N4

სახელი, გვარი : ავთო ყინჩიყიძე

kursis dasaxeleba: diskretuli struqturebi
pedagogi: prof. revaz grigolia
kursis statusi: ZiriTadi
qulebis ganawileba sakiTxebis mixedviT: 1 – 5 qula, 2 – 3 qula, 3 – 4 qula, 4 – 5 qula, 5 – 4 qula, 6 – 5
qula, 7 – 4 qula, 8 - 4 qula, 9 – 4 qula, 10 – 2 qula
qulaTa jami: 40
xangrZlivoba: 3sT.
bileTi # 4

1.daamtkiceT, rom funqcia f : S T - bieqciaa maSin da mxolod maSin, roca mas gaaCnia
ormxrivi Seqceuli g : T  S და h : S  T და, რომ ისენი ტოლია. moiyvaneT Sesabamisi
magaliTebi
პასუხი:
F -ის ერთადერთი შექცეული f-1 არის ბიექცია აკმაყოფილებს პირობას (f-1)-1=f.
ვინაიდან ბიექცია არის ინექციაც და სურექციაც თეორემების თანახმად ა ) ფუნქცია
არაცარიელი დომეინით არის ინექცია მაშინ და მხოლოდ მაშინ, როცა მას გააჩნია
მარცხენა შექცეული. ბ) ფუნქცია არაცარიელი დომეინით არის სურექცია მაშინ და
მხოლოდ მაშინ, როცა მას გააჩნია მარჯვენა შექცეული. g=g o 1T=g o (f o h)=(g o f) o h=1S o h=h,
რაც იმას ნიშნავს რომ g=h არის f-ის ორმხრივი შექცეული, ხოლო ყოველი ორმხრივი
შექცეული, როგორც მარჯვენა ისე მარცხენა შექცეულია, ანუ f ბიექციაა. აქედან
გამომდინარეობს ისიც, რომ f-ის ნებისმიერი მარცხენა შექცეული g უნდა ემთხვეოდეს
ნებისმიერ h მარჯვენა შექცეულს.
ბიექციური ფუნქციის მაგალითი: f :Z->Z ; f(x)=-x;
2. daamtkiceT, rom bulis funqciebis sistema {, } aris sruli.
პასუხი:
გავიხსენოთ რომ xy= x v y. აქედან მივიღებთ x v y= xy.
ახლა ვაჩვენოთ რომ x ⋂ y გამოსახვაც შეგვიძლია  და  - ის საშუალებით.
x ⋂ y=( x ⋂ y)= (x v y)= ((x) y)= (x y)

3. kardinalur ricxvTa simravleSi gansazRvreT binaruli mimarTeba  da daamtkiceT misi

tranzituloba.
პასუხი:
კარდინალურ რიცხვთა ნებისმიერ სიმრავლეზე მიმართება  არის წრფივი
დალაგება. ნებისმიერი წრფივი დალაგებისთვის xy ჩანაწერი ნიშნავს x<y ან x=y.
ვთქვათ მოცემულია A, B, C სიმრავლეები, მაშნ თუ |A||B| და |B||C| => |A||C|.
რადგანაც |A||B| მაშინ არსებობს ინექცია f: A->B. რადგან |B||C| მაშინ არსებობს რაღაც
g: B->C ინექცია. განვიხილოთ შემდეგი კომპოზიცია g o f და R= g o f ფუნქცია. R: A->C იმ
ფაქტის გათვალისწინებით, რომ ინექციების კომპოზიცია ინექციაა , |A||C|, ესეიგი 
მიმართება ტრანზიტულია.
4. daamtkiceT, rom nebismieri funqciisTvis f : X  X da nebismieri m, n  N, sruldeba
toloba ( f )  ( f ) .
m n n m

პასუხი:

5. nawilobriv rekursiuli funqciis gansazRvra. daamtkiceT, rom SezRuduli sxvaoba

primitiulad rekursiuli funqciaa.
პასუხი:
ნაწილობრივ განსაზღვრულ ფუნქცია f-ს ეწოდება ნაწილობრივ რეკურსიული, თუ f
შეიძლება მიღებული იქნას მარტივი ფუნქციებიდან S,O,Imn სუპერპოზიციის,
პრიმიტიული რეკურსიისა და მინიმიზაციის სასრული რაოდენობის ოპერაციებით.
შეზღუდული სხვაობის პრიმიტიულად რეკურსიულობის დამტკიცება:
6. daamtkiceT, rom Tu  tavtologiaa, maSin  Teoremaa gamonaTqvamTa aRricxvaSi.
პასუხი:
დავუშვათ, რომ  ტავტოლოგიაა და p1, … , pk პროპოზიციული ასოებია, რომლებსაც
შეიცავს . ყოველი ჭეშმარიტობის მნიშვნელობათა განაწილებისათვის p1, … , pk
პროპოზიციული ასოებისთვის, ლემა 9 თანახმად, გვაქვს p1, … , pk |  ( ემთხვევა -ს,
ვინაიდან  ყოველთვის იღებს მნიშვნელობა 1. ამიტომ, როდესაც pk იღებს მნიშვნელობა
1, გამოვიყებ ლემა 8, ვიღებთ p1, … , pk-1 , pk |, ხოლო როცა pk იღებს მნიშვნელობა 0,
იმავე ლემით ვიღებთ p1, … , pk-1 ,  pk |. აქედან დედუქციის თეორემის თანახმად p1, … ,
pk-1 | pk →  და p1, … , pk-1 | pk → . გამოვიყენოთ ლემა 6(g), ვიღებთ p1, … , pk-1 | .
ზუსტად ასე განვიხილავთ ორ შემთხვევას, როცა pk-1 ირებს მნიშვნელობეს 1 და 0, და
გამოვიყენებთ რა დედუქციის თეორემას და ლემა 6(g) , ჩვენ გამოვრიცხავთ pk-1 და ასე
შემდეგ. K ნაბიჯის შემდეგ ჩვენ მივიღებთ | .
7. uCveneT, rom I rigis Teoriis arcerTi formula ar SeiZleba iyos erTdroulad WeSmariti
da mcdari erTdaigive interpretaciaSi.
პასუხი:
თუ ფორმულა ჭეშმარიტია მოცემულ ინტერპრეტაციაში, ეს ნიშნავს რომ იგი
სრულდება ნებისმიერ მიმდევრობაზე -დან და მცდარია მაშინ და მხოლოდ
მაშინ, როცა ის არ სრულდება არცერთ მიმდევრობაზე -დან. ამიტომ
შეუძლებელია ერთდროულად სრულდებოდეს ნებისმიერ მიმდევრობაზე და
არ სრულდებოდეს არცერთ მიმდევრობაზე.
8. daamtkiceT, rom adgili aqvs Semdeg tolobas
(a + b)n = Cn0anb0 + Cn1an-1b1 + ... + Cnk an-kbk + ... + Cnn a0bn

პასუხი:
 გადავამრავლოთ თანმიმდევრულად (a+b) n ჯერ. მაშინ მივიღებთ d1 d2 ... dn სახის 2n
შესაკრებების ჯამს, სადაც di(i=1,…,n) უდრის ან a-ს ან b-ს. დავყოთ ყველა
შესაკრები n+1 ჯგუფად B0,B1,…,Bn , სადაც Bk-ს ეკუთვნის ყველა ის ნამრავლი,
რომელიც შეიცავს b-ს ნამრავლად k-ჯერ, ხოლო a-ს - n – k ჯერ. ცხადია რომ
ნამრავლების რაოდენობა Bk-ში უდრის Cnk, ხოლო ყოველი შესაკრებები Bk-ში
უდრის a n-kbk. ამიტომ (a + b)n=k=0n CKn an-k bk. ბინომიალური კოეფიციენტების
თვისება Cn+1k=Cnk+Cnk-1 აჩვენებს, რომ ბინომიალური კოეფიციენტები შეიძლება
ჩამოიწეროს სამკუთხედის ცხრილის სახით, რომელსაც პასკალის სამკუთხედს
უწოდებენ. პასკალის სამკუთხედის მე-n-ე სტრიქონში ჩაწერილია (a+b)n-ის
კოეფიციენტები, სადაც ყოველი კოეფიციენტი, გარდა პირველისა და ბოლოსი ,
რომლებიც უდრის 1, უდრის შესაბამისი კოეფიციენტების ჯამს წინამდებარე
სტრიქონიდან.

9. CawereT formula ( p   q)  r srulyofil normalur diziunqciur formaSi.

10. moiyvaneT aucilebeli da sakmarisi piroba imisaTvis, rom grafi iyos eileris grafi.