to 150 fertile eggs. The chickes were separated by sex after hatch. From
day 21 to day 48 the rearing temperature reduced to 14-16 ℃ and ascite was induced. In ovo injection of
arginine reduced ascites mortality (17.6 vs 48.8%), but the main effect of sex was insignificant (P>0.05). Main
effect of arginine injection increased inner pulmonary artery area (3.47mm2 vs 2.67mm2) In treatments without
arginine injection compared with those having argenine injection rather than arginine injection some gaps was
observed in the lung cell layers. In ovo injection of arginine lowered the mortality rate due to ascites through
increasing the pulmonary artery diameter and preserving the natural layers in the lungs.

Key Words: Ascites, right ventricle, arginine, in ovo injection, pulmonary artery, lungs.

* Corresponding author: haghighat@giau.ac.ir