ძვ.წ. IV ათასწლეულიდან ძვ.წ. I ათასწლეულის პირველ ნახევრამდე - ბრინჯაოს ხანა.

ძვ.წ. IV-III ათასწ. - ბრინჯაოს გავრცელების არეალი:

ა) ამეირ კავკასია და თანამედროვე თურქეთი (მტკვარ- არაქსის კლტურა).
ბ) შუამდინარეთი (შუმერული ქალაები).
გ) დასავლეთ ირანი (ელამი).

ძვ.წ. IV ათასწლეულის ბოლოდან - ეგვფიპტეში.

ძვ.წ. III ათასწლეულიდან - ინდოეთში
ძვ.წ. II ათასწლეულიდან- ევროპსა და ჩინეთში.

ბრინჯაოს ხანა საქართველოშო

IV-III ათასწლეულებში მტკვარ-არაქსის კულტურა.

III ათასწლეულის ბოლო II ათასწლულის პირველი ნახ.- თრიალეთის კულტურა.
II ათასწლულის მეორე ნახევარი - Iის პირველი ნახ. - კოლხური კულტურა.

ბრინჯაოს ხანის ცნობილი სახელმწიფოები

ძვ.წ. IV-III ათასწლეულებში- შუმერული ქალაქ-სახელმწიფოები და აქადი.

ძვ.წ. 3100 წელს - ზემო და ქვემო ეგვიპტის გაერტიანება მენესის მიერ.
ძვ.წ. XXVIII- XXVI სს.- გილგამეში მოღვაწეობდა ურუქში.
ძვ.წ. XXVII-XXV სს. - პირამიდები ეგვიპტეში (ჯოსერის; გიზას: ხეოფსი, ხეფრენი და
მიკერინი)
ძვ.წ. XXIV ს.- ქალაქ აქადის მეფე სარგონ დიდმა გააერთიანა შუამდინარეთი.
ძვ.წ. XX-XVIII სს.- მოხდა გლობალური კლიმატის ცვლილება, რისი შედეგიც ტომთა
მიგრაცია იყო. აღმ. აფრიკიდან წამოსული ამორეველები დსახალდნენ ბაბილონში და
გაეცნენ ბრინჯაოს კულტურას.
ძვ.წ. 1750 წელს - ამორეველმა ხამურაბიმ დაიპყრო მთელი შუამდინარეთი.
ძვ.წ. XVIII ს- იწყება ძველი საბერძნეთის ისტორია, რომელიც განეკუთვნება საზღვაო
ცივილიზაციებს.
ძვ.წ. XVII ს.- პარალელურად, ბალკანეთ-დუნაის ტერიტორიიდან მოვიდნენ არიული
ტომები, რომლებიც დასახლდნენ დღევანდელი თურქეთის ტერიტორიაზე, გაეცნენ
ბრინჯაოს კულტურას. ხეთების ტომთან ურთიერთობით დაერქვათ ხეთები.
ძვ.წ. XVIII-XVII სს - ეგვიპტეში გადასახლდნენ ჰიქსოსები (საბრძოლო ეტლებითა და
იარაღით აღჭურვილნი), რომლებმაც დასცეს იგი.
ძვ.წ. XVI-XV სს -ეგვიპტეში გაბატონდა თებეს დინასტია ( მე-18) თუთმოს I;II;III;
ამენხოტეფი, ნეფერტიტი და ტუტანხამონი.
ძვ.წ. 1504 წელს- ბაბილონში მურსილის I (ხეთების მეფე) გაანადგრა ხამურაბის დინასტია.
ძვ.წ. XIV ს. დან - ფინიკიელების შესახებს წყაროებსი გხვდება იბნფორმაცია.
ძვ.წ. XIII ს. დასაწყისში - ეგვიპტეში რამზესების დინასტია (მე-19), რომელიც ებრძვის ხეთებს
სირიის ტერიტორიისთვის.
ძვ.წ. 1274 წელს - ქადეშის (ბრძოლა) ზავი, რის მიხედვითაც სირიაა აგიყვეს.
ძვ.წ. XIII ს. შუა და ბოლო მონაკვეთში - გლობალური კლიმატური ცვლილება, იგივე ტროას
ომი - ზღვოს ხალხების შემოსევები. სუსტდება ეგვიპტე, დაემხო ხეთები ( ზღვის ხალხებმა).
დაწინაურებას იწყებს ასურეთი.
ძვ.წ. XIII-XII სს.- დორიელების შემოსევები პელოპონეის ნახ.კუნზულზე. სპარტას დაარსება.
ძვ.წ. 1112 წელს - ასურეთის მეფე ტიგლათფილესერ I ამარცხებს ნაირის ქვეყნების მეთაურ
სიენს.
ძვ.წ. 814 წელს - ტვიროსის მეფე (ფინიკიური ქალაქი) პიგმალითინმა დაარსა ქალაქი
კართაგენი აფრიკის ჩრდ. (ტუნისის) ტერიტორიაზე.
ძვ.წ. IX-VIII სს - ნაირის ქვეყნების ლიდერი ხდება ურარტუ. მეფეები: მენუა; არგიშთი I;
სარდურ II. პერიოდუალდ ამარცხებენ ასურეთს. არგიშთი კოლხასთან ერთად ინაწილებს
დიაოხს.
ძვ.წ. VIII ს. შუა და მეორე ნახ. - შავი ზღვის, დღევანდელი საქართველოს ტერიოტრიიდან,
წამოვიდნენ ქიმერიელები, რომლებმაც სკვითებთან ერთად ურარტუ დაასუსტეს.
ძვ.წ. VIII-VI სს. 753 წლიდან - მეფობის ხანა რომში. დაარსეს ძმებმა რემუსმა და რომოლუსმა.
ძვ.წ. VIII ს. ბოლოს - გაძლიერდა ასურეთის მეფე სარგონ II და დაამარცხა ურარტუ.
ძვ.წ. 714 წელს- დალაშქრა სირია და ეგვიპტე.
ძვ.წ. VIII-V სს.- ბერძნული კოლონიზაციის პერიოდი.
ძვ.წ. 624 წელს - ათენში მოქმედებდა ,,დრაკონის კანონების’’, რამაც ბევრი ათენელი მონად
აქცია. შედეგად- სოციალური აჯანყება.
ძვ.წ. VII-VI ს. მიჯნაზე- გაძლიერდა ქალაქი ბაბილონი, რომლის მეფე - ნაბუქოდონოსორ II-მ
საბოლოოდ გაანადგურა ასურეთი, აიღო და დაანგრია - იერუსალიმი.
ძვ.წ. 594 წელს - ათენში სოლონმა გაატარა რეფორმები, საფუძველი ჩაუყარა დემოკრატიას.
ძვ.წ. 586 წელს- ,,ბაბილონის ტყვეობა’’.
ძვ.წ. VI ს.- პარალელურად, ახალი ბაბილონის მოკავშირეებმა: ჩრდ. ირანში მოსულმა
არიულმა ტომმა, სკვითებთან ერთად დაამხეს ურარტუ.
ძვ.წ.VI ს. დასაწყისში - მესხების ნაწილი დარჩა თურქეთის ერიოტრიაზე და ეწოდათ
კაბადოკიელები, ხოლო მეორე ნაწილი წამოვიდა საქართველოში და დაარსეს სამცხე, ხალხი
მესხა ანუ მცხეთა.
ძვ.წ. 509 წელს- კლისთენემ ათენში ჩაატარა ახალი რეფორმები.
ძვ.წ. 509 წლიდან- რომიდაან გააძევეს მეფე- ტარკვინიუს ამაყი. დამყარდა რესპუბლიკური
წყობა. (ახ.წ. 30 წლამდე)
ძვ.წ. VI ს. 50-იან წლებამდე- ძველი სამყარო გამოიყურებოდა შემდეგნაირად:
ა) კავკასიაში დამოუკიდებლობაა.
ბ) ლიდიის სამეფო აკონტროლებდა თურქეთის აღმ და სამ. ნაწილს. მეფე- კრეზე.
გ) ბაბილონი აკონტროლებლდა : ერაყს, სირია-პალესტინის ტერ. და ეგვიპტეს
 ძვ.წ. VI – IV სს. სამდიანრო ცივილიზაციები

ძვ.წ. 558-530 წწ. - კიროს II დიდი. აქემენიანთა სპარსეთის პირველი წარმომადგენელი.

ძვ.წ. 550 წელს - სპარსეთმა დაიპყრო მიდია.
ძვ.წ. 539 წელს - კიროსმა ილაშქრა ბაბილონში და ებრაელები ტყვეობიდან გაათავისუფლა.
ძვ.წ. 530-522 წწ. - კამბიზეს II. მან დაიპყრო ეგვიპტე და მიიღო ფარაონის ტიტულიც.
ძვ.წ. 522-486 წწ.- დარიოს I. მან გაატარა მთელი რიგი რეფორმები.
ძვ.წ. 500-449 წწ - მიმდინარეობდა ბერძენ-სპარსელთა ომები.
ძვ.წ. 490 წელს- მარათონის ველზე გამართული პირველი ბრძოლა. დარიოსი vs მილტიადესი.
ძვ.წ. 480 წელს- ბრძოლა თერმოპილესთა. ქსერქსე vs ლეონიდასი.
ძვ.წ. 480 წელს- ბრძოლა სალამინის ყურეში. ქსერქსე vs თემისტოკლე.
ძვ.წ. 479 წელს- ბრძოლა პლატეასთან და შემდეგ მიკლთან.
ძვ.წ 465 წელს- ჰოპლიტების აჯანყება.
ძვ.წ. 449 წელს- დაიდო მუდმივი ზავი, რომლის თანახმადაც სპარსელებს ხმელთაშუა
ზღვაზე გამოოჩენა აკერძალათ.
ძვ.წ. 446 წელს- ათენის ჩარევა მეგარასა და კორინთოს კონფლიქტში
ძვ.წ. 440 წელს- სამოსის აჯანყება.
ძვ.წ. 432 წელს- პელოპონესის კავშირმა ათენს ომი გამოუცხადა.
ძვ.წ. 431-404 წწ.- მიმდინარეობდა პელოპონესის ომები.
ძვ.წ. 430 წელს- ათენს თავს შავი ჭირის ეპიდემია დაატყდა.
ძვ.წ. 425 წელს- პილოსთან გაიმარჯვეს ათენელებმა. საპასუხოდ სპარტამ გაილაშქრა
ამფიპილოსზე.
ძვ.წ. 421 წელს- ომის პირველი ეტაპი- ,,აქრიდამოსის ომი’’, უშედეგოდ დასრულდა და
დაიდო ,,ნიკეასის’’ ზავი.
ძვ.წ. 418 წელს- ბრძოლა მანტინეასთან. ათენელების მხედართმთავარი- ალკიბიადე.
ძვ.წ.415-413 წწ. ექსპერიმენტი სიცილიაზე, ალკიბიეადეს თაოსნობით.
ძვ.წ. 413 წელს- სიმესთან ათენმა დაამარცა სპარტა.
ძვ.წ 411 წწ. ოლიგაქრიული გადატრიელბის შედეგად, ათენის სათავეში მოდის 500 საბჭო,
ალკიბიადე გადადის სპარტას მხარეს, მისი დახმარებით კი იკავებენ ლავრონის ვერცხლის
საბადოებს. ბრძოლა სიმესთან.
ძვ.წ.411- 406 წწ. ალკიბიადეს ბრძოლები, რომლის დროსაც იკავებს დარდანელს. ანადგურებს
და ტოტალურად იმარჯვებს სპარტაზე. მოგვიანებით მიდის პროვინციებში ასაკრებდა. ამ
დროს მას ათენელები ოსტრაკიზმს მიუსჯიან.
ძვ.წ. 405 წელს- აეგოსპოტამოსთან საშინლად დამარცხდა ათენი.
 ალექსანდრე მაკედონელი

ძვ.წ 356-323 წწ. მოღვაწეობდა ალექსანდრე მაკედონელი

ძვ.წ. 336 წელს- ფილიპე მოკლეს შეთქმულებით, რის შედეგადაც გამეფდა ალექსანდრე.
ძვ.წ. 334 წელს- ალექსანდრე იწყებს ლაშქრობებს აზიისკენ, სპარსეთის წინააღმდეგ.
(დარიოს III vs ალექსანდრე მაკედონელი)
ძვ.წ. 333 წელს- ისოსის ბრძოლა დასრულდა ალექსადნრეს გამარჯვებით (არცერთი ბრძოლა
არ წაუგია)
ძვ.წ. 331 წელს- ბრძოლა გავგამელასთან.
ძვ.წ. 330 წელს- დარიოსს კვდება.
ძვ.წ. 329 წელს- ალექსანდრე ხდება ირანის შაჰინშაჰი. მან ილაშქრა ცენტრალურ აზიასა და
ინდოეთშო. დაქორწინდა დარიოსის ქალიშვილზე და 10 000 ბერძენი დააქორწინა სპარს
ქალზე.
ძვ.წ.323 წელს- გარდაიცვალა ბაბილონში.
ძვ. წ. 329 – 305 წწ. თრაკია-მაკედონიის მეფის ლისიმაქეს ( „ბიზანტიოსს“) სარდალი, აზოს
მეფობა იბერიაში.
ძვ. წ. 302–237 წწ. მეფე ფარნავაზი. საქართველოს პირველი გამაერთიანებელი.

პუნიკური ომები

ძვ.წ. 264-146 წწ. მიმდიანარეობდა პუნიკური ომები, რომსა და კართაგენს შორის.

ძვ.წ. 264-241 წწ. I პუნიკური ომი. კუნძულ სიცილიისთვის.
ძვ.წ. 237-162 წწ. საურმაგ I იბერიის მეფე. ფარნავაზის შვილი.
ძვ.წ. 229-228 წწ. ილირიული ომები. რომმა გაიმარჯვა.
ძვ.წ. 220-219 წწ. მეორე ილირიული ომი.
ძვ.წ. 219 წელს- ესპანეთში საგუნტუმს თავს დაესხა ჰანიბალ ბარკა.
ძვ.წ. 218-201 წწ. II პუნიკური ომი. ჰანიბალმა გადალახა ალპები და თავს დაესხა რომს.
ძვ.წ. 216 წელს- კანესთან გაიმარჯვა ჰანიბალმა.
ძვ.წ. 215-148 წწ. მაკედონიური ომები. რომი იკავებს მთელ ბერძნულ ტერიოტირებს.
ძვ.წ. 202 წელს- გენერალური ბრძოლა ზამასთა. დამარცხდა ჰანიბალი. რომალეთა
მხედართმთავარი - სციპიონ აფრიკელი.
ძვ.წ. 190 წელს- მაგნეზიასთან რომი იპყრობს სელევკიდებს.
ძვ.წ. 149-146 წწ. III პუნიკური ომი. ნუმიდიისთვის. სციპიონ ემანუელის სარდლობით
საბოლოოდ დაამარცხა რომმა კართაგენი.

მითრიდატეს ომები

ძვ.წ. 89-63 წწ. მიმდინარეობდა მითრიდატეს ომები, რომსა და პონტოს შორის.

ძვ.წ. 89-85 წწ. პირველი ბრძოლა. სულა vs მითრიდატე VI ევპატროსი.
ძვ.წ. 88 წელს- ,,ეფესოს საღამო’’ რომაელთა არმია სასტიკად დამარცხდა 80 000 მსხვერპლით.
ძვ.წ. 84-82 წწ. მეორე
ძვ.წ. 82-79 წწ. სულამ დაამყარა დიქტატურა. დაიწყო რეპრესიები მარიუსის მიმდევართა.
ძვ.წ. 79 წელს- სულა გადადგა და 1 წელში გარდაიცვალა.
ძვ.წ. 73-71 წწ. სპარტაკის აჯანყება.
ძვ.წ. 66-64 წწ. პომპეუსმა რომის გავლენის ქვეშ მოაქცია: კილიკია, არმენია, პონტო, სირია,
იბერია და კაბადოკია.
ძვ.წ. 65 წელს- პომპეუსის ლაშქრობა საქართველოში. იბერიის მეფე- არტაგი.
ძვ.წ. 74-63 წწ. მესამე.
ძვწ. I საუკუნეში- იბერიის მეფე არტაგი.
ძვ.წ. 60 წელს- პომპეუსი რომში ტრიუმფით დაბრუნდა. ამავე წელს დამყარდა სამი
კონსულის მმართველობა- ტრიუმვირატი. პომპეუსი, კრასუსი, კეისარი.
ძვ.წ. 58-50 წწ. გალიის ომები კეისრის მეთაურობით.
ძვ.წ. 53 წელ- კრასუსი დაიღუპა პართიასთან პრძოლაში.
ძვ.წ. 52 წელს- რომში დაიწყო ანარქია. სენატმა პომპეუსი გამოაცადა ერთმმართველათ,
კეისარს კი ჯარის დაშლა და დაბრუნება უბრძანეს.
ძვ.წ. 49 წელს- კეისარმა რუბიკონი გადალახა და რომშ შევიდა.
ძვ.წ.49-46 წწ. სამოქალაქო ომი რომში. პომპეუსი გაიქცა საბერძნეთში.
ძვ.წ. 48 წელს- ფარსალოსის ბრძოლა. კეისარმა დააამრხა პომპეუსი, რომელმაც თავი
ეგვიპტეს შეაფარა.
ძვ.წ. 47 წელს- პომპეუსი მოკლეს ეგვიპტელებმა. კეისარმა ეგვიპტის ტახტზე დასვა
კლეოპატრა და აღმ. პონტოსკენ გაილაშქრა მითრიდატეს შვილ- ფარნაკეზე.
ძვ.წ. 46 წელს- კეისარი დაბრუნდა იტალიაში, გაანადგურა პომპეუის უკანასკნელი
მომხრეები და ამის შემდეგ ჩავიდა რომში. გამოცხადდა 10 წლიან დიქტატორად.
ძვ.წ. 44 წლის თებერვალში გამოცხადდა სამუდამო დიქტატორად.
ძვ.წ. 44 წლის 15 მარტს კეისარი მოკლეს შეთქმულებმა: ბრუტუსმა და კასიუსმა.
ძვ.წ. 43 წელს- მეორე ტრიუმვირატი. ოქტავიანე ავგუსტუსი, მარკუს ანტონიუსი და მარკუს
ლეპიდუსი.
ძვ.წ. 42 წელს- ფილიპის ბრძოლაში, ტრიუმვირებმა დაამარცხეს კეისრის მკვლელები,
ლიბერატორები და რესპუბლიკის მართვა-გამგეობა ერთმანეთში გაინაწილეს.
ძვ.წ. 31 წელს- აქციუმის ბრძოლაში ოქტავიანემ დაამარხცა მარკუს ანტონიუსი. კლეოპატრამ
და ანტონიუსმა თავები დაიხოცეს.
ძვ.წ. 30- ახ.წ. 476 წწ. რომის იმპერიის ხანა.
ძვ.წ. 27 - ახ.წ. 14 წწ. რომის პირველი იმპერატორი, პრინცეფსი - ოქტავიანე ავგუსტუსი.
1-40 წწ. ქართლის მეფე მითრიდატე პირველი.
14- 37 წწ. იმპერატორი ტიბერიუს კლავდიუსი. (ქრისტეს შობა)
35 წელს- უფლისწულმა ფარსმანმა რომაელტა მხარდაჭერით სომხეთში ილაშქრა. აიღო
დედაქალაქი- არტაქსატა, მოკლა პართიელთა უფლისწული- ოროდე და გაამეფა თავისი ძმა
მითირდატე. რომელიც მოგვიენბით კალიგულამ ჩამოართვა
40-60 წწ. იბერიის მეფე ფარსმან პირველი.
47 წელს- იმპ. კლავდიუსმა მითრიდატეს სომხეთი დაუბრუნა.
51 წელს- ფარსმანმა სომხეთის ხელში ჩასაგდებად ალყა შემოარტყა რომალეთა გარნიზონს
და ხელთ იგდო გარნისის ციხე. რადამისტმა (ფარსმანის შვილმა) მოკლა მითრიდატე.
60-85 წწ. მითრიდატე მეორე ქართლის მეფე.
69 წელს- ანიკეტის აჯანყება. პონტო აუჯანყდა რომს.
69-79 წწ. იმპერატორი ვესპასიანე ფალვიუსი. ააშენა კოლეზიუმი.
75 წელს- იმპერატორმა ვესპასიანემ ააგო მცხეთის კედელი მეგობრობის ნიშნად.
98-117 წწ. იმპერატორი ტრაინაე.
117-138 წწ. იმერატორი ადრიანე.
120-160 წწ. ქართლის მეფე ფარსმან მეორე ქველი.
130 წელს- ადრიანემ მიიწვია ფარსმანი.
131 წელს- ძიდრიტების ტომმა ფარსმანის უზენაესობა სცნეს.
135-136 წწ. ფარსმანმა გახსნა ჩრდ. კავკასიის გადმოსასვლელი და ალანები წინა აზიას
შეუსია.
138-161 წწ. იმპერატორი ანტონინე პიუსი.
141-144 წწ. ფარსმან ქველის რომში ვიზიტი.
212 წელს- კარაკალას ედიქტი.
284-305 წწ. დიოკლიტიანე. შემოიღო ტეტრარქია და დომინიუსის ტიტული.
260 წელს- ირანმა გაიმარჯვა რომზე. იმპერატორი- ვალერიანე.
265-342 წწ. მირიან მე-ს მეფე ქართლისა.
299 წელს- ნიზიბისის პირველი ზავი. რომსა და სასანიდურ ირანს შორის. ინარმა დათმო
კავკაია და მესოპოტამია
301 წელს- სომხეთის გაქრისტიანება

კონსტანტინოპოლი

306 - 337 წწ.- კონსტანტინე დიდის მოღვაწეობის წლები.

313 წელს- მილანის - ედიქტი კონსტანტინემ ქრისტიანობა ნებადართული გახადა
324 წელს- კონსტანტინემ გააუქმა ტეტრარქია და გახდა იმპერიის ერთპიროვნული
მმართველი .
325 წელს- ქალაქ ნიკეაში კონსტანტინემ მოიწვია პირველი მსოფლიო საეკლესიო კრება
326 წელს- ქართლის გაქრისტინაება. (წმ. ნინო; მირიან მეფე და ნანა დედოფალი)
330 წელს- კონსტანტინემ დედაქალაქი გადაიტანა ბიზანტიონში და უწოდა ახალი რომი
337 წელს- გარდაიცვალა კონსტაანტინე
337 -378 წწ.- იმპერატორები იყვნენ არიოზის მიმდევრები/
363 წელს- დაიდო ხელმეორედ ნიზიბისის ზავი.
387 წელს- რომმა და ირანმა გაიყვეს ტერიტორიები : ა) ლაზიკა და დას. საქართველო რომს
ბ) აღმ. საქართველო ირანს.
375 წელს- გუთები და ალანები ბალკანეთში შეიჭრნენ
378 წელს- ადრიანოპოლის ზავით რომის - იმპერატორი ვალენტი
379 წელს- რომის იმპერატორი გახდა ნიკეის მრწამსის მიმდევარი თეოდოსიუს დიდი.
381 წელს- თეოდოსიუსმა კონსტანტინოპოლში მოიწვია მეორე მსოფლიო საეკლესიო კრება
395 წელს- გარდაიცვალა თეოდოსიუსი, მან თავის შვილებს ჰონორიუს და არკადიუსს გაუყო
იმპერია 2 ნაწილად

410 წელს- გუთებმა მეფე ალარიხის მეთაურიბით აიღეს და დაარბიეს ქლაქი რომი
428 წელს- სომხეთში მეფობის გაუქმება.
440-იანი წელების ბოლოს დასავლეთ რომის იმპერიის ტერიტორიაზე შემოიჭრნენ ჰუნები
ატილას მეთაურობით.
449-502 წწ ვახტანგ გორგასლის მოღვაწეობის წლები.
451 წელს- საფრანგეთის ტერ. კატალაუნის ველზე ატილა დაამარცხეს რომის ჯარებმა,
451 წელს- IV საეკლესიო კრება ქალკედონიაში. დიოფიზიტობა-მონოფიზიტობის საკითხი.
452 წელს- ატილა რომს მიადგა, მას წინ აღუდგა პაპი ლეო დიდი, რომელმაც რომში არ
შეუშვა ატილა.
453 წელს- ატილა თავისი ქორწილის ღამეს გარდაიცვალა და მისი იმპერია დაიშალა.
455 წელს -კართაგენიდნ გემებით წამოვიდნენ, რომი გადაწვეს და ააოხრეს ვანდალებმა
459-484 წწ. სპარსეთის შაჰი პეროზი.
460-იან წლებში ვახტანგ გორგასალი 7 წელი იბრძვის ჰუნებთან და ინდოელებთან
466 წელს- ვარსქენის გამაზდიანება.
476 წელს- დასავლეთ რომის იმპერია დაეცა, ოზთგუთების ბელადმა ოდუაკრმა გადააყენა
დასავლეთ რომის უკანასკნელი იმპერატორი მცირეწლოვანი რომულუს ავგუსტულუსი
Vს. ბოლოს ნიდერლანდების ტერიტორიაზე გერმანელი ტომების მიერ შეიქმნა ფრანკთა
სამეფო ხლოდვიგის მეთაურობით.
482 წელს- ვარსქენს კლავენ.
483-484 წწ. სპარსელების ორი შემოსევა ქართლში
484 წელს- პეტრე ქართლის პირველი კათალიკოსი.
484 წლეს- გორგასალმა დედაქალაქი გადმოიტანა თბილისში.
490-იანი წლების ბოლოს- ხლოდვიგი კათოლიკე მართმადიდებლათ მოინათლა და
ბიზანტიის იმპერატორისგან კონსულის წოდება მიიღო.
502 წელს- ვახტანგ გორგასალი გარდაიცვალა.

ბიზანტია-ირანი

502-506 წწ. ომი ბზიანტიასა და სპარსეთს შორის. დაწინაურდა ირანი.

506 წელს- დაიდო ზავი, ბიზანტიისტვის არახელსაყრელი პირობებით.
527 წელს- ომი განახლდა.
527-565 წწ. ბიზანტიის იმპერატორი იუსტინიანე I
529 წელს- იუსტინიანემ დახურა ათენის ფილოსოფიური სკოლა. გამოუშვა კოდექსი.
531-579 წწ. ხოსრო I ანუშირვანი სპარსეტის შაჰი.
532 წელს- ნიკას აჯანყება კონსტანტინოპოლში.
532 წელს- დაიდო ,,საუკუნო ზავი’’ ირანისტვის არახელსაყრელი პირობებით ბიზანტიასთან.
533-534 წწ. აფრიკისდ აპყრობა ველისარიუის მიერ.
535 წელს- ომი ოსტგუთების წინააღმდეგ.
537 წელს- აია-სოფიას ტაძრის საზეიმო გახსნა.
540 წელს- ხოსრომ აღო ანტიოქია. ველისარიუსმა რავენა.
542-562 წწ. მიმდინარეობდა დიდი ომიანობა ეგრისში.
554 წელს- ხოსრომ თურქების დახმარებით საბოლოოდ დააამრცა ეფთალიტები და იმპერია 4
დაყო, შემოიღო მარზპანის ტიტული.
554 წელს- გუბაზ მე-2 მკვლელობა.
555 წელს- ნერსესმა ოსტგოთების სამეფო გაანდაგურა.
562 წელს- დარას ზავი.
571 წელს- სომხეთი აუჯანყდა ირანს.
570-632 წწ. მუჰამედის მოღვაწეობის წლები.
572 წელს- გუარამ- გურგენის აჯანყება ირანის წინააღმდეგ.
582 წელს- აფრიკისა და რავენას საეგზარქოსოს შექმნა.
591 წელს- სპარსეთთან დაზავება.
591-628 წწ. ხოსრო მე-2 ფარვიზი.
591-604 წწ. სომხეთი და საქართველო ბიზანტიის გავლენის ქვეშ.
591-604/5 წწ. სტეფანოს I-ის ერისმთავრობის წლები.
602 წელს- ფოკას ამბოხება და ტახტზე ასვლა.
604 წელს- ბიზანტია დამარცხდა ირანთან. ქართლი ირანის ხელში გადავიდა.
604-639 წწ. ადარნასე I-ის ერისმთავრობა.
610 წელს- ჰერაკლეს აჯანყება და ფოაკს დამხობა.
615 წელს- იერსუალიმის აღება სპარსელების მიერ.
615 წელს- სპარსელებმა აიღეს დამასკო.
617 წელს- ეგვიპტის დაპყრობა სპარსელების მიერ.
622 წელს- ჰერაკელს გალაშქრება სპარსელების წინააღმდეგ.
622 წელს- ჰიჯრა.
627 წელს- ნინევიის ბრძოლა. გაიმარჯვა ჰერაკლემ.
627 წელს- ხაზარებმა და ჰერაკლე კეისარმა თბილისი ალყაში მოაქციეს.
629 წელს- სპარსეთთან დაზავება.
630 წელს- მუჰამედმა დაიკავა მექა.
632 წელს- მუჰამედი გარდაიცვალა მედინაში.
632-634 წწ. მართლმორწმუნე ხალიფა - აბუ ბაქრი.
634-644 წწ. ხალიფა- ომარი.
634 წელს- არაბების შეჭრა სირიაში.
637 წელს- იერუსალიმის კაპიტულაცია.
640 წელს- არაბების პირველი გამოჩენა ქართლში.
641 წელს- ჰერაკლე კეისარი გარდაიცვალა.
640-642 წწ. ეგვიპტის დაპყრობა არაბების მიერ.
644-656 წწ. ხალიფა- ოსმანი.
650 წელს- ჰაბიბ იბნ მასლმას დაცვის სიგელი.
656-661 წწ. ხალიფა- ალი.
661-750 წწ. ომანიანთა დინასტია. დედაქალაქი- დამასკო.
697 წელს- ეგრისის მმართველმა- პატრიკიოსმა სერგი ბარნუკისძემ არაბები მიიპატიჟა
ეგრისსში და კოდორის ციხეში ჩააყენა.
711 წელს- არაბებმა გადალაეს გიბლარტარის სრუტე და შეუდგნენ ესპანეთის დაპყრობას.
717-742 წწ. კარლოს მარტელი.
722-1492 წწ. რეკონკისტა.
724 წელს- ჯარაჰმა ახალი გადასახადი დააწესა.
726 წელს- ედიქტი ხატთაყვანისცემელთა წინააღმდეგ
730 წელს- ხაზართა ჯარი დარიალის გზით შემოიჭრა ქართლში.
732 წელს- პუატიესთან ბრძოლა. კარლოს ამრტელმა შეაერა არაბები.
735-738 წწ. მურვან ყრუს ლაშქრობები და თბილისის საამიროს დაარსება.
750-1258 წწ. აბასიანთა დინასტია. დედაქალაქი ბაღდადი.
751-987 წწ. კაროლინგების მეფობა საფრანგეთში.
751 წელს- მეროვინგები შეცვალეს კაროლინგებმა.
751-768 წწ. პიპინ მოკლე.
752 წელს- პიპინ მოკლემ ლანგობარდები დაამარცხა.
756 წელს- პიპინმა შექმნა პაპის სახელმწიფო.
787 წელს- VII საეკლესიო კრება. დაიგმო ხატთაყვანისმცემლობა.
787 წლიდან- დედაქალაქი აახენი.
VIII საუკუნის ბოლოს- ჩამოყალიბდა ქართული სამეფო-სამთავროები: აფხაზთა სამეფო,
დედაქალაქი ქუთაისი, მეფე ლეონ მე-2, შედგებოდა 8 საერისთავოსგან. და კახეთის
საქორეპისკოპოსო.
800 წელს- კარლოს დიდი რომის იმპერატორად ეკურთხა.
808 წელს- კარლოს დიდის კაპიტულარი.
843 წელს- კარლოს დიდის იმპერია სამ ნაწილად დაიშალა.
888 წელს- აშოტის შვილმა ადარერსემ მიიღო ქართველთა მეფის ტიტული.

IX საუკუნეში - ჩამოყალიბდა ჰერეთის სამეფო.

IX საუკუნესი ვიკინგმა რიურიკმა აღმ. სლავებისტერიტორიაზე დაარსა საელმწიფო.
დედაქალაქი- კიევი. სახელწმიფოს ეწოდა ,,კიევის რუსეთი’’.
X საუკუნეში- თურქული ტომების გამუსულმანება.
X საუკუნეში დაიწყო ევროპაში ეკლესსის ბრძოლა ინვესტიტურისთვის.
911 წლიდან- კაროლინგების დინასტია აღარ მეფობს.
919 წლიდან- საქსონიის ჰერცოგი ჰაინრიხი გახდა მეფე და გაჩნდა ახალი სახელმწიფო
გერმანია.
963 წელს- ოტო პირველი, რომელმაც უნგრელები საბოლოოდ დაამარცა, ჯარით რომში
ჩავიდა და პაპმა იმპერატორად აკურთხა.
975 წელს- იოანე მარუშისძემ ქუთაისში გადაიყვანა ბაგრატ მე-3 და აფხაზთა მეფედ დასვა,
უსინათლო მეფე თეოდოსი კი გააგზავნა დავით კურაპალათთან, ტაოში.
980 წელს- ბაგრატი შიდა ქართლში დაბრუნდა, დაამარცხა ქავთარ ტბელი და აფხაზთა
სამეფოს შემოუერთა ქართლი.
1001 წელს- დავით მე-3 გარდაიცვალა და მისი პირადი მამულები ბასილი კეისარმა მიიერთა.
1008 წელს- ბაგრატ მე-3 მიიღო ქართველთა მეფის ტიტული .
1010 წელს- ბაგრატმა დაატყვევა კვირიკე მე-3 და კახეთი შეიერთა.რის შემდეგაც ეწოდა- მეფე
აფხაზთა, ქართველთა, რანთა და კახთა.
1014 წელს- გარდაიცვალა ბაგრატი.

1014-1027 წწ - გიორგი I აფხაზთა და ქართველთა მეფე.

1021წელს- შირიმნის ბრძოლაში ბასილი II-მ გიორგი I დაამარცხა
1023 წელს- ბასილ II და გიორგი I შორის დაიდო ზავი
1027-1072 წწ - ბაგრატ IV
1025-1028 წწ - ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე VIII
1037-1063 წწ. თოღლურ-ბეგი.
1038 წელს- თოღლურ ბეგი გახდა აღმ. ირანის უდიდესი პროვინციის ხორასნის მბრძანებელი
1042 – 1055 წწ - ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე IX მონომახი
1048 წელს- კავკასიაში შეიჭრნენ სელჩუკები და სომხეთი დაიკავეს.
1054 წელს- კლდეკარის ერისთავმა ლიპარიტ ბაღვაშვამა ბაგრატი ბიზანტიაშიგანდევნა.
ლიპარიტი მესხეთის (სამხ. საქართველოს) მთავრად აღიარეს
1055 წელს- თოღლურ ბეგი უბრძოლველად შევიდა ბაღდადში.
1057 წელს- სულა კალმახის ერისთავმა ნადირობისას შეიპყრო ლიპარიტი და
მეფესციხისჯვარში გაუცვალა.
1064 წ. და 1068 წ. სელჩუკთა სულთანი ალფ არსლანი დიდძალი
ჯარითსაქართველოშიშემოიჭრა.
1071 წელს- ალფ არსლანმა მანაზკერტთან გაანაგურა ბიზანტიის არმია და კეისარნი რომან
მე-4 დიოგენი ტყვედ ჩავარდა.
1072-1092 წწ. მალიქ შაჰი.
1072-89 გიორგი II
1073 წელს- პაპი გრიგოლ მე-7.
1074 წელს- ბიზანტიამ ხელშეკრულებით თავისი აღმ. პროვინციის დიდი ნაწილი სელჩუკებს
დაუთმო.
1080 წელს- იწყებ დიდი თურქობა საქართველოში.
1083 წელს- გიორგი მე-2 დამარცხდა და ეხლა მალიქ შაჰს.
1089-1125. წწ. დავით აღმაშენებელი.
1092 წელს- მალიქ შაჰი და მისი ვეზირი ნიზამალ მულქი ასასინებმა მოკლეს.
1095 წელს- რომის პაპმა ურბან მე-2 საფრანგეთის ქალაქ მონში მოუწოდა მრევლს,
სელჩუკებისგან მაცხოვრის საფლავის გათავისუფლების მიზნით - ჯვაროსნული ლაშქორბა.
1096-1204 წწ მიმდიანროებდა ჯვაროსნული ლაშქრობები.
1096-1099 წწ. I ჯვაროსნული ლაშქრობა
1097 წელს- დორილიესთან ბრჩოლაში ჯვაროსნებმა დაამარცხეს თურქ-სელჩუკები.
1097-დავითმა ხარკის გადახდა შეუწყვიტა სელჩუკებს.
1098 წელს- ჯვაროსნებმა დაამარცხეს ანტიოქიასთან თურქ-სელჩუკები.
1099 წელს-ჯვაროსნებმა გაათავისუფლეს იერუსალიმი სელჩუკთაგან
დაიერუსალიმისსამეფო დააფუძნეს.

ჩართვა:

 XII საუკუნისთვის კიევის რუსეთი დაიშალა და მის ტერიტორიაზე სამი სამთავრო

დაწიანურდა. 1) ჩრდ. დას. ნოვგოროდის 2) გალიჩ ვოლინის 3)ვლადიმირ
სუზდალის.

დავით აღმაშენებელი

1101-04 წწ. კახეთ-ჰერეთის შემოერთება.

1104 წელს- რუის-ურბნისის კრება.
1104 წელს- ერწუხის ბრძოლა.
1110 წელს- სამშვილდეს აღება.
1111 წელს- თრიალეთის ბრძოლა.
1115 წელს- რუსთავის აღება.
1117 წელს- გიშის აღება.
1118 წელს- ლორეს აღება.
1118 წელს- გიორგი ჭყონდიდელის ოვსეთს ლაშქრობა და გარდაცვალება.
1118 წელს- ყივჩაღების ჩამოსახლება.
1118-19 წწ. ტამპლიერების ორდენი დაფუძნდა იერუსალიმში.
1118 წელს- ბოლდუინ მე-3 ფარულად სტუმრობს საქართველოს.
1120 წელს- გენერალური შეტევა სელჩუკების წინააღმდეგ.
1121 წელს- დიდგორის ბრძოლა.
1121 წელს- ჯვაროსნები დიდგორზე.
1122 წელს- თბილისის აღება.
1122 წელს- ვორმსის კონკორდატი.
1123 წელს- დმანისის აღება.
1124 წელს- შარვანისა და ანისის აღება.
1125-1156 წწ. დემეტრე I — საქართველოს მეფე.
1137 წელს- პირველად მოიწვიეს ესპანეთში კორტესები.
1138 წელს- განჯის აღება დემეტრე I-ს მიერ.
1147-1149 წწ. II ჯვაროსნული ლაშქრობა.

1156-1184 წწ. გიორგი მე-3 მეფობის წლები.

1173 წელს- გიორგი მე-3 დაიკავა დვინის და ანისის მიმდებარე ტერიტორიები.
1174 წელს- სალადინმა დაიპყრო სირია და გადა სულთანი.
1177 წელს- გიორგის აუჯანყდა დემნა ბატონიშვილი.

1179 წელს- გიორგი III-ის თანამეფე.
1184-1210/13 წწწ.  თამარის მეფობა.
1185 წლეს- ყუთლუ-არსლანის გამოსვლა.” ისნის კარავი”.
1185 წელს- გიორგი რუსზე ქორწინება.
1187 წელს- დავით სოსლანზე ქორწინება.
1187წელს- ხატინის ბრძოლა (სალადინი).
1187 წელის 2 ოქტომბერს- სალადინმა აიღო იერუსალიმი.
1189-1192 წწ. III ჯვაროსნული ლაშქრობა.
1195 წელს- შამქორში ადარბადაგანის ათაბაგის აბუ ბაქრის დამარცხება.
1202-1204 წწ. IV ჯვაროსნული ლაშქრობა.
1204 წელს- კონსტანტინოპოლში დაარსდა ,,ლათინთა იმპერია’’, რომელმაც იარსება 1261წ.
1203 წელს- ბასიანში რუმის სულთნის რუქნადინის დამარცხება.
1204 წელს- ტრაპიზონის იმპერიის დაარსება.
1204 წელს- ყარსის აღება.
1204 წელს- ჯვაროსნებმა და ქართველებმა ბიზანტია გაიყვეს.
1206 წლიდან- იწყება მონღოლური დაპყრობები თემუჩინის მხედართმთავრობით.
12010 წელს- ჩრდილოეთ ირანის დალაშქვრა.
1215 წელს- ჯონ უმოწყალომ იძულებით მოაწერა ხელი ,,თავისუფლების დიდი ქარტიას’’.
1213-1223 წწ. ლაშა-გიორგი საქართველოს მეფე.
1217 წელს- მოზოვეცკის მოწვევა. პაპი ჰონორიუს მე-3 და პოლონეტის მთავარი კონრად მე-3.
1218 წელს- ჩინგიზ ყაენმა დაიპყრო ჩრდ. აღმ. აზიის უმეტესი ტერიტორიები.
1219 წელს- ხორეზმელი გამგებლის ბრძანებით გაიტაცეს მონღოლური ქარავნები.
1219 წელს- ჩინგიზმა გადალახა მდინარე სირდარი და შეიჭრა ოსმალურ სამყაროში.
1220 წლეს- მთელი ცენტრალური აზია იგდო ხელთ.
1220 წელს- მონღოლტა პირველი გამოჩენა საქაღტველოში. დაზვერეს.
1221 წელის 7ივლის- რომის პაპმა წრილობით მოუწოდა ლაშა-გიორგის წმინდამიწის
დასაცავად გასალაშქრებლად.
1223-1245 წწ. რუსუდანი საქართველოს დედოფალი.
1225 წელს- ჯალალ ედდინის გამოჩენა საქართველოში.
1227 წელს- ჩინგიზ ყაენი გარდაიცვალა.
1227 წელს- დამარცხებულმა ხორეზმშაჰ ჯალალ ედდინმა თავი ინდოეთს შეაფარა.
მონღოლებმა გეზი ისევ ჩინეთისკენ აიღეს.
1230 წელს- ჯალალ ედდინი დამარცდა მონღოლების წინააღმდეგ.
1230 წელს- შეიქმნა კასტილიისა და ლეონის საამეფოს ერთიანი კორტესები.
1231 წელს- მოკვდა ჯალალედდინი. მონროლები შეესივნენ რუსეტს, პოლონეთს, უნგრეთს.
1235 წელს- მონღოლების მეორე გამოჩენა საქართველოში.
1236-1242 წწ. ბათუ ყაენის მხედრობით დალაშქრეს რუსეთისა და აღმ. ევროპის ტერიტორია.
1240 წლისთვის- დას. ირანი მონღოლების ხელშია.
1243 წელს- მათ დაამარცხეს ანატოლიის სელჩუკი სულთანი.
1247-1259 წწ. ორმეფობა (დავით ნარინი და დავით ულუ)
1249 წელს- დაიწყო 7 წლიანი ომი ირანში.
1250-იან წლებში- მონროლების ერტიანი იმპერია დაიშალა 4 ნაწილად. დღევანდელი
რუსეთის ტერიოტრია მთლაიანდ ოქროს ურდოში შედიოდა.
1254 წელს- მონღოლებმა ჩაატარეს აღწერა.
1258 წელს- მონღოლები შეიჭრნენ ბაღდადში და ამოწყვიტეს მთელი აბასიანთა დინასტია.
1258-1326 წწ. ოსმანი ოტომანების ბელადი
1259 წელს- დავით ნაირნის აჯანყება.
1260 წელს- დავით ულუს აჯანყება.
1260 წელს- მონღოლები ეგვიპტელმა მალუქებმა შეაჩერეს.
1260 წელს- აიუნ ჯალუთის ბრზოლაში მამლუქებმა გაანადგურეს მონღოლები.
1263 წელს- ჯვაროსნებისგან დაიხსნეს კონსტანტინოპოლი ოსმალებმა
1265 წელს- სიმონ დე მონფორმა მოიწვია პირველად პარლამენტი.
1270-1289 წწ. დემეტრე თავდადებული.
1277 წელს-მონღოელბი და ეგვიპტელები კდიევ დაუპირისპირდნენ ერთმანეთს.
1280 წლისთვის- მონღოლებმა ისევ ჩაატარეს აღწერა.
1289 წელს- დემეტე თავდადებული სიკვდილით დასაჯეს ყაენის კარზე.
1290 წელს- ინგლისის მეფე ედუარდ პირველმა ებრაელები განდევნა ინგლისიდან.
1292 წლიდან- კვიპროსზე დაფუძნდა მალტის ორდენი.
1295 წლიდან- ედუარდ პირველი გრძელფეხებას დროიდან ინგლისსში მუდმივად იწვევენ
პარლამენტს.
1299 წელს მონღოლებმა ერთ-ერთ მეფედ დასვეს გიორგი მე-5 ბრწყინვალე.
1299 წელს- დაარსდა ოსმანის სახელმწიფო

XIV-XVI სს. ში აღორძინება და ჰუმანიზმი

XIV ს.ში გაჩნდა გაჩნდა მანუფაქტორები და ცაისახა ადრეული კაპიტალიზმი.
XIV-XVI სს. გერმანულ სახელმწიფოებში არსებობდა წოდებრივ-წარმომადგენლობითი
საკრებულო- ლანდთაგები.
1301 წელს- ოსმალებმა პირველად მოუგეს ბიზანტიას.
1302 წელს- ფილიპე მე-4 ლამაზმა მოიწვია კრება.- გენერალური შტატები.
1307 წელს- ტამპლიერები ფილიპე მე-4 ლმაზმა დააპატიმრა.
1314 წელს- ტამპლიერთა დიდი მაგსიტრი ჟაკ დე მოლვი კოცონზე დაწვეს.
1318-1346 წწ.- გამეფდა გიორგი ბრწყინვალე
1326 წელს- ოსმალებმა დაიპყრეს ბურსა.
1334 წელს- ყვარყვარე სამცხის მთავრად.
1335 წელს- დაიშალა ილხანთა სახელმწიფო
1338 წელს- ოსმალებმა მიაღწიეს ბოსფორის სრუტეს.
1330-იან წლებში ქარტველებმა შეწყვიტეს ხარკის გადახდა.
1346 წელს- გიროგი ბრწყინვალე გარდაიცვალა.
1352 წელს- ოსმალებმა აიღეს გალიპოლის ნახ.კუნძულუ.
1352-1354 წწ. ოსმალების ევროპული დაპყრობები.
1357-58 წწ. პარიზის აჯანყება. ,,ჟაკერის ამბოხო’’.
1375 წლიდან- ოქროს ურდო ოსმალეთის ვასალად ითვლებოდა.
1376 წელს- ორი პაპის არსებობა (სქიზმა).
1380 წელს- კულიკოვის ბრძოლა. მონღოლი ნოინი ნამანი დიმიტრი დონელთან დამარცხდა.
1382 წელს- ყაენმა (ბაგრატ მე-5 ძმაკაცი) გადაწყვიტა მოსოვის აღება. აიღო და დახარკა.
1386 წელს- თემურ ლენგმა აიღო თბილისი
1386-1403 წწ. საქართველოსი მხოლოდ რამდენიმე ხნით იყო სიმშვიდე.
1387 წელს- თესალონიკის დაპყრობა სომალების მიერ.
1396 წელს- ნიკოპოლისის ციხის აღება ოსმალების მეირ. მთავარი ბრძოლა.
1397 წელს- ოსმალებმა დაამარცხეს ყარახანიდები. გაბატონდნენ ანატოლიაზე.
1398-1468 წწ.- იოჰანეს გუთენბერგმა გამოიგონა სტამბა.

XV- XVII სს. დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები

1402 წელს- ოსმალები ანკარაში თემურ ლენგთან ბრძოლაში დამარცხდნენ. სულთანი
ბაიაზიდ მე-2 ტყვედ ჩავარდა.
1403 წელს- გიორგი მე-7 დადი ზავი თემურ ლენგთან.
1405 წელს- თემურ ლენგი მოკვდა და დაიშალა მისი სახელმწიფო.

1412-1442 წწ. საქართველოს მეფე ალექსანდრე დიდი.

1418-1419 წწ. პორტუგალიელი პრინცის ენრიკე ნავიგატორის თაოსნობით აღმოაჩინეს
მადეირა.
1421-1451 წწ. ოსმალეთის სულთანი მურად მე-2.
1427 წელს- აზორის კუნძულები აღმოაჩინეს.
1446-1466 წწ. გიორგი მე-8 ერთიანი საქართველოს ბოლო მეფე.
1447-1455 წწ. პაპმა ნიკოლოზ მე-5 ვატიკანში დაარსა ბიბლიოთეკა ბიზანტიური
ხელნაწერების შესანახად.
1451-1481 წწ. სულთანი მეჰმედ მე-2
1453 წლის 29 მაის ოსმალებმა აიღეს კონსტანტინოპოლი.
1453-60 წწ. ისმალებმა დაიპყრეს სერბეთი და აწარმოეს 16 წლიანი ომი ვენეციასთან.
1455-1522 წწ. გერმანელი იოჰანეს რაიხლინის მეთაურობით დაიწყეს ებრაულის შესწავლა.
1460 წელს- ელჩობა გაიმართა პაპ პუს მე-3 და საქართველოს შორის
1461 წელს- ოსმალებმა დაიპყრეს ტრაპიზონი.
1463 წელს- გიორგი დაამრაცხა იმერეთის მთავარმა ბაგრატმა.
1465 წელს- გიორგი დაამრაცხა სამცხის ათაბაგმა ყვარყვარემ.
1465 წელს- საქართველო დაიშალა.
1475 წელს- ყირიმის სახანო ოსმალეთის ვასალი გახდა.
1483-1546 წწ. მარტინ ლუთერი ვიტენბერგელი ბერი, თეოლოგი.
1488 წელს- მიაღწიეს კეიპტაუნს.
1490 წელს- შეხვდნენ იოანე მე-3 და მონღოლები მდ. უგრაზე. იდგენენ და გაიყარნენ.
1492 წელს- ესპანეთის დროსით მცურავმა გენუელებმა ამერიკა აღმოაჩინეს.
1494 წელს- გორდესილასის ხელშეკრულებით პორტუგალიამ და ესპანეთმა ახალი მიწები
გაინაწილეს.
1497 წელს- ინგლისის დროშით მცურავმა გენუელმა სებასტიან კებოტმა ჩრდ. ამერიკა აღმოა.
1498 წელს- პროტუგალიელმა ვასკუ და გამამ ინდოეთამდე მიაღწია.

XV საუკუნისთვის საქართველო დაიშალა:

სამ სამეფოდ: ქართლის, კახეთის და იმერეთის.
სამცხის საათაბაგოდ
სამთავროებდად: ოდიშის, გურიის, აფხაზეთის და სვანეთის.

XVI-XVII სს. ში პროტესტანტული რეფორმაცია.

1501-1524 წწ. შაჰ ისმაილ პირველი. სეფეიანთა ირანის დამაარსებელი. დედაქალაქი: ავრიზი
და ისპაჰანი.
1507 წელს- პორტუგალიელებმა სპარსეთის ყურეს მიაღწიეს.
1509-1564 წწ. ჟან კალვინი, ჟენევაში მოღვაწე ფრანგი.
1510-1565 წწ. იმერეთის მეფე ბაგრატ მე-3.
1513 წელს- პორტუგალიელებმა ჩინეთამდე მიაღწიეს.
1514 წელს- ჩალდირინის ბრზოლაში ოსმალეთმა დაამარცხა ირანი.
1515 წელს- პაპმა ლეო მე-10 გამოსცა ბულა ინდულგენციებით ვაჭრობასთან დაკავშირებით.
1516 წლინდა- ესპანეთის მეფე კარლ მე-5 ხდება.
1517 წელს- ლუთერმა თავისი ,,95 თეზისი’’ ვიტენბერგის ტაძრის კარებზე ააჭედა.
1518 წელს- გაიამრთა სასამართლო ლუთერის წინააღმდეგ.
1519 წლიდან- კარლ მე-5 საღვთო რომის იმპერატოი ხდება.
1519-1522 წწ. ესპანურმა ექსპედიციამ, პორტუგალიელი ფერნანდო მაგელანის მეთაურობით
დედამიწას შემოუარა.
1520-1566 წწ. სულთანი სულეიმან პირველი კანუნი.
1521 წელს- ოსმალების ხელშეკრულება ვენეციასთან.
1520 წელს- მარტინ ლუთერი ერეტიკოსად გამოცხადდა.
1521 წელს- ვორმსის კრებამ ლუთერი კანონგარეშედ სცნო.
1522 წელს- სულეიმან პირველმა დაიპყრო როდოსი, ტრიპოლი, ალჟირი.
1524-25 წწ. გლეხთა ომები გერმანიაში.
1524 წელს- მიუნსტერი ახალ იერუსალიმად გამოაცხადეს (ბ,როთმენმა; ჟ.მატისმა და
ი.ლეიდენმა)
1524-1576 წწ. შაჰ თამაზი ირანში.
1525 წელს- ჰენრი მე-8 ინგლისის მეფე განუდგა რომის ეკლესიას.
1526 წელს- მოჰაჩის ბრძოლაში სულეიმანმა გაანადგურა უნგრეთი.
1527-1556 წწ. ქართლის მეფე ლუარსაბ პირველი.
1528 წელს- შვეიცარიაში პროვოკაციებმა კათოლიკე მღდლის დასჯა გამოიწვია.
1528 წელს- ოსმალებმა და ფარნგებმა სექმენს ალიანსი საღვთო რომის წინააღმდეგ.
1529 წელს- შვეიცარიაშო. ულრიხ ცვინგლი-პრტესტანტები vs ფერდინანდ პირველი.
ავსტრიის მმართველი.
1529 წელს- ოსმალებმა სეუტიეს ვენას.
1531 წელს- შმალკალდენი კარლ მე-5 წინააღმდეგ (საღვთო რომის იმპერატორი).
1531 წელს- კაპელის ბრძოლა შვეიცარიაში. გაიამრჯვეს კათოლიკურმა კანტორებმა.
1532-35 წწ. ვესტფალიის ქ.მიუნსტერში თეოკრატიის დამყარების მცდელობა.
1534 წელს- ოგნასიო ლოიოლამ შექმნა იეზუიტთა ორდენი.
1534-1549 წწ. პაპი პავლე მე-3. კონტრეორმაციის ავტორი.
1535 წელს- საფრანგეთში ჰუგენოტების დევნა.
1535 წელს- მურჯახეთის ბრძოლაში ქართველებმა დაამარცხეს სულეიმან პირველის არმია.
1535 წელს- ოსმალეთსა და საფრანგეთს შორის გაფორომდა მეგობრობის ხელშეკრულება.
1538 წელს- პრევეზას საზღვაო ბრზოლაში ალჟირელმა ჰერეიდან ბარბაროსამ სძლია
იტალიელ ანრეა დროიას.
1538 წელს- ირანის მიერ შირვანის დაპყრობა და ლაშქრობა საქართველოში.
1540 წელს- პაპის მიერ იეზუტთა აღიარება.
1541 წელს- კალვინმა შეიმუშავა ეკლესიის მოწყობის წესი.
1541-54 წწ. შაჰ თამაზის შემოსევები ქართლში.
1542 წელს- შეიქმნა ინკვიზიცია.
1543 წელს- პორტუგალიელებმა მიაღწიეს იაპონიას.
1545 წელს- ტრიენტის საეკლესიო კრება. პავლე მე-3მ აკრძალა ინდულგენციებით ვაჭრობა.
1545 წელს- 45 000 ქართველი გადაასახლეს ირანში.
1545 წელს- სოხოისტას ბრძოლაში ქართველები დამარცხდნენ ოსმალებთან. მესხეთი მათ
დარჩათ.
1546-47 წწ. შმალკალდენის ომი
1547-1584 წწ. ივანე მრისხანეს მეფობის წლები რუსეთში.
1547 წელს- ივანემ შეიმუშავა სამართლის კოდექსი, გააკეთა აჯრი და იწვევდა პარლამენტს.
1548 წელს- თავადთა კრება აუგსბურგში.
1550-იანი წლებისთვის საფრანგეთში კალვინისტ მქდაგებელთა შევლამ მიწისქვეშა
საზოგადოება ჩამოაყალიბა.
1552 წელს- მეორე შმალკადენის ომი.
1552-56 წწ. ივანე მრისხანემ დაიპყრო ყაზანის და ასტრახანის სახანოები. 24 წელი აწარმოა
ლივონის ომი. იწყება სმუტა.
1555 წელს- აუბსბურგის ზავი. (ვისიცაა მიწა, სჯულიც იმისიია).
1555 წელს- დაიდო ამასიის ზავი ირანსა და ოსმალეთს შორის- საქართველო შუაზე გაიყვეს.
1556-1569 წწ. სიმონ პირველი ებრძოდა ირანელებს. გარისის ბრძოლა
1556 წელს- კარლ მე-5 ძმას დაუთმო გერმანია და საღვთო რომის იმპ, ტიტული. ესპანეთი,
ნიდერლანდები და ამერიკული კოლონიები კი შვილს, ფილიპე მე-3ს.
1559 წელს- ელიზაბეტ პირველმა აღადგინა ანგლიკანური ეკლესია.
1560 წელს- მაბუასის შეთქმულება- გაეტაცათ მეფე ფრანცის მე-2 და ამოეძრიკვათ გიზების
კათოლიკური საგავრეულო.
1560 წელს- გარდაიცვალა ფრანცის მე-2 და ეკატერინე მედიჩი გახდა შარლ მე-9 ის რეგენტი.
1562-1598 წწ. საფრანგეთის რელიგიური ომები. 30 წლიანი ომი.
1563 წელს- ორლენაში მოკლეს გიზის გრაფი ფრანცესკო.
1567 წელს- ჰუგენოტებმა მეფე შრალ მე-9 გატაცება გადაწყვიტეს.
1568 წელს- დაიდო ზავი . ამავე წელს განახლდა ომი.
1568 წელს- სამხედრო დაპირისპირება ესპანეთის ადმინისტრაციასა და ნიდერლანდელ
მოსახლეობას შორის.
1568-1648 წწ. ნიდერლანდების რევოლუცია.
1569 წელს- ჟარნაკის ბრძოლა.
1569-1795 წწ. არსებობდა რეჩ-პოსპოლიტა.
1571 წელს- ლეპანტოს ბრძოლაში ოსმალებს ევროპელებმა სძლიეს.
1571 წელს- ვენეციას კვიპროსი წაართვეს ოსმალებმა
1570 წელს- სან-ჟერმანის სამშვიდობო ზავი. ჰუგენოტების სასარგებლოდ.
1570-1629 წწ. გიორგი სააკაძე
1752 წელის 24 აგვისტოს , ღამის 2 სთ-ზე ,,ბართლომეს ღამე’’
1575 წელს- საფრანგეთში გამეფდა ანრი მე-3 ვალუა.
1576 წელს- გამოსცა ედიქტი ,,ბოლიეს’’.
1576 წელს- ესპანელებმა დაარბიეს ქალაქი ანტვერპენი.
1577 წელს- სამოქალაქო ომი განახლდა. ანრი პირველმა ჩამოაყალიბა ათოლიკური ლიგა.
1578 წელს- ოსმალეთი ირანში შეიჭრა, მთელი კავკასია და ჩრდ. ირანი დაიაკვა.
1578-1600 წწ. სიმონ მეფე ებრძოდა ოსმალებს.
1581 წელს- ნიდერლანდების 7მა პრვინციამ თავუ დამოუკიდებლად სცნო.
1584 წელს- ანჟუს გრაფი გარდაიცვალა. გამეფდა ანრი მე-4.
1588 წელს- ესპანელთა ფლოტი- ,,უძლეველი არმადა’’ გაანადგურეს ნიდერლანდელებმა.
1589 წელს- ანრი მე-3 ვერაგულად ბერმა მოკლა.
1590-1604 წწ. გორში, თბილისსა და ლორეში ოსმების გარნიზოები იდგა.
1594 წელს- ანრი მე-4 საბოლოოდ გამეფდა და სევიდა პარიზში.
1597-98 წწ. ესპანეთ-საფრანგეთის დაპირისპირება
1598 წელს- ნანტის ედიქტი.
1599 წლისთვის- სიმონ მეფებ დაიხნსა თბილისი, გორი დ ლორე.
1600 წელს- სიმონ მეფე ოსმალებმა დაატყვევეს.
1602 წელს- შაჰ აბასმა პორტუგალიელები განდევნა ბაჰრეინიდან.
1603 წელს- გარდაიცვალა ელიზაბეტ პირველი.
1603-1639 წწ. შაჰ აბასი ოსმალებს ებრზოდა.
1603-25 წწ. ჯეიმს პირველი. მარი სტიუარტის შვილი მეფოდა.
1604 წელს- შაჰ აბასმა და ქართველებმა აღმ. საქართველოდან ოსმალები განდევნეს.
1606-14 წწ. ქართლის მეფე ლუარსაბ მე-2.
1606-1648 წწ. კახეთის მეფე თეიმურად პირველი.
1609 წელს- ტაშისკარის ბრძოლაში გიორგი სააკაძემ გაანადგურა ოსმელები.
1610 წელს- ლუი მე-13 საფრანგეთის მეფე.
1610-12 წწ. მოსკოვი ოკუპირებული იყო რეჩ-პოსპოლიტას მეირ.
1611 წელს- გიორგი სააკაძე ირანში გადაიხვეწა.
1614-17 წწ. შაჰ აბასის ლაშქრობები კახეთსა და ქართლში.
1614-15 წწ. ლუიმ მოიწვია პარლამენტი.
1615 წელს- ლუი მე-13 და ანა ავსტრიელი დაქორწინდნენ.
1619-1689 წწ. მოღვაწეობდა ჟან ბატისტ კოლბერი. ეკონომიკური განვ. გეგმის ავტორი.
1620 წელს- ამერიკაში პურიტანებმა ნიუ ენგლანდი დაარსეს.
1621 წელს- ნიდერლანდელებსა და ესპანელებს შორის ურთიერტობა დალაგდა, თუმცა 30
წლიანმა ომმა შუღლი ხელხახლა გააღვივა.
1622 წელს- ლუარსაბ მეორე მოკელს
1624 წელს- ქეთევანდ ედოფალი წამებით მოკლეს სპარსეთში.
1624 წელს- ლუი მე-13 მრჩეველი კარდინალი რიშელიე. და ოირველი მინისტრი.
1625-1649 წწ. ჩარლზ პირველი გეფდა ინგლისსში.
1625 წელს- მარტყოფის ბრძოლა. 1 ივნისს - მარაბდა.
1625 წლის ივლისი-ოქტომბერი პარტიზანული ომები საქართველოში.
1626 წელს- ბაზალეთის ბრძოლა.
1627 წელს- ბრზოლა ჰუგენოტების წინააღმდეგ. ალყა შემოარტყეს ლა-როშელს.
1629-40 წწ. ჩარლზ პირველი აბსოლიტიზმის დამაყრებას ცდილობდა ინგლისსში.
1629 წელს- რომში დაიბეჭდა ქართულ-იტალიური ლექსიკონი.
1629 წელს- გიორგი სააკაძე ოსმალეთში კვდება.
1635 წელს- კარდინალმა რიშელიემ დააფუძნა საფრანგეთის აკადემია.
1637 წელს- პურიტანული შოტლანდია აჯანყდა.
1639 წელს- ირან ოსმალეთმა ამასიის ზავის პირობები გაიმეორეს.
1639-1651 წწ. ომები სამ სამეფოში : ინგლისი, შოტლანდია, ირლანდია.
1640 წელს- 2ჯერ მოიწვიეს პარლამენტი ინგლისში.
1640-1660 წწ. ინგლისის რევოლუცია.
1641 წელს- ინგლისის მეფეს აეკრძალა პარლამენტის დათხოვნა.
1642 წელს- შაჰ აბას მეორე ირანში.
1642 წელს- მეფე ჩარლზ 400 კაცით შეიჭრა პარლამენტში ამაოდ და გაიქცა ლონდონიდან.
1642 წელს- დაიწყო სამოქალაქო ომი ინგლისსში. კრომველის ,,რკინის გვერდებიანებით’’.
1642-1661 წწ. საფრანგეთის პირველი მინისტრრი- კარდინალი მაზარინი.
1643-1715 წწ. ლუი მე-14 საფრანგეთის მეფე.
1644-45 წწ. რკინის გვერდებიანებმა დაამრაცხეს მეფე.
1646 წელს- შოტლანდიელებმა ჩარლზს პარლამენტი მიჰყიდეს.
1648 წელს- ჩარლზი ტყვეობიდან გაიქცა მაგრამ დაიჭირეს.
1648 წელს- ვესტფალიის ზავით დასრულდა საღვთო რომის იმპერატორი ბატონობა
ევრიპაზე. ინდერლანდები დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ აღიარეს.
1648-53 წწ. საფრანგეთში პრინცების აჯანყება.
1649 წელს- ჩარლზი სიკვდილით დასაკეს. ინგლისი კი რსპუბლიკად გამოცხადდა.
კრომვლემა დაიპყრო ირლანდია.
1651 წელს- კრომველმა დაიპყრო შოტლანდია, დაამრცა ჰოლანდია და ესპანეთი.
1653 წელს- კრომველი გახდა ინგლისის ,,ლორდ პროტექტორი’’.
1657 წელს- კრომველმა უარი თქვა მეფობაზე და ებრაელებს უფლება მისცა ინგლისში
დაბრუნების.
1658 წელს- კრომველი მოკვდა.
1660 წელს- ინგლისსში მხოდა რესტავრაცია და ჩარლზ მეორე (პირველის შვილი) გამეფდა.
1661-1715 წწ. ლუი მე-14 ააშენა ვერსალი და ერთმმართველობა- აბსოლუტიზმი.
1663 წელს- თეიმურაზ პირველი ირანში მოკლეს.
1668 წელს- სახელოვანი რევოლუცია
1678 წელს- ლუი მე-14 პარლამენტს ჩამოართვა უფლება მეფის მიღებული კანონის გაუქმების
შესახებ.
1682-1725 წწ - პეტრე I
1683 წელს- იან სობენსკიმ ვენასთან დაამარცხა ოსმალები და გაათავისუფლა საღ. რომის
იმპერიის დედაქალაქი დაპყრონისგან.
1685 წელს- გაუქმდა ნანტის ედიქტი.
1689 წლის 19 დეკემბერს- ინგლისის პარლამენტმა მიიღო ,,უფლებათა ბილი’’.
1689-1725 წწ - პეტრე I ერთპიროვნული მმართველია
1695 -1715 წწ . პეტრე პირველის რეფორმები.
1696 წ - რუსებმა აიღეს აზოვის ციხე და შავ ზღვაზე გასასვლელი მოიპოვეს
1697-98 - “დიდი ელჩობა” . ( პეტრე I-მა ინკოგნიტოდ მრავალასეულკაციან ამალასთან
ერთად იმოგზაურა ევროპაში, რათა გაცნობოდა ევროპულ ცხოვრების წესს და მიეღო
განათლება).
1699 წელს- კარლოვიცის ზავით ოსმალეთმა უნგრეთი დაკარგა.

XVIII ს. განამნათლებლობა ევროპაში. ფილოსოფიური, საზოგადოებრივი და

ლიტერატურული მიმდიანრეობა.

1700 წელს - მოსკოვში გაიხნა 1. მათემატიკური და სანავიგაციო ხელოვნების. სკოლა.

1700-1721 წწ. მიმდინარეობდა ”ჩრდილოეთის ომი” ანუ რუსეთ-შვედეთის ომი. რუსეთი
ცდილობდა ბალტიის ზღვაზე გასასვლები მოეპოვებინა ანუ ”ფანჯარა გაეჭრა”ევროპაში.
1700 წ  რუსები ნარვასთან ბრძოლაში დამარცხდნენ.
1703-1712 წწ. ჯანიშინი-ვახტანგ მე-6 ბაგრატიონი.
1703 წ -  რუსები დაეუფლნენ მდინარე ნევაზე მდებარე ციხე-სიმაგრე ნიენშანცს და აქ
ახალი დედაქალაქის სანკტ პეტერბურგის შენება დაიწყეს.
1703-1709 წწ. ქართლის მეფე გიორგი მე-11.
1705 წ გაიხსნა სამხედრო აკადემია , გამოიცა პირველი რუსული გაზეთი ,დაიწყო ევროპული
ენებიდან წიგნების თარგმნა , გატარდა არმიისა დაფლოტის რეფორმა , დაარსდა
სამინისტროები (კოლეგიები ) ,შეიქმა ძლიერი საიდუმლო პოლიცია .
1709-11 წწ. ქაიოხოსრო პირველი . გიროგი და ქაიხოსრო ავღანეთს მართავდნენ.
1709 წ - პოლტავის ბრძოლაში პეტრე I-მა დაამარხა შვედეთის მეფე კარლ XII . კარლმა
ოსმალეთს შეაფარა თავი.
1709 წელს- საქართველოში დაარსდა სტამბა.
1712 წელს- დაიბეჟდა ვეფხისტყაოსანი.
1712-1716 წწ. იესე ჯანიშინად.
1712-16 წწ. ვახტანგ მე-6 ირანში ტყვედ არის.
1713 წ - პეტრე დამარცხდა ოსმალებთან და 1713 წელსვე ადრიანოპოლის ზავით ოსმალეთს
აზოვი დაუბრუნა, შესაბამისად, შავ ზღვაზე გასავლელი დაკარგა.
1714 წელს - პეტრემ განგუტის საზღვაო ბრძოლაში დაამარცხა შვედეთის ფლოტი .
1714 წელს- სულხან საბას ელჩობა რომში პაპ კლემენტ მე-11 და ლუი მე-14 სთან.
1715 წელს- ლუი მე-14 გარდაიცვალა.
1715-1725 წწ. პეტრე პირველის მეორე რეფორმა.
1716-1719 წწ. ვახტანგა მე-6 გამაჰმადიანდა და შაჰმა მეფედ დაამტკიცა, მაგრამ ირანში
დატოვეს.
1719-1724 წწ. ვახტანგი მეფობს ქართლში.
1721 წელს - რუსეთ-შვედეთის ზავით რუსეთმა ბალტიის ზღვაზე გასასვლელი მოიპოვა ანუ
„ფანჯარა გაჭრა“ ევროპაში.
1721წელს-. რუსეთის ეკლესიის საპატრიარქო გაუქმდა და მის ნაცვლად შეიქმნა
წმინდასინოდი , რომელსაც სათავეში პეტრე პირველის მიერ დანიშნულიმოხელე ჩაუდგა.
1721 წლის. 22 ოქტომბერი (2 ნოემბერი ) -რუსეთის სენატმა პეტრეს მიანიჭა
ახალიტიტული„სამშობლოს მამა , სრულიად რუსეთის იმპერატორი , პეტრე დიდი ’’.
1722-1723 წწ. ვახტანგი ლაშქრით განჯაში ელოდა პეტრე პირველს, ამაოდ. ამ დროს
კახელებმა და ლეკებმა თბილისი ააოხრეს.
1722 წელს- რუსეთის ფლოტმა დალაშქრა კასპიის ზღვის დას. და სამხრეთ სანაპირო და
დაიკავა : დერბენტი ,ბაქო , რეშთი და ასატარბადი .
1723 წელს- რუსეთ-ირანის ხელშეკრულებით ეს ქალაქები ირანმა რუსეთს დაუთმო
1724 წელს - რუსეთ ოსმალეთის ახალი ხელშეკრულებით პეტრემ აღმ. საქართველო
ოსმალეთს დაუთმო.
1724-1737 წწ. ვახტანგი 12 000 ქართველით გაიქცა რუსეთში დაასტრახანში მოკვდა.
1724-1727 წწ. თბილისის ფაშ იყო გაოსმალებული იასე.
1724-1735 წწ. ოსმალობა საქართველოში.
1724 წელს- რუსეთ-ოსმალეთის ,,განაწილების ხელშეკრულება’’. კასპიის ზღვის სანაპირო
ერგო რუსეთს, ხოლო სრულიად საქართველო და სომხეთი ოსმალეთს.
1727-1735წწ. იასე ფაშა ჯაყელი. საქართველო გადააქციეს საფაშოდ და დაყვეს სანჯაყებად,
მართავდნენ ბეგები. ოსმალებმა ლეკებს გადასცეს საინგილო.
1735-1744 წწ. ყიზილბაშობა საქარტველოში. ნადირ შაჰის ირანი ჩაენაცვლა ოსმალებს.
1745-1762 წწ. ქართლის მეფე თეიმურაზ მე-2. ხოლო კახეთის ერეკლე მე-2.
1752-1784 წწ. სოლომონ პირველი იმერეთის მეფე.
1762-1798 წწ. ერეკლე მეორე ქართლ-კახეთის მეფე.
1757 წელს- ხრესილის ბრძოლაში სოლომონ პირველმა გაანადგურა ოსმალების არმია.
1768-1774 წწ. რუსეთ ოსმალეთის ომი.
1770 წელს- ტოტლებენის შემოსვლა საქართველოში.
1770 წელს- 13 ინგლისურ კოლონიაში უკმაყოფილება გადასახადების გამო (ამერიკა).
1770 წელს- ასპინზის ბრძოლა. ერეკელს მიერ ოსმალების დამრცხება.
1772 -1793 – 1795 წწ. რეჩ-პოსპოლიტას სამი გადანაწილება რუსეთი ავსტრია და პრუსია.
1773 წელს-,,ბოსტონის ჩაის სმა’’.
1774 წელს- ქუჩუკ-კაინარჯის ზავი რუსეთ-ოსმალეთს შორის. ქართლ-კახეთის დე იურე და
იმერეთის დე ფაქტო დამოუკიდებლობა.
1774 წელს- ერეკლემ ჩამაოაყალიბა ,,მორიგე ჯარი’’
1774 წელს- პირველი კონტინენტური კონგრესი ფილადელფიაში. ბოიკოტი გამოუცხადეს
ინგლისურ საქონელს.
1775 წელს- ინგლისსა და ამერიკელ კოლონისტებს შორის საომარი მოქმედებები დაიწყო.
(ლექსინგტონის, კონკორდის და ბანკერ ჰილის ბრძოლები).
1775 წლის მაისშ- მეორე კონტინენტური ბლოკადა.
1776 წელის მაისში- ჯონ ადამსმა წამოაყენა იდეა- ბრიტანეთისგან დამოუკიდბელი
შტატების შექმნის.
1776 წლის 4 ივლის კონგრესმა მიიღო დამოუკიდებლობის დეკლარაცია.
1776 წლის 25 დეკემბერს- ტრენტონის ბრძოლაში ვაშინგტონმა ინგლისელები დაამარცხა.
1778 წელს- საფრანგეთმა სამხედრო მოქმედებები დაიწყო ამერიკის დასახმარებლად.
1781 წელს- ვაშინგტონმა და მარკიზ დე ლაფაიეტმა იორკთაუნთან ბრიტანელები დაამარხეს.
1783 წელს- პარიზის ზვაით, ბრიტანეთმა 13 ამერიკული კოლონიის დამოუკიდბელობა სცნო.
1783 წელს- გიორგიევსკის ტრაქტატი.
1787 წელს- ამერიკაში მიიღეს კონსტიტუცია. ავტორი- მედისონი.
1788-1811 წწ. ანტონ მე2 ქართლის კათალიკოსი.
1783-1799 წწ. საფრანგეთის რევოლუცია. ბურჟუაზიული რევოლუცია.
1789-1810 წწ. სოლომონ მე-2 იმერენის მეფე.
1789 წელს- ლუი მე-16 მოიწვია გენერალური შტატები.
1789 წლის 17 ივნისს- დეპუტატმა სიეიესმა გენერალური შტატები ,,ეროვნულ კრებად’’
გარდაქმნა.
20 ივნისს- ეროვნულმა კრებამ საბურთაო დარბაზში აგდაინაცვლა.
9 ივლისს- ეროვნულმა კრებამ თავი ,,დამფუძნებელ კრებად’’ გამოაცხადა.
14 ივლისს- ბასტილიის ღამე.
17 ივლისს- ლუი მე-16 ვერსალიდან პარიზში გადავიდა და რევოლუცია აღიარა.
4-5 აგვისტო- დამფუძნებელმა კრებამ ფეოდალური პრივილეგიები გააუქმა.
26 აგვისტო- დამფუზნებელმა კრებამ მიიღო ადამიანების და მოქალაქეების უფლებების
დეკალრაცია. მთავარი პრინციპი : ,,თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა’’.
2 ნოემბერი- გამოცხადდა საეკლესიო მიწების ნაციონალიზაცია.
1791 წლის 13 სექტემბერ - მეფემ და დამფუძნებელმა კრებამ კონსტიტუცია მიიღეს.
1 ოქტომბერი- საკანონმდებლო კრება შედგებოდა: ფეიანებისგან( უმრავლესობა- ჭაობი),
ჟირონდისტებისგან და მონტანიერებისგან იგივე ,,მთა’’ (იაკობინელი რობერსპიერი)
1792 წლის 20 არპილს- მეფემ და საკანონმდებლო კრებამ ომი გამოუცხადეს
ანტირევოლუციურად განწყობილ ავსტრიას.
ივლისი- საკანონმდებლო კრება გამოაცხადა მასობრივი მობილიზაცია.
25 ივლისი- ავსტირიის ჰერცოგის მანიფესტი ( პარიზის განადგურების მუქარა, ლუი მე-16 ს
ხელყოფის შემთხვევაში)
20 სექტემბერი- კალმის ბრძოლაში საფრანგეთმა ავსტრია დაამრაცხა.
21 სექტემბერს- შეიკრიბა კონვენტი, რომელმაც საფრანგეთი რესპუბლიკად გამოაცხადა.
1793 წლის 21 იანვარს- ლუი მე-16ს თავი მოჰკვეთეს.
2 ივნისს- კონვენტში დააპატიმრეს ჟირონდისტები, როპერსპიერის მეთაურობით.
1793 წლის სექტემბერი-1794 წლის ივლისი- ,,დიდი ტერორი’’ დამყარდა იაკობინელთა მთის
დიქტატურა.
1794 წლის 27 ივლისი- თერმიდოროანული გადატრიალება სიეიესის მეთაურობით. ჭაობმა
დააპატიმრა და თავი მოჰკვეთა რობერსპიერს.
1795 წლეს- ზომიერმა ცენტრმა სიეიესის მეთაურობით ახალი კონსტიტუცია შექმნა.
დამყარდა 5 კაციანი დირექტორია. შეიქმნა ორ პალატიანი პარლამენთი. 500 საბო და
უხუცესთა საბჭო.
1795-1799 წწ. დირექტორია.
1795 წელს- კრწანისი ბრძოლა. აღა მახმად ხანი vs ერეკლე მე-2.

1796-97 წწ. ნაპოელონ ბონაპარტის ლაშქორბა იტალიაში.

1798-1799 წწ. ნაპოლეონის ლაშქრობები ეგვიპტეში.
1798 წელს- ერეკლე მეფე გარდაიცვალა.
1798-1800 წწ. გიორგი მე-12 ქართლ-კახეთის მეფე.
1799 წლის 9-10 ნოემბერი - 18 ბრიუმერის გადატრიალება. კონსულობის დამყარება.
1799-1804 წწ. ნაპოლეონი პირველი კონსული.
1800 წელს- მარენგოს ბრძოლა. ნაპოლეონმა დაამარცხა ავსტირელები და იტალიაზე
კონტროლი აიღო.
1800-1801 წწ. პავლე პირველი რუსეთის იმპ. შეთქმულებით მოკლეს.
1800 წლის 18 დეკემებრს- პავლემ გამოსცა მანიფესტი ქართლ-კახეთის გაუქმებაზე.
1801-1825 წწ. ალექსანდრე პირველი რუსეთის მეფე.
1801 წლის 12 სექტემბერს- ალექსანდრემ გამოსცა მანიფესტი ქართლ-კახეთის გაუქმებაზე.
1801 წელს- კონკორდატი რომის პაპსა და ნაპოლეონს შორის.
1802 წლეს- ნაპოლეონი სამუდამოდ პირველი კონსული გაახდა.
1802-1894 წწ. ლაიოშ კოშუტი- უნგრეთის გამათავისუფლებელი ბრძოლის მეთაური.
1802 წელს- თავადთა ამბოხი სოფელ ქელმენჩურშო.
1802-1806 წწ. პავლე ციციანოვი კავკასიის მთავარსარდლად დაინიშნა.
1803 წელს- სამეგრელო რუსეთის პროტექტორიაში სევიდა.
1804 წელს- ,,ელაზნაურის ტრაქტატი’’. იმერეთის სამეფო რუსეთის პროტექტორიაში.
1804 წელს- ნაპოლეონმა შექმნა სამოქალაქო კოდექსი.
1804-1813 წწ. რუსეთ-ირანის ომი.
1804 წელს- მთიულეთის აჯანყება.
1805-1872 წწ. ჯუზეპე მაძინი
1805 წელს- ტრაფალგარის საზღვაო ბრძოლა ინგლისთან.
1805 წელს- აუსტერლიცის ბრძოლაში ნაპოლეონმა დაამარცხა რუსეთი და ავსტირა. (სამი
იმპერატორის ბრძოლა).
1806 წელს- გაუქმდა საღვთო რომსი იმპერია ნაპოლეონის მოთოვნით. ჰაბსბურგები
ავსტრიის იმპერატორებად იწოდებოდნენ.
1806 წელს- იენისა და აუშტედტის ბრძოლები. ნაპოლეონმა დაამრცხა პრუსიელები.
1806 წელის 21 ნოემბერს- ,,კონტინენტური ბლოკადა’’.
1806-12 წწ. რუსეთ-ოსმალეთის ომი. ათონის ბრძოლა
1807 წელს- ფრიდლანდის ბრძოლა. დაამარცხა რუსები.
1807 წელს- ფინკენშტაინის ხელშეკრულება საფრანგეთსა და სპარსებს სროის.
1807 წელს- ტილზიტის ზავი რუსეთ-საფრაანგეთს შორის.
1807 წელს- ნაპოლეონმა დაიკავა ესპანეთი და პორტუგალია.
1807-1882 წწ. ჯუზეპე გარიბალდი.
1808 წელს- ესპაენთის ტახტზე დასვა თავისი ძმა ჟოზეფ ბონაპრატი. ესპანეთი აჯანყდა.
ესპანური კოლონიებიც აჯანყდნენ ამერიკაში.
1809 წელს- ვაგრამის ბრზოალში ნაპოლეონმა დაამარცზა ავსტრია. მაირა ლუზია
იმპერატრიცა სეირთო ცოლად.
1810-1861 წწ. კამილო დიკავური.
1810 წელს- იმერეთის აჯანყება.
1810 წელს- ჰოლანდიის სამეფო საფრანგეთს შეუერთა.
1810 წლის26 თებერვალს- რუსეთმა იმერეთის სამეფო გააუქმა.
1811-14 წწ. რუსეთმა საქაართველოს აუტოკეფალია გააუქმა.
1811-12 წწ. მარკიზი პაულოვი კავკასიის მთავარსარდალი.
1812-13 წწ. კახეთის აჯანყება.
1812 წელს- ბუქარესტის ზავი რუსეთ-ოსმალეთს შორის.
1812 წელს- ილაშქრა რუსეთზე.
1812 წლსი 7 სექტემბერს- ნაპოლეონმა გაიმარჯვა ბოროდინოს ველზე.
14 სექტმებერს- რუებისგან მიტოვებულ მოსკოვში შევიდა.
27-28 ნოემბერს მდ. ბერეზინა გადალახა და რუსეთი დატოვა
5 დეკემებერს - პარიზში დაბრუნდა.
1813 წლის 16-19 ოქტომბერს- ლაიფციგის გადამტწყვეტი ბრძოლა. ,,ხალხთა ბრძოლის’’
სახელით არის ცნობილი.
1813 წელს- გულისტანის ზავი რუსეთ-ირანს შორის.
1814 წლის 31 მარტ- პრუსიამ და რუსეთმა პარიზი უბრძოლველად აიღეს.
1814 წელის 6 აპრილს- ნაპოლეონ პირველი ტახტიდან გადადგა. გადაასახლეს კ.ელბაზა
ბურბონების დინასტია აღდგა.
1814-1815 წწ. ვენის კონგრესი.
1815 წლის 26 თებერვალს- ნაპოლეონი ელბადან გაიქცა.
1 მარტს- საფრანგეთის ნაპირზე გადმოვიდა.
20 მარტს- უომრად დაიკავა პარიზი. 1 მარტიდა - ივლისამდე ,,100 დღე’’
1815 წლის 18 იანვარს- ვატერლოს ბრძოლა. ბრიტანეთმა და პრუსიამ ნაპოლეონი დაამარხა.
1815 წლის 19 ივნისს- ვენის კონგრესის დასკვნით აქტს მოეწერა ხელი.
1815 წლის 22 ივნისს - ნაპოლეონი ინგლისელებს ტყვედ თავისი ნებით ჩაბარდა. წმ.ელენეს
კუნძულზე.
1819-20 წწ. გურია-იმერეთის აჯანყება.
1821 წელს- გარდაიცვალა. მოწამლეს.
1825-55 წწ. ნიკოლოზ 1 რუსეთის იმპერატორი.
1826-28 წწ. რუსეთ ირანის ომი.
1828 წელს- თურქმენჩაის ზავი მათ შორის.
1828-29 წწ. რუსეთ-ოსმალეთის ომი. ყარსის ალყა.
1829 წელს- ადრიანოპოლის ზავი მათ შორის.
1829 წელს- გურიის სამთავრო გააუქმა რუსეთმა.
1830 წელს- ,,ივლისის რევოლუცია’’ საფრანგეთში ბურბონების დამხობა. ნიდერლანდების
სამეფოსგან ბელგიის გამოყოფა.
1830-48 წწ. ლუი ფილიპე ორლეანი მეფოს საფრანგეთში.
1830 წელს- ,,გონურის აქტი’’ შედგენილია ფილადელფოს კიკნაძის მიერ.
1830-31 წწ. პოლონეთის ჯანაყება რუსეტის იწნააღმდეგ.
1831 წელს- დაფუძნდა ორგანო ,,ახალგზარდა იტალია’’
1832 წელს- ქართველტა წარუამტებელი შეთქმულების მცდელობა.
1840 წელს- თბილისში თვითმმართველობის შემოღება.
1840-61 წწ. ფრიდრიხ ვილჰელმ მე-4 მეფობს პრუსიაში.
1844 წელს- კავკასიის მეფისნაცვალის თანამდებობის შემოღება.
1844-56 წწ. მიხეილ ვორონცოვი - მეფისნაცვალი.
1846-1878 წწ. რომის პაპი პიუს მე-9.
1848 წელს- რევოლუცია საფრანგეთში.
1848-52 წწ. მეორე რესპუბლიკა საფრანგეთში. ლუი ნაპოელონ ბინაპარტი.
1848 წელს- კუსტოცის ბრძოლაში ასტრიამ დაამარცხა სარდინიის სამეფო, რომელიც
იტალიის გათავისუფლებისთვის იბრძოდა.
1848 წელს- რევოლუცია გერმანულ სახელმწიფოებში. მარქსმა დაწერა ,,კომუნისტური
პარტიის მანიფესტი’’.
1848-49 წწ. ავსტირას უნგრეთი აუჯანყდა მაგრამ ჩაახშო.
1850 წელს- გიორგი ერისტავის ,,გაყრის’’ დადგმა ქართულ თეატრში.
1851 წელს- გაიხსნა თბილისი ოპერა.
1852 წელს- კავკასიის მუზეუმი დაარსდა.
1853-56 წწ. ყირიმის ომში ოსმალეთ- ბრიტანეთ -საფრანგეთმა რუსეთი დაამარცხეს.
1855-81 წწ. ალექსანრე მეორე რუსეთის იმპერატორი.
1856 წელს- დაიდო პარიზის ზავი.
1859 წელს- მაჯენტას ბრძოლა. საფრანგეთმა და სარდინიამ ავსტრია დაამარცხეს.
1861 წელს- შეიქმნა იტალიის რესპუბლიკა.
1861 წელს- კამილო დი კავური იტალიის პირველი პრემიერ მინსიტრი.
1861 წლის 19 თებერვალს - ბატონყმობის გაუქმება რუსულ გუბერნიებში.
1863 წელს- პოლონეთის აჯანყება რუსეთმა ჩაახშო.
1864 წელს- ავსტრიამ და პრუსიამ დაამარცხეს დანია.
1864 წელს- ბატონყმობის გაუქმება ქართლში. სასამართლო რეფორმები რუსეთში. ერობების
შემოღება. აფხაზეთის სამთავროს გაუქმება.
1866 წელს- პრუსიამ დაამარცხა ავსტირა. სოდოვას ბრძოლაში.
1866 წლის 4 მარტს- თბილისში დაარსდა ,,დროება’’. (გაზეთი)
1867 წელს- ავსტირა გადაკეთდა ავსტირა-უნგრეთად.
1867 წელს- იურიდიულად გააუქმა სამეგრელოს სამთავრო რუსეთმა
1867-1910 წწ. გიორგი დეკანოზიშვილი, სოციალ-ფედერალისტური პარტ. ერთ-ერთი ლიდ.
1868 წელს- რევოლუცია ესპანეთში.
1870-1924 წწ.  ვლადიმერ ლენინი (ულიანოვი ) , საბჭოთა კავშირისდამაარსებელი.
1870 წელს- სედანის ბრძოლაში (საფრ-პრუსია) ნაპოლეონ მე-3 ტყვედ ჩავარდა და
კაპიტულცია გამოცხადდა.
1870 წელს- საქალაქო რეფორმა რუსეთის იმპერიაში.
1870 წელს- იტალიამ რომი შეიერთა. პაპმა პუსმა არ აღიარა და თავი მორალურ ტყვედ გამოც.
1871 წლის 18 იანავრს- დაფუძნდა გერმანიის იმპერია.
1871-1890 წწ. ოტო ფონ ბისმარკი გერმანიის იმოერიის კანცლერი.
1874 წელს- დაარსდა თბილისის სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკი ი.ჭავჭავაძის
თაოსნობით.
1876 წელს- დაარსდა ქუთაისის სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკი.
1877 წელს- დაარსდა გაზეთი ,,ივერია’’. ი.ჭავჭავაძე.
1877-78 წწ. რუსეთ-ოსმალეთის ომი. ბალკანეთი კავკასია.
1878 წელს- სან სტეფანოს ზავი და ბერლინის ტრაქტატი.
1878 წლის 30 იანავრს- სხდომაზე წაიკითხეს წესდების პროექტი, გ.ორბელიანი თავჯდომარე.
1879 -1953 წ - იოსებ სტალინი (ჯუღაშვილი ).
1879 წლის 3 მარტსის წესდებით საზოგადოება 1907 წლის მარტამდე მოქმედებდა.
1879 წელს- დაარსდა ,,ქართველთა წერა-კითხვის’’ გამავრცელებელი საზოგადოება.
1879 წლის 15 მაისს- საზოგადოების პირველი (დამფუძნებელი) კრება.
1882 წელს- შეიქმნა სამთა კავშირი : გერმანია, ავსტრია-უნგერთი და იტალია.
1882-1885 წწ. საზოგადოებას- თავმჯდომარე ივანე ბაგრატიონ-მუხრანელი.
1883-1945 წწ - ბენიტო მუსოლინი.
1885-1907 წწ.- საზოგადოებას უცვლელი თავმჯდომარე ი.ჭავჭავაძე.
1891-94 წწ. შეიქმნა საფრანგეთ-რუსეთის კავშირი.
1893 წელს- დაარსდა გაზეთი ,,კვალი’’.
1894 - 1917 წწ.  ნიკოლოზ II რუსეთის უკანასკნელი იმპერატორი.
1899-1953 წწ - ლავრენტი ბერია .
1900-1946 წწ - ვიქტორ ემანუელ III იტალიის მეფე 
1904 წელს- ჟენევის კონფერენცია და სოციალ-ფედერალისტური პარტიის დაარსება.
1904 წელს- შეიქმნა ბრიტანეთ-საფრანგეთის კავშირი.
1907 წელს- რუსეთ-ბრიტანეთის შეთანხმება.
1907 წელს- შეიქმნა ანტანტა.
1913-21 წწ. აშშ-ს პრეზიდნტი ვუდრო უილსონი 14 პუნქტიანი გეგმა.
1914 წელს- სერბმა გავრილო პრინციპმა მოკლა ფრანც ფერდინანდი.
1914 წლის 28 ივლისი- 1918 წლის 11 ნოემბერი მიმდინარეობდა I მსოფლიო ომი.
1914 წელს- მარნის ბრძოლა (დასავლეთ ფრონტზე).
1914 წლის დეკ.- 1915 წლის იანვ. - სარიყამის ბრძოლა (რუსეთ-ოსმალეთი).
1915 წელს- იპრის ბრძოლა (დასავლეთ ფრონტზე).
1916 წელს- ვერდენის ბრზოლა (დასავლეთ ფრონტზე).
1916 წელს- სომის ბრძოლა.
1916 წელს- ბრუსილოვის გარღვევა რუსეთ - ავსტრიის ფრონტზე.
იმპერატორი.
1917 წელს- რუსეთში მოხდა თებერვლის (მარტის)  ბურჟუაზიული რევოლუცია და
ოქტომბრის (ნოემბრის) ბოლშევიკური გადატრიალება,
1917 წლის თებერვალი - მარტი - რევოლუციის შედეგად ნიკოლოზ II
და ემხოდა რუსეთშიძალაუფლება აიღეს დროებითმა მთავრობამ და საბჭოების
ცაკმა.
1917 12 (25) მარტს- საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია აღდგა.
1917 აპრილი - შეიქმნა ”საქართველოს ეროვნული ინტერპარტიული საბჭო”.
1917 15 (28) ნოემბერი - 1918 26 მაისი- ამიერკავკაიის კომისარიატი ( მთვრობა ) ,
თავმჯდომარეა ევგენი გეგეჭკორი.
1917-18 წწ. საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქია კირიონ II (1855-1918).
1917 წლის ნოემბერში- ქართველთა ეროვნულ ყრილობაზე დაფუძნდა
საქართველოს ეროვნული საბჭო, საბჭოს თავმჯდომარედ აირჩიეს ნოე ჟორდანია.
1917 წელს - სამხრეთ ოსეთის ეროვნული საბჭო შეიქმნა.
1918-22 წწ - სამოქალაქო ომი რუსეთში .
1918 წლის 8 თებერვალი- თბილისის უნივერსიტეტის დაარსდა.
1918 წლის 10 თებერვალს- რუსეთის დამფუძნებელი კრების წევრებად
არჩეულმა ქართველებმა, აზერბაიჯანელებმა და სომეხებმა შექმნეს ამიერკავკასიის სეიმი
(პარლამენტი), რომლის თავმჯდომარედაც
აირჩიეს ნიკოლოზ ( კარლო ) ჩხეიძე.
1918 წლის 3 მარტს დადებული ბრესტ-ლიტოვსკის ზავით ბოლშევიკური რუსეთი
ომიდან გამოვიდა და გერმანიასა და მის მოკავშირეებს 
დაუთმო: ფინეთი, ბალტიისპირეთი, უკრაინა, ბელორუსი 
და კავკასიის ნაწილი.
1918 წლის 22 აპრილს- ამიერკავკასიის სეიმმა ამიერკავკავკასიის ფედერციული
რესპუბლიკის შექმნა გამოაცხადა.
1918 წლის 26 მაისს -საქართველოს ერონულმა საბჭომ საქართველოს დემოკრაიული
რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. ეროვნული
საბჭო საქართველოს პარლამენტად გადაიქცა, ხოლო საქართველოს მთავრობის პირველ
თავმჯდომარედ ნოე რამიშვილი აირჩიეს. ერთ თვეში რამიშვილი მთავრობის
თავმჯდომარის პოსტზე ნოე ჟორდანიამ შესცვალა.
1918-21 წწ. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის
თავმჯდომარეა ნოე ჟორდანია.
1918-21 წწ.- აფხაზეთი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის.
შემადგენლობაში შედიოდა ავტონომიური სტატუსით.
1918 წლის 4 ივნისი - საქართველო-თურქეთის ხელშეკრულება.
1918 წლის 30 ოქტომბერში- დაიდო მუდროსის ზავი  ოსმალეთმა კაპიტულაცია
გამოაცხადა,  ოსმალეთი დაიშალა.
1918 წლის 3 ნოემბერში- ავსტრია - უნგრეთმა კაპიტულაცია გამოაცხადა, 
ავსტრია- უნგრეთი დაიშალა.
1918 წლის ნოემბერი - რევოლუცია დაიწყო გერმანიაში.
1918 წლის 11 ნოემბერი - გერმანიამ კაპიტულაცია გამოაცხადა, კომპიენის
ტყეში, ვაგონში ხელი მოაწერა ანტანტასთან დაზავებას.
1918 წლის დეკემბერი - საქართველო-სომხეთის ომი.
1919 წლის თებერვალი - საქართველოს დამფუძნელი კრების არჩევნები ჩატარდა.
1919 წელს - ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები ჩატარდა.
1919 წელს - შეიქმნა უზენაესი სასამართლო (სენატი ).
1919 წლის მარტი - აფხაზეთის სახალხო საბჭომ მიიღო აქტი საქართველოს
შემადგენლობაში აფაზეთის ავტონომიის სტატუსიის შესახებ.
1919 წლის ივლისი - მიმოქცევაში შევიდა ფულადი ნიშანი - ბონი.
1919 წელს - იტალიამ უარი თქვა „ერთთა ლიგის ” მიერ შეთავაზებულ საქართელოს
მანდატზე ანუ საქართველოს მზრუნველობაზე.
1919 წელს - დაარსდა საქართველოს ერევნული მუზეუმი.
1919 წლის 6 (19) იანვარს- ბოლშევიკებმა 1918 წლის ნოემბერში არჩეული
დამფუძნებელი კრება იარაღის ძალით დაშალეს.
1919 წლის იანვრიდან 1920 წლის იანვრამდე მიმდინარეობდა პარიზის ( ვერსალის ) საზავო კ
ონფერენცია.
1919-46 - ერთა ლიგა,რომლის დფუძნების ინიციატორი და წესდბის ერთ-ერთი
ავტოი იყო აშშ-ს პრეზიდენტი- ვუდრო უილსონი, მაგრამ აშშ ერთა ლიგაში არ გაწევრიანდა./
1919 წელს- „შავხალათიანთა“  ფაშისტური რაზმების შექმნა იტალიაში.
1919-33 წწ - ”ვაიმარის რესპუბლიკა” გერმანიაში.
1919 წელს - შეიქმნა გერმანიის მუშათა პარტია , რომელიც
1920 წელს-  გადაკეთდა გერმანიის ნაციონალ-სოციალისტურ მუშათა პარტიად (ნაცისტები).
1920 წ - დაარსდა საქართველოს ეროვნული სამხათვრო გალერეა.
1920 წ - დაარსდა საქართველოს ცენტრალური სამეცნიერო არქივი.
1920 წ. 10 იანვარი - „ანტანტის“ ქვეყნებმა დე-ფაქტო სცნეს საქართველოს დამოუკიდებლობა.
1920 წ. აპრილი - აზერბაჯანის გასაბჭოება, ანუ საბჭოთა ბოლშევიკური რუსეთის მე-11 მე
არმიამ  აზერბაჯანი დაიპყრო.
1920 წ. აპრილ-მაისი - რუსეთ-საქართველოს ომი , რომელშიც საქართველომ გაიმარჯვა.
1920 წ. 7 მაისი - საქართველო-რუსეთის ხელშეკრულება 
1920 წ. ნოემბერი - სომხეთის გასაბჭოება , ანუ სომხეთის დაპყრობა ბოლშევიკური
რუსეთის მიერ.
1920 წ. 16 დეკემბერი - საქართველოს უარი ეთქვა „ერთთა ლიგის“ წევრობაზე.
1921 წ - ნაცისტების ლიდერი გახდა ადოლფ ჰიტლერი .
1921-27 წწ - ახალი ეკონომიკური პოლიტიკა (нэп-ი) რისეთში .
1921 წ. 27 იანვარი - „ანტანტისა“და „ერთთა ლიგის“ წევრმა ქვეყნებმა დე-იურე
დამოუკიდებელ სახელმწიოდ სცნეს საქართველო  .
1921 წ. 21 თებერვალი - საქართველოს კონსტიტუციის მიღება.
1921 წ. 12 თებერვალი  - 17 მარტი - რუსეთ-საქართველოს ომი და საქართველოს
ოკუპაცია,  გასაბჭოება.
1921 წ. 25 თებერვალი - მოგებული ბრძოლების მიუხედავად ჟორდანიას
მთავრობამ სრულიად გაუმართლებლად დატოვა თბილისი და ქართლ ჯარსაც კოჯორ-
ტაბახმელის პოზიციებიდან უკანდახევა უბრძანა. შედეგად, რუსეთის მე-
11 არმიამ საქალაქო ბრძოლების გარეშე დაიკავა
თბილისი . 4-5 მარტამდე თბილისის გარდა საქართველოს დანარჩენ
ტერიტორიას ჯერ კიდევ ქართველები აკონტროლებდნენ და 
გაგრის ,მამისონისა და ლარსის მიმართულებით ფრონტის ხაზს ინარჩუნებდნენ .
1921 წ. 17 მარტი - ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ ხელშეკრულებას ხელი მოაწერეს
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკისა და საბჭოთა რუსეთის წარმომადგენლებმა.
1921 წ. 17 მარტს  - საქართველოს მთავრობა ემიგრაციაში გაემგზავრა.
1921წელს- შეიქმნა საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა ( საქ.სსრ ).
1921 წლის მარტში- რუსეთ-თურქეთს შორის გაფორმებული მოსკოვის
ხელშკულბით და 1921 წლის 13 ოქტომბერს გაფორმებულინ ”ყარსის
ხელშეკრულებით” , ტაო-კლარჯეთი საქართველოს ჩამოეჭრა და თურქეთს
გადაეცა. ასევე უკანონოდ ჩამოეჭრა საქართველოს ლორეს დაზაქათალის
ოკრუგები, რომლებიც სომხეთსა და აზერბაიჯანს გადასცეს ოკუპანტმა რუსმა ბოლშევიკებმა.
1921-22 წწ - სვანეთის აჯანყება რუსული ოკუპაციის წინააღმდეგ. ნესტორ
გარდაფხაძის და  ბოძინა პირველის მეთაურობით.
1921 წ - ფაშისტური პარტიის ჩამოყალიბება .
1922 წ - „შავხალათიანების“ მარში რომზე და მუსოლინის მოსვლა სათავეში 
1922 წლის მარტ-დეკემბერში შეიქმნა ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაცილი
რესპუბლიკა (ასფსრ), რომელშიც ძალდატანებით გააწევრიანეს საქართველოს
საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა ( საქ.სსრ ).
1922 წლის 30 დეკემბერს - შეიქმნა საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების
კავშირი ანუ სსრკ ( СССР ).

1922 წელს - შეიქმნა „საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტი“ ანუ „დამკომი“ და
ამავე წელს შეიქმნა ” სამხედრო ცენტრი ” , რომლებიც საქართელოს
დამოუკიდებლობის აღსადგენად აჯანყებას ამზადებდნენ . ”სამხედრო ცენტრის”
მეთაური იყო ილია ჭავჭავაძის დისშვილი კოტე აფხაზი .
1922 წელს- მოხდა ხევსურეთის აჯანყება , პოლკოვნიკ ქაქუცა ჩოლოყაშვილის მეთაურობით.
1922 წელსვე - გენუის საერთაშორისო კონფერენციას წერილი გაუგზავნა
საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა ამბროსი ხელაიამ (1921-27 ) . ამ
წერილით წმიდა ამბროსი ევროპის სახელმწიფოებს სთხოვდა მხარდაჭერას
საქართველოს დეოკუპაციის საქმეში . ამ წერილის გამო წმიდა ამბროსი
დააპატიმრეს და მრავალწლიანი წამების შედეგად  ის  გარდაიცვალა.
1922-45 წწ-ში . ბენიტო მუსოლინი , იტალიის მმართველი.
1922-53 წწ . სტალინი საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის გენერალური მდივანი.
1923 წ - ”სამხედრო ცენტრის” მეთაურები რუსეთის ჩეკამ დააპატიმრა და დახვრიტა .
1923 წ - „ლუდის პუტჩი“ . ჰიტლერის სფიჩი.
1924 წ. 28 აგვისტოს - ანტისაბჭოთა აჯანყება ნაადრევად დაიწყო ჭიათურაში .
29 აგვისტოს ეს აჯანყება მთელს საქართველოს მოედო , მაგრამ ბოლშევიკები
წინასწარ იყვნენ ინფორმირებულნი და მომზადებულნი და ერთ
თვეში აჯანყების ჩახშობა მოახერხეს . აჯანყების ერთ-ერთი მეთაური. ქაქუცა
ჩოლოყაშვილი უცხოეთში გადაიხვეწა .
1925 წ - მუსოლინის დიქტატურის დამყარება იტალიაში , ეწოდა დუჩე .
1927-53 წწ. იოსებ სტალინი (ჯუღაშვილი ) , საბჭოთა კავშირის ლიდერი.
1927 წელს- ინდუსტრიალიზაცია , კოლექტივიაზაცია  და  „ხუთ წლიანი“ გეგმები სსრკ-ში .
1929 წ - ლატერანის ხელშეკრულება ანუ კონკორდატი. მუსოლინის
ხელისუფლებასა და ვატიკანს (რომის პაპს) შორის . ვატიკანმა იტალიის სამეფო
სცნო ,ხოლო იტალიამ ვატიკანი როგორც სახელმწიფო აღიარა.
1929-33 წწ - აშშს პრეზიდენტი ჰერბერტ ჰუვერი.
1929 წ. 24 ოქტომბერი - „დიდი დეპრესია“ დაიწყო აშშ-ში 
1931-38 წწ. ლავრენტი ბერია  საქართველოს სსრ-ის კომუნისტური პარტიისლიდერი .
1931 წელს - ესპანეთის მეფე ალფონსო XIII გადადგა .
1932 წ - ნაცებმა პირველი ადგილი დაიკავეს გერმანიის რაიხსტაგის არჩევნებში.
1933 წ - ჰიტლერი გახდა გერმანიის კანცლერი .
1933-45 წწ - აშშ-ს პრეზიდენტი ფრანკლინ დელანო რუზველტი , რომელმაც
„დიდიდეპრესიიდან“ გამოიყვანა აშშ  „ახალი კურსით“.
1933-გერმანია გავიდა "ერთა ლიგიდან".
1933-45 წწ - „ჰოლოკოსტი“.
1934 წელს- კომუნისტთა ერთ-ერთი ლიდერის  სერგეი კიროვის მკვლელობა.
1934 წ - ჰიტლერმა ჰინდენბურგის გარდაცვალების შემდეგ შეითავსა გერმანიის
პრეზიდენტის თანამდებობაც და გახდა ფიურერი (ბელადი).
1934-ავსტრიის კანცლერი დოლფუსი მოკლეს.
1935 წელს - იტალიამ ეთიოპია დაიპყრო .
1935 წ - „ნიურნბერგის“ კანონის მიღება 
1935-გერმანიამ ზაარის ოლქი დაიბრუნა.
1936-38 წწ - სტალინური რეპრესიები დ1936-გერმანიამ რაინის დემილიტარიზებული ზონა
დაიკავა.
1936-37 წწ. -"ღერძის" ბლოკი ჩამოყალიბდა გერმანიის, იტალიისა და იაპონიის
მონაწილეობით.ა რეპრესიების მსხვერპლნისაქართველოში : დაახ. 13 ათასამდე ქართველი.
1936 წელს - ეპანეთის პარლამენტში მემარცხენე ძალებმა (კომუნისტებმა) 
უმრავლესობა მოიპოვეს.
1936-39 წწ - სამოქალაქო ომი ესპანეთში .
1938-53 წწ. ლავრენტი ბერია სსრკს ერთ-ერთი ლიდერი .
1938 წ - „ბროლის ღამე“.
1938-ავსტრიის *ანშლუსი"(შეერთება) გერმანიის მიერ.
1938 წლის 29 სექტემბერი-"მიუნჰენის გარიგება": დიდმა ბრიტანეთმა
(ჩემბერლენი) და საფრანგეთმა (დალადიე) გერმანიას დაუთმეს ჩეხოსლოვაკიის ნაწილი,-
სუდეტის ოლქი.
1939 წლის 23 აგვისტო-მოლოტოვ-რიბენტროპის "თავდაუსხმელობის პაქტი": 
სსრკ და გერმანია პოლონეთის, ბალტიისპირეთისა 
და აღმოსავლეთ ევროპის განაწილებაზე შეთანხმდნენ.

1939 წლის 1 სექტემბერი - 1945 წლის 2 სექტმებერი მიმდინარეობდა II მსოფლიო ომი .

1 სექტემბერი - გერმანიის თავდასხვა პოლონეთზე

3 სექტემბერი - გერმანიის, ინგლისსა და საფრანგეთზე დავდასხმა
16 სექტემბერი - ნაცისტებმა ალყა შემოარტყეს ვარშავას
17 სექტემბერი - „უცნაური ომი“ საფრანგეთს-ინგლისისა გერმანიასთან
მარტი - გერმანიამ დაიპყრო ჩეხოსლოვაკიის დარჩენილი ნაწილი
22 მარტი - გერმანიამ დაიკავა ლიტვის კუთვნილი ქალაქი მემელი
2 ოქტომბერი - პოლონეთის არმიის დარჩენილმა ნაწილმა იარაღი დაყარა
გერმანიასა და იტალიას შორის დაიდო ახალი ხელშეკრულება ურთიერთობების შესახებ.
1939 წ - ეუთანაზიის დაკანონება .
1939 წელს- იტალიამ ალბანეთი დაიპყრო .
1939-1975 წწ - ესპანეთის დიქტატორი ფრანცისკო ფრანკო კაუდილიო .
1939 წელს - ესპანეთში ერთპარტიული რეჟიმი დამყარდა.
1940 წელს - იტალიამ გერმანიის დახმარებით საბერძნეთი დაიპყრო .
იტალია მეორე მსოფლიო ომში იბრძოდა გერმანიის მხარეს .
1940 წლის 9 აპრილი - გერმანელიბი შეიჭრნენ დანიასა და ნორვეგიაში
10 მაისი - გერმანიის საფრანგეთზე თავდასხმა
24 ივნისი : საფრანგეთსა და იტალიას შორის ზავი დაიდო
აგვისტო - ლიტვა, ლატვია და ესტონეთი იძულებით შევიდა საბჭოთა კავშირის
შემადგენლობაში
სსრკ-მ რუმინეთისგან დაიბრუნა ბესარაბია და ბუკოვინა
1941 წლის აპრილი - გერმანიის ბულგარეთზე თავდასხმა.
1941 წლის 22 ივნისი- გერმანიამ მიიტანა პირველი იერიში მოსკოვზე (რუსეთზე)
,, ოპერაცია ბარბაროსა’’
მარტი - აშშ-ს კონგრესმა მიიღო კანონი ლენდ-ლიზის შესახებ
7 დეკემბერი - იაპონიამ დაარტყა ამერიკას.
1942 წლის 23 აგვისტოდან- 1943 წლის 2 თებერვლამდე - სტალინგრადის ბრძოლები
1942 წლის 1 იანვარი - მოხდა ტერიტორიების განაწილება
26 ქვეყნის გაერთიანება
ომის ძირეული გარდატეხა.
1943 წლის 5 ივლისი ბრძოლები კურსკის შვერილზე დაიწყო გერმანელთა შეტევით.
ივლისი- ინგლის-აშშ ჯარებმა დაამარცხეს იტალია-გერმანიის ძალები ჩრდილოეთ
აფრიკაში.
1943 წელს- ამერიკელების და ბრიტანელების ჯარები იტალიაში შეიჭრნენ
და სამხრეთ იტალია დაიკავეს .
1943 წლის 28 ნოემბრიდან 1 დეკმებრამდე - თეირანის კონფერენცია. შეიკრიბნენ
ანტიჰიტლერულ კოალიციაში გაერთიანებული სამი ძირითადი ქვეყნის, აშშ, სსრკ და დიდი
ბრიტანეთის ლიდერები - ფ.რუზველტი, ი.სტალინი და უ.ჩერჩილი.
1944 წლის 6 ივნისიდან 25 აგვისტომდე ,,ოპერაცია ოვერლორდი’’.
1944 წლის 18 აგვისტო - საფრანგეთის წინააღმდეგობის მოძრაობამ დაიწყო ანტინაცისტური
აჯანყება პარიზში
შეთქმულება მოაწყეს ჰიტლერის წინააღმდეგ
ზაფხულისათვის საბჭოთა არმიამ გაათავისუფლა მტრის მიერ ოკუპირებული
ტერიტორიების 3/4 ნაწილი
1945 წლის იანვარი - შეტევაზე გადასული საბჭოთა ძალები შევიდნენ გერმანიის
ტერიტორიაზე
8 მაისი - გერმანიის კაპიტულაცია
9 მაისი - დიდი სამამულო ომის დასასრული
1945 წლის 17 ივლისიდან 2 აგვისტომდე პოტსდამის კონფერენცია.
2 სექტემბერი - იაპონიის კაპიტულაცია, მეორე მსოფლიო ომის დასასრული.
1945 წელს - ბენოტო მუსოლინი სიკვდილით დასაჯეს .
1945 წლის 4-11 თებერვალი- იალტის კონფერენცია.
1945 წელს- ნაცისტური გერმანიის დამარცხების შემდგ, სსრ კავშირი და აშშ წარმოადგენენ
მსოფლიოს ორად ორ სუპერსახელმწიფოს.
1945 წლიდან სსრ კავშირი აკონტროლებდა აღმოსავლეთ ევროპას.
1945 წეკს- . დამარცხებული გერმანიის ტერიტორია ოთხ საოკუპაციო ზონად დაიყო (სსრ
კავშირის, აშშ–ის, დიდი ბრიტანეთისა და საფრანგეთის).
1945–48 აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში პროსაბჭოთა კომუნისტური რეჟიმების
დამკვიდრება , ცივი ომის ძირითადი კრიზისული მომენტებია.
1946 წელს- იტალიაში რესპუბლიკური წყობა დამყარდა .

1946-1991 წწ. მიმდინარეობდა ცივი ომი.

1946 წლის 5 მარტს- ფულტონში, აშშ-ში უინსტონ ჩერჩილის ნათქვამ სიტყვაში.

1946-47 წლებში შემუშავებულ:
ა. ჯონ კენანის გეგმაში;
ბ. აშშ-ს პრეზიდენტ ტრუმენის დოქტრინასა და
გ. ჯორჯ მარშალის გეგმაში.
1947 წლისთვის- ცხადი გახდა, რომ სსრ კავშირს განზრახული ჰქონდა აღმოსავლებში
შეიქმნა ე.წ. „სსრ კავშირის აგრესიის შეკავების თეორია“.
1948-49 ბერლინის კრიზისი ,
1949-გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკისა და გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის
შექმნა ,
1949-კომუნისტური რეჟიმის დამყარება ჩინეთში.
1949- შეიქმნა ნატო.
1949- სსრ კავშირმა გამოსცადა ბირთვული იარაღი.
1950-53-კორეის ომი.
1955-73- ვიეტნამის ომი.
1955- ნატოს სსრკმ დაუპირისპირა ვარშავის პაქტი ანუ
1955 წელს ვარშავაში, პოლონეთში ნატოს საპირისპიროდ სსრკ-მ ჩამოაყალიბა “მეგობრობის,
თანამშრომლობისა და ურთიერთდახმარების ხელშეკრულების ორგანიზაცია”.
1956- სსრ კავშირის მიერ უნგრეთის სამხედრო ოკუპაცია ,
1961- ბერლინის კედლის მშენებლობა ,
1962- კარიბის კრიზისი ,
1968- ჩეხოსლოვაკიის ოკუპაცია.
1960-იანი წლების მე-2 ნახევრიდან დან დაძაბულობა დას. და აღმ. შორის შედარებით
შენელდა. ამ ერთგვარი „განმუხტვის“ პოლიტიკის ავტორი იყო აშშ–ს პრეზიდენტი ნიქსონი.
განმუხტვის პოლიტიკის შედეგები იყო :
1971წელს-ოთხმხრივი შეთანხმება დასავლეთ ბერლინის შესახებ ,
1972 და 1979 სტრატეგიული შეიარაღების შეზღუდვის ხელშეკრულებები აშშ–სა და სსრკ–ს
შორის .
1973 წელს- ვიეტნამის ომის დამთავრება და
1975 წელს- პარიზის ზავი აშშ-სადა კომუნისტურ ვიეტნამს შორის,
1975 წელს-ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ჰელსინკის თათბირი.
1979-89-ავღანეთის ომი.

1985 წლიდან- სსრკს სათავეში გორბაჩოვის მოსვლით დაიწყო გარდაქმნა ( პერესტროიკა),

1986 წელს- სსრკში აფეთქდა ჩერნობილის ატომური ელექტრო სადგური.
1986-91 წწ. სსრკ მოიცვა ეკონომიკურმა კრიზიმა, მოკავშირე რესპუბლიკებმა მოითხოვეს
დამოუკიდებლობა, გაჩაღდა ეთნოკონფლიქტები,
1989 წლის მიწურულს- სსრკ-ს გავლენისგან გათავისუფლდნენ აღმოსავლეთ ევროპის
სახელმწიფოები,
1990 წელს- გერმანია გაერთიანდა,
1991 წლის აგვისტოში- სსრკ-ს კომპარტიამ, ჯარმა და უშიშროების კომიტეტმა (кгб)- მ ვერ
შესძლეს ძალის გამოყენებით კომუნისტური დიქტატურის აღდგენა .
1991 წლის დეკემბრის მიწურულს სსრკ-ს დაშლით ცივი ომი საბოლოოდ დასრულდა . სსრკ
დაიშალა 15 დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ.