Παρχαρίδη Κωνσταντίνα-Μαρία

Ιωάννης Πλουμιστάκης

Συντονισμός RLC σε σειρά

Παρασκευή 27/05/22 13:00-15:00

Ομάδα Α6
Πείραμα 4
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σκοπός του συγκεκριμένου πειράματος είναι ο πειραματικός προσδιορισμός της
συχνότητας συντονισμού f0 του κυκλώματος RLC σε σειρά, η μέτρηση της μεταβολής της
ηλεκτρικής τάσης στα άκρα της πηγής και της τάσης VR (t) στα άκρα της ωμικής αντίστασης
R, του κυκλώματος RLC σε συνάρτηση με τη μεταβολή της συχνότητας f της ημιτονοειδούς
τάσης της πηγής και τέλος η μέτρηση της μεταβολής του ρεύματος I(t) του κυκλώματος RLC
σε συνάρτηση με τη μεταβολή της συχνότητας f της ημιτονοειδούς τάσης της πηγής.
Παράλληλα, υπολογίζονται
 ο παράγοντας ποιότητας του κυκλώματος Q,
 η άεργη αντίσταση Χολ (Ω),
 η σύνθετη αντίσταση Ζ(Ω),
 ο συντελεστής ισχύος cosφ,
 η φαινόμενη ισχύς S(VA) καθώς και
 η πραγματική ισχύς P(W) του κυκλώματος.
Για τον υπολογισμό των παραπάνω τιμών, γίνεται χρήση πολλαπλών φυσικών τύπων από
την θεωρία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η στιγμιαία τιμή ενός ρεύματος ημιτονοειδούς μορφής δίνεται από την εξίσωση:
Ι(t)=I0sin(ωt) (1)
όπου ω η γωνιακή συχνότητα (rad/s). Η έννοια της ενεργής τιμής περιγράφει τη μέση τιμή
της περιοδικού μεγέθους, είτε αυτό είναι θετικό είτε είναι αρνητικό, και ορίζεται σαν η τιμή
της ρίζας του μέσου τετραγώνου, rms. Η ενεργός τιμή του παραπάνω ημιτονοειδούς
σήματος (ρεύματος), δίνεται από την σχέση
Ιrms=I0/√ 2 (2)
Ο νόμος του Ohm μπορεί να εφαρμοστεί ή με στιγμιαίες τιμές ή με πλάτη τιμών ή με
ενεργές τιμές
R=V0/I0=Vrms/Irms=V(t)/I(t) (3)

 Η χωρητικότητα ενός πυκνωτή C μετριέται σε Farad (F).

 Η επαγωγή ενός πηνίου L ονομάζεται και αυτεπαγωγή ή συντελεστής αυτεπαγωγής,
και μετριέται σε Henry (H).
 Η ωμική αντίσταση R μετριέται σε Ohm (Ω).
1
 Η άεργη χωρητική αντίσταση ενός πυκνωτή C ορίζεται ως: | Xc|= (Ω)
Cω
(4)
 Η άεργη επαγωγική αντίσταση ενός πηνίου L ορίζεται ως: XL=Lω (Ω) (5)
 Η γωνία φάσης δίνει τη φάση μεταξύ της τάσης και του ρεύματος, όταν δεν
συμβαδίζουν, δηλαδή το ένα προηγείται του άλλου, πχ:
I(t) = I0sin(ωt)
V(t)=V0sin(ωt+φ)
Η γωνία φάσης φ ορίζεται ως το τόξο της εφαπτομένης του πηλίκου της συνολικής
άεργης αντίστασης δια της συνολικής ωμικής:
φ=tan-1(Xολ/Rολ) (6)
|ΧL-XC|=|Lω-(1/Cω)| (7)
Κύκλωμα RLC στη σειρά
Η άεργη αντίσταση στο κύκλωμα RLC στη σειρά ορίζεται ως:
XL-XC=[Lω-(1/Cω)]j (8)
|ΧL-XC|=|Lω-(1/Cω)| (9)
όπου το j δηλώνει φανταστικό αριθμό.
Η εμπέδιση ή σύνθετη αντίσταση ενός κυκλώματος RLC σε σειρά που διαρρέεται από
ημιτονοειδές ρεύμα, συχνότητας ω=2πf, ορίζεται ως ο μιγαδικός:
Z=R+(XL-XC)j (10)

√
2
1
|Z|=√ R2 +( X L − X C )2= R2 +(Lω− ) (11)
Cω
Η γωνία φάσης φ (rad) μεταξύ της τάσης της πηγής και του ρεύματος του κυκλώματος
ορίζεται ως:
Χ L− X C
φ=tan-1 (12)
Rολ
Ο συντελεστής ισχύος του κυκλώματος ορίζεται ως ο παράγοντας:
cosφ (13)
Για την περιγραφή του ρυθμού της ροής ενέργειας χρησιμοποιούνται οι έννοιες της
στιγμιαίας ισχύος και της μέσης τιμής ισχύος. Η μέση τιμή ισχύος αναφέρεται στο
ολοκλήρωμα της τιμής της στιγμιαίας τιμής της ισχύος σε μια χρονική διάρκεια.

Ροή ενέργειας στο κύκλωμα RLC

Η ροή ενέργειας από την πηγή στα στοιχεία του κυκλώματος RLC περιγράφεται από τις
έννοιες της πραγματικής ισχύος P (W), της άεργης ισχύος Q (VA) και της φαινόμενης ισχύος.
Στο κύκλωμα RLC το πηνίο και ο πυκνωτής αποθηκεύουν ενέργεια. Για παράδειγμα, στην
αυτεπαγωγή (πηνίο) για το χρονικό διάστημα που η ροή της ενέργειας είναι από την πηγή
προς το πηνίο η στιγμιαία ισχύς είναι θετική. Για το χρονικό διάστημα που ρέει από το
πηνίο προς την πηγή είναι αρνητική. Η μέση τιμή της ισχύος σε μια περίοδο είναι μηδέν. Η
μέση τιμή της ενέργειας που αποθηκεύτηκε δίνεται από τη σχέση:
˂WL˃=1/2LI2rms (14)
Για παράδειγμα, στη χωρητικότητα (πυκνωτή) για το χρονικό διάστημα που η ροή της
ενέργειας είναι από την πηγή προς τον πυκνωτή η στιγμιαία ισχύς είναι θετική. Για το
χρονικό διάστημα που ρέει από τον πυκνωτή προς την πηγή είναι αρνητική. Η μέση τιμή της
ισχύος σε μια περίοδο είναι μηδέν. Η μέση τιμή της ενέργειας που αποθηκεύτηκε δίνεται
από τη σχέση:
˂WC>=1/2CV2Crms (15)
Επίσης να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια που το πηνίο δέχεται ενέργεια από την πηγή, ο
πυκνωτής δίνει ενέργεια στην πηγή. Ως άεργη ισχύς του κυκλώματος ορίζεται η διαφορά
της άεργης ισχύος του πηνίου από την άεργο ισχύ του πυκνωτή σε μια περίοδο και δίνεται
από τη σχέση:
P=RI2rms=VrmsπηγήςΙrmscosφ (16)
Λόγω της αρχής διατήρησης της ενέργειας, η συνολική ισχύς της πηγής ισούται με το
διανυσματικό άθροισμα της πραγματικής και άεργης ισχύος των ηλεκτρικών στοιχείων του
κυκλώματος. Ονομάζεται φαινόμενη ισχύς, συμβολίζεται με S, μετρείται σε VA, είναι
μιγαδικό μέγεθος και υπολογίζεται από την παρακάτω σχέση.
S=P+jQ=RI2rms+j2ω[<WL> - <WC>] (17)
Η σχέση αυτή ισχύει και έχει φυσική σημασία μόνο για γραμμικά κυκλώματα με
ημιτονοειδή διέγερση μιας μόνο συχνότητας.

Φαινόμενο συντονισμού σε κύκλωμα RLC σε σειρά

Όταν το κύκλωμα RLC σε σειρά βρίσκεται σε συντονισμό, ισχύει ότι:
