Professional Documents
Culture Documents
G11 DR Tafseer
G11 DR Tafseer
تفسﻴر شرﻳف
صﻨف ﻳازدﻫﻢ
تفسﻴر شرﻳف
صﻨف ﻳازدﻫﻢ
اﻟﻒ
ﻣشخصاتکتاب
------------------------------------------------------
ﻣضﻤﻮن:تفسﻴر
ﻣؤﻟفان:گروه مؤلفان کتابﻫاى درسﻰ دﻳپارتمﻨت تعلﻴم و تربﻴﺔ اسﻼمﻰ نصاب تعلﻴمﻰ
وﻳراستاران:اعضاى دﻳپارتمﻨت وﻳراستارى و اﻳدﻳت زبان درى
صﻨف :ﻳازدﻫم
زبانﻣتﻦ:درى
اﻧکشافدﻫﻨده:رﻳاست عمﻮمﻰ انکشاف نصاب تعلﻴمﻰ و تالﻴف کتب درسﻰ
ﻧاشر:رﻳاست ارتباط و آگاﻫﻰ عامﺔ وزارت معارف
سالچاپ 1398:ﻫجرى شمسﻰ
ﻣکانچاپ:کابل
چاپخاﻧﻪ:
اﻳﻤﻴﻞآدرسcurriculum@moe.gov.af:
------------------------------------------------------
حق طبع ،تﻮزﻳع و فروش کتابﻫاى درسﻰ براى وزارت معارف جمﻬﻮرى اسﻼمﻰ
افغانستان محفﻮظ است .خرﻳد و فروش آن در بازار ممﻨﻮع بﻮده و با متخلفان برخﻮرد
قانﻮنﻰ صﻮرت مﻰگﻴرد .
ب
پﻴام وزﻳر ﻣعارف
اﻗرأ باسﻢ ربﻚ
سپاس و حﻤد بﻴﻜران آﻓرﻳدﮔار ﻳﻜتاﻳﻰ را ﻛﻪ بر ﻣا ﻫستﻰ بخشﻴد و ﻣا را از ﻧﻌﻤت بزرگ خﻮاﻧدن و
ﻧﻮشتﻦ برخﻮردار ساخت ،و درود بﻰپاﻳان بر رسﻮل خاتﻢ -حضرت ﻣحﻤد ﻣصطﻔﻰ ﻛﻪ ﻧخستﻴﻦ
پﻴام اﻟﻬﻰ بر اﻳشان «خﻮاﻧدن» است.
چﻨاﻧچﻪ بر ﻫﻤﻪﮔان ﻫﻮﻳداست ،سال 1397خﻮرشﻴدى ،بﻪ ﻧام سال ﻣﻌارف ﻣسﻤﻰ ﮔردﻳد .بدﻳﻦ ﻣﻠحﻮظ
ﻧظام تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت در ﻛشﻮر ﻋزﻳز ﻣا شاﻫد تحﻮﻻت و تﻐﻴﻴرات بﻨﻴادﻳﻨﻰ در ﻋرصﻪﻫاى ﻣختﻠﻒ
خﻮاﻫد بﻮد؛ ﻣﻌﻠﻢ ،ﻣتﻌﻠﻢ ،ﻛتاب ،ﻣﻜتب ،اداره و شﻮراﻫاى واﻟدﻳﻦ ،از ﻋﻨاصر ششﮔاﻧﻪ و اساسﻰ ﻧظام
ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان بﻪ شﻤار ﻣﻰروﻧد ﻛﻪ در تﻮسﻌﻪ و اﻧﻜشاف آﻣﻮزش و پرورش ﻛشﻮر ﻧﻘش ﻣﻬﻤﻰ
را اﻳﻔا ﻣﻰﻧﻤاﻳﻨد .در چﻨﻴﻦ برﻫﻪ سرﻧﻮشتساز ،رﻫبرى و خاﻧﻮادة بزرگ ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان ،ﻣتﻌﻬد بﻪ
اﻳجاد تحﻮل بﻨﻴادى در روﻧد رشد و تﻮسﻌﻪ ﻧظام ﻣﻌاصر تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت ﻛشﻮر ﻣﻰباشد.
از ﻫﻤﻴﻦرو ،اصﻼح و اﻧﻜشاف ﻧصاب تﻌﻠﻴﻤﻰ از اوﻟﻮﻳتﻫاى ﻣﻬﻢ وزارت ﻣﻌارف پﻨداشتﻪ ﻣﻰشﻮد.
در ﻫﻤﻴﻦ راستا ،تﻮجﻪ بﻪ ﻛﻴﻔﻴت ،ﻣحتﻮا و ﻓراﻳﻨد تﻮزﻳﻊ ﻛتابﻫاى درسﻰ در ﻣﻜاتب ،ﻣدارس و ساﻳر
ﻧﻬادﻫاى تﻌﻠﻴﻤﻰ دوﻟتﻰ و خصﻮصﻰ در صدر برﻧاﻣﻪﻫاى وزارت ﻣﻌارف ﻗرار دارد .ﻣا باور دارﻳﻢ،
بدون داشتﻦ ﻛتاب درسﻰ باﻛﻴﻔﻴت ،بﻪ اﻫداف پاﻳدار تﻌﻠﻴﻤﻰ در ﻛشﻮر دست ﻧخﻮاﻫﻴﻢ ﻳاﻓت.
براى دستﻴابﻰ بﻪ اﻫداف ذﻛرشده و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ ﻧظام آﻣﻮزشﻰ ﻛارآﻣد ،از آﻣﻮزﮔاران و ﻣدرسان
دﻟسﻮز و ﻣدﻳران ﻓرﻫﻴختﻪ بﻪﻋﻨﻮان تربﻴت ﻛﻨﻨدهﮔان ﻧسﻞ آﻳﻨده ،در سراسر ﻛشﻮر احتراﻣاﻧﻪ تﻘاضا
ﻣﻰﮔردد تا در روﻧد آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ و اﻧتﻘال ﻣحتﻮاى آن بﻪ ﻓرزﻧدان ﻋزﻳز ﻣا ،از ﻫر ﻧﻮع
تﻼشﻰ درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳده و در تربﻴت و پرورش ﻧسﻞ ﻓﻌال و آﮔاه با ارزشﻫاى دﻳﻨﻰ ،ﻣﻠﻰ و تﻔﻜر اﻧتﻘادى
بﻜﻮشﻨد .ﻫر روز ﻋﻼوه بر تجدﻳد تﻌﻬد و حس ﻣسؤوﻟﻴت پذﻳرى ،با اﻳﻦ ﻧﻴت تدرﻳس راآﻏاز ﻛﻨﻨد ،ﻛﻪ
در آﻳﻨدة ﻧزدﻳﻚ شاﮔردان ﻋزﻳز ،شﻬروﻧدان ﻣؤثر ،ﻣتﻤدن و ﻣﻌﻤاران اﻓﻐاﻧستان تﻮسﻌﻪ ﻳاﻓتﻪ و شﻜﻮﻓا
خﻮاﻫﻨد شد.
ﻫﻤچﻨﻴﻦ از داﻧش آﻣﻮزان خﻮب و دوست داشتﻨﻰ بﻪ ﻣثابﻪ ارزشﻤﻨدترﻳﻦ سرﻣاﻳﻪﻫاى ﻓرداى ﻛشﻮر
ﻣﻰخﻮاﻫﻢ تا از ﻓرصتﻫا ﻏاﻓﻞ ﻧبﻮده و در ﻛﻤال ادب ،احترام و اﻟبتﻪ ﻛﻨجﻜاوى ﻋﻠﻤﻰ از درس ﻣﻌﻠﻤان
ﮔراﻣﻰ استﻔادة بﻬتر ﻛﻨﻨد و خﻮشﻪ چﻴﻦ داﻧش و ﻋﻠﻢ استادان ﮔراﻣﻰ خﻮد باشﻨد.
در پاﻳان ،از تﻤام ﻛارشﻨاسان آﻣﻮزشﻰ ،داﻧشﻤﻨدان تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت و ﻫﻤﻜاران ﻓﻨﻰ بخش ﻧصاب
تﻌﻠﻴﻤﻰ ﻛشﻮر ﻛﻪ در تﻬﻴﻪ و تدوﻳﻦ اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ ﻣجداﻧﻪ شباﻧﻪ روز تﻼش ﻧﻤﻮدﻧد ،ابراز ﻗدرداﻧﻰ
ﻛرده و از بارﮔاه اﻟﻬﻰ براى آنﻫا در اﻳﻦ راه ﻣﻘدس و اﻧسانساز ﻣﻮﻓﻘﻴت استدﻋا دارم.
با آرزوى دستﻴابﻰ بﻪ ﻳﻚ ﻧظام ﻣﻌارف ﻣﻌﻴارى و تﻮسﻌﻪ ﻳاﻓتﻪ ،و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ اﻓﻐاﻧستان آباد و ﻣترﻗﻰ
داراى شﻬروﻧدان آزاد ،آﮔاه و ﻣرﻓﻪ.
دﻛتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻰ
وزﻳر ﻣﻌارف
ج
1 ......................................................... (1) :
5 .........................................................(2) :
10 ................................................................... :
16 ........................................................................... :
21 ........................................................................... « »:
26 ......................................................................................... :
30 ................................................................ :
35 ................................................................................ :
40 ..................................................................... :
45 ........................................................................... :
49 .................................................................................................... :
57 ............................................................................... :
62 ................................................................................... :
65 ............................................................. :
69 .................................................................................. :
74 ........................................................................... :
78 ......................................................................... :
83 ............................................................................. :
88 ................................................................ :
92 ................................................................................... :
(1)
[ : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
( ) ( )
) ( )
. (
1
.
.1
.
( )
:
. : [12 : ]
.
.2
: [ - : ] ...
.
2
.3
.4
:
.
.
:
( ) : [97 : ]
.
3
:
.
.
.
.
. .1
.2
.
( ) .3
.
.4
.5
.6
.7
4
(2)
[ : ]
.5
.
.
.
.6
5
: [5 : ]
. ( )
.7
.
.
:
.
.
:
.8
6
.
.
.
- -
":
7
(1)
".
.
- »:
»: ... -
(2)
. «
.
:
.
/ -
– / -
8
.
.1
.2
.3
. .4
.5
.
.6
.
.
9
:
[14-12 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
( ) .
10
.
.
: .
.
: .
.
.
. :
.
14 12 :
.
.
.
( )
:
.
: . :
.
11
. :
!
: .
( ) .
.
.
:
.
":
(2)
:
)
.( ( )
:
( )
[2 : ] :
.
.
. -
12
.
..
. :
.
[6 : ] :
: .
»: [8-6 : ]
«.
( )
".
- - .
»:
:
(1)
42 : (2 )
«
. ( ) -
. -
. -
13
: .
.
: .
: [3: ]
.
:
.
.
14
.
. .1
. .2
.3
.
.4
.
.5
.
15
:
[70 : ]
( )
" "
.
.
16
.
:
.1
.
.
: [4 : ] :
.
.
.
.
- -
»:
(1)
«.
.2
. ( )
17
:
:
[34-32 : ]
»:
. .( )
.3
.
.
.4
18
:
.
.
.
. :
.
.5
.
.
.
.
»:
:
(1)
.«
. ( )
19
.
.
:
.
.
.
.
. . .1
. ( ) .2
.3
.4
. « » .5
.6
20
« »
[ : ]
. :
. :
. :
. :
.( )
( ) ( )
.
.
:
21
(2) 1
. .
:
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
. . -
. . . -
22
. .
.
.
.
.
:
( ) ": [ : ]
.
"
.
. :
:
.
»:
(1)
«
( ) ! : »:
. ( )
23
(2)
.«
.
!
!
: « »
.
.
. ( )
24
.
. .
.
.
: .1
. .2
.3
.4
« »
.
25
:
[17-15 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
( ) . ( )
( )
( ) ( )
26
.
...
.
:
.
.
« »
.
-
27
.
( )
« » .
:
...
...
...( %1 %78 %21)
... ...
... ...
.
« »
! .
28
:
. -1
-2
.
-3
.
-4
.
- -5
.
: .1
« » .2
.
. .3
.4
. « »
.5
.
« » .6
.
29
:
[32-31 : ]
:( )
: .
.
: :
: .
. :
:
.
(1)
.
. -
30
.
»:
(1)
«.
: (2)
« »:
. ( )
:
...
...
! :
.
.
":
(3)
."
. -
. -
. -
31
.
« »
: [80 : ] :
.
":
( 1)
"...
.
: .
.
.
»:
(2)
«
.
. -
. -
32
:
. :
:
:
(1)
.
. - -
:
":
: "
.
.
.
. -
33
.
.1
.
- - .2
.
.3
. .4
.5
34
:
[61-60 : ]
. :
. :
. :
( )
( )
. ( )
: .
. ( )
...
- - :
. ( )
–
. -
( )
35
.
:
.
:
!
. « »
(1)
. ( )
: ( )
: .
. -
36
:
: [59 : ]
:
[65 : ]
:
)
. (
.
.
: [19 : ] :
. ( )
: [85 : ]
.
37
.
.
: [ : ] :
.
:
: [ : ] ...
:
.
.
.
.
38
« »
. « »
. « » .1
.2
.3
. .4
.
.5
.
.6
.7
39
:
[104-101 : ]
. :
:
. :
. :
. :
. :
( )
( )
( ) ( ) .
( )
40
.
.
( )
.
. ( ) ( )
.
[ ]
.
[3 : ] ... : .
. .
" "
.
.
.
!
.
:
41
.1
.
.2
.
.3
.
.4
.
.5
.
.
.6
.
42
.
( )
.
43
.
: .1
( - - - - )
.2
.3
.4
.5
44
:
[41-39 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. ( )
. :
( ) ( )
. ( )
( )
( ).
45
.
. :
.
:
.
.
.
46
.
-
.
.
. :
47
: .1
( - - - - )
. .2
.3
.
. .4
. .5
48
:
[ - : ]
. :
:
:
:
:
:
. :
.
( )
49
. .
( )
( ) ( ) .
.
.
.
. :
.
.
50
.
": .
( )
"
:
":
: .(2) "
.
:
.
.
.
. -
. -
51
" " " "
.
" ":
(1)
.
.
:
: .[ : ]
: .
. : .[ : ]
: " ":
2
.
.
)
(3)
(
. -
./ -
. / -
52
:
(1)
. : «... »
»:
(2)
«...
(3)
»:
(4)
«...
:
: .
. -
. -
. -
. -
53
.
:
( )
- ( ) -
(1)
.
.
(2)
] :
: [ :
. ( )
( ) ( ) :
.
.
-
":
. -
. -
54
(1)
".
(2)
.
.
: ":
(3)
"
." ":
.
(4)
" ":
": .
: (5)
"...
. :
. ( )
. / -
. / -
. -
. / . -
. / -
55
:
.
.
. .1
. .2
.3
.4
.5
. .6
. .7
56
:
[30-26 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
( )
( )
( ) .
.
57
) ( )
. .(
( )
( ) .
.
.
. :
.
:
! : .
.
.
(1)
. " ":
./ -
58
.
.
.
.
)
"(
"
.
.
.
.
. (1)
« »:
»:
) : (2)
«
(
.
. -
. –
59
:
.
: .
:
.
.
.
60
.
.
.
: .1
( - - - - - )
.2
.3
. .4
. .5
61
:
[39-36 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
:
. :
. :
. :
.( )
) . .
(
62
.
. !
.
:
.
:
. [ : ]
.
.
.
.
.
. :
63
:
.
!
.
.
.
.
.
.
: .1
{ - – - - - }
. .2
. .3
. .4
.5
64
:
[ - : ]
. :
:
. :
. :
. :
. :
. :
.
( )
65
.
.
:
.
! [ : ]
.
66
.
.
« »
.
":
" ." :
." :
.
.
67
: .1
{ }
.2
( ) .3
.
. .4
.5
.6
68
:
[ - : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
69
.
.
( )
( )
. .
...
:
.« »
»:
(1)
.«!
. -
70
.
: .
.
.
(1)
: "... ":
.
. -
71
":
( )
: "
.
!
.
.
:
.
.
.
.
: ." ":
.
. -
72
: ." "
.
: .1
{ - - - - - - }
.2
.3
. .4
. .5
. « » .6
. .7
.
. .8
.
. .9
73
:
[15-13 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
( )
: : ( ) .
.( ) :
.
.
.
74
.
.
": .
: (1)
"
.
« »
»: .
» (2)
«
.
(3)
. « »
. -
. -
( )-
!
75
.
.
:
:
.
:
.
.
( )
!
.
76
.
. .
.
.
:
.
.
.
.
.
.
.
. .1
.2
. .3
.4
.
.5
.6
77
:
[67-63 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
. :
: . ( )
.
.
.
78
!
« »
.
.
..
.
..
.
79
: .
:
: [37 : ]
( ) ( )
.
-
.
.
. : :
1
.
.
. -
80
.
:
.
.
.
( )
81
.
.
.
:
{ - - - - - - }
.1
.2
. .3
. .4
. .5
( )
.
82
:
[31-30 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
( )
.
( )
83
( )
.
.
-
.
.
.
:
..
.
.
.
84
.
:
.
.
.
85
.
:
.
:
.
! :
.
86
:
. :
.
.
.
.
:
{ - - - - }
.1
.2
.3
.4
.5
.6
87
:
[16-1 : ]
. :
. :
. :
. . :
. :
. :
. :
. :
. .
. .
!
! . .
. . ( )
.
. .
88
.
:
.
.
.
. .
. .
.
.
.
.
.
.
.
{ }
.
89
.
:
.
:
- – !
!
: " ":
.
.
" "
90
.
:
.
.
- - .
: .1
{ - - - - - - }
.2
.3
.4
.
.5
.6
" " " " .7
.
91
:
[105-102 : ]
. :
. :
. :
. :
. :
. :
.
.
92
.
.
.
.
. .
":
.".
.
" .
(1)
. "
. -
93
.
: :
.
94
.
.
:
(1)
.
.
" "
.
.
.( ) -
95
.
: .1
{ - - - - }
.2
.
.3
.
.4
.5
... .6
96