უძველესი ხანა

1. 1 800 000 ათასი – 70-50 ათასი- ქვედა პალეოლითი

2. 70-50 ათასი – 20-12 ათასი- ზედა პალეოლითი
3. 20-12 ათასი – 10-8 ათასი- მეზოლითი
4. 10-8 ათასი – 6 ათასამდე- ნეოლითი
5. V-IV ათასწ.- ენეოლითი
6. IV-III ათასწ.- მტკვარ-არაქსის კულტურა
7. III-II ათასწ. - თრიალეთის ყორღანული კულტურა

ეგვიპტე
1. ძვ.წ IV ათასწ.- ეგვიპტეში შეიქმნა ზემო და ქვემო ეგვიპტე ნომების
გაერთიანებით; სათავეში იდგნენ ნომარქები
2. ძვ.წ III ათასწ. - ეგვიპტე გააერთიანა ფარაონ მენესმა ; დედაქალაქი მემფისი
3. ძვ.წ IV-III ათასწ. - ძველი სამეფო ხანა
4. ძვ.წ XX-XVIII - შუა სამეფო ხანა
5. ძვ.წ XVII-XVI - ჰიქსოსები ეგვიპტეში
6. ძვ.წ XV - თოტმეს III-ის ლაშქრობა ყველაზე შორს შუა აზიაში
7. ძვ.წ XIV - ამენხოტეპ IV და მისი რელიგიური რეფორმა
8. ძვ.წ XIII (1274) - ხეთების მეფე მუვათქლისა და ეგვიპტის ფარაონ რამსეს II-ის
ბრძოლა ქადეშთან ჩრ. სირიისა და ფინიკიის გამო

ბაბილონი
1. ძვ.წ III ათასწ. - ურთიერთბრძოლები ქალაქ-სახელმწიფოებს შორის
მესოპოტამიის გასაერთიანებლად
2. ძვ.წ XXIV - აქადის მედე სარგონ დიდი აერთიანებს მესოპოტამიას
3. ძვ.წ II ათასწ. - მესოპოტამიაში იქმნება ბაბილონი; ჩრ. მესოპოტამია-ასურეთი
4. ძვ.წ XVIII - ბაბილონის მეფე ხამურაბი და მისი კანონები (სავალო-კაბალა)
5. ძვ.წ 1531 - ხეთების მეფე მურსილმა დაიპყრო ეგვიპტე და ბოლო მოუღო
ხამურაბის დინასტიას
6. ძვ.წ 605-562 - ახალბაბილონური ხანა და მეფე ნაბუქოდონოსორი
7. ძვ.წ 605 - ნაბუქოდონოსორი ქარხემიშთან ბრძოლაში ანადგურებს ასურეთს
8. ძვ.წ 586 - ნაბუქოდონოსორი აწყობს ებრაელთა მეორე დეპორტაციას
9. ძვ.წ 539 - კიროს II იღებს ბაბილონს და ეგვიპტეს
ასურეთი
1. ძვ.წ II ათასწ. - ჩრ. მესოპოტამიაში ჩამოყალიბდა ასურეთი
2. ძვ.წ XV - შამშიადადი, თუქულთინინურტა I, ტიგლათფილასარ I
3. ძვ.წ 1115-1077 - ტიგლათფილასარ I
4. ძვ.წ 1112 - ტიგლათფილასარ I-მა დალაშქრა დიაოხი და დაამარცხა მეფე
სიენი
5. ძვ.წ IX-VII (883-614/612) - ახალასურული ხანა
6. ძვ.წ IX შუა - სალმანსარ III-მ დალაშქრა ურარტუ, გაანადგურა ქ. არზაშკუნი
და დაამარცხა მისი მეფე არამუ
7. ძვ.წ 732 - ტიგლათფილასარ III-მ აიღო სირიის დედაქალაქი არამ-დამასკო
8. ძვ.წ 722 - სალმანსარ V-მ აიღო ისრაელი და მოახდინა ებრაელა I დეპორტაცია
9. ძვ.წ 722-705 - სარგონ II
10. ძვ.წ 714 - სარგონ II-მ დალაშქრა ურარტუ და აიღო ქ. მუსასირი
11. ძვ.წ 709 - მანვე აიღო ქ. კვიპროსი და დახარკა ფინიკიის ქალაქები:
ბიბლოსი,ტვიროსი,სიდონი,უგარიტი
12. ძვ.წ 609 - სინაქეირბმა აიღო და დაანგრია ბაბილონი
13. ძვ.წ 671 - ასარხადონმა დროებით დაიპყრო ეგვიპტე
14. ძვ.წ VI - პირველი ბიბლიოთეკა ააგო ასურბანიფალმა 30 000 ფირფიტით,
სადაც შემდეგ აღმოაჩინეს გილგამეშის ეპოსი
15. ძვ.წ 614 - ბაბილონის მეფისა და სკვითების დახმარებით მიდიის მეფე
კიაქსარმა გაანადგურა ასურეთის ქ. აშური
16. ძვ.წ 612 - მანვე გაანადგურა ქ. ნინევია ბაბილონის მეფე ნაბუფანასარის
დახმარებით
17. ძვ.წ 602 - ქარხემიშთან ბრძოლაში ნაბუქოდონოსორმა ბოლო მოუღო ასურეთს

დიაოხი-კოლხა-ურარტუ
1. ძვ.წ XIV - კოლხა იხსენიება მიკენურ წყაროებში
2. ძვ.წ XIII – კოლხა იხსენიება ბერძნულ წყაროებში
3. ძვ.წ XII – კოლხა და დიაოხი იხსენიება ასურულ წყაროებში
4. ძვ.წ XII-VIII - დიაოხი
5. ძვ.წ XI-IX - კოლხა
6. ძვ.წ IX-VII - ურარტუ
7. ძვ.წ 819-786 - ურარტუს მეფე მენუა, რომელმაც დალაშქრა დიაოხი და
დაამარცა მეფე უტუფურსი, აიღო ქ. შაშილუ
8. ძვ.წ 786-764 - მეფე არგიშთი I მენუას ძე
9. ძვ.წ VIII 60-იანი - დიახი აღარ იხსენიება ურარტულ წყაროებში
 10. ძვ.წ 764-735 - სარდურ II ურარტუს მეფე
11. ძვ.წ 750-748 - სარდურ II-ის პირველი ლაშქრობა კოლხაში
12. ძვ.წ 744-742- სარდურ II-ის მეორე ლაშქრობა კოლხაში
13. ძვ.წ VIII 20-იანი - კიმირიელები და სკვითები ამიერკავკასიაში
14. ძვ.წ 590 - მიდიელება სკვითების დახმარებით გაანადგურეს ურარტუ

აქემენიანთა ირანი (ძვ.წ 558-330)

1. ძვ.წ 558-530 -კიროს II დიდი
2. ძვ.წ 550 -კიროსმა აიღო მიდია და მისი დედაქალაქი ეკბატანა
3. ძვ.წ 539 - კიროსმა აიღო ბაბილონი და დეპორტირებული ებრაელები უკან
იერუსალიმში დააბრუნა
4. ძვ.წ VI შუა -კიროსმა დაიპყრო მცირე აზიის ბერძნული ქალაქები:
ლიდია,მილეტი,ეფესო და იონია
5. ძვ.წ 530-522 -კამბისეს II
6. ძვ.წ 525 -კამბისესმა აიღო ეგვიპტე და გახდა ფარაონი
7. ძვ.წ 522-486 -დარიოს I
8. ძვ.წ 500 -დარიოსმა დალაშქრა სკვითები,თუმცა დამარცხდა
9. ძვ.წ 500 -იონელთა აჯანყება ათენის წაქეზებით, რომელიც ჩაახშო დარიოსმა
და დაგეგმა ლაშქრობა ათენზე
10. ძვ.წ 490 -მარათონის ბრძოლა, დარიოსი დამარცხდა ბერძენი მილტიადესის
წინააღ.
11. ძვ.წ 486-465 -ქსერქსე I
12. ძვ.წ 480 -ბროლა თერმოპილეს ვიწრო კართან; ლეონიდასი და 300 სპარტელი
13. ძვ.წ 480 -ბროლა სალამინის ყურეში
14. ძვ.წ 479 -ბრძოლა პლატეასთან და მიკალით კონცხთან
15. ძვ.წ 449 -დაიდო კალიასის ზავი ბერძენ-სპარსელთა შორის

სპარტა და ათენი
1. ძვ.წ XVI -ბასილევსა კეკროპმა დაარსა ათენი
2. ძვ.წ I ათასწ. -სამ. საბერძნეთში შემოდიან დორიელები,იპყრობენ პელოპონესს
და ქმნიან ქალაქ-სახელმწიფო სპარტას
3. ძვ.წ IX -დორიელებმა ჩამოაყალიბეს სახელმწიფო სპარტა; ლიკურგოსის
კანონები
4. ძვ.წ VIII-VII - სპარტას მიერ მესენიის დაპყრობა
5. ძვ.წ 624 -დრაკონის კანონები ათენში
6. ძვ.წ 594 -სოლონის რეფორმები ათენში (სავალო-კაბალა)
 7. ძვ.წ 509 -კლისთენეს რეფორმები ათენში
8. ძვ.წ VII-VI -ბერძნული კოლონიზაცია

შავი ზღვის ბერძნული კოლონიზაცია

1. ძვ.წ VII -სპერების ძლიერების ხანა; ქართლში ბრუნდებიან მუშქები
2. ძვ.წ VI -შავი ზღვის აღმ. სანაპიროზე გაჩნდა ბერძნული კოლონიზაცია:
ფაზისი(ფოთი), გიენოსი(ოჩამჩირე), დიოსკურია(სოხუმი), დიდი
პიტიუნტი(ბიჭვინთა), ფიჭვნარი(ქობულეთი)
3. ძვ.წ VI-IV -კოლხეთის ძლიერების ხანა
4. ძვ.წ VI-II -იჭრებოდა ვერცხლის კოლხური თეთრი
5. ძვ.წ IV-III -შეიქმნა ქართლის სამეფო და მისი მეფე ფარნავაზი

ალექსანდრე მაკედონელი
1. ძვ.წ 359-336 -ფილიპე II
2. ძვ.წ 338 - ქერონიასთან ბრძოლა ათენელ-თებელების წინააღ.
3. ძვ.წ 336-323 -ალექსანდრე დიდი
4. ძვ.წ 334 -ალექსანდრემ გადაცურა ჰელეს-პონტი(მარმარილოს ზღვა) და
დაიწყო ბრძოლა სპარსელების წინააღ.
5. ძვ.წ 333 -ისოსის(გრანიკოსის) ბრძოლა ბერძნული ქალაქების წინააღ.
6. ძვ.წ 332 - აიღო ეგვიპტე და დაარსა ეგვიპტის ალექსანდრია
7. ძვ.წ 331 -გავგამელას ბრძოლა დარიოს III დამარცხდა
8. ძვ.წ 326- ჰიდასპეს ალყა ინდოეთის წინააღ.
9. ძვ.წ 325 -ბაბილონი იმპერიის დედაქალაქად გამოაცხადა
10. ძვ.წ 324 -ქორწილი სუსაში
11. ძვ.წ 323 - გარდაცვალება
12. ძვ.წ 323-31 -ელინისტური ხანა(ბერძნულ-მაკედონური)
13. ძვ.წ 31 ახ.წ 284 -პრინციპატის ხანა რომში

ძველი რომი
1. ძვ.წ 753- დაარსდა ქ. რომი რომულუსი და რემუსი
2. ძვ.წ 753-509- რომის სამეფო ხანა (7 მეფე)
3. ძვ.წ 509- ტარკვინიუს სუპერბუსი ამაყი გააძევეს
4. ძვ.წ 509-31- რომის რესპუბლიკის ხანა
5. ძვ.წ 490- პლებეებმა მიიღეს ვეტოს უფლება თავიანთი ინტერესების დამცველი
პირები, სახალხო ტრიბუნები აერჩიათ
6. ძვ.წ III- რომმა მთელი იტალია დაიპყრო
7. ძვ.წ III-II- პუნიკური ომები რომსა და კართაგენს შორის
8. ძვ.წ 264-241- I პუნიკური ომი სიცილიაზე ბატონობისთვის
9. ძვ.წ 229-219- ორი ილირიული ომი ადრიატიოკის ზღვაზე ბატონობისთვის
10. ძვ.წ 219- ჰანიბალმა გაილაშქრა ესპანეთის ქ.საგუნტუმზე
11. ძვ.წ 218-201- II პუნიკური ომი
12. ძვ.წ 216- კანესთან ჰანიბალმა ხაფანგში შეიტყუა რომი და გაიმარჯვა
ნახევარმთვარისებური ტაქტიკით
13. ძვ.წ 204- რომაელები აფრიკაში შეიჭრნენ სციპიონის მეთაურობით
14. ძვ.წ 202- ბრძოლა ზამასთან, ჰანიბალი დამარცხდა
15. ძვ.წ 200-190- რომმა დაიმორჩილა კელტები(გალები) ჩრ. იტალიაში
16. ძვ.წ 190- ბრძოლა მაგნეზიასთან, რომმა გაანადგურა სელევკიდების სამეფო;
ანტიოქოს II
17. ძვ.წ 183/2- ჰანიბალმა თავი მოიკლა
18. ძვ.წ 168- მაკედონური ომების დასასრული
19. ძვ.წ 146-149პ- III პუნიკური ომი (ნუმიდიისა და კართაგენის კონფლიქტი
რომმა გამოიყენა როგორ საბაბი) რომმა გაანადგურა კართაგენი
20. ძვ.წ 146- რომმა დაამარცხა საბერძნეთი
21. ძვ.წ 133- რომმა დაამარცხა ატალიდები(ატალოს III) და აიღო პერგამონი
22. ძვ.წ 129- რომმა დააარსა პროვინია აზია
23. ძვ.წ 111-61- პონტოს მეფე მითრიდატე VI ევპატორი
24. ძვ.წ 107- მარიუსის სამხედრო რეფორმები რომში
25. ძვ.წ 100-44- იულიუს კეისარი
26. ძვ.წ 89-84- I ომი მითრიდატესთან
27. ძვ.წ 88- ,,ეფესოს საღამო’’ (დაიღუპა 80 000 რომაელი,დაბრალდა სულას)
28. ძვ.წ 83-82- II ომი მითრიდატესთან
29. ძვ.წ 82-79- სულას დიქტატურა
30. ძვ.წ 77-71- მარიუსის მომხრეთა განადგურება ესპანეთში პომპეეუსის მიერ
31. ძვ.წ 74-64- III ომი მითრიდატესთან
32. ძვ.წ 73-71- სპარტაკის აჯანყება მიწების გამო
33. ძვ.წ 70- პომპეუსისა და კრასუსის კონსულობის პერიოდი
34. ძვ.წ 67- პომპეუსის საბრძოლო ოპერაციები კილიკიელი მეკობრეების წინააღ.
35. ძვ.წ 66- პომპეუსი ამარცხებს მითრიდატე VI-სა და ტიგრან II-ს
36. ძვ.წ 65- პომპეუსი ამარცხებს ქართლის მეფე არტაგს
37. ძვ.წ 62- კატილინას შეთქმულება, რომელიც გამოააშკარავა ციცერონმა
38. ძვ.წ 60- I ტრიუმვირატი: კრასუსი(ფული)-სირია; პომპეუსი(ძალა)-ესპანეთი
კეისარი(გონება)-გალია
39. ძვ.წ 58-51- კეისრის ომები გალიაში
40. ძვ.წ 53- კრასუსის დაღუპვა პართებთან ბრძოლაში
41. ძვ.წ 52- სენატმა პომპეუსი დაამტკიცა კონსულად და დაავალა რომის დაცვა
ურჩი კეისრისგან
42. ძვ.წ 49-46- სამოქალაქო ომი პომპეუსსა და კეისარს შორის
43. ძვ.წ 49- კეისარმა გადალახა რუბიკონი(წილი ნაყარია) და დაიპყრო რომი და
იტალია
44. ძვ.წ 48-47- კეისარი გადავიდა ეგვიპტეში და დედოფლად კლეოპატრა დასვა
45. ძვ.წ 48-45- ბრძოლები ფარსალუსთან,თაფსუსთან და მუნდასთან
46. ძვ.წ 44-31- სამოქალაქო ომი კეისარსა და ბრუტუსის მომხრეებს შორის
47. ძვ.წ 44წ. 15 მარტი- შეთქმულმა სენატორებმა 23 ჭრილობით მოკლეს კეისარი
(კასიუსი და ბრუტუსი)
48. ძვ.წ 31- ახ.წ 14- ოქტავიანე ავგუსტუსის მმართველობა რომის ,,ოქროს ხანა’’;
49. ძვ.წ 31-ახ.წ 284- რომის პრინციპატის ხანა