You are on page 1of 102

‫وزارت ﻣعارف‬

‫تفسﻴر شرﻳف‬
‫صﻨف ﻳازدﻫﻢ‬

‫ﺳﺎل ﭼﺎپ‪ 1398 :‬ﻫـ ‪ .‬ش‬


‫سرود ملی‬
‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬ ‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬
‫هر بچی ي‪ 3‬قهرمـــــان دى‬ ‫کور د سول‪ 3‬کور د تورې‬
‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬ ‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬
‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬ ‫د پښـــتــون او هـــــزاره وو‬
‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬ ‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬
‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه ‪4‬ان‬ ‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬
‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬ ‫دا هيــــــواد به تل ځلي‪8‬ي‬
‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬ ‫په ســـينــه ک‪ 3‬د آســـيـــا به‬
‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬ ‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬
‫وزارت ﻣعارف‬

‫تفسﻴر شرﻳف‬
‫صﻨف ﻳازدﻫﻢ‬

‫سال چاپ‪ 1398 :‬ﻫ ‪.‬ش‪.‬‬

‫اﻟﻒ‬
‫ﻣشخصات‌کتاب‬
‫‪------------------------------------------------------‬‬
‫ﻣضﻤﻮن‪‌:‬تفسﻴر‬
‫ﻣؤﻟفان‪‌:‬گروه مؤلفان کتابﻫاى درسﻰ دﻳپارتمﻨت تعلﻴم و تربﻴﺔ اسﻼمﻰ نصاب تعلﻴمﻰ‬
‫وﻳراستاران‪‌:‬اعضاى دﻳپارتمﻨت وﻳراستارى و اﻳدﻳت زبان درى‬
‫صﻨف‪ ‌:‬ﻳازدﻫم‬
‫زبان‌ﻣتﻦ‪‌:‬درى‬
‫اﻧکشاف‌دﻫﻨده‪‌:‬رﻳاست عمﻮمﻰ انکشاف نصاب تعلﻴمﻰ و تالﻴف کتب درسﻰ‬
‫ﻧاشر‪‌:‬رﻳاست ارتباط و آگاﻫﻰ عامﺔ وزارت معارف‬
‫سال‌چاپ‪ 1398‌:‬ﻫجرى شمسﻰ‬
‫ﻣکان‌چاپ‪‌:‬کابل‬
‫چاپ‌خاﻧﻪ‪‌:‬‬
‫اﻳﻤﻴﻞ‌آدرس‪‌curriculum@moe.gov.af‌‌:‬‬
‫‪------------------------------------------------------‬‬
‫حق طبع‪ ،‬تﻮزﻳع و فروش کتابﻫاى درسﻰ براى وزارت معارف جمﻬﻮرى اسﻼمﻰ‬
‫افغانستان محفﻮظ است‪ .‬خرﻳد و فروش آن در بازار ممﻨﻮع بﻮده و با متخلفان برخﻮرد‬
‫قانﻮنﻰ صﻮرت مﻰگﻴرد‪‌ .‬‬

‫ب‬
‫پﻴام وزﻳر ﻣعارف‬
‫اﻗرأ باسﻢ ربﻚ‬
‫سپاس و حﻤد بﻴﻜران آﻓرﻳدﮔار ﻳﻜتاﻳﻰ را ﻛﻪ بر ﻣا ﻫستﻰ بخشﻴد و ﻣا را از ﻧﻌﻤت بزرگ خﻮاﻧدن و‬
‫ﻧﻮشتﻦ برخﻮردار ساخت‪ ،‬و درود بﻰپاﻳان بر رسﻮل خاتﻢ‪ -‬حضرت ﻣحﻤد ﻣصطﻔﻰ ﻛﻪ ﻧخستﻴﻦ‬
‫پﻴام اﻟﻬﻰ بر اﻳشان «خﻮاﻧدن» است‪.‬‬
‫چﻨاﻧچﻪ بر ﻫﻤﻪﮔان ﻫﻮﻳداست‪ ،‬سال ‪ 1397‬خﻮرشﻴدى‪ ،‬بﻪ ﻧام سال ﻣﻌارف ﻣسﻤﻰ ﮔردﻳد‪ .‬بدﻳﻦ ﻣﻠحﻮظ‬
‫ﻧظام تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت در ﻛشﻮر ﻋزﻳز ﻣا شاﻫد تحﻮﻻت و تﻐﻴﻴرات بﻨﻴادﻳﻨﻰ در ﻋرصﻪﻫاى ﻣختﻠﻒ‬
‫خﻮاﻫد بﻮد؛ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻣتﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻛتاب‪ ،‬ﻣﻜتب‪ ،‬اداره و شﻮراﻫاى واﻟدﻳﻦ‪ ،‬از ﻋﻨاصر ششﮔاﻧﻪ و اساسﻰ ﻧظام‬
‫ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان بﻪ شﻤار ﻣﻰروﻧد ﻛﻪ در تﻮسﻌﻪ و اﻧﻜشاف آﻣﻮزش و پرورش ﻛشﻮر ﻧﻘش ﻣﻬﻤﻰ‬
‫را اﻳﻔا ﻣﻰﻧﻤاﻳﻨد‪ .‬در چﻨﻴﻦ برﻫﻪ سرﻧﻮشتساز‪ ،‬رﻫبرى و خاﻧﻮادة بزرگ ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان‪ ،‬ﻣتﻌﻬد بﻪ‬
‫اﻳجاد تحﻮل بﻨﻴادى در روﻧد رشد و تﻮسﻌﻪ ﻧظام ﻣﻌاصر تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت ﻛشﻮر ﻣﻰباشد‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻴﻦرو‪ ،‬اصﻼح و اﻧﻜشاف ﻧصاب تﻌﻠﻴﻤﻰ از اوﻟﻮﻳتﻫاى ﻣﻬﻢ وزارت ﻣﻌارف پﻨداشتﻪ ﻣﻰشﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ راستا‪ ،‬تﻮجﻪ بﻪ ﻛﻴﻔﻴت‪ ،‬ﻣحتﻮا و ﻓراﻳﻨد تﻮزﻳﻊ ﻛتابﻫاى درسﻰ در ﻣﻜاتب‪ ،‬ﻣدارس و ساﻳر‬
‫ﻧﻬادﻫاى تﻌﻠﻴﻤﻰ دوﻟتﻰ و خصﻮصﻰ در صدر برﻧاﻣﻪﻫاى وزارت ﻣﻌارف ﻗرار دارد‪ .‬ﻣا باور دارﻳﻢ‪،‬‬
‫بدون داشتﻦ ﻛتاب درسﻰ باﻛﻴﻔﻴت‪ ،‬بﻪ اﻫداف پاﻳدار تﻌﻠﻴﻤﻰ در ﻛشﻮر دست ﻧخﻮاﻫﻴﻢ ﻳاﻓت‪.‬‬
‫براى دستﻴابﻰ بﻪ اﻫداف ذﻛرشده و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ ﻧظام آﻣﻮزشﻰ ﻛارآﻣد‪ ،‬از آﻣﻮزﮔاران و ﻣدرسان‬
‫دﻟسﻮز و ﻣدﻳران ﻓرﻫﻴختﻪ بﻪﻋﻨﻮان تربﻴت ﻛﻨﻨدهﮔان ﻧسﻞ آﻳﻨده‪ ،‬در سراسر ﻛشﻮر احتراﻣاﻧﻪ تﻘاضا‬
‫ﻣﻰﮔردد تا در روﻧد آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ و اﻧتﻘال ﻣحتﻮاى آن بﻪ ﻓرزﻧدان ﻋزﻳز ﻣا‪ ،‬از ﻫر ﻧﻮع‬
‫تﻼشﻰ درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳده و در تربﻴت و پرورش ﻧسﻞ ﻓﻌال و آﮔاه با ارزشﻫاى دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻠﻰ و تﻔﻜر اﻧتﻘادى‬
‫بﻜﻮشﻨد‪ .‬ﻫر روز ﻋﻼوه بر تجدﻳد تﻌﻬد و حس ﻣسؤوﻟﻴت پذﻳرى‪ ،‬با اﻳﻦ ﻧﻴت تدرﻳس راآﻏاز ﻛﻨﻨد‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫در آﻳﻨدة ﻧزدﻳﻚ شاﮔردان ﻋزﻳز‪ ،‬شﻬروﻧدان ﻣؤثر‪ ،‬ﻣتﻤدن و ﻣﻌﻤاران اﻓﻐاﻧستان تﻮسﻌﻪ ﻳاﻓتﻪ و شﻜﻮﻓا‬
‫خﻮاﻫﻨد شد‪.‬‬
‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ از داﻧش آﻣﻮزان خﻮب و دوست داشتﻨﻰ بﻪ ﻣثابﻪ ارزشﻤﻨدترﻳﻦ سرﻣاﻳﻪﻫاى ﻓرداى ﻛشﻮر‬
‫ﻣﻰخﻮاﻫﻢ تا از ﻓرصتﻫا ﻏاﻓﻞ ﻧبﻮده و در ﻛﻤال ادب‪ ،‬احترام و اﻟبتﻪ ﻛﻨجﻜاوى ﻋﻠﻤﻰ از درس ﻣﻌﻠﻤان‬
‫ﮔراﻣﻰ استﻔادة بﻬتر ﻛﻨﻨد و خﻮشﻪ چﻴﻦ داﻧش و ﻋﻠﻢ استادان ﮔراﻣﻰ خﻮد باشﻨد‪.‬‬
‫در پاﻳان‪ ،‬از تﻤام ﻛارشﻨاسان آﻣﻮزشﻰ‪ ،‬داﻧشﻤﻨدان تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت و ﻫﻤﻜاران ﻓﻨﻰ بخش ﻧصاب‬
‫تﻌﻠﻴﻤﻰ ﻛشﻮر ﻛﻪ در تﻬﻴﻪ و تدوﻳﻦ اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ ﻣجداﻧﻪ شباﻧﻪ روز تﻼش ﻧﻤﻮدﻧد‪ ،‬ابراز ﻗدرداﻧﻰ‬
‫ﻛرده و از بارﮔاه اﻟﻬﻰ براى آنﻫا در اﻳﻦ راه ﻣﻘدس و اﻧسانساز ﻣﻮﻓﻘﻴت استدﻋا دارم‪.‬‬
‫با آرزوى دستﻴابﻰ بﻪ ﻳﻚ ﻧظام ﻣﻌارف ﻣﻌﻴارى و تﻮسﻌﻪ ﻳاﻓتﻪ‪ ،‬و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ اﻓﻐاﻧستان آباد و ﻣترﻗﻰ‬
‫داراى شﻬروﻧدان آزاد‪ ،‬آﮔاه و ﻣرﻓﻪ‪.‬‬
‫دﻛتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻰ‬
‫وزﻳر ﻣﻌارف‬
‫ج‬
1 ......................................................... (1) :
5 .........................................................(2) :
10 ................................................................... :
16 ........................................................................... :
21 ........................................................................... « »:
26 ......................................................................................... :
30 ................................................................ :
35 ................................................................................ :
40 ..................................................................... :
45 ........................................................................... :
49 .................................................................................................... :
57 ............................................................................... :
62 ................................................................................... :
65 ............................................................. :
69 .................................................................................. :
74 ........................................................................... :
78 ......................................................................... :
83 ............................................................................. :
88 ................................................................ :
92 ................................................................................... :
(1)

[ : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :

( ) ( )
) ( )
. (

1
.
.1

.
( )
:
. : [12 : ]

.
.2

: [ - : ] ...
.

2
.3

.4

:
.
.
:
( ) : [97 : ]
.

3
:

.
.
.
.

. .1
.2
.
( ) .3
.
.4
.5
.6
.7

4
(2)

[ : ]

.5

.
.
.

.6

5
: [5 : ]
. ( )

.7

.
.

:
.
.
:

.8

6
.

.
.
- -
":

7
(1)
".
.
- »:
»: ... -
(2)
. «

.
:
.

/ -
– / -

8
.

.1

.2
.3
. .4
.5
.
.6

.
.

9
:

[14-12 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :

( ) .

10
.

.
: .
.
: .
.
.
. :
.
14 12 :
.

.
.
( )
:
.
: . :
.

11
. :
!

: .
( ) .
.

.
:
.
":
(2)
:
)
.( ( )
:
( )
[2 : ] :
.
.

. -

12
.

..
. :

.
[6 : ] :
: .

»: [8-6 : ]
«.

( )
".

- - .
»:
:
(1)
42 : (2 )
«

. ( ) -
. -
. -

13
: .
.

: .
: [3: ]
.

:
.
.

14
.

. .1
. .2
.3
.
.4
.
.5
.

15
:
[70 : ]

( )

" "
.
.

16
.

:
.1
.
.
: [4 : ] :
.
.

.
.
- -
»:

(1)
«.

.2

. ( )

17
:
:

[34-32 : ]
»:

. .( )

.3

.
.

.4

18
:
.
.

.
. :
.

.5

.
.
.
.

»:
:
(1)

. ( )

19
.

.
:
.

.
.
.

. . .1
. ( ) .2
.3
.4

. « » .5
.6

20
« »

[ : ]

. :
. :
. :
. :

.( )

( ) ( )

.
.
:

21
(2) 1
. .
:
.

.
.
.
.

.
.

. .
.
.

. . -
. . . -

22
. .
.

.
.
.
:
( ) ": [ : ]

.
"
.

. :
:

.
»:
(1)
«

( ) ! : »:

. ( )

23
(2)

.
!
!

: « »
.
.

. ( )

24
.

. .
.
.

: .1

. .2
.3
.4

« »
.

25
:

[17-15 : ]

. :
. :
. :
. :
. :

( ) . ( )
( )
( ) ( )

26
.

...
.
:

.
.
« »

.
-

27
.

( )
« » .
:
...
...
...( %1 %78 %21)
... ...
... ...

.
« »

! .

28
:
. -1
-2
.
-3
.
-4
.
- -5
.

: .1

« » .2
.
. .3
.4
. « »
.5
.
« » .6
.

29
:

[32-31 : ]

:( )
: .
.

: :
: .
. :
:

.
(1)
.

. -

30
.
»:

(1)
«.

: (2)
« »:
. ( )
:
...
...
! :
.
.
":
(3)
."

. -
. -
. -

31
.

« »

: [80 : ] :

.
":

( 1)
"...

.
: .
.
.
»:
(2)
«
.

. -
. -

32
:
. :
:
:

(1)
.

. - -

:
":
: "
.

.
.

. -

33
.

.1
.
- - .2
.
.3
. .4
.5

34
:

[61-60 : ]

. :
. :
. :

( )
( )
. ( )
: .
. ( )

...
- - :
. ( )

. -
( )

35
.

:
.
:
!
. « »

(1)
. ( )
: ( )

: .

. -

36
:

: [59 : ]

:
[65 : ]
:
)
. (

.
.
: [19 : ] :
. ( )
: [85 : ]
.

37
.
.
: [ : ] :
.
:

: [ : ] ...

:
.
.

.
.

38
« »
. « »

. « » .1
.2

.3
. .4
.
.5
.
.6

.7

39
:

[104-101 : ]

. :
:
. :
. :
. :
. :

( )
( )
( ) ( ) .

( )

40
.

.
( )

.
. ( ) ( )
.

[ ]
.
[3 : ] ... : .

. .
" "
.
.

.
!

.
:

41
.1

.
.2
.
.3

.
.4
.
.5

.
.
.6
.

42
.
( )
.

43
.

: .1
( - - - - )
.2
.3
.4
.5

44
:

[41-39 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :

. ( )
. :
( ) ( )
. ( )
( )
( ).

45
.

. :

.
:
.

.
.

46
.
-

.
.

. :

47
: .1
( - - - - )
. .2
.3
.
. .4
. .5

48
:

[ - : ]

. :
:
:
:
:
:
. :

.
( )

49
. .
( )

( ) ( ) .
.
.

.
. :

.
.

50
.
": .
( )
"
:

":
: .(2) "
.

:
.

.
.

. -
. -

51
" " " "
.

" ":
(1)

.
.

:
: .[ : ]
: .
. : .[ : ]
: " ":

2
.

.
)
(3)
(

. -
./ -
. / -

52
:
(1)
. : «... »
»:
(2)
«...

(3)

»:
(4)
«...
:

: .

. -
. -
. -
. -

53
.
:
( )
- ( ) -

(1)
.

.
(2)

] :
: [ :
. ( )

( ) ( ) :
.
.
-
":

. -
. -

54
(1)
".

(2)
.

.
: ":
(3)
"
." ":
.
(4)
" ":
": .
: (5)
"...
. :

. ( )

. / -
. / -
. -
. / . -
. / -

55
:

.
.

. .1
. .2
.3
.4
.5
. .6
. .7

56
:

[30-26 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :

( )
( )
( ) .
.

57
) ( )
. .(
( )
( ) .
.
.

. :

.
:
! : .
.
.

(1)
. " ":

./ -

58
.

.
.
.

)
"(
"
.
.

.
.
. (1)
« »:
»:
) : (2)
«
(
.

. -
. –

59
:
.

: .

:
.

.
.

60
.
.
.

: .1
( - - - - - )
.2
.3
. .4
. .5

61
:

[39-36 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
:
. :
. :
. :

.( )

) . .
(

62
.

. !

.
:
.

:
. [ : ]

.
.
.
.
.
. :

63
:
.
!

.
.
.
.
.
.

: .1
{ - – - - - }
. .2
. .3
. .4
.5

64
:

[ - : ]

. :
:
. :
. :
. :
. :
. :

.
( )

65
.

.
:

.
! [ : ]
.

66
.

.
« »

.
":
" ." :
." :

.
.

67
: .1
{ }
.2
( ) .3
.
. .4
.5
.6

68
:

[ - : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :

69
.
.

( )
( )
. .

...

:
.« »

»:
(1)
.«!

. -

70
.

: .
.

.
(1)
: "... ":
.

. -

71
":
( )
: "
.

!
.
.

:
.
.

.
.

: ." ":
.

. -

72
: ." "
.

: .1
{ - - - - - - }
.2
.3
. .4
. .5
. « » .6
. .7
.
. .8
.
. .9

73
:

[15-13 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :

( )
: : ( ) .
.( ) :

.
.
.

74
.
.

": .
: (1)
"
.

« »
»: .
» (2)
«
.
(3)
. « »

. -
. -
( )-
!

75
.

.
:
:

.
:

.
.
( )

!
.

76
.
. .

.
.

:
.
.
.
.
.
.
.

. .1
.2
. .3
.4
.
.5
.6

77
:

[67-63 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :

. :
: . ( )
.
.
.

78
!
« »
.
.

..
.

..
.

79
: .

:
: [37 : ]
( ) ( )
.
-
.
.
. : :
1
.
.

. -

80
.
:
.
.

.
( )

81
.
.
.

:
{ - - - - - - }
.1
.2
. .3
. .4
. .5

( )
.

82
:

[31-30 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :

( )
.
( )

83
( )
.
.

-
.
.

.
:
..
.

.
.

84
.

:
.

.
.

85
.
:
.

:
.

! :
.

86
:

. :
.

.
.
.

:
{ - - - - }
.1
.2
.3
.4
.5
.6

87
:

[16-1 : ]

. :
. :
. :
. . :
. :
. :
. :
. :

. .
. .
!
! . .
. . ( )
.
. .

88
.
:
.

.
.

. .
. .
.
.
.

.
.

.
.

{ }
.

89
.
:
.
:

- – !
!

: " ":
.
.
" "

90
.

:
.

.
- - .

: .1
{ - - - - - - }
.2
.3
.4
.
.5
.6
" " " " .7
.

91
:

[105-102 : ]

. :
. :
. :
. :
. :
. :

.
.

92
.
.

.
.

. .

":

.".

.
" .
(1)
. "

. -

93
.

: :
.

94
.

.
:

(1)
.

.
" "

.
.

.( ) -

95
.

: .1
{ - - - - }
.2
.
.3
.
.4

.5
... .6

96

You might also like