Φυσική ΙΙΙ

Ενότητα 6: Εναλλασσόμενα Ρεύματα

Γεώργιος Βούλγαρης
Σχολή Θετικών Επιστημών
Τμήμα Φυσικής
 Εναλλασσόμενη τάση
V=V0sinωt
ω=2πf όπου f η συχνότητα
V0 το πλάτος
• Πλεονεκτήματα
– Μεταφορά ισχύος. Μετασχηματίζεται σε πολύ υψηλή
τάση και έτσι περιορίζονται οι απώλειες στους αγωγούς.
Η συχνότητα του δικτύου είναι 50 Hz.
– Εκπομπή Η.Μ. κυμάτων. Όταν η συχνότητα είναι
μεγάλη έχουμε εκπομπή ενέργειας με την μορφή
ραδιοκυμάτων. Είναι η βάση για όλες τις σύγχρονες
μορφές επικοινωνίας

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 2
 Εναλλασσόμενη τάση
Κύκλωμα με αντίσταση

Εφαρμόζουμε μία Το ρεύμα που

Διάγραμμα περιστρεφόμενων
εναλλασσόμενη τάση παράγεται έχει διανυσμάτων τάσης και ρεύματος
σε μία αντίσταση. την ίδια φάση με στην αντίσταση.
την τάση.

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 3
 Ενεργός τιμή
Στιγμιαία Ισχύς P=I2R

Μέση Ισχύς Το εμβαδόν της

σκιασμένης περιοχής
είναι ίσο με το Ιεν2Δt
6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 4
 Εναλλασσόμενη τάση
Κύκλωμα με αυτεπαγωγή

Εφαρμόζουμε Το ρεύμα Το διάνυσμα του

εναλλασσόμενη καθυστερεί ρεύματος έχει
τάση σε μία κατά Τ/4, διαφορά φάσης -
αυτεπαγωγή λόγω της αντι- π/2 από την
ΗΕΔ τάση

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 5
 Εναλλασσόμενη τάση
Κύκλωμα με χωρητικότητα

Εφαρμόζουμε Όταν το ρεύμα γίνεται Το διάνυσμα του ρεύματος

εναλλασσόμενη μέγιστο η τάση γίνεται προηγείται με διαφορά
τάση σε μία μηδέν φάσης π/2
χωρητικότητα

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 6
 Εναλλασσόμενη τάση
Κύκλωμα με R-L-C

Οι διαφορές φάσης είναι σε

σχέση με την τάση στην
αντίσταση

Η τάση στο πηνίο προηγείται

της τάσης στην αντίσταση κατά
π/2

Η τάση στον πυκνωτή

ακολουθεί τη τάση στην
αντίσταση κατά π/2

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 7
 Περιστρεφόμενα διανύσματα
στο κύκλωμα R-L-C

Ζ σύνθετη
αντίσταση ή
εμπέδηση

8
6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 8
 Στοιχείο Σύνθετη αντίσταση
Φάση

Ρεύμα σαν συνάρτηση της Ισχύς σαν συνάρτηση της

συχνότητας συχνότητας

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 9
 Συντονισμός για κύκλωμα R-L-C
σε σειρά
Iεν Vεν / Z
Iεν  Vεν
R2 ( XL  XC )2
XL  XC ω0L  1 ω0  1
ω0C LC

V
P I R 2  2
2
2
εν R V 2
ενR
εν
Z R ( XL  XC )2
1 L2
( XL  XC ) ( ωL )  2 ( ω2 ω02 )2
2 2
ωC ω
V
P 2 2 2 2 2 2
2
ενR ω 2

R ω L ( ω ω0 )
ωω0 P  V 2
εν
R

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 10
 Μέση ισχύς σε σύνθετη
αντίσταση

cosφ Συντελεστής Ισχύος

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 11
 Βασικοί τύποι
Τάση στα άκρα στοιχείου
Γενικά Αν i=i0sinωt

R vR=iR vR= i0Rsinωt

L vL=Ldi/dt vL=ω Li0cosωt

C vC=(1/C)∫idt vC= (1/ωC)i0(-cosωt)

Ρεύμα που διαρρέει ένα στοιχείο

Γενικά Αν v=v0 sinωt

R iR=v/R iR= v0/Rsinωt

L iL=(1/L)∫vdt iL=(v0/ωL)(-cosωt)

C iC=Cdv/dt iC= ωCv0(cosωt)

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 12
 Κυκλώματα σε σειρά και
παράλληλα
Σύνδεση σε σειρά,
Ζολ=Ζ1+Ζ2+Ζ3

Σύνδεση παράλληλα
1/Ζολ=1/Ζ1+1/Ζ2+1/Ζ3

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 13
 Μιγαδική σύνθετη αντίσταση
• Μιγαδική Αναπαράσταση.
V  V0 e iωt
• Η τάση γράφεται
V  V0 (cos ωt  j sin ωt )
• Ισχύει
Παράδειγμα: κύκλωμα με αντίσταση και πηνίο.
di( t )
Ri( t )  L  V0e jωt , i  ke jωt
dt
 Rke jωt  Lkjωte jωt  V0e jωt
V0
 Rk  jωLk  V0  k 
R  jωL
V0 υ( t )
 i( t )  e jωt  Z   R  jωL ,
R  jωL i( t )
ωL
Z 0  R 2  ( ωL )2 , tan1 θ 
R

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 14
 Μιγαδική σύνθετη αντίσταση
• Κύκλωμα με αντίσταση και πυκνωτή.
1
Ri ( t ) 
c  i( t )dt  V0 e jωt

i  ke jωt
1 k
Rke jωt  ke jωt  V0 e jωt  kR   V0
jωC jωC
V0 V0 e jωt
k  , i( t ) 
j j
R R
ωC ωC
j
Z  R ,
ωC
1 2
Z0  R2  ( ) , θ  tan1 1
ωC ωRC

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 15
 Στρεφόμενα διανύσματα

•Λύση στο πεδίο χρόνου

V  V0 e j ( ωt  a )
Z  Z 0 e jθ
V V0 e j ( ωt  a ) j ( ωt  a θ )
I   I 0 e
Z Z 0 e jθ

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 16
 Στρεφόμενα διανύσματα
• Λύση στο πεδίο συχνοτήτων

V0 e ja I 0 e j ( a θ )
jθ

2Z 0e 2
Vενα
  I ενα  θ
Z θ

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 17
 Παραδείγματα
Αριθμητικό Παράδειγμα:
R=5Ω, L=2mH, V=150sin(1500t)
Υπολογίστε την σύνθετη αντίσταση σε εκθετική μορφή.

Αριθμητικό Παράδειγμα:
R=20Ω, C=5μF V=150sin(10000t)
Υπολογίστε την σύνθετη αντίσταση σε
εκθετική μορφή

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 18
Τέλος Ενότητας
 Χρηματοδότηση
• Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.
• Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών»
έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού
υλικού.
• Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος
«Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την
Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς
πόρους.

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 20
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0.0.

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 22
 Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Γεώργιος
Βούλγαρης, 2015. Γεώργιος Βούλγαρης. «Φυσική ΙΙΙ. Εναλλασσόμενα
Ρεύματα». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:
http://opencourses.uoa.gr/courses/PHYS14/

6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 23
 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons
Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής
Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα
κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους
όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων».

[1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/

Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση:

• που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχο
• που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργο
• που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο

Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για
εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
6. Εναλλασσόμενα Ρεύματα 24