ალგებრული ფორმულები

ნაშთიანი გაყოფა

P-არის გასაყოფი

q-არის გამყოფი

t-არის განაყოფი

r-არის ნაშთი

უნდა ვიცოდეთ, რომ მცირე რიცხვი, რომ დიდზე გავყოთ, ნაშთში ისევ ის პატარა
რიცხვი მიიღება
რიცხვების დაბოლოება

ა) ნამრავლის დაბოლოების დროს, ყოველთვის ბოლოებს

ვამრავლებთ.

მაგ: 12.13.15.17.18=........ბოლოვდება (0)

ბ) ჯამის დაბოლოების დროს , ჯერ ნამრავლის დაბოლოებებს

ვაკეთებთ და შემდეგ ვკრებთ.

მაგ: 16.17.18 +19.22.23=.......(6) + ....(4)= ...(0)

გ) სხვაობის დაბოლოების დროს, ჯერ ნამრავლის

დაბოლოებებს ვაკეთებთ და შემდეგ ვაკლებთ, და თუ არ
აკლდება, მაშინ ვსისხულობთ წინა ათეულიდან.

მაგ: 18.19.28 – 11.13.12 = ...(6)–...(6)=....(0)

მაგ: 15.16.17.18 – 12.17.14 =....(0) – ...(6) = 10–6 =(4)

ხარისხოვანი დაბოლოებები

0–ით, 1 –ით , 5–ით და 6–ით დაბოლოებული რიცხვები

ნებისმიერ ხარისხში ყოველთვის ამავე ციფრებით ბოლოვდება..

მაგ: 1015 –.....(0)

121 125....(1)

13516–...(5)

126 101....(6)

4 –ით დაბოლოებული რიცხვები ლუწ ხარისხში 6 –ით

ბოლოვდება, ხოლო კენტ ხარისხში–ისევ 4–ით.

მაგ:1426 =......(6)

10431 =.....(4)
9 –ით დაბოლოებული რიცხვები ლუწ ხარისხში 1 –ით
ბოლოვდება, ხოლო კენტ ხარისხში–ისევ 9–ით.

მაგ:1926 =......(1)

10931 =.....(9)

2– ით, 3–ით, 7–ით და 8–ით დაბოლოებული რიცხვები ყოველი

მეოთხე იგივე ციფრით ბოლოვდება. ამისათვის ხარსხს ვყოფთ
4 ზე, და ბოლო ციფრს ვახარისხებთ ნაშთ– ხარისხში.და თუ
კარგად იყოფა ხარისხი 4–ზე, ისევ 4 ხარისხში ვტოვებთ.

მაგ: 1238 – (38:4=9(ნაშთი– 2) და 12 ვახარისხებთ 2 ხარისხსში

122 = ...(4)

მაგ : 142 16 – (16:4=4(ნაშთი –0) ამიტომ 142 ვტოვებთ

იგივე 4 ხარისხში...1424 =...(6)

ასევე ვიქცევით 3–ით, 7–ით და 8–ით დაბოლოებული

რიცხვების შემთხვევაში
 A B
A
Z
N
ნებისმისმიერი უარყოფითი რიცხვი ლუწ ხარისხში
ყოველთვის დადებითია.

ნებისმისმიერი უარყოფითი რიცხვი კენტ ხარისხში

ყოველთვის უარყოფითია.
ფუნქციის გრაფიკი ითვლება , იმ შემთხვევაში:

1. თუ არ არის oX ღერძის პარალელური

2. თუ ღერძს oY მხოლოდ ერთ წერტილში კვეთს
3. და გრაფიკი უკან არ ბრუნდებოდეს

უნდა ვიცოდეთ:

1.ფუნქციის განსაზღვრის არე განისაზღვრება -D(Y)

ყოველთვის –0X ღერძით

2.ფუნქციის მნიშვნელობათა არე განისაზღვრება -E(Y)

ყოველთვის –0Y ღერძით

3.ფუნქციის ზრდადობა და კლებადობა– 0X ყოველთვის
ღერძით

4.ფუნქციის დადებითი და უარყოფითი შუალედები 0X

ღერძით

.
თუ ∶ 𝒌 > 0; 𝑏 > 0 𝒌 > 0; 𝑏 < 𝟎 𝒌 < 𝟎; 𝒃 > 𝟎 𝒌 < 0; 𝑏 < 𝟎

როცა სისტემაში 𝑘1 = 𝑘2 ; მაშინ წრფეები პარალელურია

მაგალითად:(წრფივი ფუნქციის მაგალითები)

𝑦 = 3𝑥 + 5 𝑦 = 2𝑥 − 4 𝑦 = −5𝑥 + 2 𝑦 = −𝑥 − 6

5 2

-4 -6

𝑦 = 3𝑥 𝑦 = −5𝑥 𝑦=2 𝑥=4

𝑦 = −3𝑥 + 4
როცა 𝑘1 ≠ 𝑘2 ; 𝑏1 ≠ 𝑏2 მას გააჩნია ამოხსენი (გადამკვეთი)
𝑦 = 2𝑥 − 6
𝑦 = 2𝑥 + 4
როცა 𝑘1 = 𝑘2 ; 𝑏1 ≠ 𝑏2 მას არ გააჩნია ამოხსენი (პარალელური)
𝑦 = 2𝑥 − 6

როცა b= 0, მაშინ წრფივი ფუნქცია კენტია, რადგან გადის სათავეზე და სიმეტრიულია

სათავის მიმართ
 ფუნქციაში 𝑎 > 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო ზევით არის მიმართული

𝑎 < 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო ქვევით არის მიმართული

𝑏 > 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო მარცხნივაა გადატანილი

𝑏 < 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო მარჯვნივაა გადატანილი

𝑐 > 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო ღერძს ზედა (დადებით)ნაწილში კვეთს

𝑐 < 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო ღერძს ქვედა (უარყოფით) ნაწილში კვეთს

𝑐 = 0 ნიშნავს, რომ პარაბოლას შტო სათავეში გადის

(a და c არის პარაბოლას წვეროს

კოორდინატები)
კვადრატული ფუნქციის გამოკლევისათვის აუცილებლად
უნდა ვიცოდეთ;

1. ფუნქციის ნულები ნიშნავს : დისკრიმინანტი ნულის

ტოლია (D=0) და (Y=0)
2. ფუნქციის განსაზღვრის არე ყოველთვის განისაზღვრება
ყოველთვის OX ღერძით
3. ფუნქციის მნიშვნელობათა სიმრავლე ყოველთვის
პარაბოლას წვეროს Y0 კოორდინატით
4. ზრდადობა და კლებადობა ყოველთვის განისაზღვრება
პარაბოლას წვეროს X0 კოორდინატით
5. ფუნქციის მინიმუმის და მაქსიმუმის წერტილებს
ყოველთვის ვადგენთ პარაბოლას Y0 წვეროს
კოორდინატით
 6. სიმეტრიულობას ვადგენთ ყოველთვის პარაბოლას X0
წვეროს კოორდინატით
7. ფუნქციის დადებით და უარყოფით მნიშვნელობებს
ვადგენთ OX ღერძით .

მოდულის შემცველი ფუნქცია.

𝒚=𝒂∙ 𝒙 ; 𝒂 >0 𝒚=𝒂∙ 𝒙 ; 𝒂<0 𝒚= 𝒙 +𝟔 𝒚= 𝒙+𝟐

y y y y

x x x -2 x