მოვლენები და თარიღები ქრისტეშობის შემდეგ

XVIII საუკუნემდე (ქრონოლოგიურად)

I ს. - საქართველოში შემოვიდნენ ქრისტეს მოწაფეები: ანდრია
პირველწოდებული, სვიმონ კანანელი და მატათა
52 წ. - რადამისტის გამეფება სომხეთში
69-79 წ.წ. - ვესპასიანე
98-117 წ.წ. - ტრაიანე
II ს. - ფარსმან II ქველი
128 წ. - რომის იპერატორი ადრიანე თავისთან იწვევს აღმოსავლეთის
სხვადასხვა ქვეყნის მმართველებს
138-161 - ანტონინუს პიუსი
161-180 წ.წ. - მარკუს ავრელიუსი
198-217 წ.წ. - კარაკალა
212 წ. - კარაკალას ედიქტი
II ს. - დასავლეთ საქართველოში ყალიბდება რამდენიმე სამთავრო:
ლაზები, აფშილები, აბგაზები და სანიგები.
II ს. - არმაზის ბილინგვა
226-650 წ.წ. - სასანიანთა ირანი
260 წ. - შაპურ I-მა ქ. ედესაში დაამარცხა რომის იმპერატორი
ვალერიანე
284-305 წ.წ. - დიოკლეტიანე
287-330 წ.წ. - დიდი სომხეთის მეფე თრდატ III
298 წ. - ნიზიბინის 40-წლიანი ზავი. დადებული საზავო
ხელშეკრულების თანახმად, საქართველო და სომხეთი შევიდა რომის
გავლენის სფეროში

1
IV-VI ს.ს. - ბიზანტია ცენტრალიზირებული სამხედრო
ბიუროკრატიული მოანარქიაა
IV ს. - ის ბოლოსთვის ქრისტიანობა რომის თითქმის ყველა
პროვინციაში დამკვიდრდა
IV ს. - გაქრისტიანებას იწყებენ გერმანული ტომები
301 წ. - გაქრისტიანდა სომხეთი
306-337 წ.წ. - კონსტანტინე I დიდი
312 წ. - რომის იმპერატორი კონსტანტინე ქრისტიანებს რწმენის
თავისუფლებას ანიჭებს.
313 წ. - მილანის ედიქტი
325 წ. - ნიკეის პირველი მსოფლიო საეკლესიო კრება
326 წ. - ქართლის გაქრისტიანება
330 წ. - დაარსდა კონსტანტინოპოლი
IV-V ს.ს. - ნეტარი ავგუსტინე
363 წ. - რომსა და ირანს შორის დაიდო 30-წლიანი ზავი. სომხეთი
ირანს გადაეცა.
375 წ. - ჰუნები თავს დაესხნენ გოთების გერმანულ ტომებს
378 წ. - ადრიანოპოლის ბრძოლა ვესტგოთები VS რომი
379-395 წ.წ. - თეოდოსიუს I
381 წ. - კონსტანტინოპოლის მეორე მსოფლიო საეკლესიო კრება
382 წ. - ადრიანოპოლის ზავი
383 წ. - დასავლეთ რომში ქრისტიანობა აღიარეს ერთადერთ
რელიგიად

2
387 წ. - რომის იმპერიამ და ირანმა ორად გაიყო საქართველო.
ლაზიკა (დასავლეთ საქართველო) რომს ერგო, აღმოსავლეთ
საქართველო კი - სასანიდურ ირანს
395-423 წ.წ. - დასავლეთ რომის იმპერატორი ჰონორიუსი
395-1453 წ.წ. - ბიზანტიის იმპერია
402-417 წ.წ. - პაპი ინოკენტი I
410 წ. - რომი აიღეს ვესტგოთებმა, ალარიხ I-ის ხელმძღვანელობით.
რომი დაეცა
428 წ. - სასანიანებმა სომხეთში მეფობა გააუქმეს
431 წ. - ეფესოს მესამე მსოფლიო საეკლესიო კრება
440-461 წ.წ. - პაპი ლეო I დიდი
449-502 წ. - ვახტანგ I გორგასალი
451 წ. - ბრძოლა კატალაუნის ველზე ჰუნები VS რომი
451 წ. - ქალკედონიის მეოთხე მსოფლიო საეკლესიო კრება
452 წ. - ატილას მეთაურობით ჰუნები შეიჭრნენ ჩრდილოეთ იტალიაში
და ააოხრეს ქალაქები
455 წ. - ვანდალების მიერ რომის დარბევა, ჰაიზერიხის მეთაურობით
459-484 წ.წ. - სასანიანთა ირანის შაჰი პეროზ I
V ს. - ბოლნისის სიონი
V ს. - ციხე-ქალაქ უჯარმის აშენება
466 წ. - ქართლის პიტიახშის, ვარსქენის გამგზავრება ირანში
466-511 წ.წ. - ფრანკთა მეფე ხლოდვიგი
476 წ. - ოდოაკრმა რომულსი ტახტიდან ჩამოაგდო

3
476 წლის 4 სექტემბერი - დაეცა რომი
482 წ. - ვახტანგ მეფემ მოაკვლევინა ქართლის პიტიახში ვარსქენი
483 წ. - ირანელებმა ქართლსა და სომხეთი დიდი ლაშქარი
გამოგზავნეს
V ს.-843 წ. - ფრანკთა სახელმწიფო
V ს. - გაქრისტიანებას იწყებენ ბურგუნდები და ფრანკები
V ს. - მოვსეს ხორენაცი
492-496 წ.წ. - პაპი გელასიუს I
496 წლის 25 დეკემბერი - ხლოდვიგის ნათლობა
498/499 წ.წ.- ფრანკებმა ქრისტიანობა მიიღეს
502-506 წ.წ. - ომი ირანსა და ბიზანტიას შორის
527-565 წ.წ. - იუსტინიანე I
531-579 წ.წ. - ხოსრო I ანუშირვანი
532 წ. - ნიკას აჯანყება. აჯანყება ჩაახშო იუსტინიანე I-მა
532 წ. - „საუკუნო ზავი“ ბიზანტია VS სასანიანთა ირანი
540 წ. - ხოსრო I ანუშირვანი შეიჭრა სირაში და აიღო ქალაქი
ანტიოქია
VI საუკუნის 40-50 წლები - გუბაზ II. ეგრისის სამეფოს მეფე
542-562 წ.წ. - ეგრისის დიდი ომი
553 წ. - კონსტატინოპოლის მეხუთე მსოფლიო საეკლესიო კრება
554 წ. - ხოსრო I ანუშირვანმა თურქების დახმარებით საბოლოოდ
დაამარცხა ეფთალიტები

4
554 წ. - ბიზანტიელმა სარდლებმა გუბაზი მდ. ხობისწყალთან
მოღალატურად მოკლეს
562 წ. - ახალი „საუკუნო ზავი“. დარას ზავი. ირანმა ბიზანტიასთან
დადო 50 წლიანი ზავი ქ. დარაში, რითაც ირანი ბიზანტიას ეგრისს
უთმობდა
570-632 წ.წ. - მუჰამედი
571 წ. - ირანის წინააღმდეგ აჯანყება სომხეთში
575-600 წ.წ. - გურგენ (გუარამი) ერისთავი. ქართლის პირველი
ერისთავი
591 წ. - მეორე „საუკუნო ზავი“
591-604/5 წ.წ. - სტეფანოზ I ქართლის ერისმთავარი
604 წ. - ბიზანტია დამარცხდა ირანთან ომში და ირანელებმა
ქართლზე კვლავ გავლენა გაავრცელეს
607 წ. - სპარსელებს უკვე დაკავებული აქვთ მთელი მესოპოტამია
608 წ. - საეკლესიო განხეთქილება ქართველ-სომეხთა შორის
610-641 წ. - ჰერაკლე კეისარი
612 წ. - სპარსელებმა აიღეს ანტიოქია
615 წ. - სპარსელებმა აიღეს დამასკო
615 წ. - სპარსელები იერუსალიმში შეიჭრნენ და საკუთარი სატახტო
ქალაქი ქტესიფონში გადაიტანეს
622 წ. – „ჰიჯრა“
622 წ. - ჰერაკლე კეისარი შეიჭრა ლაზიკის გზით სომხეთსა და
ადარბადაგანში, მოკავშირედ კი მიიწვია ხაზართა ხაკანი

5
627 წ. - ბიზანტიელებმა დაამარცხეს სპარსელები ნინევიასთან და
დაიკავეს შაჰის რეზიდენცია
627 წ. - ხაზარებმა და ბიზანტიელებმა თბილისი გაძარცვეს და
დაარბიეს
628 წ. - ბიზანტელებმა დაამარცხეს სპარსელები ქტესიფონთან
630 წ. - მუჰამედმა დაიკავა მექა
632-634 წ.წ. - ხალიფა აბუ ბაქრი
634-644 წ.წ. - ხალიფა ომარი
637 წ. - კადისიას ბრძოლა და არაბთა მიერ სასანიანთა სატახტო
ქალაქის, ქტესოფონის აღება
VII ს-ის 40-იანი წლები - არაბები საქართველოს სამხრეთ
საზღვრებთან გამოჩნდნენ
644-656 წ.წ. - ხალიფა ოსმანი
VII ს-ის 50-იანი წლები - არაბები საქართველოს დასაპყრობად
მოადგნენ
656-661 წ.წ. - ხალიფა ალი
661-750 წ.წ. - ომაიანთა დინასტია
680-681 წ. - მეექვსე მსოფლიო საეკლესიო კრება
697 წ. - სერგი ბარნუკის ძემ ბიზანტიელების საპირისპიროდ არაბები
მოიწვია
711 წ. - არაბებმა დაიკავეს ჩრ. აფრიკა
717-741 წ.წ. - ლეონ III ისავრიელი
724 წ. - არაბთა სარდალმა ჯაჰარმა განაახლა „დაცვის სიგელი“ და
ჯიზიასთან ერთად ხარაჯაც დააკისრა

6
724-743 წ.წ. - ბაღდადის ხალიფა ჰიშამი
730 წ. - ბიზანტიის იმპერატორმა ლეონ III ისავრიელმა აკრძალა
ხატების თაყვანისცემა
730 წ. - ხაზართა ჯარი დარიალის გზით შემოიჭრა ქართლში
732 წ. - პუატიეს ბრძოლა ფრანკები VS ომაიანთა სახალიფო
735-738 წ.წ. - მურვან ყრუს ლაშქრობები საქართველოში
737-741 წ.წ. - კარლოს მარტელი
741-775 წ.წ. - ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე V
744-750 წ.წ.- მარვან II იბნ მუჰამედი (მურვან ყრუ)
750-1258 წ.წ. - აბასიანთა დინასტია
751-768 წ.წ. - პიპინ მოკლე - კაროლინგთა დინასტიის პირველი
წარმომადგენელი
754 წ. - რომის პაპმა სტეფანე II-მ გვირგვინი უკურთხა ფრანკთა მეფე
პიპინ მოკლეს
754 წ. - ხატმებრძოლეობა ოფიციალურად იქნა აღარებული
საეკლესიო კრებაზე იმპერატომ კონსტანტინე V-ის მხარდაჭერით
768-814 წ.წ. - ფრანკთა მეფე კარლოს დიდი
VIII ს-ის ბოლო - აღმოსავლეთ საქართველოს მთიან ნაწილში
ჩამოყალიბდა ქართული ფეოდალური სამთავრო - კახეთის
საეპისკოპოსო
786-809 წ.წ. - ხალიფა ჰარუნ არ-რაშიდი
787 წ. - ნიკეის მეშვიდე მსოფლიო საეკლესიო კრება

7
VII ს-ის ბოლო - აღმოსავლეთ საქართველოს მთიან ნაწილში
ჩამოყალიბდა ქართული ფეოდალური სამთავრო - კახეთის
საქორეპისკოპოსო
VII-XVI წ.წ. - სქოლასტიკის ხანა
800 წლის 25 დეკემბერი - კარლოს დიდი რომის პაპმა ლეო III-მ
იმპერატორად აკურთხა
808 წ. - კარლოს დიდმა გამოსცა კაპიტულარმა
814 წ. - აშოტ I კურაპალატმა სამხ. დასავლეთ საქართველოში
დააარსა ტაო-კლარჯერთის სამთავრო
843 წ. - ქ. ვერდენში დადებული ხელშეკრულების თანახმად ფრანკთა
სახელმწიფო დაიშალა
853 წ. - ბუღა თურქი თბილისს მოადგა და აიღო
888 წ. - აშოტ კურაპალატის შვილმა ადარნასე ბაგრატიონმა
„ქართველთა მეფის“ წოდება მიიღო
IX-X ს.ს. - საქართველოში აშენდა ახალი ქალაქები: დმანისი,
არტანუჯი, ახალქალაქი(რამოდენიმე), თმოგვი, ოთლისი, თელავი,
ახალციხე და სხვ.
914 წ. - აბუ ლ-კასიმის ლაშქრობა საქართველოში
946 წ. - სპარსული წარმომავლობის შიიტმა ბუვეიანებმა აიღეს
ბაღდადი
962-973 წ.წ. - ოტო I დიდი
962-1806 წ.წ. - საღვთო რომის იმპერია
975 წ. - დავით III-მ უფლისციხეში ქართლის გამგებლობა ბაგრატს
გადასცა

8
978 წ. - დავით III-მ მეფობიდან გადააყენა უსინათლო თეოდოსი და
ქუთაისში „აფხაზთა მეფედ“ საზეიმოდ აკურთხა ბაგრატ III
980-1015 წ.წ. - ვლადიმირ დიდი
983-1001 წ.წ. - დავით III კურაპალატი. ტაოს მეფე
994-1008 წ.წ. - გურგენ ბაგრატიონი. ბაგრატ III-ის მამა. „ქართველთა
მეფეთ-მეფე“
X-XII ს.ს. - დასავლეთ ევროპაში საბოლოოდ ყალიბდება
საზოგადოების ორი მთავარი ფენა: დამოკიდებული გლეხები და
მეომარი მიწათმფლობელები
X ს. - ბრძოლა ინვესტიტურისთვის
1008-1014 წ.წ. - ბაგრატ III - ერთიანი საქართველოს პირველი მეფე
1010 წ. - ბაგრატ III კახეთში შეიჭრა და დაატყვევა მისი მეფე კვირიკე
III და კახეთიც დაიკავა
1014-1027 წ.წ. - გიორგი I
1019-1054 წ. - იაროსლავ ბრძენი
1021 წ. - შირმნის ბრძოლა ბიზანტია VS გიორგი I
1023 წ. - ზავი გიორგი I-სა და ბასილ II-ს შორის
1027-1072 წ.წ. - ბაგრატ IV
1037-1194 წ.წ. - თურქ-სელჩუკთა იმპერია
1037-1063 წ.წ. - თოღრულ ბეგი
1038 წ. - თოღრულ ბეგმა დაიკავა ირანის ქალაქი ნიშაბური
1040 წ. - თოღრულ ბეგმა დაამარცხა ღაზევიანები და გახდა
ხორასანის მბრძანებელი
1042-1055 წ.წ. - კონსტანტინე IX მონომახოსი

9
1048 წ. - კავკასიაში შემოიჭრნენ თურქ-სელჩუკები და ბიზანტიის
კუთვნილი სომხეთი დაიკავეს
1054 წლის 16 ივლისი - დიდი სქიზმა
1055 წ. - ბაღდადის აღება თორლულ ბეგის მიერ
1059 წ. - ლატერანიის საეკლესიო კრება
1063-1072 წ.წ. - ალფ-არსლანი
1064 წ. - ალფ-არსლანი პირველი ლაშქრობა საქართველოში
1068 წ. - ალფ-არსლანის მეორე ლაშქრობა საქართველოში
1071 წ. - მანაზკერტის ბრძოლ მალიქ-შაჰი VS რომანოზ IV დიოგენე
1072-1092 წ.წ. - მალიქ-შაჰი
1072-1089 წ.წ. - გიორგი II
1073-1085 წ.წ. - პაპი გრიგოლ VII
1074 წ. - ხელშეკრულება, რომლის თანახმადაც ბიზანტიამ თავისი
აღმოსავლეთი პროვინციების დიდი ნაწილი თურქებს დაუთმო
1075 წ. - „პაპის დიქტატი“
1077-1307 წ.წ. - რუმის სასულთნო
1080 წ. - საქართველოში დაიწყო „დიდი თურქობა“
1083 წ. - გიორგი II ეახლა მალიქ-შაჰს და მორჩილება გამოუცხადა
1088 წ. - დაარსდა ევროპის პირველი, ბოლონიის უნივერსიტეტი
1089-1125 წ.წ. - დავით IV აღმაშენებელი
1090 წ. - ასასინთა ან ჰაშაშინთა (ისმაილიტთა) სახელმწიფოს შექმნა
1092 წ. - ნიზამ ალ-მულქის მკვლელობა
1095 წ. - კლერმონის საეკლესიო კრება

10
1096-1099 წ.წ. - პირველი ჯვაროსნული ლაშქრობა
1097 წ. - ჯვაროსნებმა დაამარცხეს თურქ-სელჩუკთა ჯარი მცირე
აზიაში
1097 წ. - ჯვაროსნებმა გადალახეს ბოსფორის სრუტე
1098 წ. - ჯვაროსნებმა აიღეს ქალაქი ანტიოქია
1098 წ. - ანტიოქიის სამთავროს დააარსება ბოემუნ I ტარენტელიის
მიერ
1098 წ. - ედესის საგრაფოს დააარსება ბალდუინ I-ის მიერ
1099 წ. - ჯვაროსნებმა იერუსალიმი აიღეს
1099-1291 წ.წ. - იერუსალიმის სამეფო. (პირველი მეფე გოდფრუა
ბოიუნელი)
1099 წ. - დავით აღმაშენებელმა ხარკის გადახდა შეუწყვიტა თურქ-
სელჩუკებს
1101-1104 წ.წ. - დავით აღმაშენებელმა კახეთ-ჰერეთი შემოიერთა
1104 წ. - ერწუხის ბრძოლა დავითი IV VS განძის ათაბაგი
1104 წ. - რუის-ურბნისის საეკლესიო კრება
1105-1289 წ.წ. - ტრიპოლის საგრაფო. დააარსა რაიმონდ IV-მ
1106-1126 წ.წ. - ჰაინრიხ V
1110 წ. - დავით აღმაშენებელმა აიღო ციხე-ქალაქი სამშვილდე
1115 წ. - თურქებმა უბრძოლველად დატოვეს ქვემო ქართლის დიდი
ნაწილი
1117 წ. - დავით აღმაშენებელმა გაათავისუფლა რუსთავი
1118 წ. - დავით აღმაშენებელმა აიღო ლორეს ციხესიმაგრე

11
1118-1120 წ.წ. - დავით აღმაშენებელმა 40 000 ყივჩაღი ოჯახი ჩრ.
კავკასიიდან ჩამოასახლა.
1118 წ. - დავით აღმაშენებელმა დაიმორჩილა ოსები და აიყვანა
მძევლები
1118-1131 წ.წ. - ბალდუინ II. იერუსალიმის მეფე
1119-1312 წ.წ. - ტამპლიერთა ორდენი
1120 წ. - დავით აღმაშენებელმა დაიწყო გენერალური შეტევა
თურქთა წინააღმდეგ სამხრეთ კავკასიაში
1121 წლის 12 აგვისტო - დიდგორის ბრძოლა დავითი IV VS ნეჯმ
ად-დინ ილ-ღაზი
1122 წ. - ვორმსის კონკორდატი
1122 წ. - დავით აღმაშენებელმა საბოლოოდ დაიმორჩილა თბილისი
1123 წ. - დავით აღმაშენებელმა აიღო ქალაქი დმანისი
1123 წ. - სომეხ თავკაცთა თხოვნით დავითმა ილაშქრა ანისზე და
ადგილობრივ მოქალაქეთა მონაწილობით გაათავისუფლა თურქთა
მორჩილებაში მყოფი სომხეთის დედაქალაქი
1125-1156 წ.წ. - დემეტრე I
1138 წ. - განძის აღება დემეტრე I-ის მიერ და ქალაქის კარიბჭის
ჩამოხსნა
1147-1149 წ.წ. - მეორე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1156-1184 წ.წ. - გიორგი III
1161 წ. - ანისი ისევ ქართველების ხელში გადავიდა, გიორგი III-მ
განდევნა ქალაქიდან მისი მუსლიმი მმართველები და ანისის
გამგებლობა თავის ამირსპასალარს, ივანე ორბელს ჩააბარა
1162 წ. - ქართველებმა გიორგი III-ის მეთაურობით აიღეს დვინი

12
1173 წ. - დვინი, ანისი და მიმდებარე რეგიონები ქართული სამეფოს
შემადგენელი ნაწილი გახდა
1174-1193 წ.წ. - სალადინი (სალაჰ ად-დინი). ეგვიპტის სულთანი
1174 წ. - სალადინმა დაიმორჩილა სირია და სულთნის ტიტული მიიღო
1177 წ. - დემნას აჯანყება
1179//1184-1207//1210//1213 წ.წ. - თამარ მეფე
1185 წ. - დარბაზის გადაწყვეტილებით თამარის ქმარი გახდა გიორგი
რუსი
1187 წ. - ჰატინის ბრძოლა ჯვაროსნები VS სალადინი
1187 წ. - იერუსალიმის აღება სალადინის მიერ
1188 წ. - საფუძველი ჩაეყარა ლეონის სამეფოში კორტესებს.
(პირველი წოდებრივ-წარმომადგენლობითი ორგანო ევროპაში)
1189-1192 წ.წ. - მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1192 წ. - ზავი ქრისტიანებსა და მუსლიმებს შორის
1192 წ. - აბუ-ბაქრი შეიჭრა შარვანში და აქედან განდევნა
ქართველების ყმადნაფიცი შარვანშაჰი
1195 წ. - შამქორის ბრძოლა აბუ-ბაქრი VS თამარი
1198-1216 - პაპი ინოკენტი III
1199-1216 წ.წ. - ინგლისის მეფე - ჯონ უმიწაწყლო
1202-1204 წ.წ. - მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1203 წ. - ბასიანის ბრძოლა რუქნ ად-დინი VS თამარი
1204 წლის 12 აპრილი. - ჯვაროსნებმა აიღეს კონსტანტინოპოლი
1204-1261 წ.წ. - ლათინთა იმპერია

13
1204-1461 წ.წ. - ტრაპიზონის იმპერია
1206-1368 წ.წ. - მონღოლეთის იმპერია
1206-1227 წ.წ. - ჩინგიზ ყაენი
1210 წ. - ქართველთა ჯარის ლაშქრობა ირანში
1213-1223 წ.წ. - ლაშა-გიორგი
1215 წ. - თავისუფლების დიდი ქარტია
1215 წ. - მონღოლების მიერ პეკინის აღება
1217-1221 წ.წ. - მეხუთე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1218 წ. - ამ დროს მონღოლების ხელში იყო ჩრდილო-აღმოსავლეთი
აზიის უდიდესი ნაწილი და გამოემართნენ დასავლეთისკენ
1220 წ. - მთელი ცენტრალური აზიის უმნიშვნელოვანესი ქალაქები
ბუხარისა და სამარყანდის ჩათვლით მონღოლთა ხელში გადავიდა
1220-1231 წ.წ. - ჯალალ ედ-დინი. ხვარაზმთა იმპერიის მმართველი
1220 წ. - მონღოლები საქართველოს საზღვართან გამოჩნდნენ და
შეტაკება მოუხდათ ქართულ ჯართან
1223-1245 წ.წ. - რუსუდანი
1225 წ. - გარნისის ბრძოლა ივანე მხარგრძელი VS ჯალალ ედ-დინი
1228-1229 წ.წ. - მეექვსე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1229 წ. - ფრიდრიხ II-მ ხელშეკრულება დადო ეგვიპტის გამგებ ალ-
ქამილთან და იერუსალიმი კვლავ ქრისტიანებს დაუბრუნდათ
დროებით
1230 წ. - მონღოლებმა გაილაშქრეს ჯალალ ედ-დინის წინააღმდეგ და
დაამარცხეს ყველა მისი მოკავშირე

14
1230 წ. - შეიქმნა კასტილიისა და ლეონის სამეფოს ერთიანი
კორტესები
1235 წ. - მონღოლები კავკასიაში გამოჩნდნენ
1237-1241 წ.წ. - მონღოლთა პირველი დაპყრობები რუსეთში
1240 წ. - მონღოლთა ხელში გადვიდა დასავლეთ ირანი
1240-იანი წლები-1502 წ.წ. - ოქროს ურდო
1242 წ. - ბრძოლა ჩუდის ტბაზე (ყინულზე ბრძოლა) ალ. ნეველი
VS ტევტონთა ორდენი
1243 წ. - მონღოლებმა დაამარცხეს ანატოლიის სელჩუკი სულთნის
ჯარი
1244 წ. - იერუსალიმი მუსლიმებმა დაიბრუნეს
1245-1293 წ.წ. - დავით VI ნარინი
1247-1270 წ.წ. - დავით VII ულუ
1248-1254 წ.წ. - მეშვიდე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1256 წ. - მონღოლთა მიერ ალამუთის ციხესიმაგრის აღება და
ასასინთა სახელმწიფოს განადგურება
1258 წ. - მონღოლები შეიჭრნენ ბაღდადში. მათ უკანასკნელი აბასიანი
ხალიფა ალ-მუთასიმი, საგვარეულოს ყველა წარმომადგენელთან
ერთად ამოხოცეს
1258-1326 წ.წ. - ოსმანი
1259 წ. - დავით ნარინის აჯანყება
1260 წ. - დავით ულუს აჯანყება
1260 წ. - აიუნ ჯალუთის ბრძოლა მონღოლები VS ეგვიპტელები

15
1261 წ. - ნიკეის იმპერატორი მიხეილ III პალეოლოგოსი იბრუნებს
კონსტანტინოპოლს
1270-1289 წ.წ. - დემეტრე II თავდადებული
1271-1272 წ.წ. - მერვე ჯვაროსნული ლაშქრობა
1285-1314 წ.წ. - ფილიპე IV ლამაზი
1291 წ. - მუსლიმებმა აიღეს ჯვაროსანთა ციხესიმაგრე აკრი
1299//1318-1346 წ.წ. - გიორგი V ბრწყინვალე
1299-1923 წ.წ. - ოსმალეთის იმპერია
XIV-XVI ს.ს. - რენესანსის პერიოდი
1301 წ. - ოსმალებმა პირველი გამარჯვება მოიპოვეს ბიზანტიის
არმიაზე
1302-1789 - გენერალური შტატები საფრანგეთში
1313 წ. - ფილიპე IV-მ ჟაკ დე მოლი და სხვა ტამპლიერები კოცონზე
დაწვა, რომის პაპი კი აიძულა ორდენი დაშლილად გამოეცხადებინა
1326 წ. - ოსმალებმა დაიპყრეს ბურსა.
1334 წ. - გიორგი ბრწყინვალე სამცხის მთავრად თვითონ ნიშნავს
ყვარყვარეს
1335 წ. - ილხანთა სახელმწიფო საბოლოოდ დაიშალა
1337-1453 - ასწლიანი ომი
1338 წ. - ოსმალებმა უკვე მიაღწიეს ბოსფორის სრუტეს და მალევე
გადალახეს ის ბიზანტიელთა თხოვნით
1352-1354 წ.წ. - თურქებმა დაიკავეს გალიპოლის ნახევარკუნძული
1370-1405 წ.წ. - თემურ ლენგი

16
1376 წ. - გერმანიაში აირჩიეს მეორე პაპი
1386-1403 წ.წ. - თემურ ლენგის ლაშქრობები საქართველოში
1387 წ. - ოსმალები დაუფლნენ თესალონიკს
1389 წ. - კოსოვოს ბრძოლა სერბები VS ოსმალები
1492 წ. - თოხთამიშმა გაილაშქრა რუსეთზე, გადაწვა მოსკოვი და
აიძულა ხარკი გადაეხადა
1396 წ. - ნიკოპოლის ბრძოლა გაერთ. ევრ. ჯარი VS ოსმალები
1397 წ. - ოსმალებმა საბოლოოდ დაამარცხეს მათი მეტოქე
ყარახანიდები და მთლიანად გაბატონდენნ ანატოლიაში
1402 წ. - ანკარასთან ბრძოლა. თემურ ლენგი VS ბაიაზიდ II
1403 წ. - ზავი თემურ ლენგსა და გიორგი ბრწყინვალეს შორის,
რომლის თანახმადაც ქართული მხარე კისრულობდა ხარკის
გადახდას და ჯარის გამოყვანას, ხოლო თემური კი ცნობდა
საქართველოს, როგორც ქრისტიანული სახელმწიფოს არსებობას
XIII-XV ს.ს. - უნივერსიტეტები თითქმის ყველა ევროპის ქვეყანაშია
1412-1442 წ.წ. - ალექსანდრე I დიდი
1414-1418 წ.წ. - კონსტანცას საეკლესიო კრება
1421-1451 წ.წ. - სულთანი მურად II
1431 წ. - ჟანა დ’არკის კოცონზე დაწვა
1445 წ. - დაიბეჭდა მსოფლიოში პირველი წიგნი იოჰან გუტენბერგის
მიერ
1446-1466 წ.წ. - გიორგი VIII. ერთიანი საქართველოს უკანასკნელი
მეფე
1449-1453 წ.წ. - კონსტანტინე XI პალეოლოგოსი

17
1451-1506 წ.წ. - ქრისტეფორე კოლუმბი
1451-1481 წ.წ. - მეჰმედ II დამპყრობელი
1452-1519 წ.წ. - ლეონარდო და ვინჩი
1453 წლის 29 მაისი - დაეცა ბიზანტიის იმპერია
1456-1457 წ. - პაპის ლეგატის, ლუდოვიკო ბოლონელის სტუმრობა
საქართველოში
1460 წ. - საქართველოს ელჩობის შეხვედრა რომის პაპთან
1461 წ. - ოსმალებმა ბოლო მოუღეს ტრაპიზონის იმპერიას
1462-1505 წ.წ. - ივანე III
1463 წ. - ჩიხორის ბრძოლა იმერ. ერის. ბაგრატი VS გიორგი VIII
1465 წ. - ფარავნის ტბასთან ბრძოლა სამცხ. მთ. ყვარყვარე VS
გიორგი VIII
1475-1564 წ.წ. - მიქელანჯელო ბუონარტი
1475 წ. - ოსმალეთის მიერ ყირიმის სახანოს დამორჩილება
1480 წ. - მდ. უგრასთან მდგარი რუსული და მონღოლური ჯარები
ერთმანეთს უბრძოლველად დაშორდნენ
1483-1546 წ.წ. - მარტინ ლუთერი
1485-1603 წ.წ. - ტიუდორთა დინასტია ინგლისში
1500-1558 წ.წ. - საღვთო რომის იმპერატორი კარლ V
1501-1524 წ.წ. - შაჰ ისმაილ I
1509-1564 წ.წ. - ჟან კალვინი
1512-1520 წ.წ. - სელიმ I
1514 წ. - ჩალდირანის ბრძოლა სელიმ I VS სეფიანთა ირანი

18
1517 წ. - ოსმალეთის იმპერიამ ეგვიპტე შეიერთა
1520-1566 წ.წ. - სულეიმან I
1522 წ. - ესპანურმა ესკადამ მაგელანის მეთაურობით დედამიწას
შემოუარა
1524-1576 წ.წ. - შაჰ თამაზი
1525 წ. - ჰენრი VIII განუდგა პაპს და შეიქმნა ანგლიკანიზმი
1526 წ. - მოჰაჩის ბრძოლა ოსმალეთი VS უნგრეთი
1527-1556 წ.წ. - ლუარსაბ I
1529 წ. - სულეიმან I თავისი ჯარით მიადგა ვენას, თუმცა, წვიმების
გამო უკან გაბრუნდა
1530 წ. – „აუგსბურგის აღსარება“
1531 წ. - შმალკალდენის კავშირი
1533-1584 წ.წ. - ვილჰემ I ორანელი
1534-1535 წ.წ. - მიუნსტერის კომუნა
1535 წ. - „მშვიდობის, მეგობრობის და ვაჭრობის“ კავშირი ოსმალეთსა
და საფრანგეთს შორის
1538 წ. - პერევეზას ბრძოლა; სადაც ოსმალეთმა ალჟრელი მეკობრის,
ჰეირადდინ ბარბაროსას მეთაურობით დაამარცხა ევროპელთა
ფლოტი, იტალიელი ანდრეა დორიას სარდლობით
1538 წ. - შაჰ თამაზმა გაანადგურა შირვანშაჰების (დღევანდელი
აზრებაიჯანი) სახელმწიფო
1540 წ. - „იესოს საზოგადოების“ აღიარება პაპის მიერ
1541-1554 წ.წ. - შაჰ თამაზის შემოსევები ქართლში
1542 წ. - პაპ პავლე III-მ დააარსა რომის ინკვიზიცია

19
1545 წ. - ტრინიტის საეკლესიო კრება
1545 წ. - სოხოისტის ბრძოლა იმერეთის სამეფო; ქართლის სამეფო
VS ოსმალეთი
1547-1559 წ.წ. - ანრი II ვალუა
1547-1584 წ.წ. - ივანე IV მრისხანე (სრულიად რუსეთის მეფე („ცარი“))
1552-1556 წ.წ. - ივანე მრისხანემ მოახდინა ყაზანისა და ასტრახანის
ოლქების ანექსირება
1555 წ. - ამასიის ზავი
1555 წ. - აუგსბურგის რელიგიური ზავი
1556 წ. - გარისთან ბრძოლა ქართლის სამეფო VS სეფიანთა იმპერია
1556-1600 წ.წ. - სიმონ I
1558-1583 წ.წ. - ლივონიის ომი
1562 წ. - ფრანსუა გიზმა, ღვთისმსაურების დროს ჰუგენოტები
ამოხოცა
1564 წ. - რუსეთის მეფე ივანე IV მრისხანემ კახეთის მეფის, ლევანის
თხოვნის კაზაკთა რაზმი გამოაგზავნა სამეფოში
1568-1648 წ.წ. - ნიდერლანდები ბურჟუაზიული რევოლუცია
1568 წ. - აჯანყდა ნიდერლანდების შვიდი პროვინცია
1569 - ლუბლინის უნია
1569-1775 - რეჩ პოსპოლიტა
1571 წ. - ლეპანტოს ბრძოლა ოსმალეთის იმპერია VS ევროპა
1572 წ. - „ბართლომეს ღამე“
1574-1605 წ.წ. - ალექსანდრე II. კახეთის მეფე

20
1578 წ. - ოსმალებმა მთლიანად დაამყარეს კონტროლი სამცის
რეგიონზე
1581 წ. - აჯანყებულმა ნიდერლანდელებმა გადაყენებულად
გამოაცხადეს ესპანეთის მეფე ფელიპე II და შექმნეს ნიდერლანდების
შეერთებული პროვინციების რესპუბლიკა, შემოკლებით ჰოლანდია
1587 წ. – „ფიცის წიგნი
1587-1629 წ.წ. - შაჰ აბას I
1588 წ. – „უძლეველი არმადის“ დამარცხება ინგლისელების მიერ
1589 წ. – „წყალობის სიგელი“
1598 წ. - „ნანტის ეტიქტი“
1598 წ. - ალავერდი ხან უნდილაძე დაინიშნა მთლიანი ირანული
შეიარაღებული ძალების მთავარსარდლად
1599-1658 წ.წ. - ლორდ-პოტექტორი ოლივერ კრომველი
1602 წ. - პორტუგალიელების განდევნა კუნძულ ბაჰრეინიდან
1603-1625 წ.წ. - ჯეიმზ I სტიუარტი
1607 წ. - პირველი ინგლისური კოლონიის - ჯეიმზთაუნის დაარსება
1606-1615 წ.წ. - ლუარსაბ II
1610-1643 - ლუი XIII
1614-1617 წ.წ. - შაბ აბასის ლაშქრობები კახეთში
1619-1683 წ.წ. - ჟან ბატისტ კოლბერი
1624-1642 წ.წ. - კარდინალი რიშელიე
1625 წ. - მარტყოფის ბრძოლა გიორგი სააკაძე VS სეფიანთა ირანი
1625 წ. - მარაბდის ბრძოლ თეიმურაზ I VS სეფიანთა ირანი

21
1625-1649 წ.წ. - ჩარლზ I სტიუარტი
1626 წ. - ბაზალეთის ტბასთან ბრძოლა გიორგი სააკაძე VS
თეიმურაზ I
1628 წ. - ოლივერ კრომველი პარლამენტის წევრად აირჩიეს და
ზედმეტსახელი „რკინისგვერდიანი“ უწოდეს
1629 წ. - დაიბეჭდა პირველი ქართული წიგნი, ქართულ-იტალიური
ლექსიკონი
1629 წ. - ოსმალეთში გადახვეწილი გიორგი სააკაძე მოკლეს
1632-1704 წ.წ. - ჯონ ლოკი
1633-1658 წ.წ. - როსტომი (ხოსრო მირზა) - ქართლის მეფე
1639 წ. - „საუკუნო ზავი“ ირანსა და ოსმალეთს შორის
1639 წ. - „ფიცის წიგნი“
1640 წ. - მოიწვიეს მეორე პარლამენტი, რომელიც
დაკომპლექტებული აღმოჩნდა „ახალი თავადაზნაურობისა“ და
პურიტანების წარმომადგენლებით
1641 წ. - პარლამენტმა დაადგინა, რომ მისი დათხოვნა აღარ არის
მეფის პრეროგატივა და პარლამენტი მაშინ დაიშლება, როდესაც
თვითონ დაადგენს ამას
1642-1651 წ.წ. - ინგლისის რევოლუცია
1642 წ. - დაიწყო სამოქალაქო ომი მეფესა და პარლამენტს შორის
1642-1666 წ.წ. - შაჰ აბას II
1643-1715 წ.წ. - ლუი XIV დე ბურბონი
1643-1661 წ.წ. - კარდინალი მაზარინი

22
1644-1645 წ.წ. - პარლამენტის არმიამ, რომელსაც სათავეში ოლივერ
კრომველი ედგა დაამარცხა როიალისების არმია
1648 წ. - ესპანეთის მეფემ ჰოლანდიის რესპუბლიკა დამოუკიდებლად
ცნო
1649 წ. - საგანგებოდ შექმნილმა მართლმსაჯულების უზენაესმა
სასამართლომ ჩარლზ I-ს წარუდგინა იმპიჩმენტი
1649 წ. - ჩარლზ I-ს თავი მოჰკვეთეს
1649 წ. - ოლივერ კრომველმა დაამარცხა კათოლიკეები და სასტიკად
გაუსწორდა მათ
1651 წ. - ოლივერ კრომველმა დაამარცხა შოტლანდიელები და
ინგლისს შეუერთა მათი სახელმწიფო
1653 წ. - ოლივერ კრომველი ხელში იგდებს ძალაუფლებას
1658-1675 წ.წ. - ვახტანგ V შაჰნავაზი
1659 წ. - ბახტრიონის აჯანყება
1678 წ. - ლუი XIV-მ ჩამოართვა პარლამენტს სამეფო კანონების
შეჩერების უფლება
1682-1725 წ.წ. - პეტრე I დიდი
1683 წ. - ოსმალებმა იერიში მიიტანეს ვენაზე, მაგრამ ევროპელებმა,
პოლონეთის მეფეს, იან სობესკის მეთაურობით უკუაგდეს
1685 წ. - ლუი XIV-მ გააუქმა „ნანტის ედიქტი“
1688 წ. - „სახელოვანი რევოლუცია“
1689 წ. - „უფლებათა ბილი“
1689-1755 წ.წ. - შარლ ლუი მონტესკიე
1694-1778 წ.წ. - ვოლტერი (ფრანსუა ანრი მარუე)

23
1699 წ. - კარლოვაცის ზავი
1700-1721 წ.წ. – „ჩრდილოეთის ომი“ - პეტრე I-ის ომი შვედებთან
1703 წ. - პეტრე I-მა დაიწყო სანქტ-პეტერბურგის მშენებლობა
1703-1714 წ.წ. - ვახტანგ VI. ქართლის ჯანიშინი
1705 წ. - გაიხსნა პირველი რუსული გიმნაზია
1709 წ. - პოლტავის ბრძოლა რუსეთი VS შვედეთი
1709 წ. - პირველი სტამბის დაარსება თბილისში
1712-1786 წ.წ. - ფრიდრიხ II. პრუსიის მეფე
1712-1778 წ.წ. - ჟან-ჟაკ რუსო
1712 წ. - პირველად დაიბეჭდა „ვეფხისტყაოსანი“
1713 წ. - ადრიანოპოლის ხელშეკრულება, სადაც რუსეთმა დათმო
აზოვის ციხესიმაგრე და გასასვლელი და გასასვლელი შავ ზღვაზე
1714 წ. - სულხან-საბა ორბელიანის ვიზიტი ვერსალში
1714-1784 წ.წ. - დენი დიდრო
1714-1762 წ.წ. - ელიზავეტა I
1714 წ. - განგუტის ბრძოლა რუსეთი VS შვედეთი
1721 წ. - ზავი რუსეთსა და შვედეთს შორის
1721 წლის 2 ნოემბერი - პეტრე I-მა სენატორთა „თხოვნის“
საფუძველზე მიიღო „სამშობლოს მამის, სრულიად რუსეთის
იმპერატორის, პეტრე დიდის“ ტიტული
1722 წ. - ავღანელებმა სეფიანთა სატახტო ქალაქი, ისპაჰანი აიღეს
1724 წ. - „განაწილების ხელშეკრულება“ რუსეთსა და ოსმალეთს
შორის

24
1732 წ. - 13 ინგლისური კოლონიის დაარსება ატლანტის ოკეანის
ჩრდილოამერიკულ სანაპიროზე
1737 წ. - ვახტანგ VI-ის გარდაცვალება რუსეთში
1741 წ. - ყიზილბაშებმა აღმოსავლეთ საქართველოში აღწერა
ჩაატარეს
1744-1762 წ.წ. - თეიმურაზ II ქართლის მეფე
1744-1762 წ.წ. - ერეკლე II კახეთის მეფე
1752-1784 წ.წ. - სოლომონ I
1756-1763 წ.წ. - შვიდწლიანი ომი
1757 წ. - ხრესილის ბრძოლა სოლომონ I VS ოსმალეთის იმპერია
1759 წ. - კუნერსდორფთან ბრძოლა რუსეთი, ავსტრია VS პრუსია
1761 წ. - თეიმურაზ II-ის ვიზიტი სანქტ-პეტერბურგში, რუს მეფესთან
თხოვნით
1762-1797 წ.წ. - ერეკლე II, ქართლს-კახეთის მეფე
1762 წ. - თეიმურაზ II-ის გარდაცვალება რუსეთში
1763 წ. - ზავი პრუსიასა და ავსტრიას შორის
1763 წ. - პარიზის ზავი
1768 წ. - მაქსიმე ქუთათელის ელჩობა რუსეთში
1768-1774 წ.წ. - რუსეთ-ოსმალეთის ომი. დასრულდა ქუჩუკ-
კაინარჯის ზავით
1769 წ. - გენერალი ტოტლებენისა და მისი ჯარის შემოსვლა
საქართველოში
1770 წ. - ასპინძის ბრძოლა ერეკლე II VS ოსმალეთის იმპერია

25
1772, 1793, 1795 - რეჩ-პოსპოლიტას დაყოფა
1773 წ. - „ბოსტონის ჩაის სმა“
1774 წ. - „მორიგე“ ლაშქრის შექმნა
1774 წ. - პირველი კონტინენტური კონგრესი
1774 წ. - ქუჩუკ-კაინარჯის ზავი
1774-1793 წ.წ. - ლუი XVI
1775 წ. - ბრძოლები ლექსინგტონთან და კონკორდთან
1775-1781 წ.წ. - ამერიკის რევოლუცია
1775 წ. - ბანკერ ჰილის ბრძოლა ბრიტანელები VS კოლონისტები
1775 წ. - მუშაობა დაიწყო მეორე კონტინენტურმა კონგრესმა
1776 წ. - მეორე კონტინენტურმა კონგრესმა, ჯონ ადამსის
წინადადებით ოფიციალურად გამოხატა ბრიტანეთისაგან
თავისუფალი შტატების შექმნის გეგმა
1776 წლის 4 ივლისი - აშშ-ს დამოუკიდებლობის დეკლარაცია
1776 წ. - ტრენტონის ბროლა ჯორჯ ვაშინგტონი VS ბრიტანეთის
იმპერია
1779-1797 წ.წ. - აღა მაჰმად ხანი
1781 წ. - იორკთაუნთან ბრძოლა ჯორჯ ვაშინგტონი VS ბრიტანეთის
იმპერია
1783 წ. - გეორგიევსკის ტრაქტატი
1783 წ. - პარიზის ზავი ანუ ბრიტანეთის მიერ ჩრ. ამერიკის
კოლონიების დამოუკიდებლობის ცნობა
1787-1792 წ.წ. - რუსეთ-ოსმალეთის ომი. დასრულდა იასის ზავით

26
1789 წლის 5 მაისი - გენერალური შტატების პირველი სხდომა
1789 წლის 17 ივნისი - ეროვნული კრების გამოცხადება
1789 წლის 14 ივლისის - ბასტილიის ციხის აღება
1789 წლის 4-5 აგვისტო - ფეოდალური სისტემისა და პრივილეგიების
გაუქმება
1789 წლის 26 აგვისტო - ადამიანებისა და მოქალაქეთა უფლებების
დეკლარაციის მიღება
1789-1810 წ.წ. - სოლომონ II
1789-1799 წ.წ. - ჯორჯ ვაშინგტონი - ამერიკის პირველი პრეზიდენტი
1790 წ. - დამყარდა სამხედრო-პალიტიკური კავშირი ერეკლეს II-ს,
სოლომონ II-ს, გრიგოლ დადიანსა და სიმონ გურიელს შორის.
1791 წლის 14 სექტემბერი - კონსტიტუცია ძალაში შედის.
საფრანგეთში კონსტიტუციური მონარქია მყარდება
1791 წლის 1 ოქტომბერი - დამფუძნებელი კრება
1792 წ. - იასის ზავი რუსეთი VS ოსმალეთი
1792 წლის 10 აგვისტო - ეროვნული კომიტეტის მოწვევა
1792 წლის 21 სექტემბერი - მონარქიის გაუქმება. რესპუბლიკი
გამოცხადება. ახალი კალენდარი (რევოლუციის I წელი)
1793 წლის 21 იანვარი - ლუი XVI-ის სიკვდილით დასჯა
1793-1794 წ.წ. - იაკობინელთა დიქტატურა
1794 წლის გაზაფხული - „დიდი ტერორი“
1794 წლის 27-28 ივლისი - რობესპიერისა და მისი მიმდევრების
სიკვდილით დასჯა
1795 წ. - კრწანისის ბრძოლა ერეკლე II VS აღა მაჰმად ხანი

27
1795 წლის 23 სექტემბერი - დირექტორიის კონსტიტუცია
1797-1801 წ.წ. - ჯონ ადამსი - ამერიკის მეორე პრეზიდენტი
1798-1799 წ.წ. - ეგვიპტის კამპანია - „პირამიდების ომი“
1798-1800 წ.წ. - გიორგი XII
1798 წ. - აბურიკის ბრძოლა ბონაპარტი VS ოსმალეთის იმპერია
1799 წლის 8-9 ნოემბერი - 18 ბრიუმერის გადატრიალება. ნაპოლეონ
ბონაპატი - საფრანგეთის პირველი კონსული
1799 წ. - პავლე I-მა განაახლა გეორგიევსკის ტრაქტატი
1799-1815 წ.წ. - ნაპოლეონ ბონაპატრი
1800 წ. - მარენგოსთან ბრძოლა ბონაპარტი VS ავსტრია
1800-1801 წ.წ. - დავით XII გამგებელი

©ნიკოლოზ ნანუაშვილი 6. IV. 2022 წ.

28