‫جغرافﻴـه‬

‫وزارت معارف‬
‫صﻨف ‪9‬‬

‫جغرافﻴـه صـنف ‪9‬‬

‫‪1399‬‬
‫ﻫـ ‪ .‬ش‬
 ‫سرود ملی‬
‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬
‫هر بچی ي‪ ３‬قهرمـــــان دى‬
‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬
‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬
‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬
‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه يان‬
‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬
‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬
‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬
‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬
‫کور د سول‪ ３‬کور د تورې‬
‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬
‫د پښـــتــون او هـــــزاره وو‬
‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬
‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬
‫دا ه‪５‬ــــــواد به تل ځلي‪８‬ي‬
‫په ســـينــه ک‪ ３‬د آســـيـــا به‬
‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬
 ‫وزارت معارف‬

‫جغرافﻴه‬
‫صﻨف ﻧﻬم‬

‫أ‬
‫اﻟﻒ‬
 ‫ﻣشخصات‌کتاب‬
‫‪------------------------------------------------------‬‬
‫ﻣضﻤﻮن‪‌:‬جغرافﻴﻪ‬
‫ﻣؤﻟفان‪‌:‬گروه مؤلفان کتابﻫاى درسﻰ دﻳپارتمنت جغرافﻴﺔ نصاب تعلﻴمﻰ‬
‫وﻳراستاران‪‌:‬اعضاى دﻳپارتمنت وﻳراستارى و اﻳدﻳت زبان درى‬
‫صﻨف‪‌:‬نﻬم‌‬
‫زبان‌ﻣتﻦ‪‌:‬درى‬
‫اﻧکشاف‌دﻫﻨده‪‌:‬رﻳاست عمﻮمﻰ انکشاف نصاب تعلﻴمﻰ و تألﻴف کتب درسﻰ‬
‫ﻧاشر‪‌:‬رﻳاست ارتباط و آگاﻫﻰ عامﺔ وزارت معارف‬
‫سال‌چاپ‪ 1399‌:‬ﻫجرى شمسﻰ‬
‫اﻳﻤﻴﻞ‌آدرس‪‌curriculum@moe.gov.af‌‌:‬‬
‫‪------------------------------------------------------‬‬
‫حق طبع‪ ،‬تﻮزﻳع و فروش کتابﻫاى درسﻰ براى وزارت معارف جمﻬﻮرى اسﻼمﻰ‬
‫افغانستان محفﻮظ است‪ .‬خرﻳد و فروش آن در بازار ممنﻮع بﻮده و با متخلفان برخﻮرد‬
‫قانﻮنﻰ صﻮرت مﻰگﻴرد‪.‬‬

‫ب‬
 ‫پﻴام وزﻳر معارف‬

‫اﻗرأ باسﻢ ربﻚ‬

‫سپاس و حﻤد بﻴﻜران آﻓرﻳدﮔار ﻳﻜتاﻳﻰ را ﻛﻪ بر ﻣا ﻫستﻰ بخﺸﻴد و ﻣا را از ﻧﻌﻤت بزرگ خﻮاﻧدن و‬
‫ﻧﻮﺷتﻦ برخﻮردار ساخت‪ ،‬و درود بﻰپاﻳان بر رسﻮل خاتﻢ‪ -‬حﻀرت ﻣحﻤد ﻣﺼﻄﻔﻰ ﻛﻪ ﻧخستﻴﻦ‬
‫پﻴام اﻟﻬﻰ بر اﻳﺸان «خﻮاﻧدن» است‪.‬‬
‫چﻨاﻧچﻪ بر ﻫﻤﻪﮔان ﻫﻮﻳداست‪ ،‬سال ‪ 1397‬خﻮرﺷﻴدى‪ ،‬بﻪ ﻧام سال ﻣﻌارف ﻣسﻤﻰ ﮔردﻳد‪ .‬بدﻳﻦ ﻣﻠحﻮظ‬
‫ﻧﻈام تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت در ﻛﺸﻮر ﻋزﻳز ﻣا ﺷاﻫد تحﻮﻻت و تﻐﻴﻴرات بﻨﻴادﻳﻨﻰ در ﻋرﺻﻪﻫاى ﻣختﻠﻒ‬
‫خﻮاﻫد بﻮد؛ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻣتﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻛتاب‪ ،‬ﻣﻜتب‪ ،‬اداره و ﺷﻮراﻫاى واﻟدﻳﻦ‪ ،‬از ﻋﻨاﺻر ﺷشﮔاﻧﻪ و اساسﻰ ﻧﻈام‬
‫ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان بﻪ ﺷﻤار ﻣﻰروﻧد ﻛﻪ در تﻮسﻌﻪ و اﻧﻜﺸاف آﻣﻮزش و پرورش ﻛﺸﻮر ﻧﻘش ﻣﻬﻤﻰ‬
‫را اﻳﻔا ﻣﻰﻧﻤاﻳﻨد‪ .‬در چﻨﻴﻦ برﻫﺔ سرﻧﻮﺷتساز‪ ،‬رﻫبرى و خاﻧﻮادة بزرگ ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان‪ ،‬ﻣتﻌﻬد بﻪ‬
‫اﻳجاد تحﻮل بﻨﻴادى در روﻧد رﺷد و تﻮسﻌﻪ ﻧﻈام ﻣﻌاﺻر تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت ﻛﺸﻮر ﻣﻰباﺷد‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻴﻦرو‪ ،‬اﺻﻼح و اﻧﻜﺸاف ﻧﺼاب تﻌﻠﻴﻤﻰ از اوﻟﻮﻳتﻫاى ﻣﻬﻢ وزارت ﻣﻌارف پﻨداﺷتﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ راستا‪ ،‬تﻮجﻪ بﻪ ﻛﻴﻔﻴت‪ ،‬ﻣحتﻮا و ﻓراﻳﻨد تﻮزﻳﻊ ﻛتابﻫاى درسﻰ در ﻣﻜاتب‪ ،‬ﻣدارس و ساﻳر‬
‫ﻧﻬادﻫاى تﻌﻠﻴﻤﻰ دوﻟتﻰ و خﺼﻮﺻﻰ در ﺻدر برﻧاﻣﻪﻫاى وزارت ﻣﻌارف ﻗرار دارد‪ .‬ﻣا باور دارﻳﻢ‪،‬‬
‫بدون داﺷتﻦ ﻛتاب درسﻰ باﻛﻴﻔﻴت‪ ،‬بﻪ اﻫداف پاﻳدار تﻌﻠﻴﻤﻰ در ﻛﺸﻮر دست ﻧخﻮاﻫﻴﻢ ﻳاﻓت‪.‬‬
‫براى دستﻴابﻰ بﻪ اﻫداف ذﻛرﺷده و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ ﻧﻈام آﻣﻮزﺷﻰ ﻛارآﻣد‪ ،‬از آﻣﻮزﮔاران و ﻣدرسان‬
‫دﻟسﻮز و ﻣدﻳران ﻓرﻫﻴختﻪ بﻪﻋﻨﻮان تربﻴت ﻛﻨﻨدهﮔان ﻧسﻞ آﻳﻨده‪ ،‬در سراسر ﻛﺸﻮر احتراﻣاﻧﻪ تﻘاﺿا‬
‫ﻣﻰﮔردد تا در روﻧد آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ و اﻧتﻘال ﻣحتﻮاى آن بﻪ ﻓرزﻧدان ﻋزﻳز ﻣا‪ ،‬از ﻫﻴچ‬
‫ﻧﻮع تﻼﺷﻰ درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳده و در تربﻴت و پرورش ﻧسﻞ ﻓﻌال و آﮔاه با ارزشﻫاى دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻠﻰ و تﻔﻜر‬
‫اﻧتﻘادى بﻜﻮﺷﻨد‪ .‬ﻫر روز ﻋﻼوه بر تجدﻳد تﻌﻬد و حس ﻣسؤوﻟﻴت پذﻳرى‪ ،‬با اﻳﻦ ﻧﻴت تدرﻳس راآﻏاز‬
‫ﻛﻨﻨد‪ ،‬ﻛﻪ در آﻳﻨدة ﻧزدﻳﻚ ﺷاﮔردان ﻋزﻳز‪ ،‬ﺷﻬروﻧدان ﻣؤثر‪ ،‬ﻣتﻤدن و ﻣﻌﻤاران اﻓﻐاﻧستان تﻮسﻌﻪﻳاﻓتﻪ‬
‫و ﺷﻜﻮﻓا خﻮاﻫﻨد ﺷد‪.‬‬
‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ از داﻧش آﻣﻮزان خﻮب و دوست داﺷتﻨﻰ بﻪ ﻣثابﻪ ارزﺷﻤﻨدترﻳﻦ سرﻣاﻳﻪﻫاى ﻓرداى ﻛﺸﻮر‬
‫ﻣﻰخﻮاﻫﻢ تا از ﻓرﺻتﻫا ﻏاﻓﻞ ﻧبﻮده و در ﻛﻤال ادب‪ ،‬احترام و اﻟبتﻪ ﻛﻨجﻜاوى ﻋﻠﻤﻰ از درس ﻣﻌﻠﻤان‬
‫ﮔراﻣﻰ استﻔادة بﻬتر ﻛﻨﻨد و خﻮﺷﻪ چﻴﻦ داﻧش و ﻋﻠﻢ استادان ﮔراﻣﻰ خﻮد باﺷﻨد‪.‬‬
‫در پاﻳان‪ ،‬از تﻤام ﻛارﺷﻨاسان آﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨدان تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت و ﻫﻤﻜاران ﻓﻨﻰ بخش ﻧﺼاب‬
‫تﻌﻠﻴﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ در تﻬﻴﻪ و تدوﻳﻦ اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ ﻣجداﻧﻪ ﺷباﻧﻪ روز تﻼش ﻧﻤﻮدﻧد‪ ،‬ابراز ﻗدرداﻧﻰ‬
‫ﻛرده و از بارﮔاه اﻟﻬﻰ براى آنﻫا در اﻳﻦ راه ﻣﻘدس و اﻧسانساز ﻣﻮﻓﻘﻴت استدﻋا دارم‪.‬‬
‫با آرزوى دستﻴابﻰ بﻪ ﻳﻚ ﻧﻈام ﻣﻌارف ﻣﻌﻴارى و تﻮسﻌﻪﻳاﻓتﻪ‪ ،‬و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ اﻓﻐاﻧستان آباد و ﻣترﻗﻰ‬
‫داراى ﺷﻬروﻧدان آزاد‪ ،‬آﮔاه و ﻣرﻓﻪ‪.‬‬
‫دﻛتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻰ‬
‫وزﻳر ﻣﻌارف‬
‫ج‬
 ‫جغرافﻴﺔ صنف نهم‬

‫صفحات‬ ‫عنوان‬ ‫فصل اول‬

‫درس اول‪.........................‬ﻣﻮﻗﻌﻴت و حدود اربﻌﻪ ﻗاره اﻓرﻳﻘا‪3.................................‬ـ‪4‬‬
‫درس دوم‪........................................‬جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ ـ ﻛﻮﻫا‪5...............................‬ـ‪6‬‬
‫‪7.............................................‬ـ‪10‬‬ ‫درس سﻮم‪..........................................‬درﻳاﻫا‬
‫درس چﻬارم‪.......................................‬حﻮزة ﻛاﻧﮕﻮ‪11.........................................‬ـ‪14‬‬
‫درس پﻨجﻢ‪.......................................‬جﻬﻴﻞﻫا ‪15.................................................‬ـ‪16‬‬
‫درس ﺷﺸﻢ‪......................................‬بحﻴرهﻫا‪17....................................................‬ـ‪20‬‬
‫درس ﻫﻔتﻢ‪.......................................‬ﻫـ خﻠﻴجﻫا‪21..............................................‬ـ‪22‬‬
‫درس ﻫﺸتﻢ‪ .....................................‬اﻗﻠﻴﻢ‪23.......................................................‬ـ‪24‬‬
‫درس ﻧﻬﻢ‪.........................................‬ساحات ﻣختﻠﻒ اﻗﻠﻴﻤﻰ‪25...........................‬ـ‪28‬‬
‫درس دﻫﻢ‪.......................................‬جﻐراﻓﻴاى سﻴاسﻰ‪29......................................‬ـ‪32‬‬
‫درس ﻳازدﻫﻢ ‪..................................‬جﻐراﻓﻴاى بﺸرى‪33.......................................‬ـ‪36‬‬
‫درس دوازدﻫﻢ‪..................................‬دﻳﻦ و زبان‪37.............................................‬ـ‪38‬‬
‫درس سﻴزدﻫﻢ ‪................................‬جﻐراﻓﻴاى اﻗتﺼادى‪ ،‬اﻟﻒ ـ زراﻋت و ﻣاﻟدارى‪39.‬ـ‪40‬‬
‫درس چﻬاردﻫﻢ‪..................................‬ب ) ﻣﻌادن و ﺻﻨاﻳﻊ‪41...............................‬ـ‪42‬‬
‫درس پاﻧزدﻫﻢ ‪.....................................‬جﻐراﻓﻴاى ﻣﻮاﺻﻼتﻰ‪43.............................‬ـ‪44‬‬
‫درس ﺷاﻧزدﻫﻢ‪..................................‬حﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﻃرﻳﻖ آبﻫا‪45.....................‬ـ‪46‬‬
‫خﻼﺻﺔ ﻓﺼﻞ اول‪47.................................................................................................‬‬
‫جدول بﻌﻀﻰ ﻣﺸخﺼات جﻐراﻓﻴاﻳﻰ ﻛﺸﻮرﻫاى ﻣستﻘﻞ ﻗارة اﻓرﻳﻘا‪49-48 ......................................‬‬

‫د‬
 ‫فصل دوم‬
‫آستراﻟﻴا ‪50.............................................................................................................‬‬
‫درس ﻫﻔدﻫﻢ ‪.................................‬ﻣﻮﻗﻌﻴت‪ ،‬اﻟﻒ‪ ،‬حدود اربﻌﻪ‪51...........................‬‬
‫ب ـ ﻛﺸﻒ آستراﻟﻴا‪54-51....................................‬‬
‫درس ﻫژدﻫﻢ‪.......................................‬جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ‪ ،‬اﻟﻒ) ﻛﻮهﻫا‪58-55.............‬‬
‫درس ﻧزدﻫﻢ‪.........................................‬ب) درﻳاﻫا‪60-59 .......................................‬‬
‫درس بﻴستﻢ‪..........................................‬ج) جﻬﻴﻞﻫا‪62-61.......................................‬‬
‫درس بﻴست وﻳﻜﻢ‪.................................‬د) اﻗﻠﻴﻢ‪64-63............................................‬‬
‫درس بﻴست و دوم ‪............................‬جﻐراﻓﻴاى سﻴاسﻰ آستراﻟﻴا‪66-65......................‬‬
‫درس بﻴست و سﻮم‪..............................‬جﻐراﻓﻴاى بﺸرى‪68-67..................................‬‬
‫درس بﻴست و چﻬارم‪.............................‬دﻳﻦ و زبان‪70-69........................................‬‬
‫درس بﻴست و پﻨجﻢ‪..............................‬جﻐراﻓﻴاى اﻗتﺼادى‪74-71............................‬‬
‫درس بﻴست و ﺷﺸﻢ‪..............................‬ﻣﻌادن و ﺻﻨاﻳﻊ ‪76-75.............................‬‬
‫درس بﻴست و ﻫﻔتﻢ‪ ..............................‬جﻐراﻓﻴاى ﻣﻮاﺻﻼتﻰ‪78-77..........................‬‬
‫درس بﻴست وﻫﺸتﻢ‪..............................‬اﻗﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪80-79.............................................‬‬
‫درس بﻴست و ﻧﻬﻢ‪................................‬وﺿﻊ اﻗتﺼادى‪82-81....................................‬‬
‫درس سﻰ ام‪.........................................‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‪86-83............................................‬‬
‫درس سﻰ و ﻳﻜﻢ‪..................................‬اﻧتارﻛتﻴﻜا (ﻗﻄب جﻨﻮب) ‪88-87...................‬‬
‫خﻼﺻﺔ ﻓﺼﻞ دوم ‪89...............................................................................................‬‬
‫اﺻﻄﻼحات‪91-90..................................................................................................‬‬

‫ه‬
 ‫اﻓرﻳﻘا‬
‫اﻓرﻳﻘا‬
‫ﻓصﻞ اول‬ ‫‌ﻣﻨجﻤد شﻤالﻰ‬
‫ﻮس‌‌‌‬
‫ا‌لﻲ‌‌‌‬
‫‌‌‌‌‌‌اقﻴاﻧ‬
‫‌‌‌‌‌‌شﻤ‬
‫امريکا‌‬ ‫‌‌کﻨقل سﻤﻨد‌‌ر‬
‫شمالي‬
‫شﻤالﻰ‬ ‫آسﻴـــــــا‬
‫‌‬ ‫اقيانوس‬ ‫ا‌‌ر‌‌و‌‌پــا‬
‫آسﻴـــــــا‬
‫اﻣرﻳکا‬ ‫دﻳترانﻪ‬ ‫اروپا‬
‫حﻴره م‬
‫اطلس‬ ‫ﻴ‬
‫ب مديترانه‬
‫آرام‌‌‬
‫اقﻴاﻧﻮس‌‌‬ ‫‌‬ ‫اقﻴاﻧﻮس‬
‫آرام‌‌‬
‫‌ ‌‬ ‫اطلس‬ ‫‌‬
‫سﻤﻨدرآرام‬
‫افريقاافر يقا‬
‫سﻤﻨدر‬
‫آرام‬ ‫‌‬
‫سﻤﻨدر‬
‫امريکا‬
‫اقيانوس هند‬
‫جنوبي‬

‫أ ست‬
‫جنوبی‬ ‫د هند سمندر‬

‫رالي‬
‫اسات‬
‫امريکا‬

‫راليا‬
‫ﻣﻮقعﻴت‌قارة‌افرﻳقا‌در‌ﻧقشﺔ‌جﻬان‬
‫در‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌ﻣشاﻫده‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓصﻞ ﻣﻰخﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻮقعﻴت‌و‌حدود‌اربعﺔ‌قارة‌افرﻳقا‬
‫جغرافﻴاى‌طبﻴعﻰ‬
‫کﻮه‌ﻫا‬
‫‌درﻳاﻫا‬
‫‌جﻬﻴل‌ﻫا‬
‫‌بحﻴره‌ﻫا‬
‫‌خلﻴج‌ﻫا‬
‫‌اقلﻴﻢ‌‬
‫‌‌‌‌جغرافﻴاى‌سﻴاسﻰ‬
‫‌جغرافﻴاى‌بشرى‬
‫‌جغرافﻴاى‌اقتصادى‬
‫جغرافﻴاى‌ﻣﻮاصﻼتﻰ‬

‫‪1‬‬
 ‫اﻫداف ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻓصﻞ‬
‫تﻮﻗﻊ ﻣﻰرود تا شاﮔردان ﻋزﻳز بﻪ اﻫداف ﻋﻠﻤﻰ ذﻳﻞ در اﻳﻦ ﻓصﻞ ﻧاﻳﻞ آﻳﻨد‪:‬‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻬﻤترﻳﻨکﻮه‌ﻫا‌در‌قارة‌افرﻳقا‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌درﻳاﻫا‪‌،‬جﻬﻴل‌ﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫاى‌افرﻳقا‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌سﻴاسﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌بشرى‌قارة‌افرﻳقا‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌اقتصادى‌(زراعت‌و‌ﻣالدارى‪‌،‬ﻣعادن‪‌،‬صﻨعت‌و‌تجارت)‌قارة‌افرﻳقا‬
‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌قارة‌افرﻳقا‬

‫شاﮔردان ﻋزﻳز ﻣﻰتﻮاﻧﻨد‬

‫ﻣﻬارت ﻫاى ذﻳﻞ را در اﻳﻦ ﻓصﻞ ﻛسب ﻧﻤﻮده و بﻴاﻣﻮزﻧد‪:‬‬
‫ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌را‌روي‌ﻧقشﻪ‌تعﻴﻴﻦ‌ﻧﻤاﻳﻨد‬
‫ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻣﻤالک‌افرﻳقاﻳﻰ‌را‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻨد‬
‫ترکﻴب‌قﻮﻣﻰ‌و‌اجتﻤاعﻰ‌ﻧفﻮس‌قارة‌افرﻳقا‌را‌بﻴان‌کﻨﻨد‬
‫وضعﻴت‌اقتصادى‌قارة‌افرﻳقا‌را‌بﻴان‌کﻨﻨد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‌‌‬ ‫‌‌‌‬
‫‌‌‌درس‌اول‌‌‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴت و حدود اربﻌﺔ ﻗارة اﻓرﻳﻘا‬

‫بحر‌اتﻼﻧتﻴک‬
‫اﻣرﻳکا‌شﻤالﻰ‬ ‫اروپا‬
‫بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‬ ‫آسﻴا‬

‫کاﻧال‌سﻮﻳز‬
‫آبﻨاى‌جبل‌الطارق‬
‫بحﻴره‌سرخ‬
‫‌آبﻨاى‌باب‌الﻤﻨدب‬
‫بحر‌آرام‬

‫افرﻳقا‬

‫اﻣرﻳکا‌جﻨﻮبﻰ‬ ‫بحر‌ﻫﻨد‬
‫آسترالﻴا‬

‫اﻧتارکتﻴکا‬

‫ﻣﻮقعﻴت‌قارة‌افرﻳقا‬

‫‌‌‌‌‌آﻳا‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴد‌کﻪ‌ﻧژاد‌سﻴاه‌وست‌بﻴشتر‌در‌کدام‌قارة‌جﻬان‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد؟‬

‫بﻪ‌شکل‌باﻻ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬قارة‌افرﻳقا‌در‌جﻨﻮب‌براعظﻢ‌اروپا‌و‌غرب‌براعظﻢ‌آسﻴا‌بﻴﻦ‌بحر‌‌ﻫﻨد‪‌،‬‬
‫اقﻴاﻧﻮس‌ اطلس‌ (اتﻼﻧتﻴک)‌ و‌ بحﻴرة‌ ﻣدﻳتراﻧﻪ‪ ‌،‬ﻣﻴان‌ ‪ ‌36‬درجﺔ‌ عرض‌البلد‌ شﻤالﻰ‪ ‌34 ‌،‬درجﺔ‌‬
‫عرض‌البلد‌جﻨﻮبﻰ‌‪‌18‬درجﻪ‌طﻮل‌البلد‌غربﻰ‌و‌‪‌53‬درجﻪ‌طﻮل‌البلد‌شرقﻰ‌واقع‌شده‌است‌کﻪ‌در‌‬
‫‌حدود‌ بﻴش‌از‌ﻳک‌ پﻨجﻢ‌کل‌ ﻣساحت‌جﻬان‌را‌در‌ بر‌ ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌،‬حال‌ آن‌کﻪ‌تﻤام‌ﻣساحت‌زﻣﻴﻦ‬
‫(خشکﻪ‌و‌آب‌ﻫاى‌روى‌زﻣﻴﻦ)‌‪‌510.100.000‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌تخﻤﻴﻦ‌ﻧﻤﻮده‌‌اﻧد‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌ساحﻪ‪‌،‬حدود‌‬
‫ﻳک‌سﻮم‌آن‪‌،‬ﻳعﻨﻰ‌‪‌148.6‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌را‌خشکﻪ‌و‌حدود‌‪‌361.5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌را‌آب‌‌‬
‫تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد‪.‬‬
‫قارة‌افرﻳقا‌از‌لحاظ‌ﻣساحت‌بعد‌از‌آسﻴا‌و‌اﻣرﻳکا‌بﻪ‌درجﺔ‌سﻮم‌قرار‌دارد‌کﻪ‌ﻣساحت‌آن‌‪‌30‬‬
‫ﻣﻴلﻴﻮن‌ کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ است‪ ‌.‬ﻧفﻮس‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ در‌ سال‌ ‪ ‌2017‬ﻣﻴﻼدى‌ بﻴش‌ از‌ ‪ ‌1.25‬ﻣﻴلﻴارد‌ ﻧفر‌‬
‫ﻣﻰ‌رسﻴد‪.‬‬
‫‌ﻣﻮقعﻴت‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌داده‌و‌حدود‌اربعﺔ‌آن‌‌را‌بﻴان‌کﻨﻴد‪.‬‬
‫‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌شﻤال‌بﻪ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‪‌،‬از‌شرق‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد‌و‌بحﻴرة‌سرخ‌واز‌جﻨﻮب‌بﻪ‌‬

‫‪3‬‬
 ‫آب‌ﻫاى‌ﻣشترک‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌(اتﻼﻧتﻴک)‌و‌بحر‌ﻫﻨد‌ﻣحدود‌است‪‌.‬بﻪ‌طرف‌غرب‌آن‌اقﻴاﻧﻮس‌‬
‫اطلس‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬حفر‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ارتباط‌آبﻰ‌ﻣﻴان‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌بحﻴرة‌سرخ‌را‌بﻪ‌وجﻮد‌‬
‫آورده‌است‪‌.‬براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌چﻬار‌طرف‌‬
‫تﻮسط‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌ﻣحصﻮر‌شده‌‬
‫و‌بﻪ‌صﻮرت‌ﻳک‌جزﻳره‌در‌آﻣده‌است‪‌.‬‬
‫‌ اﻳﻦ‌ قاره‌ از‌ ﻧاحﻴﺔ‌ شﻤال‌غربﻰ‌ تﻮسط‌‬
‫آبﻨاى‌ بارﻳک‌ جبل‌الطارق‌ از‌ قارة‌ اروپا‌‬
‫جدا‌ شده‌ است‌ و‌ آبﻨاى‌ باب‌الﻤﻨدب‌ و‌‬
‫بحﻴرة‌سرخ‌در‌شﻤال‌شرق‌آن‌را‌از‌آسﻴا‌‬
‫جدا‌ﻣﻰ‌سازد‪.‬‬

‫‌ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌قارة‌افرﻳقا‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌در‌صﻨف‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌از‌روى‌ﻧقشﻪ‌حدود‌اربعﻪ‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌‬
‫جغرافﻴاﻳﻰ‌افرﻳقا‌را‌طﻰ‌سﻮال‌و‌جﻮاب‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬حفر‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ارتباط‌آبﻰ‌را‌ﻣﻴان‌کدام‌بحﻴره‌ﻫا‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است؟‬
‫‪-2‬کاﻧال‌سﻮﻳز‌در‌کدام‌قسﻤت‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬
‫‪-3‬قارة‌آسﻴا‌از‌افرﻳقا‌تﻮسط‌کدام‌آبﻨا‌جدا‌شده‌است؟‌جﻮاب‌درست‌آن‌را‌‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌تان‌‬
‫حلقﻪ‌کﻨﻴد‪.‬‬
‫الف)‌آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ب)آبﻨاى‌باب‌الﻤﻨدب‬
‫ج)‌آبﻨاى‌بﻴرﻳﻨگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌د)‌آبﻨاى‌درداﻧﻴل‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌ترسﻴﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌در‌ضﻤﻦ‌بگﻮﻳﻨد‌کﻪ‌کدام‌آبﻨاﻫا‌‬
‫افرﻳقا‌را‌از‌اروپا‌و‌آسﻴا‌جدا‌ﻣﻰ‌سازد‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‌‌‬
‫‌‌‌درس‌دوم‌‬
‫جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‬

‫رخ‬
‫ة‌س‬
‫ﻴر‬
‫سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‬

‫بح‬
‫کﻮه‌ﻫاى‌فﻮتاجالﻮن‬ ‫کﻮه‌ﻫاى‌تبستﻰ‬ ‫ﻳا‌ارتباط‬
‫((راﻳﻨﻮى)‌‬
‫کﻮه‌ﻫاى‌گﻴﻨﻪ‬ ‫خ‬
‫لﻴج‬

‫‌ارتفاعات‬
‫افرﻳقا‌شرقﻰ‬

‫ﻧﻤاﻳﻰ‌از‌صحراى‌اعظﻢ‌افرﻳقا‬ ‫ﻧقشﺔ‌طبﻴعﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬
‫کدام‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣشﻬﻮر‌در‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارﻧد؟‬

‫بﻪ‌شکل‌باﻻى‌صفحﻪ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬قارة‌افرﻳقا‌از‌لحاظ‌ساختار‌جغرافﻴاﻳﻰ‌داراى‌کﻨاره‌ﻫاى‌صاف‌و‌‬
‫بدون‌برﻳده‌گﻰ‌ﻫاى‌زﻳاد‌است‌و‌از‌اﻳﻦ‌سبب‌است‌کﻪ‌در‌اﻳﻦ‌شبﻪ‌جزﻳره‌ﻫا‌و‌خلﻴج‌ﻫاى‌بزرگ‌آن‌طﻮرى‌‬
‫کﻪ‌در‌آسﻴا‌و‌اﻣرﻳکاى‌شﻤالﻰ‌وجﻮد‌دارد‌دﻳده‌ﻧﻤﻰ‌شﻮد؛‌اﻣا‌داخل‌اﻳﻦ‌قاره‌از‌فﻼت‌ﻫاى‌وسﻴعﻰ‌تشکﻴل‌‬
‫گردﻳده‌کﻪ‌اطراف‌آن‌‌را‌کﻮه‌ﻫاى‌بلﻨد‌بﻪ‌خصﻮص‌از‌طرف‌شرق‌ﻣحاصره‌کرده‌است؛‌ولﻰ‌روى‌ﻫﻢ‌رفتﻪ‌‬
‫کﻮه‌ﻫا‌و‌چﻴﻦ‌‌خﻮرده‌گﻰ‌ﻫا‌در‌اﻳﻦ‌قاره‌کﻢ‌است‪.‬‬

‫ﻛﻮه ﻫا‬
‫کﻮه‌ﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌قارة‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‌در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌با‌ارتفاع‌بﻴش‌از‌‪‌4000‬‬
‫ﻣتر‌با‌سلسلﻪ‌ﻫاى‌ﻣتﻮازى‌ساحلﻰ‌کﻪ‌دﻧبالﺔ‌کﻮه‌ﻫاى‌آپﻴﻨﻴﻦ‌در‌اﻳتالﻴا‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌و‌در‌ﻣﻴان‌بحﻴرة‌‬
‫ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌صحراى‌بزرگ‌واقع‌شده‌اﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌از‌تﻮﻧس‌شروع‌شده‌بﻪ‌استقاﻣت‌غرب‌اﻣتداد‌دارد‌و‌‬
‫بﻪ‌ﻧام‌کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‌ﻣرکزى‪‌،‬اطلس‌ساحلﻰ‌و‌اطلس‌کﻮچک‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬کﻮه‌ﻫاى‌گﻴﻨﻪ‌در‌شﻤال‌غرب‌‬

‫‪5‬‬
 ‫خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌ﻣﻮازى‌بﻪ‌ساحل‌قرار‌گرفتﻪ‌‌اﻧد‪‌.‬بلﻨدترﻳﻦ‌ارتفاعات‌اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌کﻮى‌ﻫا‌(فﻮتاجالﻮن)‌در‌غرب‌‬
‫است‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪1500‬ﻣتر‌ارتفاع‌دارد‪‌.‬ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌در‌شرق‌افرﻳقا‪‌،‬اراضﻰ‌ﻣرتفع‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌‬
‫سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌گردد؛‌ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌در‌شرق‌جﻬﻴل‌وﻳکتﻮرﻳا‌ارتفاعات‌افرﻳقاى‌شرقﻰ‌قرار‌‬
‫داشتﻪ‌کﻪ‌ارتفاع‌کﻴﻨﻴا‌بﻪ‌‪‌5199‬ﻣتر‌و‌کلﻴﻤاﻧجارو‌بﻪ‌‪‌5895‬ﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬
‫‌‌‌کﻮه‌ﻫاى‌تبستﻰ‌ازکﻮه‌ﻫاى‌دﻳگر‌افرﻳقا‌است‌کﻪ‌در‌ﻧﻮاحﻰ‌صحراﻳﻰ‌واقع‌شده‪‌،‬بلﻨدترﻳﻦ‌قلﺔ‌‬
‫آن‌ﻫاى‌بﻪ‌ﻧام‌اﻣﻰ‌قﻮسﻰ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‌و‌از‌سطح‌بحر‌در‌حدود‌‪‌3500‬ﻣتر‌ارتفاع‌دارد‪‌.‬‬
‫‪‌-‬صحراي‌بزرگ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌در‌کدام‌قسﻤت‌اﻳﻦ‌قاره‌قرار‌دارد؟‬
‫‌ﻧقاط‌صحراﻳﻰ‌کﻪ‌در‌شﻤال‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌بﻪ‌ﻧام‌صحراى‌اعظﻢ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬رﻳگستان‌ﻫاى‌‬
‫بزرگ‌جﻬان‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌کﻪ‌اکثر‌ﻧقاط‌آن‌قابل‌زراعت‌ﻧﻤﻰ‌باشد‪‌.‬ﻧقاط‌ساحلﻰ‌افرﻳقا‌بﻪ‌دلﻴل‌‬
‫ﻼ‪‌:‬شﻤال‌ﻣصر‪‌،‬شﻤال‌لﻴبﻴا‪‌،‬شﻤال‌الجزاﻳر‌و‌‬ ‫ﻧزدﻳکﻰ‌بﻪ‌بحر‌ساحات‌زراعتﻰ‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد؛‌ﻣث ً‬
‫ﻫﻤچﻨان‌سﻮاحل‌جﻨﻮب‌شرق‌آن‌ﻧقاط‌حاصلخﻴز‌زراعتﻰ‌را‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‪‌.‬سﻮاحل‌شرقﻰ‌آن‌‬
‫در‌اﻣتداد‌کشﻮر‌سﻮﻣالﻰ‌و‌ﻣﻮزﻣبﻴق‌ساحات‌زراعتﻰ‌ﻣﻬﻤﻰ‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌روى‌ﻣطالب‌عﻤدة‌درس‌با‌ﻫﻢ‌بحث‌و‌گفتگﻮ‌‬
‫کﻨﻨد‌و‌ﻧتﻴجﻪ‌را‌پﻴش‌روى‌صﻨف‌ارائﻪ‌دارﻧد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬بلﻨدترﻳﻦ‌ارتفاعات‌خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌در‌غرب‌چﻪ‌ﻧام‌دارد؟‬
‫‪‌-2‬کﻮﻫستان‌اطلس‌در‌کجا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬
‫‪‌-3‬در‌شرق‌قارة‌افرﻳقا‌کدام‌سطح‌ﻣرتفع‌قرار‌دارد؟‬
‫‪-4‬کﻮه‌ﻫاي‌تبستﻲ‌در‌کجاي‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌قارة‌افرﻳقا‌در‌درس‌اول‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌تان‌تکﻤﻴل‌کﻨﻴد‌و‌بﻪ‌سؤاﻻت‌زﻳر‌‬
‫جﻮاب‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫‪‌-1‬سلسلﻪ‌کﻮﻫﻲ‌کﻪ‌در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌قرار‌گرفتﻪ‌است‌چﻪ‌ﻧام‌دارد؟‬
‫‪‌-2‬ﻧام‌قلﻪ‌ﻫاي‌بلﻨد‌افرﻳقا‌را‌بﻨﻮﻳسﻴد‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫‌‌ ‌‌درس‌سﻮم‌‬
‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ درﻳاﻫا‬

‫ارتقاعات‬
‫فﻮتاجالﻮن‬

‫ﻣد‬
‫درﻳاﻫاى‌ﻣشﻬﻮرافرﻳقا‬
‫درﻳا‌ﻫاى‌افرﻳقا‌‌در‌کدام‌حﻮزه‌ﻫا‌ﻣﻮقعﻴت‌داشتﻪ‌و‌در‌حﻴات‌اقتصادى‌و‌زراعتﻰ‌آن ‌براعظﻢ‌چﻪ‌اﻫﻤﻴت‌دارد؟‬

‫ﻧقشﺔ‌ درﻳاﻫاى‌ افرﻳقا‌ را‌ ﻧگاه‌ کﻨﻴد؛‌ چﻮن‌ خط‌ استﻮا‌ از‌ وسط‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ ﻣﻰ‌گذرد‌ بﻨابراﻳﻦ‌‬
‫بارﻧده‌گﻰ‌‌در‌ساحﺔ‌استﻮاﻳﻰ‌آن‌خﻴلﻰ‌زﻳاد‌است‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌جﻬت‌درﻳاﻫاى‌زﻳادى‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌‬
‫جرﻳان‌دارد‌کﻪ‌ﻫﻤﻪ‌پر‌از‌آب‌و‌طﻮﻻﻧﻰ‌استﻨد‌اﻣا‌بﻨابر‌جرﻳان‌تﻨد‌و‌عﻤق‌کﻢ‌آب‪‌،‬درﻳاﻫاى‌آن‌قابل‌‬
‫کشتﻰ‌راﻧﻰ‌ﻧﻴستﻨد‪‌‌.‬‬
‫‌‌‌‌‌‬
‫‌حﻮزه‌ﻫاي‌آبگﻴر‌افرﻳقا‌کدام‌ﻫا‌اﻧد؟‬
‫حﻮزه‌ﻫاى‌آبگﻴر‌افرﻳقا‌را‌ﻣﻰ‌تﻮان‌بﻪ‌طﻮر‌ذﻳل‌دستﻪ‌بﻨدى‌کرد‪:‬‬
‫‪‌-1‬درﻳاﻫاى‌حﻮزة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ؛‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬درﻳاى‌ﻧﻴل‪.‬‬
‫‪‌-2‬درﻳاﻫاى‌حﻮزة‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬درﻳاى‌کاﻧگﻮ‪‌،‬ﻧاﻳجﻴر‪‌،‬سﻨﻴگال‌و‌اُراﻧژ‪.‬‬
‫‪‌-3‬درﻳاﻫاى‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد؛‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬زاﻣبﻴزى‪.‬‬
‫‪‌-4‬درﻳا‌ﻫاى‌‌حﻮزة‌‌بستﻪ‌کﻪ‌در‌رﻳگستان‌ﻫاى‌صحراى‌بزرگ‌جذب‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد؛‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬شارى‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‌درﻳاى ﻧﻴﻞ‬
‫از‌ﻣعروف‌ترﻳﻦ‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‌است‌کﻪ‌کشﻮر‌ﻣصر‌را‌در‌قطار‌کﻬﻦ‌ترﻳﻦ‌کشﻮرﻫاى‌جﻬان‌قرار‌داده‌‬
‫است‪‌.‬ﻫﻴرودوت‌ﻣؤرخ‌ﻳﻮﻧاﻧﻰ‌ﻣﻰ‌ﻧﻮﻳسد‪‌:‬کﻪ‌«ﻣصر‌تحفﺔ‌ﻧﻴل‌است‪‌».‬وادى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌ساحﺔ‌وسﻴعﻰ‌‬
‫است‌کﻪ‌از‌جاﻧب‌شرق‌و‌غرب‌بﻪ‌واسطﺔ‌دشت‌ﻫا‌ﻣحدود‌شده‌است‪‌.‬قسﻤت‌اعظﻢ‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌‬
‫وادى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌و‌دلتاى‌آن‌تﻤرکز‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌کﻪ‌‪‌6695‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‌از‌جﻬﻴل‌‬
‫وﻳکتﻮرﻳا‌والبرت‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‌بﻪ‌استقاﻣت‌شﻤال‌جرﻳان‌دارد‌و‌تﻨﻬا‌در‌ساحﺔ‌قاﻫره‌و‌ساحﺔ‌اسﻮان‪‌،‬‬
‫سرزﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌زراعتﻰ‌را‌آبﻴارى‌ﻣﻰ‌کﻨد‪.‬‬
‫ﻧقشﺔ‌درﻳاى‌ﻧﻴل‬

‫‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫ﻧﻴل‌در‌ﻣصب‌خﻮد‌در‌حصﺔ‌اسکﻨدرﻳﻪ‌در‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌دلتاﻫاى(‪‌)Deltas‬بزرگﻰ‌را‌‌ﻧﻴز‌ﻣﻰ‌سازد‪‌.‬‬
‫خاک‌ رسﻮبﻰ‌ وادى‌ ﻧﻴل‌ در‌ زراعت‌ و‌ پاﻳﻪ‌گذارى‌ تﻤدن‌ بشرى‪ ‌،‬ﻣردم‌ آن‌ حﻮزه‌ را‌ ﻳارى‌ ﻧﻤﻮده‌‬
‫است‪‌.‬در‌ﻣصر‌تقرﻳباً‌باران‌ﻫﻴچ‌ﻧﻤﻰ‌بارد؛‌اﻣا‌بﻪ‌خاطر‌اﻳﻦ‌کﻪ‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻰ‌کافﻰ‌از‌طرﻳق‌زراعت‌‬
‫‌بﻪ‌ دست‌ آﻳد‌ بﻪ‌ آب‌ زﻳاد‌ ضرورت‌ است؛‌ پس‌ براي‌ ﻧاﻳل‌ شدن‌ بﻪ‌ اﻳﻦ‌ ﻫدف‪ ‌،‬باﻻى‌ درﻳاى‌ ﻧﻴل‌‬
‫بﻨدﻫاﻳﻲ‌اعﻤارگردﻳده‌است؛‌چﻨان‌کﻪ‌در‌ساحﺔ‌اسﻮان‪‌،‬بﻨد‌اسﻮان‌در‌سال‌‪1971‬م‪‌.‬ساختﻪ‌شده‌کﻪ‌‬
‫بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻣصﻨﻮعﻰ‌جﻬان‌را‌تشکﻴل‌داده‌است‪‌.‬‬
‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‌‬

‫ساحﺔ‌سﻴﻨا‬
‫اسکﻨدرﻳﻪ‬

‫بﻨداسﻮان‬
‫ﻣ‬
‫دغا‬
‫سکر‬

‫‪9‬‬
 ‫از‌آب‌بﻨد‌ﻣتذکره‌در‌آبﻴارى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌زراعتﻰ‌استفادة‌خﻮب‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌.‬عﻼوه‌بر‌آن‌جلﻮ‌‬
‫آب‌خﻴزى‌ﻫاي‌خطرﻧاک‌گرفتﻪ‌شده‌و‌سبب‌تﻮلﻴد‌برق‌ﻧﻴز‌گردﻳده‌است؛‌ﻫﻤچﻨان‌فاﻳدة‌اقتصادى‌‬
‫درﻳاى‌ﻧﻴل‌اﻳﻦ‌است‌کﻪ‌ﻫﻢ‌بﻨد‌باﻻى‌آن‌ساختﻪ‌شده‌و‌ﻫﻢ‌کشﻮر‌ﻣصر‌و‌سﻮدان‌ﻫر‌دو‌از‌آب‌آن‌‬
‫براى‌آبﻴارى‌استفاده‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫ﻣعاوﻧﻴﻦ‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاي‌ﻧﻴل‌سفﻴد‌و‌ﻧﻴل‌آبﻰ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌درﻳا‌تا‌ﻣرکز‌کشﻮر‌سﻮدان‌بﻪ‌‬
‫ﻧام‌ﻧﻴل‌سفﻴد‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬در‌اﻳﻨجا‌با‌ﻣعاون‌دوﻣﻰ‌خﻮد‌بﻪ‌ﻧام‌ﻧﻴل‌آبﻰ‌کﻪ‌از‌کﻮه‌ﻫاى‌حبشﻪ‌سرچشﻤﻪ‌‬
‫‌گرفتﻪ‌است‪‌،‬ﻳکجا‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬آب‌ﻧﻴل‌سفﻴد‌در‌طﻮل‌جرﻳان‌خﻮد‌بﻪ‌بخارات‌تبدﻳل‌شده‌و‌آب‌آن‌کﻢ‌‬
‫ﻣﻰ‌شﻮد‌بﻨابرآن‌آب‌ﻧﻴل‌آبﻰ‌در‌حجﻢ‌آب‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌رول‌عﻤده‌ﻳﻲ‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌باﻻى‌ﻣﻮضﻮعات‌زﻳر‌با‌ﻫﻢ‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌بعداً‌‬
‫ﻧﻤاﻳﻨدة‌ﻫر‌گروه‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌تشرﻳح‌ﻧﻤاﻳد‪.‬‬
‫«حﻮزه‌ﻫاي‌آبگﻴر‌براعظﻢ‌افرﻳقا‪‌،‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌و‌ﻣعاوﻧﻴﻦ‌آن‌و‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‪‌».‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪-1‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌کدام‌قسﻤت‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌زﻳاد‌است؟‬
‫‪‌-2‬کدام‌بﻨد‌بر‌روي‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌اعﻤار‌شده‌است؟‌آن‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-3‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌چﻪ‌ﻣفاد‌اقتصادى‌دارد؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫از‌روي‌ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‪‌،‬در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌خﻮد‌ﻧقشﻪ‌را‌رسﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧام‌درﻳاﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌‬
‫افرﻳقا‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌آن‌ﻫا‌را‌بﻨﻮﻳسﻴد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‌‌ ‌‌‬
‫‌‌ ‌‌‬
‫‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درس‌چﻬارم‬
‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حﻮزة ﻛاﻧﮕﻮ‬

‫ﻣﻨظرة‌جﻨگل‌ﻫاى‌استﻮاﻳﻰ‬
‫چرا‌ ساحﺔ‌ حﻮزة‌ کاﻧگﻮ‌ را‌ افرﻳقاي‌ سبز‌ ﻧﻴز‌ ﻣﻰ‌گﻮﻳﻨد؟‬

‫حﻮزة‌ بزرگ‌ دﻳگر‌ افرﻳقا‌ عبارت‌ از‌ حﻮزة‌ کاﻧگﻮ‌ است‌ کﻪ‌ جﻨگﻼت‌ بزرگ‌ استﻮاﻳﻰ‌ در‌‬
‫آﻧجا‌بﻪ‌طﻮر‌طبﻴعﻰ‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬گرﻣاى‌شدﻳد‌و‌باران‌ﻫاى‌فراوان‪‌،‬جﻨگل‌ﻫاى‌اﻧبﻮﻫﻰ‌را‌در‌آن‌‬
‫‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‌و‌ساحﺔ‌رشد‌گﻴاﻫان‌آن‌ﻫرگز‌ﻣتﻮقف‌ﻧﻤﻰ‌شﻮد‪‌.‬بﻪ‌اﻳﻦ‌قسﻤت‌افرﻳقا‪‌،‬سبز‌‬
‫ﻣﻰ‌گﻮﻳﻨد‌و‌رشد‌درختان‌در‌آﻧجا‌در‌حدى‌است‌کﻪ‌گاﻫﻰ‌ارتفاع‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‪‌50‬ﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬
‫درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌کﻪ‌از‌شرق‌بﻪ‌استقاﻣت‌غرب‌جرﻳان‌دارد‌ساحﺔ‌افرﻳقاى‌استﻮاﻳﻰ‌را‌در‌برﻣﻰ‌گﻴرد‌‬
‫و‌از‌طرﻳق‌بستر‌بارﻳکﻰ‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬‬
‫ﻧﻮاحﻰ‌ﻣرکزى‌و‌شﻤالﻰ‌آن‌از‌جﻨگل‌ﻫاى‌باراﻧﻰ‌پﻮشﻴده‌شده‌و‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌طﻮر‌‬
‫پراگﻨده‌و‌دور‌از‌ﻫﻢ‌قرار‌دارد‌و‌ﻣردم‌ﻣحل‌بﻪ‌کشاورزى‌ﻣحدود‌و‌کﻮچک‌ﻣصروف‌اﻧد‪.‬‬
‫درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌از‌جﻨﻮب‌شرق‌کشﻮر‌زاﻳر‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‌و‌بﻪ‌طﻮل‪‌4370‬کﻴلﻮﻣتر‌ابتدا‌بﻪ‌طرف‌‬
‫شﻤال‌و‌بعد‌بﻪ‌سﻤت‌غرب‌جرﻳان‌داشتﻪ‪‌،‬با‌آب‌زﻳاد‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬اﻳﻦ‌درﻳا‌در‌ابتداي‌‬
‫جرﻳان‌خﻮد‌بﻪ‌ﻧام‌لﻮاﻻبا‌(‪‌)Lualaba‬ﻳاد‌شده‌و‌با‌ﻣعاوﻧﻴﻦ‌خﻮد‌‪‌1.8‬حصﺔ‌خاک‌افرﻳقا‌را‌در‌بر‌‬
‫گرفتﻪ‌است‪.‬‬
‫طﻮل‌درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌از‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌کﻤتر‪‌،‬اﻣا‌حجﻢ‌آب‌آن‌زﻳادتر‌است‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌کﻪ‌حﻮزة‌آبگﻴر‌آن‌‬

‫‪11‬‬
 ‫در‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌دارد‪‌،‬در‌تﻤام‌سال‌باران‌ﻣﻰ‌بارد‌و‌از‌آب‌پر‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬در‌قسﻤت‌فﻮقاﻧﻰ‌جرﻳان‌‬
‫خﻮد‌آبشارﻫا‌را‌ﻧﻴز‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‪.‬‬
‫‪-‬درﻳاي‌کاﻧگﻮ‌از‌لحاظ‌طﻮل‌و‌حجﻢ‌آب‌با‌درﻳاي‌ﻧﻴل‌چﻪ‌تفاوت‌دارد؟‬
‫درﻳاى ﻧاﻳجﻴر‬
‫ﻳکﻰ‌از‌پرآب‌ترﻳﻦ‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌گردد‪‌.‬درﻳاى‌ﻧاﻳجﻴر‌در‌جﻨﻮب‌غرب‪‌،‬باعث‌سرسبزى‌‬
‫کشﻮرﻫاى‌گﻴﻨﻪ‌و‌ساحل‌عاج‌گردﻳده‌است‪.‬‬
‫دلتاى‌عظﻴﻢ‌رود‌ﻧاﻳجﻴر‌بخش‌عﻤدة‌ﻧفت‌خﻴز‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌کﻪ‌در‌ساحﺔ‌«‪»Port Harcourt‬پﻮرت‌‬
‫ﻫارکﻮرت)‌ﻣتﻤرکز‌شده‌است‪‌.‬‬
‫بخش‌غربﻰ‌درﻳاى‌ﻧاﻳجﻴر‌کﻪ‌بﻪ‌طﻮل‌‪‌4000‬کﻴلﻮﻣتر‌از‌ارتفاعات‌سﻴرالﻴﻮن‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﺔ‌بعد‌از‌عبﻮر‌از‌‬
‫کشﻮر‌ﻣالﻰ‌وارد‌کشﻮر‌ﻧاﻳجﻴرﻳا‌شده‌و‌در‌خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪.‬‬
‫درﻳاى زاﻣبزى‬
‫درﻳاى‌زاﻣبزى‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪‌2500‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‌از‌شﻤال‌غرب‌زاﻣبﻴا‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‪‌،‬بﻪ‌طرف‌‬
‫جﻨﻮب‌جرﻳان‌ﻣﻲ‌ﻳابد‪.‬‬
‫قسﻤت‌اعظﻢ‌اﻳﻦ‌حﻮزه‌را‌فﻼت‌ﻣرتفعﻰ‌کﻪ‌‌بﻴشتر‌پﻮشﻴده‌از‌علفزار‌است‌فرا‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬اﻳﻦ‌درﻳا‌‬
‫از‌شﻤال‌بﻪ‌جﻨﻮب‌جرﻳان‌دارد‌و‌باﻵخره‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬‬
‫درﻳاى‌زاﻣبزى‌در‌خط‌السﻴر‌خﻮد‌آبشارﻫاﻳﻰ‌را‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‌کﻪ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌را‌آبشار‌‬
‫وﻳکتﻮرﻳا‌گﻮﻳﻨد‪‌.‬‬
‫درﻳاى سﻨﻴﮕال‬
‫اﻳﻦ‌درﻳا‌در‌کشﻮر‌سﻨﻴگال‌در‌افرﻳقاى‌غربﻰ‌و‌در‌شرق‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌‬
‫اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪.‬‬
‫‌درﻳاى‌سﻨﻴگال‌‪1200‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‪‌.‬‬
‫درة‌سﻨﻴگال‌ﻧﻴز‌از‌ﻣراکز‌عﻤدة‌‌ﻣسکﻮﻧﻰ‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬‬
‫ﻣﻮجﻮدﻳت‌درﻳا‌ﻫا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌سبب‌رطﻮبت‪‌،‬سرسبزى‪‌،‬شادابﻰ‌و‌حاصل‌خﻴزى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌‬
‫زراعتﻰ‌گردﻳده‌است‪‌.‬‬
‫ﻫﻤچﻨان‌وجﻮد‌اﻳﻦ‌درﻳاﻫا‌باعث‌جذب‌و‌جا‌دادن‌تعداد‌زﻳادي‌از‌ﻧفﻮس‌در‌اطراف‌خﻮد‌گردﻳده‌‬
‫کﻪ‌اﻳﻦ‌ﻧﻴز‌سبب‌پﻴداﻳش‌تﻤدن‌ﻫاي‌باشکﻮه‌و‌کﻬﻦ‌در‌طﻮل‌تارﻳخ‌شده‌است‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫‌‌‬
‫‌‌درس‌چﻬارم‬

‫‌ درﻳاﻫاى‌ افرﻳقا‌ در‌ فصل‌ بﻬار‌ طغﻴاﻧﻰ‌ ﻣﻲ‌شﻮﻧد؛‌ اﻣا‌ خﻮشبختاﻧﻪ‌ اکﻨﻮن‌ ﻣسﻴر‌ سﻴﻼبﻰ‌ آن‌ﻫا‌ تا‌‬
‫حدودى‌تحت‌کﻨترول‌در‌آﻣده‌است‪.‬‬

‫درﻳاى‌سﻨﻴگال‌‬

‫‪13‬‬
 ‫پل‌باﻻى‌درﻳاى‌زاﻣبزى‌ﻣﻴان‌کشﻮرﻫاى‌زاﻣبﻴا‌و‌زﻣبابﻮى‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫‌شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد؛‌سپس‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌اﻳﻦ‌کﻪ‌چرا‌درﻳا‌ﻫاى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌‬
‫در‌طﻮل‌سال‌پر‌از‌آب‌و‌سﻴﻼبﻰ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌‬
‫ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬تاثﻴرات‌درﻳاﻫاي‌افرﻳقا‌را‌بر‌آب‌و‌ﻫﻮا‌و‌اقتصاد‌اﻳﻦ‌قاره‌تﻮضﻴح‌دﻫﻴد‪‌.‬‬
‫‪‌-2‬اﻫﻤﻴت‌درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌را‌در‌چﻪ‌ﻣﻰ‌بﻴﻨﻴد؟‬
‫‪‌-3‬درﻳاى‌سﻨﻴگال‌از‌چﻪ‌اﻫﻤﻴت‌عﻤده‌ﻳﻰ‌برخﻮردار‌است؟‬
‫‪‌-5‬درﻳاي‌ﻧاﻳجﻴر‌چﻪ‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌دارد؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻣعلﻮﻣات‌تان‌را‌در‌بارة‌درﻳاﻫاي‌افرﻳقا‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣختصر‌ﻧﻮشتﻪ‌و‌در‌صﻨف‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫‌‌‬
‫‌‌‌درس‌پﻨجﻢ‬
‫جﻬﻴﻞﻫا‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻮمخلﻴج‌بﻤبﻪ‬
‫سل‬
‫ج‌‬
‫خلﻴ‬
‫مدﻳترانﻪ‬
‫خلﻴج فابس‬
‫خلﻴج سدرا‬ ‫خط سرطان‬

‫رخ‬
‫س‬‫حﻴره‬
‫خلﻴج عدن‬

‫ب‬
‫خلﻴج‌فﻮل‬

‫خلﻴج ‪－‬ﻴنﻪ‬ ‫خط استﻮا‬

‫بحر اتﻼنتﻴک‬
‫خلﻴج‌والﻮﻳس‬
‫خط جدي‬
‫خلﻴج‌ل‬
‫ﻮدرﻳتس‬ ‫خلﻴج انتﻮن ژبل‬
‫خلﻴج‌‬
‫سﻨت‌اگﻮ‬
‫خلﻴج سنت ﻫلنا‬ ‫ستﻴﻦ‬

‫ﻣﻨظرﻳﻰ‌‌از‌‌ﻳک‌جﻬﻴل‌افرﻳقاﻳﻰ‬ ‫‌راجع‌بﻪ‌جﻬﻴل‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد‌و‌از‌جﻬﻴل‌چﻪ‌استفاده‌ﻣﻰ‌شﻮد؟‬

‫در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌جﻬﻴل‌ﻫاى‌خُ رد‌و‌بزرگ‌زﻳادي‌وجﻮد‌دارد‪‌،‬کﻪ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌عبارت‌از‌جﻬﻴل‌‬
‫وﻳکتﻮرﻳا‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌حد‌فاصل‌را‌ﻣﻴان‌کشﻮرﻫاى‌تاﻧزاﻧﻴا‌و‌ﻳﻮگﻨدا‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌و‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌‬
‫آن‌ﻫا‌جﻬﻴل‌ﻧگاﻣﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌کشﻮر‌بﻮتسﻮاﻧا‌قرار‌دارد‪.‬‬
‫‌از‌آب‌جﻬﻴل‌ﻫا‌براى‌ﻧﻮشﻴدن‌و‌غذاى‌حﻴﻮاﻧات‌استفاده‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬بعضﻰ‌از‌جﻬﻴل‌ﻫا‌ﻧﻤک‌ساز‌است‌و‌‬
‫وقتﻰ‌کﻪ‌آب‌جﻬﻴل‌تبخﻴر‌شد‌ﻧﻤک‌آن‌تﻪ‌ﻧشﻴﻦ‌ﻣﻰ‌شﻮد؛‌ﻫﻤچﻨان‌زﻣاﻧﻰ‌کﻪ‌پرﻧده‌گان‌از‌ﻳک‌ﻣﻨطقﻪ‌‬
‫بﻪ‌ﻣﻨطقﺔ‌دﻳگر‌ﻣﻬاجرت‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌،‬در‌ﻣسﻴر‌راه‌‌از‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫا‌و‌آب‌آن‌استفاده‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌‌.‬تﻮسط‌‬
‫واترپﻤپ‌ﻫاى‌بزرگ‌از‌آب‌جﻬﻴل‌ﻫا‌در‌سرسبزى‌ﻣﻨاطق‌ساحل‌آن‌ﻫا‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌ﻣﻰ‌آﻳد‪‌.‬اﻳﻦ‌‬
‫جﻬﻴل‌ﻫا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌باعث‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣدن‌رطﻮبت‌ﻣحلﻰ‌ﻣﻨطقﻪ‌ﻧﻴز‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌کﻪ‌آن‌ﻣﻨطقﻪ‌را‌‬
‫تاحدى‌از‌حالت‌خشکﻰ‪‌،‬ﻧجات‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد‪‌.‬اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫا‌اکثراً‌در‌جﻨﻮب‌شرق‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌کﻪ‌‬
‫ساحﺔ‌تکتﻮﻧﻴکﻰ‌اﻳﻦ‌براعظﻢ‌را‌واﻧﻤﻮد‌ﻣﻰ‌سازﻧد‪.‬‬
‫ﻫﻤان‌طﻮرى‌کﻪ‌گفتﻪ‌شد‌ﻣﻬﻤرﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫاى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌عبارت‌از‌جﻬﻴل‌وﻳکتﻮرﻳا‌(‪‌)Victoria‬‬
‫ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌حد‌فاصل‌بﻴﻦ‌کشﻮر‌تاﻧزاﻧﻴا‌و‌ﻳﻮ‌گﻨدا‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌و‌شﻬرﻫاى‌بزرگ‌ﻧﻴز‌‬

‫‪15‬‬
 ‫در‌طراف‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬﻴل‌ساختﻪ‌شده‌اﻧد‪‌.‬‬
‫در‌ﻧقشﺔ‌طبﻴعﻰ‌‌ﻣﻲ‌بﻴﻨﻴد‌کﻪ‌جﻬﻴل‌ﻧﻴاسا‌‪‌‌Nayasa‬و‌ﻣاﻻوى‌در‌شﻤال‌کشﻮر‌ﻣﻮزﻣبﻴق‌و‌در‌شرق‌‬
‫کشﻮر‌ﻣاﻻوي‪‌،‬جﻬﻴل‌تاﻧگاﻧﻴکا‪‌،‬در‌غرب‌کشﻮر‌تاﻧزاﻧﻴا‪‌،‬جﻬﻴل‌البرت‌(‪ ‌)Albert‬در‌غرب‌کشﻮر‌‬
‫ﻳﻮگﻨدا‪‌،‬جﻬﻴل‌رودولف(‪‌)Rudolf‬در‌شﻤال‌غرب‌کﻴﻨﻴا‪‌،‬جﻬﻴل‌چاد‌(‪ ‌)Chad‬در‌کشﻮر‌چاد‪‌،‬جﻬﻴل‌‬
‫تاﻧا(‪‌)Tana‬در‌اﻳتﻮپﻴا‌و‌جﻬﻴل‌ﻧگاﻣﻰ(‪‌)Ngami‬در‌کشﻮر‌بﻮتسﻮاﻧا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌جﻬﻴل‌ﻫا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬‬
‫ﻧتﻴجﺔ‌ﻣباحثﺔ‌خﻮد‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬بزرگترﻳﻦ‌و‌کﻮچکترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫاى‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-2‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌جﻬﻴل‌ﻫا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻪ‌فاﻳده‌دارد؟‬
‫‪‌-3‬جﻬﻴل‌ﻧگاﻣﻰ‌در‌کدام‌کشﻮر‌‌ﻣﻮقعﻴت‌‌دارد؟‌جﻮاب‌درست‌آن‌را‌‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌‌تان‌‬
‫وصل‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫اﻳتﻮپﻴا‬

‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌ سﻮﻣاﻟﻰ‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫جﻬﻴﻞ ﻧﮕاﻣﻰ‬

‫بﻮتسﻮاﻧا‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ساحﻞ ﻋاج‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌تﻤام‌جﻬﻴل‌ﻫا‌را‌روى‌آن‌ﻧشان‌داده‌‪‌‌ ،‬رﻧگ‌آﻣﻴزى‌‬
‫ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‌‌‌‌‌‌‌‌درس‌ششﻢ‬ ‫‌‬
‫بحﻴرهﻫا‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫تصﻮﻳرى‌از‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌‬
‫راجع‌بﻪ‌بحﻴره‌ﻫاى‌افرﻳقا‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد‌و‌ﻣردم‌افرﻳقا‌‌از‌بحﻴره‌چﻪ‌استفاده‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد؟‬

‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌ساختﻤان‌اراضﻰ‌و‌سﻮاحلﻲ‌کﻪ‌دارد‪‌،‬داراى‌بحﻴره‌ﻫاى‌زﻳاد‌ﻧﻤﻰ‌باشد‪‌.‬اﻳﻦ‌‬
‫براعظﻢ‌داراى‌دو‌بحﻴرة‌ﻣﻬﻢ‌است‌کﻪ‌از‌آن‌ﻫا‌براى‌عبﻮر‌و‌ﻣرور‌کشتﻰ‌ﻫاى‌تجارتﻰ‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌‬
‫ﻣﻰ‌آﻳد‪‌،‬ﻫﻤچﻨان‌ازﻣﻮقعﻴت‌بحﻴره‌ﻫا‌پرﻧده‌گان‌ﻣﻬاجرى‌کﻪ‌در‌فصل‌ﻫاى‌ﻣختلف‌سال‌از‌ﻳک‌جا‌‬
‫بﻪ‌جاى‌دﻳگر‌ﻣﻬاجرت‌ﻣﻰ‌کﻨد‌بﻪ‌حﻴث‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻣشخص‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌ﻣﻰ‌آورﻧد‌و‌عﻼوه‌بر‌آن‌‬
‫ازحﻴﻮاﻧاتﻰ‌کﻪ‌بر‌روى‌آب‌قرار‌دارﻧد‌تغذﻳﻪ‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌.‬ﻣردﻣاﻧﻲ‌کﻪ‌در‌سﻮاحل‌بحﻴره‌ﻫا‌زﻧده‌گﻰ‌دارﻧد‌‬
‫باﻣاﻫﻰ‌گﻴرى‌ﻣعﻴشت‌خﻮد‌را‌تأﻣﻴﻦ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫‪ -1‬بحﻴرة ﻣدﻳتراﻧﻪ‬
‫در‌ شﻤال‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ بحﻴرة‌ ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ ﻣﻮقعﻴت‌ دارد‌ کﻪ‌ بزرگ‌ترﻳﻦ‌ بحﻴرة‌ جﻬان‌ ﻣﻰ‌باشد‪ ‌.‬ﻣساحت‌ آن‌‬
‫‪‌2.966.000‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌و‌عﻤﻴق‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آن‌‪‌4330‬ﻣتر‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬‬
‫اﻳﻦ‌بحﻴره‌از‌طرف‌جﻨﻮب‌شرق‌تﻮسط‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌بﻪ‌بحﻴرة‌احﻤر‌(سرخ)‌وصل‌گردﻳده‌است‌و‌‬
‫از‌طرف‌غرب‌تﻮسط‌آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌بﻪ‌بحر‌اطلس‌(اتﻼﻧتﻴک)‌پﻴﻮست‌بﻮده‌و‌راه‌بزرگ‌تجارتﻰ‌‬
‫را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬کشﻮرﻫاﻳﻰ‌کﻪ‌در‌اطراف‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪‌،‬داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌‬
‫و‌ﻫﻮاى‌گﻮارا‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫‪ -2‬بحﻴرة احﻤر(سرخ)‬
‫بحﻴرة‌ احﻤر‌ (سرخ)‌ در‌ شﻤال‌شرق‌ افرﻳقا‌ ﻣﻮقعﻴت‌ دارد‌ کﻪ‌ از‌ قسﻤت‌ شﻤال‌ تﻮسط‌ کاﻧال‌ سﻮﻳز‌ بﻪ‌ بحﻴرة‌‬
‫ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻣتصل‌است‌و‌از‌قسﻤت‌جﻨﻮب‌شرق‌تﻮسط‌آبﻨاى‌باب‌الﻤﻨدب‌بﻪ‌خلﻴج‌عدن‌پﻴﻮست‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬ﻣساحت‌‬
‫اﻳﻦ‌بحﻴره‌‪‌438.000‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌است‪‌.‬اﻳﻦ‌بحﻴره‌آب‌بسﻴار‌شﻮر‌‌دارد‌کﻪ‌قابل‌ﻧﻮشﻴدن‌ﻧﻤﻰ‌باشد؛‌ﻫﻤچﻨان‌شدت‌‬
‫تبخﻴر‌در‌آﻧجا‌بﻪ‌حد‌اعظﻤﻰ‌ﻣﻰ‌باشد؛‌زﻳرا‌در‌دو‌سﻤت‌تﻮسط‌صحراﻫاى‌بزرگ‌ﻣحاط‌است‪.‬‬

‫تصﻮﻳرى‌از‌بحﻴرة‌احﻤر(سرخ)‬

‫‪18‬‬
 ‫‌‌‌‌‌‌‌‌درس‌ششﻢ‬

‫ﻣﻌﻠﻮﻣات اضاﻓﻲ‬
‫ﻛاﻧال سﻮﻳز‪ :‬فردﻳﻨاﻧد‌دولﻴسپس‌ﻣﻬﻨدس‌فراﻧسﻮى‌کﻨدن‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌را‌طرح‌ﻧﻤﻮد‪‌.‬کار‌احداث‌اﻳﻦ‌کاﻧال‌در‌‬
‫سال‌‪1856‬م‪‌.‬شروع‌و‌در‌سال‌‪1869‬م‪‌.‬پاﻳان‌ﻳافت‌و‌در‌ﻣاه‌ﻧﻮاﻣبر‌‪1869‬م‌افتتاح‌گردﻳد‪‌.‬اﻣتﻴاز‌‪‌99‬سالﺔ‌آن‌بﻪ‌ﻳک‌‬
‫شرکت‌بﻴﻦ‌الﻤللﻰ‌کﻪ‌در‌آن‌فراﻧسﻪ‪‌،‬اﻧگلستان‌و‌بعضﻰ‌از‌ﻣﻤالک‌دﻳگر‌اروپاﻳﻰ‌سﻬﻴﻢ‌بﻮدﻧد‌داده‌شد‌کﻪ‌ﻣرکز‌‬
‫آن‌در‌پارﻳس‌بﻮد‪‌.‬طﻮل‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌از‌پﻮرت‌سعﻴد‌در‌کﻨار‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌تا‌سﻮﻳز‪‌،‬ﻳعﻨﻰ‌کﻨار‌بحﻴرة‌سرخ‌‪‌161‬‬
‫کﻴلﻮﻣتر‪‌،‬عرض‌قابل‌استفادة‌آن‌‪‌60‬ﻣتر‌و‌عﻤق‌آن‌‪‌12‬ﻣتر‌است‪.‬‬

‫از‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌کشتﻰ‌ﻫاﻳﻲ‌تا‌بﻪ‌ظرفﻴت‌‪‌60‬ﻫزار‌تﻦ‌شب‌و‌روز‌عبﻮر‌کرده‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧد‪‌80‌.‬فﻴصد‌‬
‫‌تبادلﺔ‌اﻣﻮال‌و‌کاﻻ‌ﻫاى‌تجارتﻰ‌بﻴﻦ‌آسﻴا‌و‌اروپا‌ازکاﻧال‌سﻮﻳز‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌‪15‬فﻴصد‌تجارت‬
‫‌بﻴﻦ‌الﻤللﻰ‌جﻬان‌را‌احتﻮا‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌.‬کاﻧال‌سﻮﻳز‌در‌کشﻮر‌ﻣصر‌حفر‌گردﻳده‌است‪‌.‬و‌در‌سال‌‪1956‬م‪‌.‬‬
‫از‌طرف‌دولت‌ﻣصر‌ﻣلﻰ‌اعﻼن‌شد‪.‬‬

‫ﻧﻤاﻳﻰ‌از‌کاﻧال‌سﻮﻳز‬

‫‪19‬‬
 ‫ﻧﻤاﻳﻰ‌دﻳگر‌‌از‌کاﻧال‌سﻮﻳز‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌بحﻴره‌ﻫا‌ﻣباحثﻪ‌ﻧﻤﻮده‌‬
‫و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌در‌کدام‌قسﻤت‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬
‫‪‌-2‬بحﻴرة‌سرخ‌(احﻤر)‌در‌شﻤال‌تﻮسط‌کدام‌کاﻧال‌بﻪ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌وصل‌شده‌است؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌رسﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌را‌روى‌آن‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫‌‌‌درس‌ﻫفتﻢ‬ ‫‌‌‌‌‌‬
‫خﻠﻴجﻫا‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫خلﻴ‬
‫ج‌تﻮﻧس‬
‫ﻮمخلﻴج‌بﻤبﻪ‬
‫سل‬
‫راﻧﻪ‬ ‫ج‌‬
‫ﻣدﻳت‬ ‫خلﻴ‬
‫ﻴرة‌‬
‫بح‬

‫رخ‬
‫ة‌س‬
‫ﻴر‬
‫بح‬
‫خلﻴج‌فﻮل‬

‫خلﻴج‌والﻮﻳس‬

‫خلﻴج‌ل‬
‫ﻮدرﻳتس‬
‫خ‬
‫لﻴج‌سﻨت‬
‫‌اگﻮستﻴﻦ‬

‫ﻧقشﺔ‌خلﻴج‌ﻫاى‌افرﻳقا‬ ‫‌کدام‌خلﻴج‌ﻫا‌در‌اطراف‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‬
‫‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌بﻪ‌سبب‌عدم‌وجﻮد‌برﻳده‌گﻰ‌ﻫاى‌زﻳاد‪‌،‬تعداد‌خلﻴج‌ﻫا‌زﻳاد‌ﻧﻴست‪‌.‬ﻣﻬﻤرﻳﻦ‌‬
‫خلﻴج‌ﻫاى‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬‬
‫‌خلﻴج‌عدن‌(‪‌)‌Aden‬در‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقا‌کﻪ‌جزء‌خلﻴج‌ﻫاى‌آسﻴا‌ﻧﻴز‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫‌خلﻴج‌فﻮل‌‌(‪‌)‌Foul‬در‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقا‌کﻪ‌در‌بحﻴرة‌سرخ‌(احﻤر)‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫‌خلﻴج‌سﻮﻳز(‌‪‌)‌Suez‬کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬
‫‌‌‌‌چرا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌خلﻴج‌ﻫاي‌زﻳاد‌وجﻮد‌ﻧدارد؟‬
‫خلﻴج‌ﻫاى‌شﻤال‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬‬
‫خلﻴج‌سلﻮم‌(‪‌،)Salum‬خلﻴج‌بﻤبﻪ‌(‪‌،)Bamba‬خلﻴج‌سدرا‌‌(‪‌،) ‌Sidra‬خلﻴج‌قابس(‪‌)Qabis‬و‌خلﻴج‌‬
‫تﻮﻧس‌(‪)Tunis‬کﻪ‌در‌شﻤال‌افرﻳقا‌در‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪.‬‬
‫خلﻴج‌ﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬‬
‫خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌(‌‪‌،)‌Guinea‬خلﻴج‌والﻮﻳس‌(‌‪‌،)‌Walvis‬خلﻴج‌لﻮدرﻳتس‌(‌‪‌)‌Luderits‬و‌خﻴلج‌سﻨت‌ﻫلﻨا‌‬ ‫‌‬
‫(‪‌)‌Saint Helena‬کﻪ‌از‌جﻤلﻪ‪‌،‬خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌خلﻴج‌قارة‌افرﻳقا‌است‌و‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌خلﻴج‌‬
‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌عبارت‌از‌خلﻴج‌سﻮﻳز‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬‬
‫خلﻴج‌ﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌در‌اطراف‌جزﻳرة‌ﻣدغاسکر‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌‌‌‌‌‌:‬‬

‫‪21‬‬
 ‫خلﻴج‌سﻨت‌اگﻮستﻴﻦ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌جزﻳرة‌ﻣدغاسکر‌و‌خلﻴج‌آﻧتﻮن‌ژﻳل‌(‪‌)Anton gil‬در‌‬
‫‌‬
‫شﻤال‌شرق‌جزﻳرة‌ﻣدغاسکر‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌از‌روى‌ﻧقشﻪ‪‌،‬خلﻴج‌ﻫا‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬
‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬خلﻴج‌ﻫاى‌شﻤال‌شرقﻰ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫‪‌-2‬خلﻴج‌سﻮﻳز‌در‌کدام‌قسﻤت‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬
‫‪‌-3‬خلﻴج‌ﻫاى‌جﻨﻮب‌غرب‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌گرفتﻪ‌و‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫‪‌-4‬بزرگ‌ترﻳﻦ‌و‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌خلﻴج‌ﻫاى‌قارة‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-5‬خلﻴج‌سﻨت‌اگﻮستﻴﻦ‌و‌خلﻴج‌آﻧتﻮن‌ژﻳل‌را‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌رسﻢ‌کرده‌و‌ﻧام‌خلﻴج‌ﻫا‌را‌روى‌ﻧقشﻪ‌‬
‫بﻨﻮﻳسﻨد‪‌.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‌‌‌‌‌‬
‫‌‌‌‌‌‌درس‌ﻫشتﻢ‬
‫اﻗﻠﻴﻢ‬

‫ارتقاعات‌اﻳتﻮپﻰ‬
‫ﻳا‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌‬
‫حبشﻪ‌‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌دراکﻨزبرگ‬
‫کﻤتر‌از‌‪‌25‬ساﻧتﻰ‌ﻣتر‬

‫ﻧقشﺔ‌بارﻧده‌گﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬
‫چرا‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣتفاوت‌ﻣﻰ‌باشد؟‬

‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌ﻣﻮقعﻴتﻰ‌کﻪ‌در‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌اتخاذ‌کرده‌است‌گرم‌ترﻳﻦ‌قارة‌جﻬان‌بﻪ‌شﻤار‌‬
‫ﻣﻰ‌رود‪‌.‬اگر‌بﻪ‌ﻧقشﻪ‌دقت‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪‌،‬دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮد‌کﻪ‌ﻳک‌حصﺔ‌آن‌در‌ﻣحﻴط‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌داشتﻪ‌و‌‬
‫اقلﻴﻢ‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌گرم‪‌،‬سﻮزان‌و‌ﻧسبتاً‌ﻣرطﻮب‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌خشکﺔ‌افرﻳقا‌در‌ﻣﻨطقﺔ‌تحت‌‬
‫استﻮاﻳﻰ‌گسترش‌ﻳافتﻪ‪‌،‬اقلﻴﻢ‌آن‌بﻪ‌طﻮر‌ﻧسبﻰ‌ﻣعتدل‌و‌رطﻮبت‌آن‌بسﻴار‌ﻧاچﻴز‌است؛‌زﻳرا‌کﻮه‌ﻫاى‌‬
‫اطلس‌در‌شﻤال‌غرب‌و‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌در‌شرق‌و‌ﻫﻢ‌کﻮه‌ﻫاى‌دراکﻨزبرگ‌در‌جﻨﻮب‌ﻣاﻧع‌‬
‫ورود‌ﻫﻮاى‌ﻣرطﻮب‌بحرى‌بﻪ‌داخل‌خشکﻪ‌ﻣﻰ‌گردﻧد‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫قسﻤت‌ شرقﻰ‌ افرﻳقا‌ در‌ ﻣﻨطقﺔ‌ بادﻫاى‌ غﻴر‌ ﻣﻨظﻢ‌ ﻣﻮﻧسﻮﻧﻰ‌ اقﻴاﻧﻮس‌ ﻫﻨد‌ ﻣﻮقعﻴت‌ دارد؛‌ در‌‬
‫‌حالﻰ‌ کﻪ‌ باقﻰ‌ حصص‌ آن‌ از‌ وزش‌ ﻣﻨظﻢ‌ بادﻫاى‌ تجارتﻰ‌ بر‌ خﻮردار‌ ﻣﻰ‌باشﻨد‪ ‌.‬در‌ صحراﻫا‌ و‌‬
‫دشت‌ﻫاى‌سﻮزان‌افرﻳقا‌طﻮفان‌ﻫاى‌گرم‌و‌خشکﻰ‌ﻣﻰ‌وزﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌خﻤسﻴﻦ‌ﻣعروف‌اﻧد‪‌.‬اقلﻴﻢ‌‬
‫ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌گرم‌و‌ﻣرطﻮب‌بﻮده‪‌،‬اوسط‌حرارت‌ساﻻﻧﺔ‌آن‌ﻫا‌در‌حدود‌‪‌30‬درجﺔ‌ساﻧتﻰ‌گراد‌‬
‫اﻧدازه‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬گرم‌ترﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌در‌افرﻳقا‪‌،‬کﻪ‌در‌حقﻴقت‌رﻳکارد‌جﻬاﻧﻰ‌دارد‌بﻪ‌ﻧام‌عزﻳزﻳﻪ‌(‪‌)Azizia‬‬
‫در‌شﻤال‌غرب‌لﻴبﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌کﻪ‌حرارت‌اعظﻤﻰ‌آن‌تا‌‪‌58‬درجﺔ‌ساﻧتﻰ‌گراد‌ثبت‌گردﻳده‌است‪.‬‬
‫ﻣﻮجﻮدﻳت‌کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‪‌،‬سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌و‌کﻮه‌ﻫاى‌دراکﻨزبرگ‌در‌اقلﻴﻢ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻪ‌‬
‫تأثﻴر‌دارﻧد؟‬
‫افرﻳقا‌داراى‌بارﻧده‌گﻰ‌کﻤترى‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬تﻨﻬا‌در‌حﻮالﻰ‌خط‌استﻮا‪‌،‬بارﻧده‌گﻰ‌ﻫاﻳﻰ‌در‌طﻮل‌سال‌‬
‫صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌.‬از‌خط‌استﻮا‌بﻪ‌طرف‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌بﻪ‌تدرﻳج‌رطﻮبت‌ﻫﻮا‌کﻢ‌شده‌و‌بارﻧده‌گﻰ‌‬
‫کﻤترى‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬‬
‫برف‌فقط‌ﻣﻨحصر‌بﻪ‌ﻣﻨاطق‌بسﻴار‌ﻣرتفع‌کﻮﻫستاﻧﻰ‌آن‌بﻮده‌و‌برف‌ﻫاى‌داﻳﻤﻰ‌در‌قلل‌بلﻨدتر‌بﻪ‌‬
‫ﻣشاﻫده‌ﻣﻰ‌رسﻨد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫرگروه‌با‌استفاده‌از‌ﻧقشﻪ‌ﻫاي‌اقلﻴﻤﻲ‌و‌ﻣتﻦ‌درس‌راجع‌‬
‫بﻪ‌رطﻮبت‪‌،‬حرارت‌و‌بادﻫا‌در‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌جﻤع‌آوري‌ﻧﻤﻮده‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌برف‌ﻣﻰ‌بارد؟‬
‫‪‌-2‬گرم‌ترﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌در‌افرﻳقا‌کﻪ‌رﻳکارد‌جﻬاﻧﻰ‌دارد‌در‌کدام‌کشﻮر‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌بﻪ‌ﻧام‌‬
‫چﻪ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫اگر‌از‌خط‌استﻮا‌بﻪ‌طرف‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌قارة‌افرﻳقا‌حرکت‌کﻨﻴﻢ‌در‌ﻣسﻴر‌خﻮد‌بﻪ‌ترتﻴب‌با‌‬
‫چﻪ‌ﻧﻮع‌آب‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌رو‌بﻪ‌رو‌ﻣﻲ‌شﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫درس‌ﻧﻬﻢ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‬
‫ساحات ﻣختﻠﻒ اﻗﻠﻴﻤﻲ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ساحﻪ‌ﻳﻰ‌از‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻰ‬
‫أﻳا‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد‌چﻪ‌ﻧﻮع‌ﻧباتاتﻰ‌در‌ﻣﻨاطق‌ﻣختلف‌اقلﻴﻤﻲ‌افرﻳقا‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد؟‬

‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌ﻧظر‌بﻪ‌اقلﻴﻢ‌ﻣتفاوت‌بﻪ‌ﻣﻨاطق‌اقلﻴﻤﻰ‌ذﻳل‌تقسﻴﻢ‌ﻧﻤﻮده‌اﻧد‪:‬‬

‫‪ -1‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ جﻨﮕﻼت استﻮاﻳﻰ‬

‫اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌داراى‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌بسﻴار‌گرم‌استﻮاﻳﻰ‌تﻮأم‌با‌بارﻧده‌گﻰ‌ﻫاى‌ﻣداوم‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌حﻮزة‌کاﻧگﻮ‌‬
‫و‌سﻮاحل‌جﻨﻮب‌غرب‌افرﻳقا‌در‌آن‌شاﻣل‌است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌ساحﻪ‌جﻨگﻼت‌بلﻨدقاﻣت‌چترﻧﻤاى‌استﻮاﻳﻰ‌زﻳادى‌‬
‫ﻣﻰ‌روﻳد؛‌ﻫﻤچﻨان‌درخت‌را‌بر‌وکاک‌در‌اﻳﻦ‌جا‌بﻪ‌وفرت‌ﻣﻰ‌روﻳد‪‌.‬بﻪ‌طﻮر‌ﻣشخص‌حﻮزة‌کﻨشاسا‌ﻣرکز‌‬
‫کاﻧگﻮ‌و‌قسﻤتﻰ‌از‌گابﻮن‪‌،‬ﻻﻳبرﻳا‪‌،‬سﻴرالﻴﻮن‌و‌کاﻧگﻮ‌برازاوﻳل‌شاﻣل‌حﻮزة‌جﻨگﻼت‌استﻮاﻳﻰ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬
‫‪‌-‬ﻣشخصات‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‌را‌بﻴان‌کﻨﻴد‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ تحت استﻮاﻳﻰ (‪)Savana‬‬
‫اﻳﻦ‌ساحﻪ‌در‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌جﻨگﻼت‌استﻮاﻳﻰ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬در‌جﻨﻮب‌تا‌زاﻣبﻴا‌و‌در‌شﻤال‪‌،‬‬
‫افرﻳقاى‌ﻣر‌کزى‪‌،‬ﻧاﻳجﻴرﻳا‌و‌جﻨﻮب‌ﻣالﻰ‌را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫ﻣﻨظرﻳﻰ‌از‌پﻮشش‌ﻧباتﻰ‌ساواﻧا‌‬

‫‪ -3‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ ستپ‬

‫اقلﻴﻢ‌ﻣﻨطقﺔ‌ستپ‌کﻪ‌ﻣربﻮط‌ﻳک‌ﻧﻮار‌در‌شﻤال‌افرﻳقا‌از‌شرق‌بﻪ‌غرب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌چراگاه‌ﻫاى‌‬
‫خﻮبﻰ‌را‌براى‌ﻣالداران‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌،‬کﻪ‌بﻴﻦ‌ﻣﻨطقﺔ‌تحت‌استﻮاﻳﻰ‌و‌صحراى‌اعظﻢ‌‬
‫واقع‌شده‌است‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌بﻪ‌طﻮر‌ﻧسبﻰ‌گرم‪‌،‬ﻣعتدل‌و‌باراﻧﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬در‌جﻨﻮب‌افرﻳقا‌‬
‫‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌شاﻣل‌بﻮتسﻮاﻧا‪‌،‬قسﻤتﻰ‌از‌ﻧاﻣﻴبﻴا‌و‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌آن‌ﻫﻢ‌براى‌‬
‫چراگاه‌ﻫاى‌ﻣالداران‌و‌زرع‌حبﻮبات‌ﻣساعد‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫درس‌ﻧﻬﻢ‬

‫اقلﻴﻢ‌ستپ‬
‫‪ -4‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ صحراﻳﻰ‬
‫ﻣﻨطقﻪ‌صحراﻳﻰ‌در‌شﻤال‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌خﻴلﻰ‌وسﻴع‌بﻮده‪‌،‬تﻤام‌صحراى‌اعظﻢ‌را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌‬
‫کﻪ‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌از‌سﻮدان‌و‌ﻣصر‌شروع‌شده‌تا‌اﻧتﻬاى‌ﻣﻮرﻳتاﻧﻴا‌اﻣتداد‌دارد‌و‌از‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌صحراﻫاى‌‬
‫جﻬان‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬آب‌و‌ﻫﻮاى‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﺔ‌خشک‌و‌صحراﻳﻰ‌بﻮده‌و‌داراى‌‌بارﻧده‌گﻰ‌ﻫاى‌‬
‫کﻢ‌دوام‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬بﻪ‌سبب‌ﻣﻮجﻮدﻳت‌رﻳگستان‌ﻫاى‌وسﻴع‌و‌ﻻﻣزروع‪‌،‬در‌آن‌زﻣﻴﻨﺔ‌زراعت‌ﻣساعد‌‬
‫ﻧﻴست‪‌.‬‬
‫در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌اﻧتﻬاى‌ساحﺔ‌جﻨﻮب‌غربﻰ‌را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌و‌در‌ساحل‌جﻨﻮب‌غربﻰ‌افرﻳقا‌بﻪ‌‬
‫شکل‌ﻳک‌ﻧﻮار‌کﻮچک‌الﻰ‌عرض‌البلد‌‪‌10‬درجﻪ‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌صحراى‌ﻧاﻣﻴبﻴا‌‬
‫وکاﻻﻫارى‌ﻧﻴز‌شاﻣل‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬
‫‪ -5‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ ﻣدﻳتراﻧﻪﻳﻰ‬
‫در‌شﻤال‌افرﻳقا‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌را‌کﻨاره‌ﻫاى‌ساحلﻰ‌تشکﻴل‌داده‌کﻪ‌از‌اسکﻨدرﻳﻪ‌الﻰ‌سﻮاحل‌‬
‫ﻣراکش‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬پﻴداوار‌ﻣﻬﻢ‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌را‌اﻧگﻮر‪‌،‬ﻣﻴﻮه‌ﻫاى‌خاﻧدان‌ستروس‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬کﻴﻨﻮ‪‌،‬‬
‫ﻧارﻧج‪‌،‬ﻣالتﻪ‪‌،‬لﻴﻤﻮ‌و‌سﻨتره‪‌،‬خرﻣا‌و‌ﻧﻴشکر‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬
‫اﻣا‌در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌را‌قسﻤت‌جﻨﻮب‌شرق‌آن‌در‌برﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌کشﻮر‌کﻮچک‌‬

‫‪27‬‬
 ‫لسﻮتﻮ‌و‌ساحات‌جﻨﻮب‌شرقﻰ‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌در‌آن‌شاﻣل‌ﻣﻰ‌باشد؛‌عﻼوه‌بر‌آن‌ﻣﻨطقﺔ‌کﻴپ‌تاون‌‬
‫کﻪ‌از‌جﻤلﺔ‌بﻨدرگاه‌ﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌است‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌باﻻى‌ﻣﻨاطق‌اقلﻴﻤﻰ‌افرﻳقا‌بحث‌ﻧﻤاﻳﻨد؛‌بعد‌‬
‫ﻧﻤاﻳﻨدة‌ﻫرگروه‌در‌پﻴش‌روى‌صﻨف‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌گروه‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌بﻴان‌کﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫شاگردان‌جدول‌زﻳر‌را‌با‌استفاده‌از‌ﻣثال‌داده‌شده‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌‌شان‌تکﻤﻴل‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫خصﻮصﻴات اﻗﻠﻴﻢ‬ ‫ﻧﻮع اﻗﻠﻴﻢ‬

‫‪‌-1‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌جﻨگﻼت‌استﻮاﻳﻲ‌‌ ‪‌-1‬اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌داراي‌آب‌وﻫﻮاي‌‌بسﻴارگرم‌استﻮاﻳﻲ‌و‌تﻮأم‌با‌‬
‫بارﻧده‌گﻲ‌ﻫاي‌ﻣداوم‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬کﻪ‌در‌آن‌جﻨگﻼت‌بلﻨدقا‌ﻣت‌‬
‫چترﻧﻤاي‌استﻮاﻳﻲ‌بﻪ‌کثرت‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬‬

‫‪-2‬‬ ‫‌‌‪-2‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌ستپ‬
‫‪-3‬‬ ‫‪-3‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌صحراﻳﻲ‬

‫‪-4‬‬ ‫‪-4‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌ﻣﻨاطق‌اقلﻴﻤﻰ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌روى‌‬
‫آن‌با‌رﻧگ‌ﻫاى‌ﻣرغﻮب‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫‌‌درس‌دﻫﻢ‬ ‫‌‌‌‌‬
‫جﻐراﻓﻴاى سﻴاسﻰ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻣ‬
‫دغا‬
‫سکر‬

‫راجع‌بﻪ‌جغرافﻴاى‌سﻴاسﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد؟‬

‫افرﻳقا‌قاره‌ﻳﻲ‌است‌کﻪ‌در‌آن‌تغﻴﻴرات‌زﻳاد‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬بﻪ‌اﻳﻦ‌حقﻴقت‌وقتﻰ‌آشﻨا‌ﻣﻰ‌شﻮﻳد‌‬
‫کﻪ‌بﻪ‌سﻴل‌ﻣﻬاجرﻳﻦ‌افرﻳقاﻳﻰ‌کﻪ‌در‌جﻬان‌جاى‌گرفتﻪ‌تﻮجﻪ‌کﻨﻴد‪‌.‬بسﻴارى‌ﻣردم‌آن‌بﻪ‌علت‌شراﻳط‌‬
‫ﻧاگﻮار‌سﻴاسﻰ‌و‌اقتصادى‌در‌حالت‌فرار‌استﻨد؛‌اﻣا‌افرﻳقا‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثبت‌ﻫﻢ‌در‌حالت‌تغﻴﻴر‌است‪‌،‬بﻪ‌‬
‫اﻳﻦ‌ﻣعﻨﻰ‌کﻪ‌براى‌رفع‌ﻣشکﻼت‌راه‌حل‌ﻫاى‌ﻣﻨاسب‌را‌ﻧﻴز‌در‌ﻳافتﻪ‌اﻧد؛‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثال‪‌:‬بﻪ‌خاطر‌جلﻮگﻴرى‌‬
‫و‌ﻣبارزه‌با‌صحراﻳﻰ‌شدن‌بعضﻰ‌ﻣﻨاطق‌کار‌ﻫاى‌خﻮب‌را‌اﻧجام‌داده‌اﻧد‌و‌در‌سرسبز‌ﻧگاه‌داشتﻦ‌آن‌‬
‫کﻮشش‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫اﻣا‌ﻣردﻣان‌اﻳﻦ‌قاره‌در‌ساحﺔ‌اﻧکشاف‌سﻴاسﻰ‪‌‌،‬اقتصادى‌و‌اجتﻤاعﻰ‌‌خﻮﻳش‌ﻧظر‌بﻪ‌قاره‌ﻫاى‌‬
‫دﻳگر‌جﻬان‌بعدتر‌قدم‌گذارده‌اﻧد؛‌لذا‌ﻧسبتاً‌عقب‌ﻣاﻧده‌‌اﻧد‪‌.‬اکثر‌ﻣردﻣان‌اﻳﻦ‌قاره‌در‌قسﻤتﻰ‌از‌ﻣﻨاطق‌‬
‫سﻮاﻧا‌بﻪ‌صﻮرت‌پراگﻨده‌بﻪ‌سر‌برده‌‌و‌ﻳا‌در‌عﻤق‌جﻨگﻼت‌زﻳست‌دارﻧد‌و‌ﻳا‌اﻳﻦ‌کﻪ‌ﻫﻨﻮز‌ﻫﻢ‌بﻪ‌‬
‫قسﻢ‌کﻮچﻰ‌ﻫا‌حﻴات‌خاﻧﻪ‌بﻪ‌دوشﻰ‌را‌سپرى‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻫا‌ﻣعﻴشت‌و‌زﻧده‌گﻰ‌خﻮﻳش‌را‌از‌طرﻳق‌‬
‫زراعت‌ابتداﻳﻰ‌چاره‌سازى‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪‌‌.‬‬
‫بعضﻰ‌ از‌ ﻣحققﻴﻦ‌ و‌ ﻧﻮﻳسﻨده‌گان‌ در‌ قسﻤت‌ اﻧکشاف‌ و‌ پﻴشرفت‌ بطﻰ‌ افرﻳقاﻳﻴان‌ عقﻴده‌ دارﻧد‌‬
‫کﻪ‌ اصل‌ حقﻴقت‌ عقب‌ﻣاﻧده‌گﻰ‌آن‌ﻫا‌ در‌ پﻬلﻮى‌ عﻮاﻣل‌ دﻳگر‌ ﻳکﻰ‌ ﻫﻢ‌ استثﻤار‌ آن‌ﻫا‌ تﻮسط‌‬

‫‪29‬‬
 ‫اروپاى‌‌غربﻰ‌بﻮده‌است‪‌،‬ور‌ﻧﻪ‌قبل‌از‌استعﻤار‌در‌قرن‌‪‌12‬الﻰ‌‪15‬ﻣﻴﻼدى‌بعضﻰ‌از‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌‬
‫افرﻳقاﻳﻰ‌ در‌ غرب‌ ﻣﻨطقﺔ‌ سﻮدان‌ از‌ خﻮد‌ کلتﻮرﻫاﻳﻰ‌ داشتﻪ‌ و‌ ﻣﻤالک‌ ﻣتﻤدﻧﻰ‌ را‌ تشکﻴل‌ داده‌‬
‫‌بﻮدﻧد‌ کﻪ‌ ﻧام‌ﻫاى‌ ﻣﻤالک‌ گاﻧا‌ و‌ ﻣالﻰ‌ ﻧﻴز‌ از‌ ﻫﻤان‌ اقﻮام‌ گذشتﻪ‌ ﻧﻤاﻳﻨده‌گﻰ‌ ﻣﻰ‌کﻨد‪ ‌.‬حتﻰ‌ اﻣروز‌‬
‫ﻣﻰ‌بﻴﻨﻴﻢ‌ بعضﻰ‌ از‌ ﻣﻤالکﻰ‌ کﻪ‌ تازه‌ بﻪ‌ استقﻼل‌ ﻣﻰ‌رسﻨد‌ ﻧام‌ کشﻮرﻫاى‌ شان‌ و‌ ﻳا‌ ﻧام‌ شﻬرﻫا‌‬
‫‌و‌ دﻳگر‌ ﻣﻮاضع‌ سرزﻣﻴﻦ‌شان‌ را‌ کﻪ‌ در‌ دوران‌ اسارت‌ تغﻴﻴر‌ تحﻮل‌ ﻳافتﻪ‌ است‌ دوباره‌ بﻪ‌ ﻫﻤان‬
‫‌ﻧام‌ﻫاى‌اصلﻰ‌سابقﻪ‌برگشتاﻧده‌و‌ﻳا‌بﻪ‌ﻧام‌رادﻣردان‌و‌جﻨگ‌جﻮﻳان‌سابقﺔ‌شان‌ﻣسﻤا‌ﻣﻰ‌سازﻧد‪.‬‬
‫ﻫﻨگاﻣﻰ‌کﻪ ‌‌سرﻣاﻳﻪ‌داران‌کشﻮرﻫاى‌اروپاﻳﻰ‌بﻪ‌اساس‌ﻣﻮقعﻴت‌سﻮق‌الجﻴشﻰ‌ﻣﻨاسب‌و‌بﻪ‌خاطر‌ﻣﻨابع‌‬
‫طبﻴعﻰ‌فراوان‌و‌قﻮاى‌بشرى‌ارزان‪‌،‬افرﻳقا‌را‌ﻫدف‌قرار‌داده‌و‌در‌آﻧجا‌بازار‌گرﻣﻰ‌را‌براى‌عرضﺔ‌‬
‫ﻣﻮاد‌و‌تﻮلﻴدات‌صﻨعتﻰ‌خﻮﻳش‌جستجﻮ‌کرده‌بﻮدﻧد‪‌،‬بر‌استثﻤار‌آن‌ﻫا‌ﻫر‌چﻪ‌بﻴشتر‌کﻮشﻴدﻧد‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫‌‌درس‌دﻫﻢ‬

‫در‌ﻧتﻴجﺔ‌جﻨگ‌ﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌ﻣردم‌افرﻳقا‌بر‌دشﻤﻦ‌غلبﻪ‌حاصل‌ﻧﻤﻮدﻧد‪‌،‬جبﻬات‌آزادى‌خﻮاﻫﻰ‌ﻣﻨاطق‌‬
‫ﻣختلف‌ افرﻳقا‌ را‌ بﻴشتر‌ تشﻮﻳق‌ ﻧﻤﻮده‌ و‌ آن‌ﻫا‌ را‌ بﻪ‌ حصﻮل‌ آزادى‌ شان‌ از‌ استعﻤارگران‪ ‌،‬اﻣﻴدوار‌‬
‫ساخت‪.‬‬
‫افرﻳقا‌تا‌سال‌‪1951‬م‪‌.‬داراى‌چﻬار‌ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌(حبشﻪ‪‌،‬ﻻﻳبﻴرﻳا‪‌،‬ﻣصر‌و‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ)‌بﻮد‌‬
‫و‌در‌سال‌ﻫاى‌‪‌1952‬تا‌‪1996‬م‪‌.‬تعداد‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‪‌37‬ﻣﻤلکت‌رسﻴد‌و‌باﻵخره‌اﻣروز‌در‌ﻧقشﺔ‌سﻴاسﻰ‌‬
‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌‪‌55‬کشﻮر‌ﻣستقل‌را‌ﻣشاﻫده‌کرده‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫تصﻮﻳرى‌از‌برده‌ﻫاى‌افرﻳقاﻳﻰ‌در‌دوران‌استعﻤار‬

‫‪31‬‬
 ‫‌در‌جﻨﻮب‌افرﻳقا‌براى‌ﻣدت‌طﻮﻻﻧﻰ‌اقلﻴت‌سفﻴدپﻮست‌کشﻮرﻫاى‌غربﻰ‌در‌قدرت‌بﻮدﻧد‌و‌باﻻى‌‬
‫اکثرﻳت‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌آن‌ﻣﻨطقﻪ‌حکﻮﻣت‌ﻣﻰ‌کردﻧد‪.‬‬
‫‌اﻳﻦ‌تبعﻴض‌ﻧژادى‌(اپارتاﻳد)‌سبب‌ﻣﻬاجرت‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌از‌آﻧجا‌شد‌کﻪ‌بعد‌از‌پاﻳان‌اپارتاﻳد‌‬
‫وقتﻰ‌کﻪ‌در‌سال‌‪1994‬م‪‌.‬اﻧتخابات‌آزاد‌در‌افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻰ‌صﻮرت‌گرفت‌ﻣردم‌آن‌کشﻮر‌دوباره‌بﻪ‌‬
‫ﻣﻨاطق‌اصلﻰ‌شان‌برگشتﻨد‪‌.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌وروى‌تبعﻴض‌ﻧژادى‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌‬
‫بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫‌‬
‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬تبعﻴض‌ﻧژادى‌در‌کدام‌سال‌در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌بﻪ‌پاﻳان‌رسﻴد؟‬
‫ﻼ‌داراى‌چﻨد‌کشﻮر‌ﻣستقل‌است؟‌روي‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬در‌روى‌ﻧقشﺔ‌جﻬان‪‌،‬افرﻳقا‌فع ً‬
‫‪‌-3‬ﻣحققﻴﻦ‌در‌بارة‌پﻴشرفت‌بطﻰ‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻫا‌چﻪ‌ﻧظرﻳﻪ‌داشتﻨد؟‬
‫‪‌-4‬در‌سال‌‪1951‬م‪‌.‬افرﻳقا‌چﻨد‌ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌داشت؟‌آن‌ﻫا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫راجع‌بﻪ‌علت‌پسﻤاﻧﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌ﻳک‌ﻣطلب‌ﻳک‌صفحﻪ‌ﻳﻰ‌خارج‌از‌درس‌تحقﻴق‌و‌ﻧﻮشتﻪ‌ﻧﻤﻮده‌‬
‫در‌ساعت‌آﻳﻨده‌‌بﻪ‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌خﻮد‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫‌‌‌درس‌ﻳازدﻫﻢ‬ ‫‌‌‌‬
‫جﻐراﻓﻴاى بشرى‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻧقشﺔ‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻧفﻮس‌در‌قارة‌افرﻳقا‬

‫‪‌-1‬در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌براعظﻢ‌افرﻳقا‪‌،‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌است‌و‌چرا؟‬

‫‌جغرافﻴاى‌‌بشرى‌‌براعظﻢ‌‌افرﻳقا‌را‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣفصل‌‌در‌سﻪ‌‌بخش‌کﻪ‌‌عبارت‌‌از‌ﻧفﻮس‪‌‌،‬ﻧژاد‌و‌‌زبان‌و‌دﻳﻦ‌‬
‫ﻣﻰ‌باشد‌‌ﻣطالعﻪ‌‌‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻧﻔﻮس‬
‫قدﻳﻤﻰ‌ترﻳﻦ‌آثار‌بشر‌در‌جﻬان‪‌‌،‬در‌قارة‌‌افرﻳقا‌‌در‌کشﻮر‌تاﻧزاﻧﻴا‌دﻳده‌شده‌کﻪ‌تقرﻳباً‌‪‌4/5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌‬
‫سال‌ قداﻣت‌ دارد‪ ‌.‬در‌ سال‌ ‪1998‬ﻣﻴﻼدى‌ در‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ در‌ حدود‌ ‪ ‌615‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ ﻧفر‌ زﻧده‌گﻰ‌‬
‫ﻣﻰ‌کردﻧد‌کﻪ‌‪ %12.2‬ﻧفﻮس‌کل‌جﻬان‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬علت‌کﻢ‌ﻧفﻮس‌اﻳﻦ‌قاره‌شراﻳط‌ﻧاﻣﻨاسب‌‬
‫‌زﻧده‌گﻰ‌ در‌ صحراﻫا‌ و‌ جﻨگﻼت‌ اﻧبﻮه‪ ‌،‬اﻣراض‌ سارى‪ ‌،‬جﻨگ‌ﻫاي‌ داخلﻲ‌ و‌ کﻤبﻮد‌ ﻣﻮاد‌ غذاﻳﻲ‌‬
‫ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌ﻣﻨاطق‌ﻣختلف‌افرﻳقا‌از‌ﻫﻢ‌فرق‌دارد‪‌.‬در‌صحراى‌افرﻳقا‌تقرﻳباً‌کسﻰ‌زﻧده‌گﻰ‌‬
‫ﻧﻤﻰ‌کﻨد‌و‌در‌ﻣﻨاطق‌سﻮاﻧا‌و‌سب‌تروپﻴک‌کﻪ‌داراى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌حاصل‌خﻴز‌است‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌‬
‫ﻣﻰ‌باشد؛‌طﻮرﻣثال‪‌:‬در‌قسﻤت‌پاﻳﻴﻨﻲ‌وادى‌ﻧﻴل‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌بﻪ‌‪‌100‬ﻧفر‌در‌ﻫر‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬‬
‫تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌سﻮاحل‌درﻳا‌و‌ابحار‌ﻧﻴز‌بﻪ‌ﻣشاﻫده‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬
‫علت‌کﻢ‌ﻧفﻮس‌بﻮدن ‌بر‌اعظﻢ ‌افرﻳقا‌‌چﻴست؟‬

‫‪33‬‬
 ‫ﻧژاد‬
‫‌بﻪ‌ﻧقشﻪ‌ﻫاي‌ترکﻴب‌قﻮﻣﻲ‌و‌تﻮزﻳع‌ﻧفﻮس‌افرﻳقا‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬در‌شﻤال‌افرﻳقا‌ﻣردم‌عرب‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌‬
‫کﻪ‌بﻪ‌زبان‌عربﻰ‌صحبت‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬تعداد‌زﻳاد‌آﻧان‌در‌شﻬرﻫا‌اﻣرار‌حﻴات‌دارﻧد‌و‌ﻣردم‌دﻫات‌آن‌‌‬
‫‌بﻪ‌زراعت‌ﻣصروف‌‌اﻧد‪‌.‬ﻣردم‌عرب‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌ﻣتشکل‌از‌دو‌قبﻴلﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاى‌حاﻣﻲ‌(‪‌)Hami‬و‌‬
‫ساﻣﻲ‌(‪‌)Sami‬ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬چﻬرة‌اﻳﻦ‌ﻣردم‌گﻨدﻣﻰ‌رﻧگ‌بﻮده‌و‌ﻣﻮي‌سﻴاه‌دارﻧد‪‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬
‫در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌قباﻳل‌بربر‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨدکﻪ‌داراى‌رﻧگ‌سفﻴد‌اﻧد‌و‌در‌ﻧسل‌با‌ﻣردم‌اسپاﻧﻴا‌‌‌و‌‬
‫اﻳتالﻴا‌شباﻫت‌دارﻧد‪‌.‬بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌سبب‌کشﻮرﻫاى‌ﻣراکش‪‌،‬الجزاﻳر‌و‌تﻮﻧس‌را‌بﻪ‌ﻧام‌کشﻮرﻫاى‌بربر‌ﻳاد‌‬
‫ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪‌.‬در‌صحراى‌اعظﻢ‌در‌قسﻤت‌ﻫاى‌ﻣرکزى‌و‌جﻨﻮبﻰ‌افرﻳقا‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪‌.‬‬
‫کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌سﻴاه‌ﻫاى‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻳاد‌شده‌و‌ ‪‌ 2‬ﻧفﻮس‌تﻤام‌افرﻳقا‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد‪‌،‬اﻣا‌از‌ﻧظر‌ﻧژادى‌از‌ﻫﻢ‌‬
‫‪3‬‬
‫‌ﻧقشﺔ‌‌ﻣﻬاجرﻳﻦ‬
‫فرق‌دارﻧد‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌لحاظ‌بﻪ‌گروپ‌ﻫاى‌جد‌گاﻧﻪ‌تقسﻴﻢ‌شده‌‌اﻧد‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫‌‌‌درس‌ﻳازدﻫﻢ‬

‫در‌افرﻳقاى‌ﻣر‌کزى‪‌،‬جﻨﻮبﻰ‌و‌صحراى‌اعظﻢ‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌کﻪ‌از‌لحاظ‌قد‪‌،‬‬
‫چﻬره‌و‌رﻧگ‌پﻮست‌از‌ﻫﻢ‌فرق‌دارﻧد‌و‌بﻪ‌دو‌بخش‌سﻮداﻧﻲ‌و‌ﻧگروﻫاي‌بﻨتﻮ‌تقسﻴﻢ‌شده‌اﻧد‪.‬‬
‫در‌جﻨگل‌ﻫاي‌استﻮاﻳﻰ‌افرﻳقاى‌ﻣرکزى‌ﻣردﻣان‌قباﻳل‌پﻴگﻤﻰ‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌کﻪ‌داراى‌قد‌ﻫا‌ى‌‬
‫کﻮتاه‌اﻧد‪‌.‬قد‌ﻣتﻮسط‌ﻣردان‌شان‌بﻪ‌‪‌145‬ساﻧتﻰ‌ﻣتر‌و‌از‌زﻧان‌شان‌بﻪ‌‪‌135‬ساﻧتﻰ‌ﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬‬
‫رﻧگ‌ پﻮست‌ ﻣردﻣان‌ پﻴگﻤﻰ‌ چﻨدان‌ سﻴاه‌ ﻧﻴست‪ ‌.‬خاﻧﻪ‌ﻫا‌ و‌ ضرورﻳات‌ ﻣردم‌ پﻴگﻤﻰ‌ از‌‬
‫جﻨگﻼت‌ تﻬﻴﻪ‌ ﻣﻰ‌شﻮد‌ و‌ خاﻧﻪ‌ﻫاى‌ اﻳﻦ‌ ﻣردم‌ بﻪ‌ ﻣشکل‌ قابل‌ دﻳد‌ است؛‌ زﻳرا‌ خاﻧﻪ‌ﻫاى‌ آن‌ﻫا‌ در‌‬
‫‌ﻣﻴان‌ شاخﻪ‌ﻫا‌ و‌ برگ‌ﻫاى‌ درختان‌ پﻮشﻴده‌ شده‌ است‪ ‌.‬لباس‌ پﻴگﻤﻰ‌ﻫاى‌ پﻴر‌ عبارت‌ از‌ ﻳک‌‬
‫کﻤربﻨد‌است‌کﻪ‌در‌کﻤر‌بستﻪ‌و‌گاﻫﻰ‌ﻫﻢ‌برگ‌ﻫاى‌درختان‌را‌بﻪ‌آن‌بستﻪ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪.‬‬
‫ﻣردﻣان‌ ﻣﻬاجر‌ سفﻴد‌پﻮست‌ اروپاﻳﻰ‌ کﻪ‌ بعد‌ از‌ سال‌ ‪1800‬ﻣﻴﻼدى‌ بﻪ‌ افرﻳقا‌ آﻣدﻧد‌ بﻪ‌ ﻣﻨظﻮر‌ عﻤلﻰ‌‬
‫‌ﻧﻤﻮدن‌ برﻧاﻣﻪ‌ﻫاى‌ استعﻤارى‌ خﻮد‌ قسﻤت‌ﻫاى‌ زﻳاد‌ افرﻳقا‌ را‌ تحت‌ تسلط‌ در‌ آوردﻧد‪،‬آن‌ﻫا‌ در‬
‫‌افرﻳقاى‌‌جﻨﻮبﻰ‌و‌زﻣبابﻮى‌زﻧده‌گﻰ‌‌ﻣﻰ‌کردﻧد‌و‌بعداً‌در‌کﻴﻨﻴا‌‌و‌ﻳﻮگﻨد‌ا‌و‌دﻳگر‌کشﻮرﻫاى‌افرﻳقا‌پراگﻨده‌شدﻧد‪.‬‬

‫چﻬرة‌ﻧگروﻫاى‌افرﻳقا‬ ‫چﻬرة‌عرب‌ﻫاى‌افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‬

‫‪35‬‬
 ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬
‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌روي‌علل‌و‌عﻮاﻣل‌ﻣﻬاجرت‌افرﻳقاﻳﻴان‌بحث‌‬
‫ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌ﻣباحثﺔ‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬در‌شﻤال‌افرﻳقا‌کدام‌ﻣردﻣان‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌بﻪ‌کدام‌زبان‌صحبت‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد؟‬
‫‪‌-2‬در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌کدام‌قباﻳل‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌بﻪ‌کدام‌ﻧسل‌شباﻫت‌دارﻧد؟‬
‫‪‌-3‬در‌صحراى‌اعظﻢ‌و‌قسﻤت‌ﻫاى‌جﻨﻮبﻰ‌و‌ﻣرکزى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌کدام‌ﻣردﻣان‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌‬
‫و‌بﻪ‌ﻧام‌چﻪ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد؟‬
‫‪‌-4‬چرا‌ﻣردﻣان‌اروپاﻳﻰ‌بﻪ‌افرﻳقا‌ﻣﻬاجرت‌کردﻧد؟‌ﻫدف‌شان‌چﻪ‌بﻮد‌و‌در‌کدام‌ﻣﻤالک‌افرﻳقاﻳﻲ‌‬
‫اﻣرار‌حﻴات‌ﻣﻰ‌کردﻧد؟‬
‫‌‌‌‌ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ﻧقشﺔ‌ترکﻴب‌قﻮﻣﻰ‌ﻣردم‌افرﻳقا‌را‌ﻣطالعﻪ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬سﻮال‌ﻫاى‌زﻳر‌را‌جﻮاب‌تحرﻳرى‌دﻫﻴد‪:‬‬
‫‪‌-1‬در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻣردم‌ﻧژاد‌سﻴاه‌بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮﻣﻰ‌در‌کدام‌بخش‌سکﻮﻧت‌دارﻧد؟‬
‫‪‌-2‬بﻪ‌اساس‌ﻫﻤﻴﻦ‌ﻧقشﻪ‌ﻣﻤالک‌ﻣصر‪‌،‬لﻴبﻴا‌و‌ﻣراکش‌در‌سال‌‪‌2005‬م‌چﻨد‌ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌‬

‫‪36‬‬
 ‫درس‌دوازدﻫﻢ‬ ‫‌‌‌‌‌‬
‫از دﻳﻦ و زبان اﻓرﻳﻘا چﻪ ﻣﻲ داﻧﻴد؟‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫داشتﻨد؟‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‌ﻧقشﺔ‌ﻣﻤالک‌اسﻼﻣﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌‬
‫در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌کدام‌ادﻳان‌پﻴروان‌زﻳاد‌دارﻧد؟‬
‫دﻳﻦ‪‌:‬بﻪ‌ﻧقشﺔ‌باﻻى‌صفحﻪ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌ادﻳان‌ﻣختلف‌ﻣاﻧﻨد‌اسﻼم‪‌،‬عﻴسﻮى‌و‌بﻮداﻳﻰ‌‬
‫پﻴروان‌زﻳادي‌دارﻧد‌کﻪ‌در‌ﻫﻤﻪ‌کشﻮرﻫاى‌آن‌بﻪ‌صﻮرت‌پراگﻨده‌زﻳست‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌‬
‫در‌اﻳﻦ‌براعظﻢ‌‪‌23‬کشﻮر‌پﻴرو‌دﻳﻦ‌ﻣقدس‌اسﻼم‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪‌.‬و‌در‌دﻳگرکشﻮر‌ﻫاى‌آن‌ﻧﻴز‌ﻣسلﻤاﻧان‌با‌‬
‫فﻴصدى‌ﻫاى‌ﻣختلف‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪.‬‬
‫زبان‪‌:‬ﻧفﻮس‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌ﻣلﻴت‌ﻫاى‌جداگاﻧﻪ‌ترکﻴب‌شده‌کﻪ‌با‌زبان‌ﻫا‌و‌لﻬجﻪ‌ﻫاى‌جداگاﻧﻪ‌‬
‫تکلﻢ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌تعداد‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‪‌700‬لسان‌و‌‪‌300‬لﻬجﻪ‌ﻳا‌زبان‌ﻣحلﻰ‌ﻣﻰ‌رسد؛‌چﻮن‌اکثرﻳت‌ﻣﻤالک‌‬
‫افرﻳقا‌تحت‌استعﻤاراروپاﻳﻰ‌ﻫا‌قرار‌داشتﻨد؛‌بﻨابرآن‌ﻫﻤان‌زبان‌استعﻤارى‌خارجﻰ‌را‌زبان‌رسﻤﻰ‌خﻮد‌‬
‫قرار‌ داده‌ بﻮدﻧد‪ ‌.‬اکﻨﻮن‌ کﻪ‌ اﻳﻦ‌ کشﻮر‌ﻫا‌ ﻣستقل‌ ﻫﻢ‌ شده‌ اﻧد‌ باز‌ ﻫﻢ‌ ﻫﻤان‌ زبان‌ خارجﻰ‌ بﻪ‌ حﻴث‌‬
‫زبان‌رسﻤﻲ‌‌شان‌باقﻲ‌‌ﻣاﻧده‌است‌کﻪ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌زبان‌اﻧگلﻴسﻰ‪‌،‬اسپاﻧﻮى‪‌،‬فراﻧسﻮى‌و‌پرتگالﻰ‌‬
‫ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌با‌زبان‌ﻫاى‌گﻮﻧا‌گﻮن‌تکلﻢ‌ﻣﻰ‌شﻮد؛‌ولﻰ‌بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌چﻬار‌گروه‌زبان‌در‌‬
‫اﻳﻦ‌قاره‌عﻤﻮﻣﻴت‌دارد‪:‬‬
‫‪‌-1‬زبان‌ﻫاى‌ساﻣﻰ‌کﻪ‌شاﻣل‌زبان‌ﻫاى‌ساﻣﻰ‪‌،‬عربﻰ‪‌،‬قبطﻰ‌و‌اﻣﻬرى‌است‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫‪‌-2‬زبان‌ﻫاى‌ساحلﻰ‌ﻳا‌سﻮاحلﻰ‌کﻪ‌‌شاﻣل‌زبان‌ﻫاى‌باﻧتﻮ‌و‌ﻧﻮعﻰ‌زبان‌دﻳگر‌کﻪ‌ﻣحصﻮل‌اختﻼط‌‬
‫زبان‌ﻫاي‌ﻣحلﻰ‌ﻣﻲ‌باشد‌و‌تعداد‌آن‌ﻫا‌بسﻴار‌زﻳاد‌است‪.‬‬
‫‪‌-3‬زبان‌ﻫاى‌ﻣحلﻰ‌کﻪ‌تعداد‌آن‌ﻫا‌زﻳاد‌است‪.‬‬
‫‪‌-4‬زبان‌ﻫاى‌اروپاﻳﻰ‌کﻪ‌در‌رأس‌آن‌ﻫا‌زبان‌ﻫاى‌فراﻧسﻮى‌و‌اﻧگلﻴسﻰ‌قرار‌دارد‪‌.‬‬
‫جدول‌لسان‌ﻫاى‌ﻣردم‌افرﻳقا‬ ‫لسان‌ﻫاي‌رسﻤﻲ‌ﻣﻤالک‌افرﻳقاﻳﻲ‌را‌ﻣﻲ‌تﻮان‌در‌جدول‌زﻳر‌ﻣطالعﻪ‌کرد‪.‬‬
‫اﻓرﻳﻘاﻳﻲ‬ ‫سﻮاحﻠﻲ‬ ‫پرتﮕاﻟﻲ‬ ‫ﻓراﻧسﻮي‬ ‫اﻧﮕﻠﻴسﻲ‬ ‫ﻋربﻲ‬ ‫ﻟسان رسﻤﻲ‬

‫افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻲ‬ ‫تاﻧزاﻧﻴا‬ ‫اﻧگﻮﻻ‬ ‫سﻨﻴگال‬ ‫ﻧاﻳجﻴرﻳا‬ ‫ﻣصر‬

‫کﻴﻨﻴا‬ ‫(گﻴﻨﺔ‪‌-‬بﻴساو)‬ ‫گﻴﻨﻪ‬ ‫‌گاﻧا‌گاﻣبﻴا‬ ‫سﻮدان‬
‫(و‌در‌ﻳک‌بخش‌‬ ‫کپ‌وردي‬ ‫ﻣالﻲ‬ ‫سﻴرالﻴﻮن‬ ‫ﻣراکش‬
‫اوگﻨدا)‬ ‫(ساوتام‌و‬ ‫ساحل‌عاج‬ ‫ﻻﻳبرﻳا‬ ‫تﻮﻧس‬
‫پرﻧسپﻲ)‬ ‫بﻮرکﻴﻨا‌فاسﻮ‬ ‫اوگﻨدا‬ ‫الجزاﻳر‬
‫ﻣﻮزﻣبﻴق‬ ‫تﻮگﻮ‬ ‫زاﻣبﻴا‬ ‫لﻴبﻴا‬
‫بﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣاﻻوي‬ ‫ﻣﻮرﻳتاﻧﻴا‬
‫ﻧام ﻣﻤاﻟﻚ‬
‫ﻧاﻳجﻴر‬ ‫زﻣباﻣبﻮي‬ ‫(صحراي‌غربﻲ)‬
‫چاد‬ ‫بﻮتسﻮاﻧا‬ ‫اﻳرتﻴرﻳا‬
‫(جﻤﻬﻮرﻳت‌افرﻳقاي‌‬ ‫کﻴﻨﻴا‬
‫ﻣرکزي)‬ ‫ﻧاﻣبﻴا‬
‫(کاﻧگﻮ‪-‬‬ ‫افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻲ‬
‫کﻴﻨشاسا)‬
‫(کاﻧگﻮ‪‌-‬برازاوﻳل)‬
‫روﻧدا‬
‫گابﻮن‬
‫ﻣدغاسکر‬ ‫‌‬
‫ﻫﻤچﻨان‌کشﻮرﻫاى‌دﻳگرى‌وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌لسان‌ﻫاي‌رسﻤﻲ‌دﻳگرى‌دارﻧد‪‌.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌در‌ﻣﻮرد‌ﻳکﻲ‌از‌گروه‌ﻫاي‌زباﻧﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬ﻣسلﻤاﻧان‌در‌کدام‌قسﻤت‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌سکﻮﻧت‌دارﻧد؟‬
‫‪‌-2‬در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻨد‌کشﻮر‌پﻴرو‌دﻳﻦ‌ﻣقدس‌اسﻼم‌ﻣﻰ‌باشد؟‌‬
‫‪‌-3‬چرا‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻫا‌زبان‌خارجﻲ‌را‌بﻪ‌حﻴث‌زبان‌رسﻤﻲ‌خﻮد‌قرار‌داده‌اﻧد؟‬
‫‪‌-4‬زبان‌ﻫاى‌ﻣحلﻰ‌و‌زبان‌ﻫاى‌اروپاﻳﻰ‌ﻣروج‌در‌افرﻳقا‌را‌ﻣعرفﻰ‌کﻨﻴد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌ساحات‌ادﻳان‌ﻣروج‌ﻣردم‌‬
‫افرﻳقا‌را‌در‌آن‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫درس‌سﻴزدﻫﻢ‬ ‫‌‌‌‌‌‬
‫جﻐراﻓﻴاى اﻗتصادى‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫چﻴدن‌برگ‌ﻫاى‌چاى‌در‌کﻴﻨﻴا‬

‫راجع‌بﻪ‌جغرافﻴاى‌اقتصادى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد؟‬
‫ترقﻰ‌و‌اﻧکشاف‌در‌اقتصاد‌قارة‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌براعظﻢ‌ﻫاى‌دﻳگر‌بعدتر‪‌،‬ﻳعﻨﻰ‌در‌اواﻳل‌قرن‌ﻧزده‌آغاز‌‬
‫گردﻳد‌و‌قبل‌از‌آن‌بسﻴار‌ﻣحدود‌بﻮده‌است‪.‬‬
‫اوضاع‌اقتصادى‌اﻳﻦ‌قاره‌ﻧﻴز‌رﻧگ‌ﻫا‌و‌اشکال‌ﻣختلفﻰ‌دارد؛‌چﻨاﻧچﻪ‌از‌ساده‌ترﻳﻦ‌پﻴشﻪ‌ﻫا‌و‌صﻨاﻳع‌‬
‫دستﻰ‌ابتداﻳﻰ‌تا‌ﻣدرن‌ترﻳﻦ‌فابرﻳکﻪ‌ﻫاي‌صﻨعتﻰ‌را‌در‌آن‌ﻣﻰ‌تﻮان‌ﻣﻼحظﻪ‌کرد‌ﻳا‌در‌بخش‌تراﻧسپﻮرت‌از‌‬
‫طرﻳق‌خﻴلﻰ‌ساده‌و‌بسﻴط‌کﻪ‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣستقﻴﻢ‌اﻧتقال‌آن‌تﻮسط‌اﻧسان‌ﻫا‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌تا‌ﻣدرن‌ترﻳﻦ‌‬
‫بﻨدر‌ﻫاي‌بحرى‪‌،‬خطﻮط‌آﻫﻦ‪‌،‬شبکﻪ‌ﻫاى‌ﻫﻮاﻳﻰ‌و‌ﻣﻴدان‌ﻫاى‌ﻣجلل‌را‌ﻣﻰ‌تﻮان‌در‌آن‌سراغ‌کرد‪.‬‬
‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌ﻧظر‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻰ‌قارة‌ثروتﻤﻨد‌است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌قاره‌ﻣعادن‌ﻧفت‪‌،‬طﻼ‪‌،‬الﻤاس‪‌،‬ﻣس‌و‌‬
‫جﻨگل‌ﻫاى‌عظﻴﻢ‌و‌فراواﻧﻰ‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬اقتصاد‌و‌عاﻳدات‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌بر‌پاﻳﻪ‌ﻫاى‌زراعت‌و‌ﻣالدارى‌‬
‫استﻮار‌است‪‌.‬بﻨابرآن‌بخش‌ﻫاى‌ﻣختلف‌اقتصاد‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌بﻪ‌طﻮر‌ذﻳل‌ﻣطالعﻪ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫زراﻋت و ﻣاﻟدارى‬
‫حاصﻼت‌زراعتﻰ‌اﻳﻦ‌قارة‌جﻬان‌را‌بﻴشتر‌ﻧباتات‌استﻮاﻳﻰ‌و‌تحت‌استﻮاﻳﻰ‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد؛‌چﻨاﻧچﻪ‌‬
‫کﻨجد‌و‌بتﻪ‌ﻫاى‌چاى‌در‌شرق‌افرﻳقا‪‌،‬ﻧباتات‌تﻴلﻰ‌زﻳادتر‌در‌غرب‌ﻣﻨطقﺔ‌سﻮدان‌و‌قسﻤت‌علﻴاى‌گﻴﻨﻪ‪‌،‬‬

‫‪39‬‬
 ‫ﻧارﻳال‌در‌جزاﻳر‌شرقﻰ‌افرﻳقا‪‌،‬ککاو‌در‌سﻮاحل‌گﻴﻨﻪ‌و‌جزاﻳر‌ﻧزدﻳک‌آن‪‌،‬ﻣﻤپلﻰ‌در‌افرﻳقاى‌غربﻰ‪‌،‬‬
‫پﻨبﻪ‌در‌ﻣصر‪‌،‬سﻮدان‌و‌تاﻧزاﻧﻴا‪‌،‬کﻴلﻪ‌و‌اﻧاﻧاس‌در‌افرﻳقاى‌غربﻰ‌و‌تقرﻳباً‌در‌ﻫﻤﺔ‌جزاﻳر‌اﻳﻦ‌ساحﻪ‪‌،‬‬
‫‌قﻬﻮه‌زﻳادتر‌در‌حبشﻪ‌و‌کﻴﻨﻴا‪‌،‬اﻧجﻴر‪‌،‬اﻧگﻮر‌و‌غﻴره‌ﻣﻴﻮه‌ﻫا‌و‌سبز‌ﻫا‌در‌سﻮاحل‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳافت‌‬
‫ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬در‌شﻤال‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌در‌ساحل‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌کﻪ‌داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌است‪‌،‬زﻣستان‌‬
‫آن‌ﻣعتدل‌و‌باراﻧﻰ‌و‌تابستان‌آن‌گرم‌و‌خشک‌است‌جﻨگﻼت‌در‌آن‌کﻤتر‌و‌درختان‌ﻫﻤﻴشﻪ‌بﻬار‪‌،‬‬
‫زﻳتﻮن‪‌،‬لﻴﻤﻮ‪‌،‬گﻨدم‪‌،‬جﻮ‪‌،‬جﻮارى‌و‌اﻧگﻮر‌حاصل‌خﻮب‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬در‌افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻰ‌دشت‌ﻫاى‌علفزار‌‬
‫بﻪ‌صﻮرت‌للﻤﻰ‌حاصل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌و‌از‌آن‌جﻤلﻪ‌حاصﻼت‌تﻨباکﻮ‌و‌پﻨبﻪ‌قابل‌ﻳاد‌آورى‌است‪‌.‬در‌بسﻴارى‌‬
‫ﻣﻨاطق‌آن‌لﻮبﻴا‌حاصﻼت‌عﻤدة‌زراعتﻰ‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬
‫گرچﻪ‌اقلﻴﻢ‌افرﻳقا‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌براى‌تربﻴﺔ‌حﻴﻮاﻧات‌ﻣساعد‌ﻧﻴست‌و‌ﻣالدارى‌و‌پرورش‌حﻴﻮاﻧات‌ﻧﻴز‌‬
‫در‌آن‌کﻤتر‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌ولﻰ‌با‌آن‌ﻫﻢ‌تربﻴﺔ‌گﻮسفﻨد‌و‌بز‌تا‌حدى‌قابل‌تذکر‌است‪‌.‬صﻴد‌ﻣاﻫﻰ‌‬
‫بﻪ‌خصﻮص‌در‌سﻮاحل‌ﻣﻤالک‌اطلس‌زﻳادتر‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌.‬اﻧﻮاع‌ﻣاﻫﻴان‌قابل‌شکار‌در‌آن‌جا‌‬
‫عبارت‌از‪‌:‬ساردﻳﻦ‪‌،‬تﻮﻧﻴاک‌و‌ﻣکرﻳل‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌‪‌5‬الﻰ‪‌10‬درجﺔ‌عرض‌البلد‌شﻤالﻰ‌‬
‫و‌جﻨﻮبﻰ‌خط‌استﻮا‌داراى‌اقلﻴﻢ‌گرم‌و‌ﻣرطﻮب‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌دلﻴل‌در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌جﻨگﻼت‌‬
‫اﻧبﻮﻫﻰ‌وجﻮد‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‌‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌علت‌عقب‌ﻣاﻧده‌گﻰ‌قارة‌افرﻳقا‪‌،‬وضع‌‬
‫اقتصادى‌قاره‌افرﻳقا‌و‌زراعت‌و‌ﻣالدارى‌افرﻳقا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌‬
‫ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌‌-1‬راجع‌بﻪ‌اوضاع‌اقتصادى‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫‪‌-2‬اﻧکشاف‌ﻣالدارى‌در‌افرﻳقا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫‪‌-3‬اﻧﻮاع‌حﻴﻮاﻧات‌و‌ﻣاﻫﻴان‌قابل‌شکار‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫راجع‌بﻪ‌ﻣحصﻮﻻت‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌خﻮد‌را‌بﻨﻮﻳسﻴد؛‌ﻫﻤچﻨان‌بگﻮﻳﻴد‌کﻪ‌آﻳا‌‬
‫در‌افغاﻧستان‌ﻧﻮع‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‌وجﻮد‌دارد؟‌اگر‌دارد‌در‌کدام‌ﻣﻨطقﻪ؟‬

‫‪40‬‬
 ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫‌‌درس‌چﻬاردﻫﻢ‬
‫ﻣﻌادن و صﻨاﻳﻊ‬

‫اسکﻨدرﻳﻪ‬

‫‪1 : 80 000 000‬‬

‫ﻣﻤالک‌ﻣﻬﻢ‌تﻮرﻳستﻰ‬

‫ﻧقشﺔ‌ﻣعادن‪‌،‬صﻨاﻳع‌و‌تﻮرﻳزم‌افرﻳقا‬
‫با‌تﻮجﻪ‌بﻪ‌‌ﻧقشﺔ‌باﻻ‪‌،‬کدام‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌صﻨعتﻲ‌در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‌‬

‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌ﻧظر‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻰ‌قاره‌ﻳﻰ‌ثروتﻤﻨد‌است؛‌اﻣا‌استفادة‌کﻤتر‌از‌آن‌ﻫا‌صﻮرت‌گرفتﻪ‌‬
‫است‪‌.‬افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‌داراى‌ذخاﻳر‌زﻳاد‌ﻧفت‌و‌گاز‌ﻣﻰ‌باشد‌و‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌با‌داشتﻦ‌ذخاﻳر‌الﻤاس‌‬
‫ﻣقام‌اول‌را‌در‌جﻬان‌داراست‌و‌ﻣﻨبع‌بزرگ‌عاﻳداتﻰ‌افرﻳقا‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬الﻤاس‌سخت‌ترﻳﻦ‌‬
‫و‌قﻴﻤتﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻣﻨرال‌طبﻴعﻰ‌است‌کﻪ‌بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌بﻪ‌رﻧگ‌زرد‌و‌سﻴاه‌دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮد‌و‌بعضاً‌بﻪ‌‬
‫رﻧگ‌ﻫاى‌‌سفﻴد‪‌‌،‬آبﻰ‌و‌سبز‌ﻧﻴز‌‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬ﻣﻨرال‌ﻣذکﻮر‌بعد‌‌از‌‌صﻴقل‌شدن‌بﻪ‌ﻧام‌‌‌برﻳلﻴاﻧت‌(الﻤاس‌‬
‫تراشﻴده)‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬طﻼ‌از‌ﻣعادن‌ﻣﻬﻢ‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌است؛‌ﻫﻤچﻨان‌ذخاﻳر‌زغال‌سﻨگ‪‌،‬کروم‪‌،‬‬
‫ﻣﻨگﻨﻴز‌و‌ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌ﻧﻴز‌در‌آن‌ساحﻪ‌ﻣﻮجﻮد‌است‪‌.‬کشﻮر‌ﻫاى‌زاﻳر‌و‌زﻣبابﻮى‌داراى‌بﻬترﻳﻦ‌ذخاﻳر‌ﻣس‌‬
‫استﻨد‌و‌ﻣعادن‌آﻫﻦ‌در‌ﻻﻳبرﻳا‌و‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻮجﻮد‌است‪‌.‬بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌گفتﻪ‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴﻢ‌کﻪ‌‬
‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌‪‌80‬فﻴصد‌الﻤاس‪‌40‌،‬فﻴصد‌طﻼ‪‌20‌،‬فﻴصد‌ﻧقره‪‌20‌،‬فﻴصد‌ﻣس‌و‌‪14‬فﻴصد‌قلعﻰ‌جﻬان‌‬
‫را‌تﻮلﻴد‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌.‬ﻫﻤچﻨان‌از‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻣﻬﻢ‌تراﻧسﻮال‌ﻣﻰ‌تﻮان‌ﻧام‌برد‌کﻪ‌در‌آن‌کارخاﻧﻪ‌ﻫاى‌صﻨعتﻰ‌و‌‬

‫‪41‬‬
 ‫شﻬر‌ﻫاى‌عظﻴﻢ‌ﻣتﻤرکز‌بﻮده‌و‌بﻴشترﻳﻦ‌جﻤعﻴت‌را‌در‌خﻮد‌جاى‌داده‌است‪‌.‬ﻧﻮاحﻰ‌ﻣرکزى‌افرﻳقا‌‬
‫داراى‌جﻨگﻼت‌اﻧبﻮه‌و‌ﻣﻨاطق‌صحراﻳﻲ‌داراى‌ﻣعادن‌فراوان‌است‌کﻪ‌تا‌حال‌ﻣﻮرد‌استفاده‌قرار‌‬
‫ﻧگرفتﻪ‌است‪‌.‬کشﻮر‌ﻫاى‌افرﻳقا‌کﻮشش‌دارﻧد‌تا‌حجﻢ‌تﻮلﻴدات‌صﻨعتﻰ‌را‌باﻻ‌ببرﻧد‪‌.‬بعضﻰ‌کشﻮر‌ﻫاى‌‬
‫افرﻳقا‌بﻪ‌ساختﻦ‌بﻨد‌ﻫاى‌برق‌و‌بﻨد‌ﻫاى‌زراعتﻰ‌ﻣشغﻮل‌اﻧد‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثال‪‌:‬باﻻى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‪‌،‬بﻨد‌اسﻮان‌‬
‫در‌ﻣصر‌و‌بﻨد‌کرﻳبا‌باﻻى‌درﻳاى‌زاﻣبزى‌در‌بﻴﻦ‌کشﻮر‌ﻫاى‌زاﻣبﻴا‌و‌زﻣبابﻮى‌و‌بﻨد‌ولتا‌باﻻى‌درﻳاى‌‬
‫ولتا‌در‌کشﻮر‌گاﻧا‌قابل‌ﻳاد‌آورى‌است‪‌.‬ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻰ‌و‌ﻣعدﻧﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌بﻪ‌خارج‌صادر‌‬
‫ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬ﻣﻮاد‌اولﻴﺔ‌خام‌براى‌کارخاﻧﻪ‌ﻫا‌و‌ﻣراکز‌صﻨعتﻰ‌دﻳگر‌کشﻮر‌ﻫاى‌جﻬان‌ﻧﻴز‌در‌افرﻳقا‌تﻮلﻴد‌‬
‫ﻣﻰ‌شﻮد؛‌زﻳرا‌در‌خﻮد‌افرﻳقا‌صﻨعت‌پﻴشرفت‌چﻨداﻧﻰ‌ﻧکرده‌است‪.‬ﻫﻤچﻨان‌در‌افرﻳقا‌عﻮاﻳد‌از‌ﻣﻨابع‌‬
‫تﻮرﻳزم‌ﻧﻴز‌بﻪ‌دست‌ﻣﻲ‌آﻳد‪‌.‬اﻫرام‌ﻣصر‌و‌آثار‌باستاﻧﻰ‌ساﻳر‌کشﻮرﻫاي‌قدﻳﻤﻲ‪‌،‬سﻮاحل‌زﻳباي‌شﻤال‌‬
‫افرﻳقا‌در‌کﻨار‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‪‌،‬آداب‌و‌رسﻮم‌ﻣردم‌و‌ﻧﻴز‌پارک‌ﻫاي‌ﻣلﻲ‌ﻣعروف‌کﻪ‌در‌افرﻳقا‌وجﻮد‌‬
‫دارد‌ارزش‌تﻮرﻳزم‌و‌جﻬان‌گردي‌دارد‌کﻪ‌سبب‌ﻣﻲ‌شﻮد‌ﻣردم‌از‌آﻧجا‌دﻳدن‌کﻨﻨد‌کﻪ‌بدون‌شک‌در‌‬
‫اقتصاد‌ﻣﻨاطق‌و‌ﻣﻤالک‌ﻣربﻮطﻪ‌ﻧقش‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌ﻣﻨابع‌و‌ذخاﻳر‌طبﻴعﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌بحث‌‬
‫ﻧﻤﻮده‪‌،‬ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬بﻨد‌ﻫاى‌برق‌افرﻳقا‌روى‌کدام‌درﻳا‌ﻫا‌ساختﻪ‌شده‌اﻧد؟‬
‫‪‌-2‬افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‌و‌جﻨﻮبﻰ‌را‌از‌ﻧظر‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻰ‌با‌ﻫﻢ‌ﻣقاﻳسﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬
‫‪-3‬کشﻮرﻫاﻳﻰ‌را‌در‌افرﻳقا‌ﻧام‌ببرﻳد‌کﻪ‌در‌آن‌ﻫا‌ﻣس‌بﻴشتر‌ﻳافت‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬‬
‫‪‌-4‬ﻣعادن‌آﻫﻦ‌در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌بﻪ‌ﻣﻼحظﻪ‌ﻣﻰ‌رسﻨد؟‬
‫‪‌-5‬ﻣعادﻧﻲ‌را‌کﻪ‌در‌قارة‌افرﻳقا‌ﻳافت‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌ﻣعادن‪‌،‬صﻨاﻳع‌و‌تﻮرﻳزم‌افرﻳقا‌را‌ﻣطالعﻪ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬سﻮال‌ﻫاى‌ذﻳل‌را‌جﻮاب‌دﻫﻴد‪:‬‬
‫‪‌-1‬ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌در‌کدام‌ﻣﻤالک‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‌از‌آن‌ﻫا‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-2‬ﻧفت‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌در‌کدام‌بخش‌ﻫاى‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‬
‫‪‌-3‬ﻣﻨاطق‌صﻨعتﻰ‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-4‬ﻣﻤالک‌ﻣﻬﻢ‌سﻴاحتﻰ‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫‌‌درس‌پاﻧزدﻫﻢ‬ ‫‌‌‌‌‌‬
‫جﻐراﻓﻴاى ﻣﻮاصﻼتﻰ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‌تراﻧسپﻮرت‌در‌ﻻگﻮس‬
‫راجع‌بﻪ‌ﻣﻮاصﻼت‌قارة‌افرﻳقا‌و‌اﻧکشاف‌بعدى‌آن‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد؟‬

‫ﻣﻮاصﻼت‌در‌افرﻳقا‌سابقﺔ‌دﻳرﻳﻨﻪ‌داشتﻪ‌و‌بﻪ‌اشکال‌ﻣختلف‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گرفت؛‌اکﻨﻮن‌تا‌حدودى‌بﻪ‌‬
‫شکل‌بﻬتر‌و‌ﻣعاصرتر‌اﻧکشاف‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌جﻨگل‌ﻫاى‌اﻧبﻮه‌استﻮاﻳﻰ‪‌،‬باد‌ﻫاى‌تﻨد‌صحراﻳﻰ‪‌،‬‬
‫با‌تﻼق‌ﻫا‌و‌صحراﻫا‌ﻣﻮاﻧعﻲ‌را‌در‌اﻳﻦ‌قاره‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‪‌.‬حﻤل‌و‌ﻧقل‌ﻣﻮاد‌از‌طرﻳق‌خشکﻪ‌‬
‫و‌در‌سﻮاحل‌تﻮسط‌کشتﻰ‌ﻫا‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌‌.‬اولﻴﻦ‌رفت‌و‌آﻣد‌از‌غرب‌بﻪ‌شرق‌افرﻳقا‌در‌سال‌‬
‫‪1877‬م‪‌.‬تﻮسط‌ﻫرى‌ﻣﻮتﻦ‌ستﻨلﻰ‌(‪‌)Harry‌Mouton‌Stanly‬صﻮرت‌گرفت‌کﻪ‌در‌سﻪ‌سال‌‬
‫تکﻤﻴل‌گردﻳد‪.‬‬
‫در‌اکثر‌اﻳﻦ‌قسﻤت‌ﻫا‌ﻣﻮاصﻼت‌و‌حﻤل‌ﻧقل‌بﻪ‌شکل‌ابتداﻳﻰ‌تﻮسط‌شتر‪‌،‬ﻣر‌کب‌و‌ﻳا‌در‌ﻣﻮاضع‌‬
‫صعب‌العبﻮر‌با‌استفاده‌از‌اﻧسان‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪.‬‬
‫احداث‌شبکﻪ‌ﻫاى‌خطﻮط‌آﻫﻦ‌از‌اواﻳل‌قرن‌بﻴست‌بﻪ‌خصﻮص‌از‌جﻨگ‌اول‌جﻬاﻧﻰ‌بﻪ‌بعد‌بﻪ‌طﻮر‌‬
‫بطﻰ‌پﻴش‌رفتﻪ‌است؛‌بﻨا‌برآن‌بﻴشتر‌از‌سرک‌ﻫا‌در‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌کار‌گرفتﻪ‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬‬
‫طﻮل‌ﻣجﻤﻮعﻰ‌شبکﻪ‌ﻫاى‌خطﻮط‌آﻫﻦ‌در‌افرﻳقا‌بﻪ‌ﻫفتاد‌ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌رسﻴده‌و‌طﻮﻳل‌ترﻳﻦ‌آن‌خطﻰ‌‬
‫است‌کﻪ‌بﻪ‌طﻮل‌ﻫشت‌ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌قاﻫره‌را‌بﻪ‌کپتاون‌در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌وصل‌ﻣﻰ‌کﻨد‪.‬‬
‫خطﻮط‌آﻫﻦ‌درکشﻮرﻫاى‌دﻳگر‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻣاﻧﻨد‪:‬ﻣراکش‪‌،‬الجزاﻳر‪،‬تﻮﻧس‌وﻣصراﻧکشاف‌ﻧﻤﻮده‌است‪‌.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫‌برعﻼوه‌ پاﻳتخت‌ﻫا‌ و‌ ﻣراکز‌ اکثر‌ ﻣﻤالک‌ اﻳﻦ‌ براعظﻢ‌ و‌ شﻬرﻫاى‌ ﻣشﻬﻮر‌ و‌ ﻣعروف‌ آن‌ با‌‬
‫ﻣﻴدان‌ﻫاى‌ﻫﻮاﻳﻰ‌عصرى‌ﻣجﻬز‌ﻣﻰ‌باشﻨد‌کﻪ‌از‌اﻳﻦ‌طرﻳق‌بﻪ‌کشﻮرﻫاى‌پﻴش‌رفتﺔ‌صﻨعتﻰ‌و‌دﻳگر‌‬
‫‌تراﻧسپﻮرت‌در‌شﻬر‌قاﻫره‬ ‫کشﻮرﻫاى‌جﻬان‌ارتباط‌برقرار‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌راجع‌بﻪ‌اشکال‌ابتداﻳﻰ‌ﻣﻮاصﻼت‌افرﻳقا‌و‌گروه‌‬
‫دوم‌راجع‌بﻪ‌اشکال‌پﻴش‌رفتﺔ‌ﻣﻮاصﻼت‌در‌افرﻳقا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌‬
‫ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬خطﻮط‌آﻫﻦ‌در‌کدام‌کشﻮرﻫاي‌افرﻳقاي‌شﻤالﻲ‌اﻧکشاف‌ﻧﻤﻮده‌است؟‬
‫‪‌-2‬راجع‌بﻪ‌شکل‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌ابتداﻳﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌ﻣﻮرد‌ﻣﻮاﻧع‌و‌ﻣشکﻼت‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌در‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫درس‌شاﻧزدﻫﻢ‬
‫حﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﻃرﻳﻖ آبﻬا‬

‫‌دوربان‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌بﻨدر‌بحرى‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‬

‫بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌افرﻳقا‌از‌طرﻳق‌کدام‌آبﻨاﻫا‌و‌کاﻧال‌ﻫا‌بﻪ‌بحر‌وصل‌ﻣﻲ‌شﻮد؟‬

‫حﻤل‌و‌ﻧقل‌بحري‌و‌درﻳاﻳﻲ‌افرﻳقا‌حاﻳز‌اﻫﻤﻴت‌خﻮبﻰ‌بﻮده‌و‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌راه‌ﻫاى‌آبﻰ‌(طبﻴعﻰ‌و‌‬
‫ﻣصﻨﻮعﻰ)‌کﻪ‌در‌افرﻳقا‌ارتباط‌ﻣﻴان‌دو‌بحﻴره‌ﻳا‌دو‌اقﻴاﻧﻮس‌را‌برقرار‌ﻣﻰ‌سازﻧد‌از‌اﻳﻦ‌قرار‌اﻧد‪‌:‬کاﻧال‌‬
‫سﻮﻳز‌(بﻴﻦ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌بحﻴرة‌سرخ‌کﻪ‌کار‌ساختﻤاﻧﻲ‌آن‌در‌سال‌‪1856‬م‪‌.‬شروع‌و‌در‌سال‌‬
‫‪1869‬م‪‌.‬خاتﻤﻪ‌ﻳافت)‪‌،‬باب‌الﻤﻨدب‌(بﻴﻦ‌بحﻴرة‌سرخ‌و‌خلﻴج‌عدن)‪‌،‬کاﻧال‌ﻣﻮزﻣبﻴق(‌بﻴﻦ‌دو‌قسﻤت‌‬
‫از‌بحر‌ﻫﻨد‌در‌غرب‌ﻣدغاسکر)‌و‌آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌(بﻴﻦ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس)‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌‬
‫راه‌ﻫاى‌آبﻰ‪‌،‬تﻨﻬا‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ﻣصﻨﻮعﻰ‌است‌و‌بقﻴﺔ‌آن‌ﻫا‌طبﻴعﻰ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬
‫با‌وجﻮد‌ﻣشکﻼت‌و‌ﻣﻮاﻧع‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌و‌بﻨابر‌عدم‌ﻣساعدت‌ساختﻤان‌اراضﻰ‪‌،‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌‬
‫جﻨگﻼت‌در‌ساحﺔ‌کاﻧگﻮ‌و‌استﻮا‪‌،‬اقلﻴﻢ‌بسﻴار‌گرم‌و‌سﻮزان‌صحراﻳﻰ‌و‌استﻮاﻳﻰ‌کﻪ‌اکثر‌جا‌ﻫاى‌افرﻳقا‌‬
‫بدون‌استفاده‌قرار‌گرفتﻪ‌است‌با‌آن‌ﻫﻢ‌سﻬﻮلت‌ﻫاﻳﻰ‌در‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌اﻣﻮال‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣده‌است‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌راه‌بحرى‌در‌حﻮزة‌کاﻧگﻮ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌کﻪ‌تقرﻳباً‌بﻪ‌طﻮل‌ﻳک‌ﻫزار‌و‌پﻨج‌صد‌کﻴلﻮﻣتر‌قابل‌‬
‫استفاده‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬حﻮزة‌آبگﻴرآن‌در‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌دارد‌کﻪ‌در‌تﻤام‌سال‌آب‌فراوان‌و‌باران‌‬
‫زﻳاد‌دارد‪‌.‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌الﻰ‌بﻨد‌اسﻮان‌قابل‌استفادة‌کشتﻰ‌ﻫاى‌بحرى‌بﻮده‪‌،‬از‌اﻳﻦ‌درﻳا‌کشﻮرﻫاى‌‬

‫‪45‬‬
 ‫‌ﻻگﻮس‌پاﻳتخت‌ﻧاﻳجرﻳا‌و‌بﻨدر‌بحرى‌‬ ‫ﻣصر‌و‌سﻮدان‌ﻫر‌دو‌جﻬت‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌استفاده‌‬
‫ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد؛‌ ﻫکذا‌ در‌ درﻳا‌ﻫاى‌ ﻧاﻳجر‪ ‌،‬سﻨﻴگال‌ و‌‬
‫زاﻣبزى‌ﻧﻴز‌در‌بعضﻰ‌اوقات‌سال‌کﻪ‌آب‌فراوان‌‬
‫باشد‌کشتﻰ‌راﻧﻰ‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪.‬‬
‫بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌کدام‌بحﻴره‌ﻫا‌را‌بﻪ‌ﻫﻢ‌‬
‫وصل‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴد؟‬
‫اﻣروز‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌تﻮسط‌کشتﻰ‌ﻫاى‌بحرى‌زﻳادتر‌‬
‫در‌بﻨادر‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌بﻨادر‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌صﻮرت‌‬
‫ﻣﻰ‌گﻴرد‌ کﻪ‌ از‌ آن‌ بﻪ‌ جاﻧب‌ بازار‌ﻫاى‌ اﻣرﻳکاى‌‬
‫جﻨﻮبﻰ‌ و‌ آسترالﻴا‌ ﻣال‌التجارة‌ بﻴشتر‌ اﻧتقال‌ داده‌‬
‫ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌کﻪ‌ارتباط‌اروپا‌را‌‬
‫با‌افرﻳقاى‌شرقﻰ‌و‌جﻨﻮب‌شرقﻲ‌تاﻣﻴﻦ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬از‌‬
‫ارزش‌خاص‌اقتصادى‌برخﻮردار‌است‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫با‌تﻮجﻪ‌بﻪ‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌اگر‌قرار‌باشد‌کﻪ‌‌از‌خلﻴج‌عدن‌تﻮسط‌کشتﻲ‌بﻪ‌شﻬر‌ساحلﻲ‌کشﻮر‌‬
‫ﻣراکشﻪ‌ﻳعﻨﻲ‌کازابﻼﻧکا‌ﻣسافرت‌کﻨﻴﻢ‌از‌کدام‌‌آبﻨاﻫا‌و‌کاﻧال‌ﻫا‌ﻣﻰ‌گذرﻳﻢ؟‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬کدام‌کاﻧال‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقا‌از‌اﻫﻤﻴت‌ﻣﻬﻤﻰ‌برخﻮردار‌ﻣﻰ‌باشد؟‬
‫‪‌-2‬آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌بﻴﻦ‌کدام‌اقﻴاﻧﻮس‌و‌بحﻴره‌قرار‌دارد؟‬
‫‪‌-3‬ﻣﻮاصﻼت‌سابقﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌و‌اﻧکشاف‌بعدى‌آن‌‌را‌ﻣقاﻳسﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻳک‌کتاب‪‌،‬ﻣجلﻪ‌و‌ﻳا‌اخبار‌را‌کﻪ‌در‌ﻣﻮرد‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌داشتﻪ‌باشد‪‌،‬ﻣطالعﻪ‌ﻧﻤﻮده‌و‌‬
‫ﻳادداشت‌ﻧام‌کتاب‪‌،‬سال‌طبع‌و‌غﻴره‌ﻣشخصات‌آن‌‌را‌بﻪ‌استاد‌ﻣضﻤﻮن‌بدﻫﻴد‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫خﻼصﺔ ﻓصﻞ اول‬

‫اگر‌اﻣرﻳکاي‌شﻤالﻲ‌و‌جﻨﻮبﻲ‌را‌بﻪ‌صﻮرت‌دو‌براعظﻢ‌جداگاﻧﻪ‌در‌ﻧظر‌بگﻴرﻳﻢ‪‌،‬افرﻳقا‌پس‌از‌آسﻴا‌پﻬﻨاورترﻳﻦ‌‬
‫خشکﺔ‌جﻬان‌است‪‌.‬اﻣا‌اگر‌تﻤام‌اﻣرﻳکا‌بﻪ‌طﻮر‌ﻳک‌خشکﺔ‌کﻼن‌در‌ﻧظر‌گرفتﻪ‌شﻮد‪‌،‬در‌آن‌صﻮرت‌افرﻳقا‌بعد‌‬
‫از‌آسﻴا‌و‌اﻣرﻳکا‌سﻮﻣﻴﻦ‌براعظﻢ‌جﻬان‌بﻪ‌شﻤار‌ﻣﻰ‌رود‪.‬‬
‫‌افرﻳقا‌با‌داشتﻦ‌بﻴش‌از‌‪‌30‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌(بﻪ‌شﻤﻮل‌جزاﻳر‌ﻣربﻮط‌آن)‌‪‌20.3‬فﻴصد‌ﻣساحت‌زﻣﻴﻦ‌‬
‫را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌در‌آن‌بﻴش‌از‌‪‌1.25‬بلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌سکﻮﻧت‌دارد‪.‬‬
‫‌شﻤالﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌اﻳﻦ‌قاره‌دﻣاغﺔ‌سفﻴد‌(‪‌)Cape‌Blanc‬و‌دﻣاغﺔ‌بﻦ‌(‪‌)Cape‌Bon‬در‌تﻮﻧس‌‌‌‌‌باﻻى‌عرض‌البلد‌‬
‫شﻤالﻰ‌‪‌37‬درجﻪ‌و‌‪‌20‬دقﻴقﻪ‌ و‌جﻨﻮبﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آن‌بﻪ‌ﻧام‌دﻣاغﺔ‌اگﻮلﻬاس‌(‪‌)Cape‌Agulhas‬در‌جﻤﻬﻮرﻳت‌‬
‫افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌باﻻى‌عرض‌البلد‌جﻨﻮبﻰ‌‪‌34‬درجﻪ‌و‌‪‌40‬دقﻴقﻪ‌واقع‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫‌ﻣشرقﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آن‌دﻣاغﺔ‌گاردافﻮى(‪‌)‌Cape Guardafui‬در‌سﻮﻣالﻴا‌باﻻى‌طﻮل‌البلد‌شرقﻰ‌‪‌52‬درجﻪ‌و‌ﻣغربﻰ‌ترﻳﻦ‌‬
‫ﻧقطﺔ‌آن‌دﻣاغﺔ‌سبز‌(‪‌)Cape Verde‬در‌ﻣجاورت‌سﻨﻴگال‌است‌کﻪ‌باﻻى‌طﻮل‌البلد‌غربﻰ‌‪17‬درجﻪ‌واقع‌گردﻳده‌است‪‌.‬‬
‫‪1‬‬
‫‌افرﻳقا‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌ساحﻪ‌را‌در‌ﻣﻨطقﺔ‌استﻮاﻳﻰ‌احاطﻪ‌کرده‌است‌کﻪ‌ ‪‌ 2‬اراضﻰ‌آن‌در‌شﻤال‌خط‌استﻮا‌و‌ ‌آن‌‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫در‌جﻨﻮب‌خط‌استﻮا‌قرار‌گرفتﻪ‌است‪.‬‬
‫‌اﻳﻦ‌قاره‌طﻮري‌کﻪ‌از‌ﻧام‌آن‌ظاﻫر‌ ﻣﻰ‌شﻮد‌ﻳک‌براعظﻢ‌ حارى‌وى‌بﻮده‌و‌خط‌استﻮا‌از‌وسط‌آن‌بﻪ‌طﻮرى‌‬
‫ﻣﻰ‌گذرد‌کﻪ‌تقرﻳباً‌شﻤالﻰ‌ترﻳﻦ‌و‌جﻨﻮبﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقاط‌از‌آن‌بﻪ‌عﻴﻦ‌فاصلﻪ‌قرار‌ﻣﻰ‌گﻴرﻧد‪.‬‬
‫‌در‌غرب‌افرﻳقا‌بحر‌اتﻼﻧتﻴک‌و‌در‌شرق‌آن‌بحر‌ﻫﻨد‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬در‌شﻤال‌تﻮسط‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌از‌براعظﻢ‌‬
‫اروپا‌و‌در‌شﻤال‌شرق‌تﻮسط‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌و‌بحﻴرة‌احﻤر‌از‌آسﻴا‌جدا‌شده‌است‪.‬‬
‫‌خشکﺔ‌افرﻳقا‌را‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴﻢ‌بﻪ‌افرﻳقاى‌غربﻰ‪‌،‬شرقﻰ‪‌،‬ﻣرکزى‪‌،‬جﻨﻮبﻰ‌و‌شﻤالﻰ‌ﻧﻴز‌تقسﻴﻢ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫‌افرﻳقا‌داراى‌کﻮه‌ﻫا‪‌،‬صحراﻫا‌و‌ﻣﻨاطق‌ﻫﻤﻮار‌است‌کﻪ‌ﻣشﻬﻮرترﻳﻦ‌آن‌ﻫاکﻮه‌ﻫاى‌اطلس‌در‌گﻮشﺔ‌شﻤال‌غربﻰ‪،‬کﻮه‌ﻫاى‌‬
‫جﻮان‌کلﻴﻤاﻧجارو(‪)Kilimanjaro‬درتاﻧزاﻧﻴا‪‌،‬کﻮه‌ﻫاى‌کﻬﻦ‌ﻣاﻧﻨد‌اﻫاگر‌(‪)Ahaggar‬در‌جﻨﻮب‌شرق‌الجزاﻳر‪‌،‬‬
‫کﻮه‌ﻫاى‌تبستﻰ(‪‌)Tibesti‬در‌شﻤال‌غرب‌چاد‌و‌ﻫﻤچﻨان‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌قابل‌ﻳاد‌آورى‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫‌ﻣﻨاطق‌پست‌و‌کﻢ‌ارتفاع‌در‌افرﻳقا‌کﻤتر‌وجﻮد‌دارﻧد‪‌.‬بعضﻰ‌از‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌باتﻼقﻰ‌و‌داراى‌اقلﻴﻢ‌غﻴر‌ﻣﻨاسب‌براى‌‬
‫صحت‌است‌کﻪ‌در‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌دارد‌و‌صحرا‌ﻫاى‌خشک‌و‌سﻮزان‌در‌دﻳگر‌ﻧقاط‌آن‌عرض‌وجﻮد‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪.‬‬
‫‌ صحراى‌ افرﻳقا‌ کﻪ‌ صحراى‌ بزرگ‌ در‌ جﻬان‌ است‌ تقرﻳباً‌ در‌ ‪ ‌ 31‬حصﺔ‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ تﻮسعﻪ‌ ﻳافتﻪ‌ است‪ ‌.‬در‌‬
‫سال‌ﻫاى‌گذشتﻪ‌ساحﺔ‌اﻳﻦ‌صحرا‌بﻪ‌اساس‌خشک‌سالﻰ‌ﻧﻴز‌وسﻴع‌شده‌است‪.‬‬
‫‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌درﻳا‌ﻫاى‌زﻳادى‌وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌ﻣشﻬﻮرترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌درﻳا‌ﻫاى‌ﻧﻴل‌و‌کاﻧگﻮ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪‌‌.‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌‬
‫باعث‌اﻳجاد‌ﻣدﻧﻴت‌کﻬﻦ‌ﻣصر‌گردﻳده‌و‌حال‌ﻧﻴز‌در‌آبﻴارى‌ﻣﻨاطق‌زراعتﻰ‌از‌ارزش‌خاص‌برخﻮردار‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌ﻣﻮقعﻴتﻰ‌کﻪ‌در‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌اتخاذ‌کرده‌است‌بعد‌از‌أسترالﻴا‌گرﻣترﻳﻦ‌براعظﻢ‌جﻬان‌بﻪ‌شﻤار‌ﻣﻰ‌رود‪.‬‬
‫‌افرﻳقا‌داراى‌بارﻧده‌گﻰ‌بﻴشتر‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌قسﻤت‌استﻮاﻳﻰ‌آن‌بارﻧده‌گﻰ‌تﻨزﻳل‌ﻣﻰ‌ﻳابد‪.‬‬
‫در‌افرﻳقا‌‪‌55‬ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌در‌آن‌اقﻮام‌ﻣختلف‌با‌کلتﻮر‌ﻫاى‌ﻣتفاوت‌دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‪.‬‬
‫‌در‌افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‌کلتﻮر‌اسﻼﻣﻰ‌ﻣسلط‌است‌در‌حالﻰ‌کﻪ‌در‌ﻣﻨاطق‌دﻳگر‌آن‌کلتﻮر‌ﻫاى‌دﻳگر‌دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬‬
‫اکثرﻳت‌ﻣردم‌افرﻳقا‌در‌دﻫات‌سکﻮﻧت‌دارﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌زراعت‌و‌ﻣالدارى‌ﻣشغﻮل‌اﻧد‪.‬‬
‫اگر‌چﻪ‌شراﻳط‌اقتصادى‌در‌افرﻳقا‌بعد‌از‌سقﻮط‌استعﻤار‌در‌آن‌رو‌بﻪ‌بﻬبﻮدى‌گذاشتﻪ؛‌ولﻰ‌ﻣتاسفاﻧﻪ‌ﻫﻨﻮز‌ﻫﻢ‌‬
‫ﻧفﻮس‌و‌قﻮاى‌تﻮلﻴدى‌بشرى‌در‌ﻫﻤﻪ‌جا‌ﻳکسان‌و‌بﻪ‌طﻮر‌کافﻰ‌گسترش‌ﻧﻴافتﻪ‌است‪.‬‬
‫‌در‌افرﻳقا‌جﻨگ‌ﻫاى‌داخلﻰ‌زﻳاد‌و‌خشک‌سالﻰ‌باعث‌ﻣﻬاجرت‌ﻫاى‌داخلﻰ‌و‌خارج‌از‌ﻣرزﻫا‌ﻣﻰ‌گردد‪‌.‬ﻫﻤچﻨان‌ﻳک‌‬
‫تعداد‌زﻳاد‌از‌ﻣردم‌افرﻳقا‌از‌فقر‌و‌گرسﻨﻪ‌گﻰ‌رﻧج‌ﻣﻰ‌برﻧد‌و‌سطح‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣردم‌آن‌پاﻳﻴﻦ‌است‪.‬‬
‫‌ شﻬرﻫاى‌ بزرگ‌ افرﻳقا‌ ﻻگﻮس(‪ ‌)Lagos‬در‌ ﻧاﻳجﻴرﻳا‌ (با‌ داشتﻦ‌ ‪ ‌9‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ ﻧفﻮس)‪ ‌،‬کﻴﻨشاسا‌ (‪ ‌)Kinshasa‬در‌‬
‫جﻤﻬﻮرﻳت‌کاﻧگﻮ‌(با‌داشتﻦ‌‪‌8.4‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس)‌و‌قاﻫره‌در‌ﻣصر‌(‌با‌داشتﻦ‌‪‌7.9‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس)‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫لسان‌ﻫاى‌رسﻤﻰ‌در‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌:‬عربﻲ‪‌،‬اﻧگلﻴسﻲ‪‌،‬فراﻧسﻮي‪‌،‬پرتگالﻲ‪‌،‬سﻮاحلﻲ‌افرﻳقاﻳﻲ‌و‌غﻴره‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫جدول بﻌضﻰ ﻣشخصات جﻐراﻓﻴاﻳﻰ ﻛشﻮرﻫاى ﻣستﻘﻞ ﻗارة اﻓرﻳﻘا‬
‫‌فﻴصدى‌شغل‌ﻧفﻮس‌در‌سکتﻮرﻫاى‌ﻣختلف‌در‬
‫عﻤﻮﻣﻴات‬
‫‌سال‪2001‬‬
‫تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌‬ ‫تعداد‌ﻧفﻮس‌‬ ‫‌ﻣﻤلکت‬ ‫شﻤاره‬
‫ﻣساحت‌‌بﻪ‌‬
‫خدﻣات‬ ‫صﻨعت‬ ‫زراعت‬ ‫در‌فﻰ‌‬ ‫در‌سال‌‌‌‬ ‫ﻣرکز‬
‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬
‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬ ‫‪‌2006‬‬
‫‪16.9‬‬ ‫‪8.4‬‬ ‫‪74.7‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪12.127.071‬‬ ‫‪1.246.700‬‬ ‫لﻮاﻧدا‬ ‫اﻧگﻮﻻ‬ ‫‪1‬‬
‫‪12.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪86.0‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪74.777.981‬‬ ‫‪1.104.300‬‬ ‫آدﻳس‌بابا‬ ‫اﻳتﻮپﻴا‬ ‫‪2‬‬

‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪42،8‬‬ ‫‪5،028،427‬‬ ‫‌‌‪117،600‬‬ ‫اسﻤره‬ ‫ارﻳترﻳا‬ ‫‪3‬‬

‫‪54.5‬‬ ‫‪31.8‬‬ ‫‪13.7‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪44.187.637‬‬ ‫‪1.221.037‬‬ ‫پرﻳتﻮرﻳا‬ ‫افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‬ ‫‪4‬‬

‫‪16.5‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪80.5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪4.303.356‬‬ ‫‪623.000‬‬ ‫باﻧگﻰ‬ ‫افرﻳقاى‌ﻣرکزى‬ ‫‪5‬‬

‫‪41.9‬‬ ‫‪29.8‬‬ ‫‪28.3‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪32.930.091‬‬ ‫‪2.381.741‬‬ ‫الجزﻳره‬ ‫الجزاﻳر‬ ‫‪6‬‬

‫‪11.1‬‬ ‫‪4.6‬‬ ‫‪84.3‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪28.195.754‬‬ ‫‪241.038‬‬ ‫کاﻣپاﻻ‬ ‫ﻳﻮگاﻧدا‬ ‫‪7‬‬
‫‪28.5‬‬ ‫‪8.1‬‬ ‫‪63.4‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪7.862.944‬‬ ‫‪112.622‬‬ ‫پرتﻮﻧﻮو‬ ‫بﻨﻴﻦ‬ ‫‪8‬‬
‫‪33.3‬‬ ‫‪20.4‬‬ ‫‪46.3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1.639.833‬‬ ‫‪581.730‬‬ ‫گابرون‬ ‫بﻮتسﻮاﻧا‬ ‫‪9‬‬
‫‪5.6‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪92.4‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪13.902.972‬‬ ‫‪274.000‬‬ ‫واگادوگﻮ‬ ‫بﻮرکﻴﻨافاسﻮ‬ ‫‪‌10‬‬
‫‪5.6‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪91.9‬‬ ‫‪291‬‬ ‫‪8.090.068‬‬ ‫‪27.834‬‬ ‫بﻮجﻮﻣبﻮار‬ ‫بﻮروﻧدى‬ ‫‪11‬‬
‫‪10.6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪84.4‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪37.445.392‬‬ ‫‪883.749‬‬ ‫دارالسﻼم‬ ‫تاﻧزاﻧﻴا‬ ‫‪12‬‬
‫‪24.4‬‬ ‫‪10.0‬‬ ‫‪65.6‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪5.548.702‬‬ ‫‪56.785‬‬ ‫لﻮﻣﻪ‬ ‫تﻮگﻮ‬ ‫‪13‬‬
‫‪38.4‬‬ ‫‪32.7‬‬ ‫‪28.9‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪10.175.014‬‬ ‫‪163.610‬‬ ‫تﻮﻧس‬ ‫تﻮﻧس‬ ‫‪14‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪21،8‬‬ ‫‪506،221‬‬ ‫‪23،200‬‬ ‫جﻴبﻮتﻰ‬ ‫جﻴبﻮتﻰ‬ ‫‪15‬‬
‫‪12.5‬‬ ‫‪4.3‬‬ ‫‪83.2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9.944.201‬‬ ‫‪1.284.000‬‬ ‫اﻧجاﻣﻨا‬ ‫چاد‬ ‫‪16‬‬
‫‪4.5‬‬ ‫‪3.6‬‬ ‫‪91.9‬‬ ‫‪328‬‬ ‫‪8.648.248‬‬ ‫‪26.338‬‬ ‫کﻴگالﻰ‬ ‫رواﻧدا‬ ‫‪17‬‬
‫‪16.8‬‬ ‫‪8.5‬‬ ‫‪74.8‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪11.502.010‬‬ ‫‪752.618‬‬ ‫لﻮزاکا‬ ‫زاﻣبﻴا‬ ‫‪18‬‬
‫‪23.7‬‬ ‫‪8.1‬‬ ‫‪68.2‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪12.236.805‬‬ ‫‪390.757‬‬ ‫ﻫرارى‬ ‫زﻳﻤبابﻮى‬ ‫‪19‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪213،9‬‬ ‫‪206،178‬‬ ‫‪964‬‬ ‫ساﻳﻮتﻮﻣﻪ‬ ‫ساﻳﻮتﻮﻣﻪ‌‬ ‫‪20‬‬
‫وپرﻧسﻴپ‬
‫‪30.0‬‬ ‫‪10.0‬‬ ‫‪60.0‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪17.654.843‬‬ ‫‪322.463‬‬ ‫ﻳاﻣﻮسﻮکرو‬ ‫ساحل‌عاج‬ ‫‪‌21‬‬
‫‪15.8‬‬ ‫‪7.4‬‬ ‫‪76.8‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪11.987.121‬‬ ‫‪196.722‬‬ ‫داکار‬ ‫سﻨﻴگال‬ ‫‪22‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪1،128،814‬‬ ‫‪17،364‬‬ ‫ﻣبابان‬ ‫سﻮازﻳلﻨد‬ ‫‪23‬‬
‫(‪)1‬‬
‫‪21.6‬‬ ‫‪8.6‬‬ ‫‪69.8‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪41.236.378‬‬ ‫‪2.505.813‬‬ ‫خرطﻮم‬ ‫سﻮدان‌‬ ‫‪24‬‬
‫‪20.0‬‬ ‫‪12.0‬‬ ‫‪68.0‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪8.863.338‬‬ ‫‪637.657‬‬ ‫ﻣﻮگادﻳشﻮ‬ ‫سﻮﻣالﻴا‬ ‫‪25‬‬
‫‪16.9‬‬ ‫‪15.4‬‬ ‫‪67.7‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪6.005.250‬‬ ‫‪71.740‬‬ ‫فرى‌تاون‬ ‫سﻴرالﻴﻮن‬ ‫‪26‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪180،8‬‬ ‫‪82،247‬‬ ‫‪455‬‬ ‫وﻳکتﻮرﻳا‬ ‫سﻴشل‬ ‫‪27‬‬

‫(‪‌)1‬اگر‌چﻪ‌سﻮدان‌بﻪ‌دو‌حصﻪ‌تقسﻴﻢ‌شده‌است‌اﻣا‌از‌طرف‌ﻣلل‌ﻣتحد‌ﻧقشﺔ‪‌،‬ﻣستﻨد‌داده‌ﻧشده‌است‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫‌فﻴصدى‌شغل‌ﻧفﻮس‌در‌سکتﻮرﻫاى‌ﻣختلف‌در‬
‫عﻤﻮﻣﻴات‬
‫‌سال‪2001‬‬
‫تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌‬ ‫تعداد‌ﻧفﻮس‌‬ ‫ﻣﻤلکت‬ ‫شﻤاره‬
‫ﻣساحت‌‌بﻪ‌‬
‫خدﻣات‬ ‫صﻨعت‬ ‫زراعت‬ ‫در‌فﻰ‌‬ ‫در‌سال‌‬ ‫ﻣرکز‬
‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬
‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬ ‫‪‌2006‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪1،5‬‬ ‫‪393،831‬‬ ‫‪266،000‬‬ ‫العﻴﻮن‬ ‫صحراى‌غربﻰ‬ ‫‪28‬‬

‫‪27.6‬‬ ‫‪13.0‬‬ ‫‪59.4‬‬ ‫‪94‬‬ ‫‪22.409.517‬‬ ‫‪238.533‬‬ ‫اکرا‬ ‫گاﻧا‌‬ ‫‪29‬‬

‫‪12.5‬‬ ‫‪8.6‬‬ ‫‪69.9‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪17.340.702‬‬ ‫‪475.442‬‬ ‫پاﻳﻮﻧده‬ ‫کاﻣرون‬ ‫‪30‬‬
‫‪36.6‬‬ ‫‪14.8‬‬ ‫‪48.6‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪3.702.314‬‬ ‫‪342.000‬‬ ‫برازوﻳل‬ ‫کاﻧگﻮ‌برزاوﻳل‬ ‫‪31‬‬
‫‪18.5‬‬ ‫‪13.5‬‬ ‫‪68.0‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪62.660.551‬‬ ‫‪2.344.858‬‬ ‫کﻴﻨشاسا‬ ‫کاﻧگﻮکﻴﻨشاسا‬ ‫‪32‬‬
‫‪13.4‬‬ ‫‪7.0‬‬ ‫‪79.6‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪34.707.817‬‬ ‫‪580.367‬‬ ‫ﻧاﻳروبﻰ‬ ‫کﻴﻨﻴا‬ ‫‪33‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪327،4‬‬ ‫‪731،755‬‬ ‫‪2،235‬‬ ‫ﻣﻮروﻧﻰ‬ ‫کﻮﻣﻮرن‬ ‫‪34‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪105،9‬‬ ‫‪426،998‬‬ ‫‪4،033‬‬ ‫پراﻳا‬ ‫کﻴپ‌ورد‬ ‫‪35‬‬
‫‪42.1‬‬ ‫‪15.1‬‬ ‫‪51.8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1.424.960‬‬ ‫‪267.668‬‬ ‫لﻴبروﻳل‬ ‫گابﻮن‬ ‫‪36‬‬
‫‪9.9‬‬ ‫‪8.0‬‬ ‫‪82.1‬‬ ‫‪145‬‬ ‫‪1.641.564‬‬ ‫‪11.295‬‬ ‫باﻧجﻮل‬ ‫گاﻣبﻴا‬ ‫‪37‬‬
‫‪10.8‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪87.2‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪9.690.222‬‬ ‫‪245.857‬‬ ‫کﻮﻧاکرى‬ ‫گﻴﻨﻪ‬ ‫‪‌38‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪616،459‬‬ ‫‪28،051‬‬ ‫ﻣاﻻبﻮ‬ ‫گﻴﻨﻪ‌استﻮاﻳﻰ‬ ‫‪39‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪41،6‬‬ ‫‪1،503،182‬‬ ‫‪36،125‬‬ ‫بﻴساو‬ ‫گﻴﻨﻪ‌بﻴساو‬ ‫‪40‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪70،1‬‬ ‫‪2،128،180‬‬ ‫‪30،355‬‬ ‫ﻣاسرو‬ ‫لسﻮتﻮ‬ ‫‪41‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪29،9‬‬ ‫‪3،334،587‬‬ ‫‪111،369‬‬ ‫ﻣﻮﻧروﻳا‬ ‫لﻴبرﻳا‬ ‫‪42‬‬
‫‪66.3‬‬ ‫‪22.1‬‬ ‫‪11.6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5.900.754‬‬ ‫‪1.759.540‬‬ ‫ترﻳپﻮلﻰ‬ ‫لﻴبﻴا‬ ‫‪43‬‬
‫‪15.1‬‬ ‫‪6.9‬‬ ‫‪78.0‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪18.595.469‬‬ ‫‪587.041‬‬ ‫آﻧتاﻧاﻧارﻳﻮو‬ ‫ﻣادغاسکر‬ ‫‪44‬‬
‫‪8،1‬‬ ‫‪5،1‬‬ ‫‪86،8‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪13،013،926‬‬ ‫‪118،484‬‬ ‫لﻴلﻮﻧگﻮه‬ ‫ﻣاﻻوى‬ ‫‪45‬‬
‫‪12.2‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪85.8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11.716.829‬‬ ‫‪1.240.192‬‬ ‫باﻣاکﻮ‬ ‫ﻣالﻰ‬ ‫‪46‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪30.8‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪78.887.007‬‬ ‫‪1.001.449‬‬ ‫قاﻫره‬ ‫ﻣصر‌‬ ‫‪47‬‬
‫‪59.2‬‬ ‫‪34.8‬‬ ‫‪6.0‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪33.241.259‬‬ ‫‪446.550‬‬ ‫رباط‬ ‫الﻤغرب‌(ﻣراکش)‬ ‫‪48‬‬
‫‪34.2‬‬ ‫‪10.7‬‬ ‫‪55.1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.177.378‬‬ ‫‪1.025.520‬‬ ‫ﻧﻮاکشﻮت‬ ‫ﻣﻮرﻳتاﻧﻴا‬ ‫‪49‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪624،6‬‬ ‫‪1،274،189‬‬ ‫‪2،040‬‬ ‫پﻮرت‌لﻮﻳس‬ ‫ﻣﻮرﻳس‬ ‫‪50‬‬
‫‪9.2‬‬ ‫‪8.2‬‬ ‫‪82.6‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪19.686.505‬‬ ‫‪801.590‬‬ ‫ﻣابﻮتﻮ‬ ‫ﻣﻮزﻣبﻴق‬ ‫‪51‬‬
‫‪35.0‬‬ ‫‪15.7‬‬ ‫‪49.3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.044.147‬‬ ‫‪824.292‬‬ ‫وﻳﻨدﻫﻮک‬ ‫ﻧاﻣﻴبﻴا‬ ‫‪52‬‬
‫‪6.4‬‬ ‫‪3.8‬‬ ‫‪89.8‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪12.525.094‬‬ ‫‪1.267.000‬‬ ‫ﻧﻴاﻣﻰ‬ ‫ﻧاﻳجر‬ ‫‪53‬‬
‫‪49.8‬‬ ‫‪6.8‬‬ ‫‪43.4‬‬ ‫‪143‬‬ ‫‪131.859.731‬‬ ‫‪923.768‬‬ ‫آبﻮجا‬ ‫ﻧاﻳجرﻳا‬ ‫‪54‬‬
‫سﻮدان‌‌جﻨﻮبﻰ‬ ‫‪55‬‬

‫ﻣﻨبﻊ‪:‬‬
‫‪Wolters- Noordhoff, WN Atlas Productions, Groningen, the 2007 Netherlands‬‬

‫‪49‬‬
 ‫ﻓصﻞ دوم‬

‫آسترالﻴا‬
‫آستراﻟﻴا‬
‫امريکا‬ ‫ﻣﻨجﻤد‌شﻤالﻰ‬ ‫قﻴانﻮس‬
‫ا‬
‫‌‬
‫شﻤالﻰ‬
‫اقيانوس‬ ‫ا‌‌روپــا‬ ‫آسﻴـــــــا‬
‫اقﻴاﻧﻮس‌‌‬ ‫ﻣدﻳتراﻧﻪ‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫اقﻴاﻧﻮس‌‌‬
‫آرام‬ ‫‌‌‌‌‌‌اطلس‬ ‫‌‬
‫آرام‬
‫افريقا‬
‫امريکا‬
‫اقيانوس هند‬
‫جنوبی‬

‫أست‬
‫راليا‬
‫ﻧقشﺔ‌ﻣﻮقعﻴت‌آسترالﻴا‬

‫اﻫداف ﻛﻠﻰ ﻓصﻞ‬

‫از‌شاگردان‌اﻧتظار‌ﻣﻲ‌رود‌کﻪ‌با‌خﻮاﻧدن‌اﻳﻦ‌فصل‌بﻪ‌اﻫداف‌علﻤﻲ‌زﻳر‌دست‌ﻳابﻨد‪:‬‬
‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻲ‌قاره‌ﻫاي‌آسترالﻴا‪‌،‬اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌و‌قارة‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‌(اﻧتارکتﻴکا)‬
‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻬﻤرﻳﻦ‌پستﻲ‌و‌بلﻨدي‌ﻫاي‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬
‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌وضعﻴت‌جغرافﻴاي‌سﻴاسﻲ‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬
‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاي‌بشري‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬
‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاي‌اقتصادي‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬
‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌اکتشافات‌قارة‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‪.‬‬
‫از‌شاگردان‌اﻧتظار‌ﻣﻲ‌رود‌کﻪ‌با‌خﻮاﻧدن‌اﻳﻦ‌فصل‌بﻪ‌اﻫداف‌ﻣﻬارتﻲ‌ذﻳل‌دست‌ﻳابﻨد‪:‬‬
‫‌تشخﻴص‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻲ‌قارة‌آسترالﻴا‪‌،‬اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌و‌قارة‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‌(اﻧتارکتﻴکا)‬
‫‌تعﻴﻴﻦ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‪‌،‬درﻳاﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌برروي‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‬
‫‌تعﻴﻴﻦ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‌درﻳاﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌بر‌روي‌ﻧقشﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬
‫‌تفسﻴر‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌در‌قارة‌آسترالﻴا‬
‫‌ﻧشان‌دادن‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌بر‌روي‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‬
‫‌ﻧشان‌دادن‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌بر‌روي‌ﻧقشﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬
‫‌تعﻴﻴﻦ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ثروت‌ﻫاي‌ﻣعدﻧﻲ‌برروي‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬

‫‪50‬‬
 ‫درس‌ﻫفدﻫﻢ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴت آستراﻟﻴا‬
‫بحﻴره‌آرافﻮرا‬ ‫بحﻴره‌تﻮرس‬
‫بحﻴره‌تﻴﻤﻮر‬

‫بحﻴره‌کﻮرل‬

‫بحﻴره‌سﻤاﻧﻴا‬
‫بحر‌ﻫﻨد‬

‫ء‬
‫آبﻨاى‌باس‬
‫ﻧقشﺔ‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‬

‫آسترالﻴا‌در‌کدام‌بخش‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬

‫حدود اربﻌﻪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‪3‬‬
‫براعظﻢ‌کﻮچک‌آسترالﻴا‌کﻪ‌از‌ﻧظر‌بعضﻰ‌ﻳک‌جزﻳرة‌کﻼن‌است‪‌،‬قسﻤت‌زﻳاد‌(تقرﻳباً‌ ‪‌) 4‬حصﺔآن‌‬
‫صحرا‌ است‪ ‌.‬آسترالﻴا‌ بﻴﻦ‌ خطﻮط‌ ‪ ‌12‬درجﻪ‌ و‌ ‪ ‌43‬درجﺔ‌ عرض‌البلدﻫاى‌ جﻨﻮبﻰ‌ و‪ ‌115‬و‌ ‪ ‌154‬درجﺔ‌‬
‫طﻮل‌البلدﻫاى‌شرقﻰ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫درشﻤال‌آسترالﻴا‌بحﻴرة‌تﻴﻤﻮر(‪‌،)Timorsea‬بحﻴرة‌ارافﻮرا(‪‌،)Arafurasea‬خلﻴج‌کارپﻴﻨتارﻳا‌(‪‌Gulf of‬‬
‫‪‌)Carpentaria‬و‌آبﻨاى‌تﻮرس‌(‪‌)Str.‌Torres‬ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌‌.‬در‌شرق‌آن‌بحﻴرة‌کﻮرل‌(‪‌)Coral Sea‬و‌‬
‫بحﻴرة‌تسﻤاﻧﻴا‌(‪‌)TasmaniaSea‬و‌در‌جﻨﻮب‌آن‌آبﻨاى‌باس‌(‪‌)Str.‌Bass‬و‌خلﻴج‌آسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬بحر‌‬
‫ﻫﻨد‌در‌جﻨﻮب‌و‌غرب‌آسترالﻴا‌قرار‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬خط‌ساحلﻰ‌ﻣجﻤﻮعﻰ‌آسترالﻴا‌بﻪ‌‪‌25.760‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬
‫‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌و‌تﻮسط‌کﻰ‌کشف‌گردﻳد؟‬
‫ﻛشﻒ آستراﻟﻴا‬
‫تقرﻳباً‌‪‌50.000‬سال‌قبل‌ﻣردﻣان‌اولﻰ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌رفتﻨد‪.‬‬
‫اﻧگلﻴسﻰ‌ﻫا‌از‌سال‌‪‌1789‬آن‌ﻫا‌را‌بﻪ‌ﻧام‌«ابﻮرجﻴﻨالس»‌(‪‌)Aboriginals‬ﻳاد‌کردﻧد‌کﻪ‌ﻳک‌اصطﻼح‌‬
‫ﻻتﻴﻨﻰ‌است‌و‌براى‌باشﻨده‌گان‌اصلﻰ‌ﻳا‌بﻮﻣﻰ‌استعﻤال‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻣردم‌از‌آسﻴاى‌جﻨﻮب‌شرقﻰ‌آﻣده‌‬

‫‪51‬‬
 ‫بﻮدﻧد‪‌50.000‌.‬سال‌پﻴش‌تﻮسط‌ﻳخبﻨدان‌پل‌ﻫاى‌خاکﻰ‌کﻪ‌بﻴﻦ‌آسﻴا‌و‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌داشت‪‌،‬از‌راه‌‬
‫ﻫﻤﻴﻦ‌پل‌ﻫا‌و‌راه‌ﻫا‌ﻣردﻣان‌و‌حﻴﻮاﻧات‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧستﻨد‌از‌آسﻴا‌بﻪ‌آسترالﻴا‌بروﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻳک‌پروسﺔ‌چﻬل‌‬
‫ﻫزار‌سالﻪ‌بﻮد؛‌بعد‌ﻫا‌کﻪ‌کرة‌‌زﻣﻴﻦ‌گرم‌شد‌و‌ﻳخبﻨدان‌بﻪ‌ذوب‌شدن‌شروع‌کرد‪‌،‬سطح‌آب‌بحر‌باﻻ‌‬
‫رفت‌و‌بﻪ‌اﻳﻦ‌ترتﻴب‌آسترالﻴا‌بﻪ‌شکل‌ﻳک‌جزﻳره‌در‌آﻣد‪‌.‬در‌سال‌‪‌150‬ﻣﻴﻼدى‌براى‌بار‌اول‌ﻳﻮﻧاﻧﻰ‌ﻫا‌‬
‫در‌ﻣﻮرد‌آسترالﻴا‌ﻧﻮشتﻨد‪‌.‬آن‌ﻫا‌اﻳﻦ‌خشکﻪ‌را‌بﻪ‌ﻧام‌تﻴرا‌استرالﻴس(‪‌)‌Terra Australis‬و‌ﻳا‌کﻨارة‌‬
‫جﻨﻮبﻰ‌ﻣسﻤا‌ﻧﻤﻮدﻧد‪‌.‬ﻣردم‌زﻳادى‌عﻼقﻪ‌ﻣﻨد‌آن‌شدﻧد‌و‌در‌جستجﻮى‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌ﻧاآشﻨا‌برآﻣدﻧد‪.‬‬
‫در‌قرن‌شاﻧزده‌و‌ﻫفده‌پرتگالﻰﻫا‪‌،‬اسپاﻧﻮىﻫا‌و‌ﻫالﻨدىﻫا‌عﻼقﻪ‌ﻣﻨد‌تجارت‌بﻪ‌آسﻴا‌بﻮدﻧد‪‌.‬بﻪ‌اثر‌‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬

‫ﻣسافرت‌ﻫا‌و‌کشفﻴات‌زﻳاد‌بحرى‌ﻫﻤان‌وقت‌بﻮد‌کﻪ‌آسترالﻴا‌ﻫﻢ‌تﻮسط‌اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌کشف‌گردﻳد‪.‬‬
‫در‌سال‌‪1606‬م‪‌.‬اولﻴﻦ‌کشتﻰ‌ﻫالﻨدى‌ﻫا‌در‌ساحل‌خلﻴج‌کارپﻨتارﻳا‌(‪‌)Gulf of Carpentaria‬‬
‫در‌شﻤال‌آسترالﻴا‌ﻣقابل‌ﻧﻴﻮ‌گﻴﻨﺔ(‪‌)New Guinea‬لﻨگر‌اﻧداخت‪‌.‬کپتان‌اﻳﻦ‌کشتﻰ‌وﻳلﻴﻢ‌جاﻧسﻦ‌‬
‫(‪‌)Willem Janszoon‬دوباره‌بﻪ‌(‪‌)Java‬برگشت‪.‬‬
‫در‌سال‌‪1616‬م‪‌.‬ﻳک‌کشتﻰ‌دﻳگر‌ﻫالﻨدى‌بﻪ‌خلﻴج‌شارک‌(‪)‌Shark‬در‌غرب‌آسترالﻴا‌رسﻴد‪‌.‬در‌‬
‫ﻳک‌و‌ﻧﻴﻢ‌قرن‌بعدى‌ﻣردﻣان‌ﻣختلف‌ﻫالﻨدى‪‌،‬فراﻧسﻮى‌و‌اﻧگلﻴسﻰ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌کﻪ‌در‌آن‌زﻣان‌بﻪ‌ﻧام‌‬
‫ﻧﻴﻮ‌ﻫالﻨد‌‪‌New Holland‬ﻣسﻤا‌بﻮد‪‌،‬ﻣسافرت‌ﻧﻤﻮدﻧد‪‌.‬اﻣا‌در‌آن‌وقت‌آن‌قدر‌حس‌شﻨاساﻳﻰ‌بﻴشتر‌‬
‫و‌ﻳا‌ﻣستعﻤره‌ساختﻦ‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌ﻧداشت‪.‬‬
‫اولﻴﻦ‌برﻳتاﻧﻴﻮى‌کﻪ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌رسﻴد‌ﻳک‌کپتان‌کشتﻰ‌بﻮد‌بﻪ‌ﻧام‌وﻳلﻴﻢ‌داﻣپﻴر‌(‪‌)William Dampier‬‬
‫ا‬

‫کﻪ‌در‌سال‌‪1688‬م‪‌.‬بﻪ‌آسترالﻴا‌رسﻴد‪.‬‬

‫‌‬
‫اِبل‌تاسﻤان‌(‪1642‬ﻣﻴﻼدى)‌بحرپﻴﻤاى‌ﻫالﻨدى‌و‌ﻳکﻰ‌از‌کاشفﻴﻦ‌قارة‌آسترالﻴا‬

‫‪52‬‬
 ‫درس‌ﻫفدﻫﻢ‬

‫در‌سال‌‪1770‬م‌جﻴﻤز‌کﻮک‌اﻧگلﻴسﻰ‌اولﻴﻦ‌اروپاﻳﻰ‌بﻮد‌کﻪ‌بﻪ‌سﻮاحل‌شرقﻰ‌آسترالﻴا‌رسﻴد‌و‌از‌طرﻳق‌‬
‫خلﻴج‌بﻮتاﻧﻰ(‪‌‌)Botany‬سدﻧﻰ‌(‪)‌Sydney‬کﻨﻮﻧﻰ‌سﻮاحل‌شرقﻰ‌را‌پﻴﻤﻮد‌و‌آن‌‌را‌بﻪ‌ﻧام‌ولز‌ﻧﻴﻮ‌سﻮت‌‬
‫وﻳلز‌(‪‌)New South Wales‬ﻣسﻤا‌ساخت‪.‬‬
‫ا‬
‫در‌آغاز‌سال‌‪1800‬م‪‌.‬سدﻧﻰ‌بﻪ‌ﻣرکز‌تجارتﻰ‌در‌حالت‌ﻣبدل‌شدن‌بﻮد؛‌ﻫﻤچﻨان‌بﻪ‌خاطر‌کشف‌ساﻳر‌‬
‫ﻧقاط‌آسترالﻴا‪‌،‬تﻼش‌ﻫاﻳﻰ‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گرفت‪.‬‬
‫در‌حدود‌‪1890‬م‪‌.‬اﻳﻦ‌طرز‌تفکر‌کﻪ‌ﻣستعﻤرات‌ﻣختلف‌بﻪ‌ﻳک‌ﻣﻤلکت‌وسﻴع‌فدرالﻰ‌ﻣبدل‌شﻮد‪‌،‬‬
‫شکل‌ﻣﻰ‌گرفت‌کﻪ‌باﻵخره‌در‌اول‌جﻨﻮرى‌سال‌‪1901‬م‪‌.‬سﻴستﻢ‌اﻳالتﻰ‌در‌آسترالﻴا‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣد‌و‌در‌‬
‫حقﻴقت‌اﻳﻦ‌روز‌روز‌استقﻼل‌آسترالﻴا‌از‌اﻧگلستان‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬

‫تصﻮﻳر‌از‌ﻳک‌کشتﻰ‌بادبان‌دار‬

‫‪53‬‬
 ‫اﻣا‌تا‌ﻣدت‌طﻮﻻﻧﻰ‌آسترالﻴا‌بﻪ‌گﻮﻧﺔ‌ﻣستعﻤرة‌اﻧگلستان‌باقﻰ‌ﻣاﻧد‌کﻪ‌آﻫستﻪ‌آﻫستﻪ‌بﻪ‌شکل‌ﻳک‌‬
‫‌جﻴﻤز‌کﻮک‌(‪1770‬ﻣﻴﻼدى)‬ ‫ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌عرض‌وجﻮد‌کرد‪.‬‬
‫کپتان‌اﻧگلﻴسﻰ‌و‌ﻳکﻰ‌از‌کاشفﻴﻦ‌قارة‌آسترالﻴا‌‬ ‫‌‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫‌شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌آسترالﻴا‌را‌بﻪ‌روى‌ﻧقشﻪ‌‬
‫تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬ﻧشان‌دﻫﻨد‌و‌گروه‌دوم‌لست‌ﻣﻤالک‌و‌اشخاصﻰ‌را‌کﻪ‌در‌کشف‌آسترالﻴا‌ﻧقش‌‬
‫داشتﻨد‪‌،‬ترتﻴب‌و‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫جﻤلﻪ‌ﻫاى‌صحﻴح‌و‌غلط‌را‌از‌ﻫﻢ‌تشخﻴص‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫‪‌‌-1‬آسترالﻴا‌ﻳک‌جزﻳرة‌کﻼن‌است‪.‬‬
‫‪‌‌-2‬آسترالﻴا‌در‌شرق‌بحر‌ﻫﻨد‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫‪‌-3‬کشف‌آسترالﻴا‌ﻧتﻴجﺔ‌ﻣسافرت‌ﻫا‌و‌کشفﻴات‌زﻳاد‌بحرى‌بﻮد‌کﻪ‌تﻮسط‌اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌صﻮرت‌‬
‫گرفت‪.‬‬
‫‪‌-4‬آسترالﻴا‌استقﻼل‌خﻮد‌را‌در‌سال‌‪1901‬م‪‌.‬از‌اﻧگلستان‌بﻪ‌دست‌آورد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫با‌استفاده‌از‌اﻧترﻧت‌و‌ﻳا‌کتابخاﻧﻪ‌راجع‌بﻪ‌کشفﻴات‌بحرى‌و‌کشف‌آسترالﻴا‌ﻳک‌ﻣقالﺔ‌ﻳک‌‬
‫صفحﻪ‌ﻳﻰ‌ﻧﻮشتﻪ‌کﻨﻴد‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫درس‌ﻫژدﻫﻢ‬
‫جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ‬

‫شبﻪ جزﻳرى ﻛﻴب ﻳﻮرك‬

‫درﻳاى داﻟﻰ‬
‫وﻳﻜتﻮرﻳا‬

‫درﻳا ى ﻓﻠﻴﻨدرز‬

‫درﻳاى ﻣﻴشﻞ‬

‫ا‬

‫‌‬

‫ء‬

‫وضع‌طبﻴعﻰ‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬

‫آسترالﻴا‌کﻪ‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌قارة‌جﻬان‌است‪‌،‬ﻫﻤراه‌با‌جزاﻳر‌آن‌بﻪ‌‌صﻮرت‌کل‌در‌ﻧﻴﻢ‌کرة‌جﻨﻮبﻰ‌‬
‫ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫ﻣﻤلکت‌آسترالﻴا‌را‌از‌ﻧظر‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻣﻰ‌تﻮان‌بﻪ‌چﻬار‌ﻣﻨطقﺔ‌جداگاﻧﻪ‌تقسﻴﻢ‌کرد‪:‬‬
‫‪‌-1‬دشت‌ﻫاى‌ﻣرکزى‌کﻪ‌از‌آب‌زﻳرزﻣﻴﻨﻰ‌ﻧسبتاً‌فراواﻧﻰ‌برخﻮردار‌اﻧد‪.‬‬
‫‪‌-2‬فﻼت‌غربﻰ‌کﻪ‌بﻴشتر‌بﻴابان‌است‪.‬‬
‫‪‌-3‬جلگﺔ‌ساحلﻰ‌شرقﻰ‌کﻪ‌در‌حقﻴقت‌داﻣﻨﻪ‌ﻫاى‌شرقﻰ‌کﻮه‌ﻫاى‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌(‌ﻣﻨبع‌بزرگ‌‬
‫آب)‌است‪.‬‬
‫‪‌‌-4‬ارتفاعات‌ﻳا‌کﻮه‌ﻫاى‌شرقﻰ‌کﻪ‌بﻪ‌«گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ»‌ﻣعروف‌است‪.‬‬
‫جغرافﻴاى‌طبﻴعﻰ‌آسترالﻴا‌را‌در‌چﻨد‌بخش‌جداگاﻧﻪ‌بﻪ‌طﻮر‌ذﻳل‌ﻣطالعﻪ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ) ﻛﻮهﻫا‬
‫کﻮه‌ﻫاي‌آسترالﻴا‌بﻴشتر‌در‌کدام‌قسﻤت‌ﻫا‌واقع‌شده‌است؟‬
‫در‌شرق‌أسترالﻴا‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣشﻬﻮرى‌وجﻮد‌دارد‌بﻪ‌ﻧام‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌(‪‌)Great Dividing‬‬
‫کﻪ‌بﻴش‌از‌‪‌3000‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‪‌.‬اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌جبال‌از‌جزﻳرة‌تسﻤاﻧﻴا‌(‪‌)Tasmania‬در‌جﻨﻮب‌‬

‫‪55‬‬
 ‫شروع‌شده‌و‌تا‌بﻪ‌شبﻪ‌جزﻳرة‌کپ‌ﻳﻮرک‌(‪‌)Cape York‬در‌شﻤال‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌‬
‫کﻮه‌کﻪ‌کﻮه‌ﻫاﻳﻲ‌با‌ارتفاع‌ﻣتﻮسط‌و‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌دارد‪‌،‬تﻮسط‌درﻳاﻫا‌قطع‌گردﻳده‌است‪‌.‬کﻮه‌ﻫاى‌‬
‫ﻣتذکره‌داﻣﻨﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌را‌بﻪ‌طرف‌سﻮاحل‌شرقﻰ‌و‌بﻪ‌طرف‌غرب‌تا‌ﻣﻨاطق‌ﻫﻤﻮار‌گسترش‌داده‌‌اﻧد‪.‬‬
‫از‌کﻮه‌ﻫاى‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌درﻳا‌ﻫاى‌زﻳاد‌خُ رد‌و‌بزرگ‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‌و‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌‬
‫ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪.‬‬
‫سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫاى‌دﻳگر‌آسترالﻴا‌بﻪ‌ﻧام‌آلپ‌آسترالﻴاﻳﻰ‌(‪‌)Australian Alps‬ﻣشﻬﻮر‌است‌کﻪ‌در‌‬
‫حقﻴقت‌جزء‌کﻮه‌ﻫاى‌(دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ)‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌شرق‌آسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌‬
‫دارﻧد‪‌،‬سطﻮح‌ﻣرتفع‌را‌در‌ﻣﻨاطق‌ﻧﻴﻮ‌سﻮت‌وﻳلز(‪‌)‌New South Wales‬و‌شرق‌ﻣﻨطقﺔ‌وﻳکتﻮرﻳا‌‬
‫(‪)Victoria‬تشکﻴل‌ﻧﻤﻮده‌اﻧد‪‌.‬بلﻨدترﻳﻦ‌قلﺔ‌اﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‌کﻮسﻴسکﻮ‌(‪‌‌)Kosciusko‬است‌کﻪ‌‪‌2231‬ﻣتر‌‬
‫ارتفاع‌دارد‪.‬‬
‫کﻮه‌ﻫاﻳﻰ‌کﻪ‌ﻣﻨبع‌آبﻰ‌ﻣﻨاطق‌شرقﻰ‌آسترالﻴا‌بﻮده‌و‌پﻮشﻴده‌از‌جﻨگل‌ﻫاى‌ﻣتراکﻢ‌است‪‌.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫درس‌ﻫژدﻫﻢ‬
‫درس‌ﻫژدﻫﻢ‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌ألپ‌آسترالﻴاﻳﻰ‪‌،‬ﻣﻨاطق‌خﻮبﻰ‌براى‌تفرﻳح‌و‌استراحت‌دارﻧد‌و‌ﻫﻤچﻨان‌ﻣﻨابع‌خﻮب‌آبﻰ‌را‌‬
‫تشکﻴل‌ﻧﻤﻮده‌اﻧد‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌باغ‌ﻫاى‌ﻣلﻰ‌زﻳاد‌وجﻮد‌دارﻧد‌و‌براى‌سپﻮرت‌ﻫاى‌زﻣستاﻧﻰ‌(بازى‌ﻫاى‌‬
‫اسکﻰ)‌ﻳگاﻧﻪ‌ﻣﻨطقﺔ‌در‌آسترالﻴا‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮد؛‌ﻫﻤچﻨان‌کﻮه‌ﻫاى‌فلﻴﻨدرز‌(‪‌)Flinders‬ﻧﻴز‌ﻳک‌‬
‫شاخﻪ‌ﻳﻰ‌از‌کﻮه‌ﻫاى‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌بزرگ‌است‌کﻪ‌در‌آسترالﻴاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‬

‫برﻳسبان‬

‫سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫا‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌براى‌جﻮاب‌دادن‌شاگردان‬

‫‪57‬‬
 ‫در‌ساحات‌ﻣرکزى‌آسترالﻴا‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣک‌دوﻧل‌(‪‌)Macdonnell‬وکﻮه‌ﻫاى‌ﻣﻮسگراو‌(‪‌)Musgrave‬‬
‫قابل‌ ﻳاد‌آورى‌ ﻣﻰ‌باشﻨد‪ ‌.‬در‌ غرب‌ آسترالﻴا‌ ﻧﻴز‌ کﻮه‌ﻫاى‌ ﻣشﻬﻮرى‌ وجﻮد‌ دارﻧد‌ کﻪ‌ بﻪ‌ ﻧام‌ ﻫاﻣرسلﻰ‌‬
‫(‪‌)Hamersley‬ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌و‌بلﻨدترﻳﻦ‌قلﻪ‌آن‌ﻫا‌بروس‌(‪‌)Bruce‬است‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪1200‬ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬
‫در‌شﻤال‌آسترالﻴا‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌ﻣشﻬﻮر‌قرار‌داشتﻪ‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاى‌کﻴﻤبرلﻰ‌(‪‌)Kimberley Plateau‬‬
‫و‌ارﻧﻴﻢ‌(‪‌)Arnhem Land‬ﻣشﻬﻮر‌‌اﻧد‪‌.‬ارتفاع‌آن‌ﻫا‌از‌‪‌800‬ﻣتر‌تجاوز‌ﻧﻤﻰ‌کﻨد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌ﻳکﻰ‌از‌فعالﻴت‌ﻫاى‌ذﻳل‌را‌اﻧجام‌داده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌‬
‫فعالﻴت‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪:‬‬
‫‪‌-1‬چﻬار‌ﻣﻨطقﺔ‌جداگاﻧﺔ‌آسترالﻴا‌را‌از‌ﻧظر‌جغرافﻴاﻳﻲ‌بر‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻫا‌تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬
‫‪‌-2‬شاخﻪ‌ﻫاى‌کﻮه‌ﻫاى‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌را‌ﻧام‌برده‌و‌بر‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬
‫‪‌-3‬اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌کﻮه‌ﻫاى‌ألپ‌آسترالﻴاﻳﻰ‌را‌تﻮضﻴح‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫‪-4‬کﻮه‌ﻫاﻳﻲ‌‌را‌کﻪ‌در‌غرب‌و‌شﻤال‌آسترالﻴا‌‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪‌،‬ﻧام‌برده‌‌و‌‌بر‌روى‌‌ﻧقشﻪ‌‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬

‫؟‬
‫‌‬
‫سﻮالﻫا‬
‫‪‌-1‬آسترالﻴا‌را‌بﻪ‌چﻨد‌و‌کدام‌ﻣﻨاطق‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻣﻰ‌تﻮان‌تقسﻴﻢ‌کرد؟‬
‫‪‌‌-2‬ﻣقصد‌ﻣا‌از‌باغ‌ﻫاى‌ﻣلﻰ‌چﻪ‌است؟‬
‫‪‌-3‬کﻮه‌ﻫاى‌آسترالﻴا‌در‌حﻴات‌اقتصادى‌و‌اجتﻤاعﻰ‌ﻣردم‌چﻪ‌ﻧقشﻰ‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧد‌داشتﻪ‌باشد؟‬
‫‪‌-4‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌کﻮه‌ﻫا‌در‌آسترالﻴا‌چﻪ‌ﻣشکﻼت‌و‌چﻪ‌سﻬﻮلت‌ﻫاﻳﻰ‌را‌بﻪ‌ﻣردم‌آن‌ﻣﻤلکت‌فراﻫﻢ‌‬
‫ﻧﻤﻮده‌است؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌را‌کاپﻰ‌و‌ﻳا‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌‌تان‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻴد‌و‌جاﻫاى‌خالﻰ‌آن‌‬
‫‌را‌پر‌کﻨﻴد‪‌.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫درس‌ﻧزدﻫﻢ‬
‫درﻳاﻫاى آستراﻟﻴا‬

‫ساوت‬

‫ء‬

‫بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌چرا‌در‌آسترالﻴا‌درﻳاﻫاي‌ﻣتعددي‌وجﻮد‌دارﻧد؟‬
‫بﻪ‌سبب‌وجﻮد‌ارتفاعات‌ﻣتعدد‌در‌اﻳﻦ‌جزﻳرة‌بزرگ‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌خاص‌جغرافﻴاﻳﻰ‌کﻪ‌از‌ﻫر‌طرف‌تﻮسط‌‬
‫اقﻴاﻧﻮس‌ﻫا‌ﻣحصﻮر‌است‪‌،‬بارﻧده‌گﻰ‌در‌اﻳﻦ‌جزﻳره‌فراوان‌است؛‌بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬت‌درﻳاﻫاى‌ﻣتعددي‌در‌آن‌‬
‫جرﻳان‌دارد‌کﻪ‌اکثر‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌و‌ﻳا‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد‌ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪‌.‬‬
‫درﻳاﻫاى‌ﻣشﻬﻮر‌آسترالﻴا‌عبارتﻨد‌از‪:‬‬
‫درﻳاﻫاى‌دارلﻴﻨگ(‪‌،)Darling‬ﻣﻮرى(‪‌)Murray‬و‌لچ‌لﻦ‌(‪.)Lachlan‬کﻪ‌از‌ﻧﻮاحﻰ‌شرقﻰ‌کﻮه‌ﻫاى‌‬
‫دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌ بزرگ‌ سرچشﻤﻪ‌ گرفتﻪ‪ ‌،‬باﻻخره‌ بﻪ‌ خلﻴج‌ بزرگ‌ آسترالﻴا‌ ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪ ‌.‬بزرگ‌ترﻳﻦ‌ سﻴستﻢ‌‬
‫درﻳاﻫاى‌آسترالﻴا‌سﻴستﻢ‌ﻣﻮرى‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬درﻳاى‌ﻣﻮرى‌با‌وجﻮد‌آن‌کﻪ‪‌،‬کﻮتاه‌تر‌از‌دارلﻴﻨگ‌است‌‬
‫از‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌درﻳاﻫاى‌اﻳﻦ‌سﻴستﻢ‌بﻪ‌شﻤار‌ﻣﻰ‌رود؛‌زﻳرا‌ﻧسبت‌بﻪ‌دارلﻴﻨگ‌بﻪ‌ﻣراتب‌سﻴراب‌تر‌است‪.‬‬
‫طﻮل‌درﻳاى‌ﻣﻮرى‌بﻪ‌‪‌2570‬کﻴلﻮﻣتر‌و‌طﻮل‌درﻳاى‌دارلﻴﻨگ‌بﻪ‌‪‌2730‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬ﻣساحت‌‬
‫حﻮزة‌آبگﻴر‌اﻳﻦ‌درﻳاﻫا‌بﻪ‌‪‌1872‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣترﻣربع‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ‌ شاخﺔ‌ بزرگ‌ را‌ ﻣﻮراﻣبﻴدجﻰ(‪ ‌)Murrumbidgee‬کﻪ‌ طﻮل‌ آن‌ بﻪ‌ ‪ ‌1690‬کﻴلﻮﻣتر‌ ﻣﻰ‌رسد‌‬
‫تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬
‫تﻤام‌ درﻳاﻫاﻳﻰ‌کﻪ‌ شاﻣل‌ سﻴستﻢ‌ ﻣﻮرى‪ ‌-‬دارلﻴﻨگ‌ بﻮده‌ غﻴر‌ ﻣﻨظﻢ‌ است‪ ‌.‬آب‌ اﻳﻦ‌ درﻳاﻫا‌ بﻴشتر‌ در‌ اثر‌‬
‫باران‌ﻫا‌ و‌ تا‌ حدودى‌ در‌ اثر‌ ذوب‌ برف‌ﻫاى‌ آلپ‌ آسترالﻴا‌ بﻪ‌ وجﻮد‌ ﻣﻰ‌آﻳد‪ ‌.‬بﻪ‌ ﻫﻤﻴﻦ‌ علت‌ دبت‌ آبﻰ‌‬
‫اعظﻤﻰ‌ در‌ تابستان‌ ﻣﻰ‌باشد؛‌ ﻳعﻨﻰ‌ زﻣاﻧﻰ‌کﻪ‌ سطح‌ آب‌ در‌ درﻳاﻫاى‌ ﻣﻮرى‌ و‌ دارلﻴﻨگ‌ باﻻ‌ ﻣﻰ‌رود‪ ‌،‬بﻪ‌‬
‫دشت‌ ﻫﻤﻮار‌ سرازﻳر‌ شده‌ و‌ گاﻫﻰ‌ باعث‌ تخرﻳبات‌ ﻧﻴز‌ ﻣﻰ‌گردد‪ ‌.‬در‌ اﻳﻦ‌ ﻫﻨگام‌ درﻳاﻫا‌ با‌ خﻮد‌ ﻣقدار‌‬
‫‌زﻳادى‌ ﻣﻮاد‌ ﻣخروباتﻰ‌ و‌ پارچﻪ‌ﻫاى‌ سﻨگ‌ را‌ اﻧتقال‌ ﻣﻰ‌دﻫد‌ کﻪ‌ اﻣﻮر‌ کشتﻰ‌راﻧﻰ‌ را‌ با‌ ﻣشکل‌ ﻣﻮاجﻪ‌‬

‫‪59‬‬
 ‫ﻣﻰ‌سازد‪‌.‬درﻳاﻫاى‌سﻴستﻢ‌ﻣﻮرى‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌داراى‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌ﻧﻴز‌‬
‫ﻣﻰ‌باشد؛‌زﻳرا‌از‌آب‌آن‌ﻫا‌در‌آبﻴارى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫا‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌ﻣﻰ‌آﻳد‪.‬‬
‫درﻳاﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌در‌سﻤت‌شﻤال‌و‌شﻤال‌شرق‌عبارت‌از‌ﻣﻴشل‌(‪‌)Mitchell‬‬
‫و‌فلﻴﻨدرز‌(‪)‌Flinders‬است‌کﻪ‌از‌شﻤال‌شرق‌کﻮه‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌‬
‫سرچشﻤﻪ‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌و‌بﻪ‌خلﻴج‌کارپﻨتارﻳا‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬‬
‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌قابل‌ﻳادآورى‌است‌کﻪ‌درﻳاﻫاى‌وﻳکتﻮرﻳا‌(‪‌)Victoria‬‬
‫و‌دلﻰ‌(‪‌)Daly‬کﻪ‌در‌شﻤال‌آسترالﻴا‌جرﻳان‌دارﻧد‌و‌بﻪ‌بحﻴرة‌تﻴﻤﻮر‌‬
‫ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪.‬‬
‫تﻤام‌حصص‌آسترالﻴاي‌غربﻰ‌از‌ﻧگاه‌داشتﻦ‌آب‪‌،‬فقﻴر‌بﻮده‪‌،‬تﻨﻬا‌ﻧقاط‌دور‌افتادة‌آن‌و‌بﻪ‌خصﻮص‌داﻣﻨﻪ‌ﻫاى‌‬
‫ﻣرطﻮب‌با‌برجستﻪ‌گﻰ‌ﻫا‪‌،‬داراى‌شبکﺔ‌ﻣتراکﻢ‌رودﻫا‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌فصل‌ﻫاى‌باراﻧﻰ‌ﻣﻤلﻮ‌از‌آب‌ﻣﻰ‌گردﻧد‪‌.‬‬
‫بﻴشتر‌اوقات‌سال‌اﻳﻦ‌رودﻫا‌خشک‌ﻣﻰ‌باشد؛‌زﻳرا‌حتﻰ‌در‌ﻧقاط‌دور‌‬
‫افتادة‌اﻳﻦ‌ساحﺔ‌خشک‌سالﻰ‌تا‌‪‌300‬روز‌در‌سال‌اداﻣﻪ‌ﻣﻰ‌ﻳابد‪.‬‬
‫ﻣﻨابع‌ آب‌ﻫاى‌ سطحﻰ‌ آسترالﻴا‌ گذشتﻪ‌ از‌ آنکﻪ‌ قسﻤت‌ زﻳاد‌‬
‫‌‬

‫آن‌ شﻮر‌ ﻣﻰ‌باشد‌ احتﻴاج‌ ﻣردم‌ را‌ ﻣرفﻮع‌ ﻧﻤﻰ‌سازد؛‌ اﻣا‌ آسترالﻴا‌‬
‫داراى‌ﻣﻨابع‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌زﻳاد‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬‬
‫در‌‌اﻳﻦ‌قاره‌حﻮزه‌ﻫاى‌ﻣتعدد‌‌براى‌‌بﻬره‌بردارى‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌‬
‫ﻣﻮرد‌ﻣطالعﻪ‌‌قرار‌گرفتﻪ‌اﻧد‌کﻪ‌ آب‌ﻫاى‌ ﻣﻮرد‌ ضرورت‌ صﻨاﻳع‌ و‌‬
‫چراگاه‌ﻫا‌را‌تﻬﻴﻪ‌ﻣﻰ‌دارﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌آب‌ﻫا‌بﻪ‌علت‌ﻣﻨرالﻴزه‌شدن‌شدﻳد‌‬
‫براى‌ﻧﻮشﻴدن‌و‌آبﻴارى‌کشت‌زارﻫا‌کﻤتر‌ﻣساعد‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬بزرگ‌ترﻳﻦ‌‬
‫حﻮزة‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌در‌جﻬان‌حﻮزة‌بزرگﻲ‌است‌کﻪ‌از‌خلﻴج‌کارپﻨتارﻳا‌تا‌حﻮزة‌دارلﻴﻨگ‌گسترش‌‬
‫ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬در‌ﻣجﻤﻮع‌در‌آسترالﻴا‌در‌حدود‌‪‌6500‬چاه‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌ﻣﻮجﻮد‌است‪.‬‬
‫‌‬
‫‌ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬
‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌راجع‌بﻪ‌اﻳﻦ‌کﻪ‌چرا‌درﻳاﻫاى‌آسترالﻴا‌رژﻳﻢ‌غﻴر‌ثابت‌دارﻧد‌‬
‫بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬
‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬آﻳا‌آب‌ﻫاى‌زﻳرزﻣﻴﻨﻰ‌در‌آسترالﻴا‌ﻣشکﻼت‌ﻣردم‌را‌ﻣرفﻮع‌ﻣﻰ‌سازﻧد؟‬
‫‪‌-2‬درﻳا‌ﻫاﻳﻲ‌را‌کﻪ‌در‌شﻤال‌و‌شﻤال‌شرق‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌دارﻧد‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-3‬جرﻳان‌اعظﻤﻰ‌آب‌درﻳاﻫاى‌آسترالﻴا‌درکدام‌فصل‌سال‌زﻳادتر‌است؟‬
‫‪‌-4‬چرا‌سﻴستﻢ‌درﻳاﻫاى‌ﻣﻮرى‌‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌غﻴر‌ﻣﻨظﻢ‌ﻣﻰ‌باشد؟‬
‫‪‌-5‬درﻳاﻫاى‌ﻣﻮرى‌‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌چﻪ‌ﻣفاد‌اقتصادى‌دارﻧد؟‬
‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج صﻨﻒ‬
‫ﻧقشﺔ‌قارة‌آسترالﻴا‌را‌ترسﻴﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌در‌آن‌درﻳا‌ﻫاى‌آن‌را‌بﻪ‌رﻧگ‌ﻣخصﻮص‌ﻧشاﻧﻰ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬بﻪ‌‬
‫دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫درس‌بﻴستﻢ‬
‫جﻬﻴﻞﻫا‬

‫‌‬

‫بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻧﻤک‌دار‌آسترالﻴا‌کدام‌است؟‬

‫بﻪ‌جز‌از‌آسترالﻴا‌در‌ساﻳر‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪‌،‬جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌وجﻮد‌ﻧدارد؛‌زﻳرا‌شراﻳط‌ساختﻤان‌طبﻴعﻲ‌‬
‫اﻳﻦ‌جزاﻳر‌طﻮري‌است‌کﻪ‌زﻣﻴﻨﻪ‌را‌براي‌اﻳجاد‌جﻬﻴل‌ﻫا‌فراﻫﻢ‌ﻧکرده‌است‪‌.‬ﻳکﻲ‌از‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌‬
‫آسترالﻴا‌جﻬﻴل‌اﻳر(‪‌‌)Eyre‬است‌کﻪ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻧﻤک‌دار‌در‌آسترالﻴا‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌در‌‬
‫شﻤال‌غرب‌اﻳالت‌جﻨﻮب‌آسترالﻴا‌در‌جﻨﻮب‌صحراي‌سﻴﻤپسﻮن(‪‌‌)Simpson‬ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫جﻬﻴل‌اﻳر‌از‌دو‌بخش‌تشکﻴل‌شده‌کﻪ‌ﻳکﻲ‌جﻬﻴل‌بزرگ‌اﻳر‌شﻤالﻲ‌و‌دﻳگرى‌جﻬﻴل‌کﻮچک‌اﻳر‌‌جﻨﻮبﻲ‌‬
‫ﻣﻲ‌باشد‌و‌تﻮسط‌ﻳک‌کاﻧال‌طبﻴعﻲ‌با‌ﻫﻢ‌وصل‌گردﻳده‌اﻧد‪‌.‬بخش‌زﻳاد‌جﻬﻴل‌اﻳر‌در‌ساحﺔ‌پارک‌‬
‫ﻣلﻲ‌جﻬﻴل‌اﻳر‌قرار‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬‬
‫عﻤﻴق‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آسترالﻴا‌(‌تقرﻳباً‌‪‌15‬ﻣتر‌پاﻳﻴﻦ‌از‌سطح‌بحر)‌ﻧﻴز‌در‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬﻴل‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫در‌جﻨﻮب‌جﻬﻴل‌اﻳر‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌دﻳگري‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاي‌تﻮرﻧس‌(‪‌)Torrense‬و‌گاﻳردﻧر(‪‌)Gairdner‬‬
‫وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌سطح‌زﻣﻴﻦ‪‌،‬ﻳعﻨﻲ‌بستر‌آن‌ﻫا‌ﻧﻴز‌تﻮسط‌ﻧﻤک‌پﻮشﻴده‌شده‌است‪‌.‬گاﻫﻰ‌اوقات‌بﻪ‌علت‌‬
‫گرﻣاي‌شدﻳد‌آب‌اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫا‌تبخﻴر‌شده‌و‌خشک‌ﻣﻰ‌گردﻧد‌‪‌.‬‬
‫جﻬﻴل‌ﻫاي‌دﻳگر‌آسترالﻴا‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌و‌غرب‌آسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌:‬کارﻧگﻲ‌‬

‫‪61‬‬
 ‫(‪‌،)Carnegie‬بارلﻲ‌(‪‌،)Barlee‬ﻣﻮر‌(‪‌)Moore‬و‌غﻴره‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌ﻧقشﻪ‌صفحﻪ‌‪‌55‬ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌جﻬﻴل‌ﻫاﻳﻲ‌را‌کﻪ‌از‌آن‌ﻫا‌ﻧام‌‌بردﻳﻢ‌بر‌روي‌ﻧقشﻪ‌‬
‫تثبﻴت‌و‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬پاﻳﻴﻦ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آسترالﻴا‌در‌کدام‌جﻬﻴل‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬
‫‪‌-2‬جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌آسترالﻴا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-3‬چگﻮﻧﻪ‌سطح‌زﻣﻴﻦ‌ﻳا‌بستر‌بعضﻲ‌از‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌آسترالﻴا‌تﻮسط‌ﻧﻤک‌پﻮشﻴده‌شده‌است؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫جﻬﻴل‌ﻫاي‌آسترالﻴا‌را‌با‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌افرﻳقا‌ﻣقاﻳسﻪ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬اختﻼفات‌و‌ﻣشابﻬت‌ﻫاي‌آن‌ﻫا‌‌را‌در‌‬
‫چﻨد‌سطر‌بﻨﻮﻳسﻴد‪‌.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌و‌ﻳکﻢ‬
‫اﻗﻠﻴﻢ‬

‫ﻣﻨاطق‌عﻤدة‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌أسترالﻴا‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌باﻻ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬اقلﻴﻢ‌أسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است‪.‬‬

‫تغﻴﻴر‌فصل‌در‌آسترالﻴا‌بﻪ‌خاطرى‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌در‌اول‌جدى‌شعاع‌آفتاب‌باﻻى‌داﻳرة‌جدى‌‬
‫‪1‬‬
‫(عرض‌البلد‌‌‌‪‌23‬درجﺔ‌جﻨﻮبﻰ)‌عﻤﻮد‌ﻣﻰ‌تابد؛‌بﻨابرآن‌تابستان‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌جﻨﻮبﻰ‌آغاز‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬چﻮن‌‬
‫‪2‬‬
‫آسترالﻴا‌در‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌جﻨﻮبﻰ‌قرار‌دارد‌روز‌ﻫاى‌تابستاﻧﻰ‌در‌آﻧجابﻪ‌ﻣﻼحظﻪ‌ﻣﻰ‌رسد‌و‌برعکس‌در‌‬
‫ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌شﻤالﻰ‌روز‌ﻫاى‌زﻣستاﻧﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌اﻳﻦ‌ﻣﻮضﻮع‌تابع‌ﻣﻴﻼن‌ﻣحﻮر‌زﻣﻴﻦ‌ﻣﻰ‌باشد؛‌اگر‌در‌‬
‫ﻧﻴﻢ‌کرة‌شﻤالﻰ‌تابستان‌باشد‌در‌ﻧﻴﻢ‌کرة‌جﻨﻮبﻰ‌زﻣستان‌است‪‌.‬‬
‫ﻳکﻲ‌از‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌اوصاف‌اقلﻴﻢ‌آسترالﻴا‌فراواﻧﻲ‌روزﻫاي‌آفتابﻲ‌در‌آﻧجا‌است‪‌.‬روي‌ﻫﻢ‌‌رفتﻪ‌آسترالﻴا‌‬
‫ججج‬

‫ﻳک‌کشﻮر‌گرم‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌گردد‪‌.‬خط‌جدي‌از‌ﻣﻴان‌آن‌ﻣﻲ‌گذرد‌و‌داراي‌تابستان‌ﻫاي‌گرم‌و‌‬
‫زﻣستان‌ﻫاي‌ﻣعتدل‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬بخش‌زﻳادي‌از‌آسترالﻴا‌داراي‌اقلﻴﻢ‌تحت‌استﻮاﻳﻲ(سب‌تروپﻴک)‌‌و‌‬
‫ﻳک‌بخش‌شﻤالﻲ‌آن‌داراي‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‌است‪‌.‬تقرﻳباً‌دو‌سﻮم‌ﻣساحت‌آسترالﻴا‌آنچﻨان‌خشک‌‬
‫‌‬

‫است‌کﻪ‌قابل‌کشت‌و‌زراعت‌ﻧﻤﻲ‌باشد‪‌.‬شﻤال‌آسترالﻴا‌در‌تابستان‌داراى‌باران‌ﻫاي‌ﻣﻮسﻤﻲ‌ﻣﻰ‌باشد‌‬
‫اﻣا‌در‌جﻨﻮب‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بادﻫاي‌باران‌آور‪‌،‬بادﻫاي‌غربﻲ‌استﻨد‌کﻪ‌در‌طﻮل‌زﻣستان‌ﻣﻲ‌وزﻧد‪.‬‬
‫در‌برخﻲ‌ﻧﻮاحﻲ‌آسترالﻴا‌‌بارﻧده‌گﻲ‌بسﻴار‌کﻢ‌است‌و‌ﻣﻤکﻦ‌است‌باعث‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣدن‌خشکسالﻲ‌‬
‫‌‬

‫‪63‬‬
 ‫شﻮد‪‌.‬حدود‌‌ ‪‌‌ 3‬حصﺔ‌آسترالﻴا‌ساﻻﻧﻪ‌باران‌کﻤتر‌از‌‪‌250‬ﻣلﻰ‌ﻣتر‌دارﻧد‌کﻪ‌در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌زراعت‌‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬‬
‫بسﻴار‌کﻢ‌است‪‌.‬کﻤتر‌از‌‌‌‌‌‌‌حصﻪ‌آسترالﻴا‌کﻪ‌بﻴشتر‌قسﻤت‌ﻫاي‌کﻮﻫستاﻧﻲ‌استﻨد‌ساﻻﻧﻪ‌در‌حدود‌‬
‫‪3‬‬
‫‪‌500‬ﻣلﻰ‌ﻣتر‌باران‌دارﻧد‪.‬‬
‫آسترالﻴا‌را‌از‌لحاظ‌آب‌و‌ﻫﻮا‌ﻣﻲ‌تﻮان‌بﻪ‌چﻨدﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌تقسﻴﻢ‌بﻨدي‌کرد‪:‬‬
‫‪‌-1‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌حاره‌ﻳﻰ‌با‌تابستان‌‬
‫ﻣرطﻮب‌در‌شﻤال‪.‬‬
‫‪‌-2‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣعتدل‌گرم‌با‌ﻳک‌‬
‫فصل‌خشک‌در‌ﻣﻨطقﺔ‌کﻮﻳﻨزلﻨد‪.‬‬
‫‪‌-3‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣرطﻮب‌و‌ﻣعتدل‌‬
‫گرم‌ در‌ حاشﻴﺔ‌ ولز‌ جﻨﻮبﻲ‌ و‌‬
‫وﻳکتﻮرﻳا‪.‬‬
‫باﻳد‌ ﻳاد‌ آور‌ شد‌ کﻪ‌ ساحات‌‬
‫زﻳادي‌از‌ﻣﻨاطق‌ﻣرکزي‌و‌غربﻲ‌‬
‫آسترالﻴا‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻲ‌دارﻧد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌آسترالﻴا‌‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌ﻣﻨاطق‌ﻣختلف‌اقلﻴﻤﻲ‌را‌در‌‌آن‌تثبﻴت‪‌،‬ﻧﻤﻮده‌ﻧشان‌‬
‫دﻫﻴد‪.‬‬

‫؟‬
‫سﻮالﻫا‬
‫‪‌-1‬کدام‌ﻣﻨاطق‌آسترالﻴا‌داراي‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشﻨد؟‬
‫‪‌-2‬کدام‌ﻣﻨاطق‌آسترالﻴا‌بﻪ‌طﻮر‌اوسط‌ساﻻﻧﻪ‌بارﻧده‌گﻲ‌زﻳاد‌دارﻧد؟‬
‫‪‌-3‬چرا‌آب‌و‌ﻫﻮاي‌آسترالﻴا‌گرم‌است؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫‌در‌ﻣﻮرد‌اﻳﻦکﻪ‌چرا‌فصل‌ﻫاي‌سال‌در‌آسترالﻴا‌ﻣعکﻮس‌فصل‌ﻫاى‌سال‌در‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌شﻤالﻲ‌است‪‌،‬ﻣعلﻮﻣات‌‬
‫‌‬

‫جﻤع‌آوري‌ﻧﻤﻮده‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌و‌دوم‬
‫جﻐراﻓﻴاي سﻴاسﻲ آستراﻟﻴا‬

‫پرﻳسبان‬

‫ﻧﻴﻮ ساوت وﻟز‬ ‫سدﻧﻰ‬

‫پرت‬

‫ادﻻﻳد‬

‫ﻫﻮبارت‬ ‫ﻣﻠبﻮرن‬

‫آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌اداره‌ﻣﻲ‌شﻮد؟‬
‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫آسترالﻴا‌دولت‌فدرالﻲ‌شاﻫﻲ‌ﻣشروطﻪ‌ﻳا‌شاﻫﻲ‌پارلﻤاﻧﻲ‌است‌کﻪ‌ﻣلکﺔ‌اﻧگلستان‌بﻪ‌گﻮﻧﺔ‌تشرﻳفاتﻲ‌‬
‫در‌راس‌دولت‌آن‌قرار‌دارد؛‌اﻣا‌در‌حقﻴقت‌آسترالﻴا‌ﻳک‌دولت‌فدرالﻲ‌است‌کﻪ‌ﻫفت‌پارلﻤان‌‬
‫اﻳالتﻲ‌دارد‌و‌ﻫر‌پارلﻤان‌اﻣﻮر‌ﻣربﻮط‌بﻪ‌آن‌اﻳالت‌را‌اﻧجام‌ﻣﻲ‌دﻫد‌و‌ﻳک‌پارلﻤان‌ﻣلﻰ‌و‌ﻣشترک‌در‌‬
‫ﻣرکز‌آسترالﻴا‪‌،‬ﻳعﻨﻲ‌شﻬر‌کاﻧبرا‌است‌کﻪ‌اﻣﻮرکل‌ﻣﻤلکت‌را‌اﻧجام‌ﻣﻲ‌دﻫد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻧﻮع‌حکﻮﻣت‌شبﻴﻪ‌‬
‫حکﻮﻣت‌فدرالﻲ‌اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‌و‌کاﻧادا‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬‬
‫لسان‌رسﻤﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌اﻧگلﻴسﻲ‌و‌پاﻳتخت‌آن‌شﻬرکاﻧبرا‌است‪‌.‬اکثرﻳت‌ﻣردم‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌پﻴرو‌دﻳﻦ‌‬
‫عﻴسﻮي‌استﻨد‪‌.‬‬
‫اگر‌ بﻪ‌ ﻧقشﺔ‌ سﻴاسﻲ‌ آسترالﻴا‌ ﻧگاه‌ کﻨﻴد‪ ‌،‬ﻣﻲ‌بﻴﻨﻴد‌ کﻪ‌ آسترالﻴا‌ بﻪ‌ شش‌ اﻳالت‌ و‌ دو‌ ﻣﻨطقﻪ‌ تقسﻴﻢ‌‬
‫گردﻳداست‌کﻪ‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌:‬‬
‫‪‌-1‬ﻧﻴﻮساوت‌ولز‌(‪(‌‌)New South Wales‬ولز‌جدﻳد‌جﻨﻮبﻲ)‌کﻪ‌در‌آن‌دو‌شﻬر‌بزرگ‌آسترالﻴا‌‬
‫ﻳعﻨﻲ‌سدﻧﻲ‌(‪‌)‌Sydney‬کﻪ‌ﻣرکز‌ﻫﻤﻴﻦ‌اﻳالت‌است‌و‌کاﻧبرا‌(‪‌)‌Canberra‬کﻪ‌پاﻳتخت‌آسترالﻴا‌‬
‫است‌‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬شﻬر‌سدﻧﻲ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌شﻬر‌آسترالﻴا‌و‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌بﻨدر‌و‌ﻣرکز‌ﻣالﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌‬
‫است‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫‪‌-2‬اﻳالت‌وﻳکتﻮرﻳا‌(‪‌)Victoria‬کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌ﻣلبﻮرن‌(‪‌)‌Melborne‬است‪‌.‬‬
‫‪‌-3‬کﻮﻳﻨزلﻨد‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌برﻳسبان‌(‪‌‌‌)Brisban‬است‪.‬‬
‫‪‌-4‬آسترالﻴاي‌جﻨﻮبﻲ‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌شﻬر‌ادﻻﻳد‌(‪‌‌)Adelaid‬ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫‪‌-5‬آسترالﻴاي‌غربﻲ‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌شﻬر‌پرت‌(‪‌)‌Perth‬است‪.‬‬
‫‪‌-6‬تسﻤاﻧﻴا‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌‌ﻫﻮبارت‌است‌‌و‌ﻳک‌جزﻳﻪ‌ﻳﻰ‌است‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌ولز‌جدﻳد‌جﻨﻮبﻲ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫دو‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻣستقل‌عبارت‌‌اﻧد‌از‌ﻣﻨطقﺔ‌پاﻳتخت‌(کاﻧبرا)‌و‌ﻣﻨطقﺔ‌شﻤالﻲ‪.‬‬
‫حکﻮﻣت‌آسترالﻴا‌در‌سال‌‪‌1901‬ﻣﻴﻼدي‌استقﻼل‌خﻮد‌را‌‌کسب‌ﻧﻤﻮده‌است‪‌.‬پارلﻤان‌فدرالﻲ‌آسترالﻴا‌‬
‫شاﻣل‌ولسﻲ‌جرگﻪ‌با‌داشتﻦ‌‪‌148‬عضﻮ‌و‌ﻣجلس‌سﻨا‌(‪‌)Senate‬با‌داشتﻦ‌‪‌76‬عضﻮ‌است‪.‬‬

‫‌‌‌‌تصﻮﻳري‌از‌شﻬرﻫاي‌ﻣلبﻮرن‌و‌سدﻧﻲ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌گردﻧد‌و‌راجع‌بﻪ‌طرز‌حکﻮﻣت‌آسترالﻴا‌بحث‌ﻧﻤﻮده؛‌سپس‌ﻧﻤاﻳﻨدة‌‬
‫ﻫرگروه‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌گروه‌خﻮد‌را‌براي‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌خﻮد‌بﻴان‌ﻧﻤاﻳد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬آسترالﻴا‌بﻪ‌چﻨد‌اﻳالت‌تقسﻴﻢ‌گردﻳده‌است؟‌آن‌ﻫا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-2‬آسترالﻴا‌در‌کدام‌سال‌و‌از‌کدام‌ﻣﻤلکت‌استقﻼل‌سﻴاسﻰ‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دست‌آورد؟‬
‫‪‌-3‬طرز‌حکﻮﻣت‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬
‫‪‌-4‬پاﻳتخت‌آسترالﻴا‌در‌کدام‌بخش‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌تان‌‌‌ﻧقشﺔ‌سﻴاسﻲ‌‌آسترالﻴا‌‌را‌‌رسﻢ‌ﻧﻤﻮده‌‌و‌ﻧام‌اﻳالت‌ﻫاى‌آن‌‌را‌‌در‌ساحﺔ‌‌ﻣربﻮطﺔ‌آن‌‬
‫بﻨﻮﻳسﻴد‪.‬‬

‫‪66‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌و‌سﻮم‬
‫جﻐراﻓﻴاي بشري‬
‫آ‬

‫‌‬

‫شﻬرﻫاى داراى ﻧﻔﻮس‪:‬‬

‫خﻠﻴج شارك‬
‫(ابﻮر جﻴﻨاﻟس)‬

‫در‌ﻣﻮرد‌ﻧژاد‌و‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌چﻪ‌ﻣﻲ‌داﻧﻴد؟‬

‫در‌اﻳﻦ‌بخش‪‌،‬ﻧخست‌بﻪ‌ﻧفﻮس‌و‌ﻧژاد‌و‌بعد‌با‌دﻳﻦ‌و‌زبان‌ﻣردم‌آسترالﻴا‌آشﻨا‌ﻣﻲ‌شﻮﻳد‪‌.‬ﻧخستﻴﻦ‌‬
‫ساکﻨان‌‌آسترالﻴا‌را‌بﻮﻣﻴاﻧﻲ‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دادﻧد‌کﻪ‌از‌جﻨﻮب‌شرق‌آسﻴا‌بﻪ‌آﻧجا‌ﻣﻬاجرت‌کرده‌بﻮدﻧد‪‌.‬‬
‫ﻫﻨگاﻣﻲ‌کﻪ‌اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌بعد‌از‌سال‌‪‌1830‬وارد‌آسترالﻴا‌شدﻧد‪‌،‬کﻤتر‌از‌ﻧﻴﻢ‌ﻣﻴلﻴﻮن‌افراد‌بﻮﻣﻲ‌در‌اﻳﻦ‌‬
‫قاره‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کردﻧد‪‌.‬افراد‌بﻮﻣﻲ‌آسترالﻴا‌داراي‌پﻮست‌تﻴره‌بﻮده‌کﻪ‌بﻪ‌‪‌550‬قبﻴلﻪ‌تقسﻴﻢ‌شده‌‬
‫بﻮدﻧد‌و‌ﻫر‌قبﻴلﻪ‌از‌چﻨدﻳﻦ‌طاﻳفﻪ‌تشکﻴل‌گردﻳده‌بﻮد‪.‬‬
‫با‌شروع‌اکتشافات‌سفﻴد‌پﻮستان‌اروپاﻳﻲ‌کﻪ‌دوصد‌سال‌قبل‌صﻮرت‌گرفت‌و‌وقﻮع‌جﻨگ‌بﻴﻦ‌آﻧان‌و‌‬
‫بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴا‌تعداد‌ﻧفﻮس‌بﻮﻣﻴان‌کﻢ‌شد‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌اواخر‌ﻧفﻮس‌بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴا‌تقرﻳباً‌بﻪ‌‪‌60000‬ﻧفر‌‬
‫ﻣﻲ‌رسﻴد؛‌اﻣا‌اکﻨﻮن‌رشد‌ﻧفﻮس‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌اساس‌شراﻳط‌بﻬتر‌زﻧده‌گﻲ‌بار‌دﻳگر‌افزاﻳش‌ﻳافتﻪ‌و‌تعداد‌‬
‫آن‌ﻫا‌زﻳاد‌شده‌است‪‌.‬‬
‫تا‌سال‌‪‌1920‬ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌بﻪ‌‪‌5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسﻴد‪‌.‬ﻣﻬاجران‌غﻴر‌اﻧگلﻴسﻲ‌ﻧﻴز‌بر‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌افزودﻧد‌‬
‫و‌در‌سال‌‪‌1945‬جﻤعﻴت‌آن‌بﻪ‌‪‌7.5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفر‌رسﻴد‪‌،‬در‌حالﻲ‌کﻪ‌فقط‌ﻧﻴﻤﻲ‌از‌آن‌ﻫا‌اﻧگلﻴسﻲ‌بﻮدﻧد‪‌.‬‬
‫ﻣﻬاجران‌جدﻳد‌آسترالﻴا‌از‌کشﻮرﻫاي‌آلﻤان‪‌،‬ﻫالﻨد‪‌،‬اﻳتالﻴا‪‌،‬پﻮلﻨد‌و‌غﻴره‌کشﻮر‌ﻫا‌وارد‌شده‌‌اﻧد‪.‬‬
‫در‌آسترالﻴا‌در‌سال‌‪‌2008‬ﻣﻴﻼدي‌بﻴش‌از‌‪‌20‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفر‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کردﻧدکﻪ‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌آن‌بﻪ‌‬
‫طﻮر‌اوسط‌در‌فﻲ‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌بﻪ‌‪‌‌3‬ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسﻴد‪‌.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌کشﻮرﻫاﻳﻲ‌است‌کﻪ‌اکثرﻳت‌ﻧفﻮس‌آن‌در‌شﻬرﻫا‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬حدود‪‌%85‬‬
‫ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌در‌چﻨد‌ﻣرکز‌ﻣﻬﻢ‌ﻣتراکﻢ‌بﻮده‪‌،‬در‌حالﻲ‌کﻪ‌ﻣﻨاطق‌وسﻴعﻲ‌از‌دﻫات‌و‌قرﻳﻪ‌جات‌آن‪‌،‬‬
‫خالﻲ‌از‌ﻣردم‌استﻨد‪‌.‬تقرﻳباً‌بﻴش‌از‌شش‌ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌در‌دو‌شﻬر‌بزرگ‌سدﻧﻲ‌و‌ﻣلبﻮرن‌‬
‫زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬قسﻤﻲ‌کﻪ‌پﻴشتر‌ﻳادآور‌شدﻳﻢ‌عﻼوه‌بر‌ﻣردم‌بﻮﻣﻲ‌در‌حدود‌بﻴش‌از‪‌%90‬ﻣردم‌‬
‫آسترالﻴا‌را‌سفﻴد‌پﻮستان‌اروپاﻳﻲ‌بﻪ‌خصﻮص‌اﻧگلﻴسﻲ‌ﻫا‪‌،‬تقرﻳباً‌‪‌%7‬را‌آسﻴاﻳﻴان‌و‌در‌حدود‌‪‌%1‬را‌‬
‫بﻮﻣﻴان‌و‌غﻴره‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد‪‌.‬عﻼوه‌بر‌آن‌در‌اﻳﻦجا‌ﻧژاد‌«دورگﻪ»‌ﻳا‌ﻣختلط‌کﻪ‌از‌سفﻴد‌پﻮستان‌و‌‬
‫‌‬

‫افراد‌بﻮﻣﻲ‌تشکﻴل‌شده‌است‌قابل‌ﻳادآوري‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫تصﻮﻳرى‌‌از‌اطفال‌بﻮﻣﻰ‌آسترالﻴاﻳﻰ‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌سﻮاﻻت‌زﻳر‌را‌جﻮاب‌دﻫﻴد‪:‬‬
‫‪‌-1‬بﻪ‌صﻮرت‌کل‌در‌کدام‌قسﻤت‌آسترالﻴا‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌است؟‬
‫‪‌-2‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌چرا‌در‌آﻧجا‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌بﻴشتر‌است؟‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴا‌از‌کجا‌وارد‌آسترالﻴا‌شدﻧد‌و‌فع ً‬
‫ﻼ‌تعداد‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌چﻨد‌ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسد؟‬
‫‪‌-2‬اکثرﻳت‌ﻧفﻮس‌فعلﻲ‌آسترالﻴا‌را‌کدام‌ﻣردم‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد؟‬
‫‪‌-3‬ﻣساحت‌و‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌را‌با‌افغاﻧستان‌ﻣقاﻳسﻪ‌کﻨﻴد‌و‌ﻧظر‌خﻮد‌را‌در‌ﻣﻮرد‌آن‌بگﻮﻳﻴد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫راجع‌بﻪ‌ﻣشخصات‌ﻧفﻮس‌بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴاﻳﻲ‌و‌ﻣﻬاجرﻳﻦ‌سفﻴد‌پﻮست‌اروپاﻳﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌تﻬﻴﻪ‌‬
‫کﻨﻴد‌و‌بﻪ‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌تان‌تﻮضﻴح‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫‪68‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌وچﻬارم‌‬
‫دﻳﻦ و زبان‬

‫‌‬

‫آ‬
‫کدام‌دﻳﻦ‌در‌آسترالﻴا‌پﻴروان‌بﻴشترى‌دارد؟‬

‫‌‌‌‌در‌آسترالﻴا‌اکثرﻳت‌ﻣردم‌عﻴسﻮي‌اﻧد‪‌.‬غﻴر‌از‌دﻳﻦ‌عﻴسﻮي‌پﻴروان‌کش‌ﻫاى‌ابتداﻳﻲ‪‌،‬بت‌پرستﻲ‌و‌‬
‫غﻴره‌ﻧﻴز‌در‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌و‌آسترالﻴا‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬پﻴروان‌دﻳﻦ‌اسﻼم‌ﻫﻢ‌در‌آﻧجا‌وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌در‌‬
‫اقلﻴت‌اﻧد‪‌.‬وتعدادي‌از‌ﻳﻬﻮدﻳان‌ﻧﻴز‌در‌اﻳﻦ‌قاره‌سکﻮﻧت‌دارﻧد‪.‬‬
‫زبان‌رسﻤﻲ‌آسترالﻴا‌زبان‌اﻧگلﻴسﻲ‌است‪‌.‬در‌آسترالﻴا‌و‌جزاﻳر‌دﻳگر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌زبان‌ﻫاي‌ﻣختلفﻲ‌‬
‫وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌گاه‌اﻳﻦ‌زبان‌ﻫا‌از‌ﻳک‌رﻳشﻪ‌استﻨد‌و‌گاه‌بﻪ‌کلﻲ‌از‌ﻫﻢ‌ﻣتﻤاﻳز‪‌.‬باﻳد‌ﻳادآور‌شد‌کﻪ‌‬
‫اقاﻣت‌طﻮﻻﻧﻲ‌اﻧگلﻴس‌ﻫا‌در‌جزاﻳر‌عﻤدة‌اﻳﻦ‌قاره؛‌بﻪ‌خصﻮص‌در‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌سبب‌شده‌کﻪ‌‬
‫لسان‌اﻧگلﻴسﻲ‌در‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ؛‌‌بﻪ‌وﻳژه‌در‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌عﻤﻮﻣﻴت‌پﻴدا‌کﻨد‌در‌ﻣﻴان‌ﻫﻤﻪ‌زبان‌ﻫاي‌‬
‫بﻮﻣﻲ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌«پﻮلﻴﻨزي»‌صحبت‌کﻨﻨده‌گان‌بﻴشتري‌دارد‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫جدول‌ﻣعلﻮﻣات‌اضافﻲ‌در‌ﻣﻮرد‌ادﻳان‌و‌پﻴروان‌آن‌ﻫا‌در‌آسترالﻴا‬

‫پﻴروان بﻪ ﻓﻴصدي‬ ‫دﻳﻦ‬

‫‪68‬‬ ‫ﻋﻴسﻮﻳت‬

‫‪2,1‬‬ ‫بﻮدﻳزم‬

‫‪1,7‬‬ ‫اسﻼم‬

‫‪0,4‬‬ ‫ﻫﻨدوﻳﻴزم‬

‫‪27,8‬‬ ‫ﻏﻴره ﻛﻴش ﻫا‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌،‬گروه‌اول‌راجع‌بﻪ‌ادﻳان‌و‌گروه‌دوم‌راجع‌بﻪ‌زبان‌ﻫا‌در‌آسترالﻴا‌‬
‫بحث‌کﻨﻨد‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌بﻴان‌کﻨﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫؟‬

‫‪‌-1‬لسان‌رسﻤﻲ‌آسترالﻴا‌کدام‌است‌و‌بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌چرا‌اﻳﻦ‌لسان‌بﻪ‌صفت‌لسان‌رسﻤﻲ‌تعﻴﻴﻦ‌شده‌است؟‬
‫‪‌-2‬با‌استفاده‌از‌ﻧقشﺔ‌ادﻳان‌در‌آسترالﻴا‪‌،‬بگﻮﻳﻴد‌کﻪ‌کدام‌دﻳﻦ‌در‌آسترالﻴا‌پﻴروان‌بﻴشترى‌دارد‌و‌چرا؟‬
‫‪‌-3‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌پﻴروان‌دﻳﻦ‌اسﻼم‌در‌آسترالﻴا‌در‌اصل‌از‌کدام‌ﻣﻤالک‌اسﻼﻣﻲ‌بﻪ‌آﻧجا‌ﻣﻬاجر‌شده‌اﻧد؟‬
‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج صﻨﻒ‬
‫بﻪ‌کﻤک‌اقارب‌و‌دوستان‌تان‌در‌ﻣﻮرد‌افغان‌ﻫاي‌ﻣﻬاجر‌در‌آسترالﻴا‌ﻣعلﻮﻣات‌حاصل‌ﻧﻤاﻳﻴد‌کﻪ‌‬
‫افغان‌ﻫا‌و‌دﻳگر‌ﻣسلﻤاﻧان‌چﻪ‌اﻣکاﻧاتﻲ‌براي‌اداي‌فراﻳض‌دﻳﻨﻲ‌خﻮد‌در‌آﻧجا‌دارد؟‬

‫‪70‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌و‌پﻨجﻢ‬
‫جﻐراﻓﻴاي اﻗتصادي‬

‫عﻼﻳﻢ‌پﻴشرفت‌اقتصادي‌آسترالﻴا‌را‌در‌چﻪ‌ﻣﻲ‌بﻴﻨﻴد؟‬

‫أسترالﻴا‌با‌داشتﻦ‌کلتﻮر‌غربﻲ‌ﻣﻤلکتﻰ‌است‌کﻪ‌داراي‌‌سﻴستﻢ‌اقتصاد‌بازار‌آزاد‌بﻮده‌و‌کشﻮري‌‬
‫پﻴشرفتﻪ‌است‪‌.‬عﻮاﻳد‌ساﻻﻧﺔ‌فﻲ‌ﻧفر‌آن‌بﻪ‌طﻮر‌اوسط‌بﻴش‌از‌‪‌23‬ﻫزار‌دالر‌اﻣرﻳکاﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬عﻼﻳﻢ‌‬
‫سرﻳع‌پﻴشرفت‌اقتصادي‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌در‌اﻳﻦ‌است‌کﻪ‌از‌ﻳک‌حالت‌زراعتﻲ‌بﻪ‌سرعت‌در‌حال‌صﻨعتﻲ‌‬
‫شدن‌است‪‌.‬بﻪ‌اﻳﻦ‌ﻣعﻨا‌کﻪ‌در‌سال‌‪‌1975‬تقرﻳباً‌‌‪‌%15‬ﻧفﻮس‌آن‌در‌بخش‌زراعت‌ﻣصروف‌بﻮدﻧد‌کﻪ‌‬
‫در‌حال‌حاضر‌اﻳﻦ‌رقﻢ‌بﻪ‌‪‌%3‬ﻣﻲ‌رسد‪‌.‬از‌باقﻲ‌ﻣاﻧدة‌ﻧفﻮس‌فعال‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌‪‌26‬فﻴصد‌در‌صﻨعت‌و‌‪‌71‬‬
‫فﻴصد‌در‌بخش‌خدﻣات‌ﻣصروف‌استﻨد‪‌.‬‬
‫با‌وجﻮد‌ﻣحدودﻳت‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاي‌زراعتﻲ‌و‌آب‪‌،‬آسترالﻴا‌از‌لحاظ‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻲ‌زراعتﻲ‪‌،‬ﻣﻤلکت‌خﻮد‌کفا‌‬
‫است؛‌چﻨان‌کﻪ‌ﻧفﻮس‌کﻢ‌و‌ﻣﻨاطق‌با‌آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣختلف‌بﻪ‌خﻮدکفاﻳﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌کﻤک‌کرده‌است‪.‬‬
‫زرع‌گﻨدم‌‪‌%60‬ﻣزارع‌آسترالﻴا‌را‌بﻪ‌خﻮد‌اختصاص‌داده‌است‌و‌ﻣﻨطقﺔ‌کشت‌آن‌جلگﻪ‌ﻫاي‌غرب‌‬
‫سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣرتفع‌شرقﻲ‌در‌وﻳکتﻮرﻳا‌و‌ﻧﻴﻮساوت‌وﻳلز‌است‪‌.‬ﻫﻤچﻨان‌زﻳتﻮن‌و‌اﻧگﻮر‌در‌قلﻤرو‌‬
‫آب‌‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌و‌در‌بعضﻰ‌حصص‌جﻨﻮب‌شرقﻰ‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌‬
‫ﻧﻮاحﻲ‌ﻣعتدل‌ﻣاﻧﻨد‌جﻮاري‪‌،‬شفتالﻮ‪‌،‬سﻴب‌و‌ﻧاک‌از‌سﻮاحل‌جﻨﻮب‌شرقﻲ‌جزﻳرة‌تسﻤاﻧﻴا‌بﻪ‌دست‌‬
‫ﻣﻲ‌آﻳد‪.‬‬

‫‪71‬‬
 ‫ﻣالدارى‌ در‌ آسترالﻴا‌ ﻧسبت‌ بﻪ‌ زارعت‌ بﻴشتر‌ رشد‌ کرده‌ است؛‌ چﻨاﻧچﻪ‌ سال‌ﻫاي‌ ﻣتﻤادي‌ بﻨﻴاد‌‬
‫اقتصادي‌آسترالﻴا‌بﻪ‌ﻣال‌داري‌استﻮار‌بﻮد‪‌.‬وجﻮد‌علفچرﻫا‌و‌چﻤﻨزارﻫاي‌‌وسﻴع‌طبﻴعﻲ‌کﻪ‌در‌حدود‌‬
‫‪‌%‌34‬از‌ﻣجﻤﻮع‌ﻣساحت‌آسترالﻴا‌را‌پﻮشاﻧده‌اﻧد‪‌،‬سبب‌تﻮسعﻪ‌و‌رواج‌کاﻣل‌ﻣالدارى‌در‌اﻳﻦ‌جزﻳرة‌‬
‫بزرگ‌شده‌است‪.‬‬
‫ﻣﻨاطق‌ حﻮالﻲ‌ درﻳاﻫاي‌ ﻣﻮري‌ و‌ دارلﻴﻨگ‌ در‌ جﻨﻮب‌شرق‪ ‌،‬ساحﺔ‌ علفچرﻫاي‌ ﻣﻨاسب‌ براي‌‬
‫ﻧگﻬداري‌حﻴﻮاﻧات‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌‌‌بعد‌بﻪ‌ﻣرکز‌پرورش‌گﻮسفﻨد‌تﻮسعﻪ‌ﻳافت‌و‌ﻫﻨﻮز‌در‌حدود‌‬
‫‪‌175‬ﻣﻴلﻴﻮن‌گﻮسفﻨد‌در‌ﻧﻴﻮ‌ساوت‌وﻳلز‌ﻳافت‌ﻣﻲ‌شﻮد؛‌سپس‌ﻣراکز‌ﻧگﻬداري‌حﻴﻮاﻧات‪‌،‬بﻪ‌ﻧﻮاحﻲ‌‬
‫کﻮﻳﻨزلﻨد‌اﻧتقال‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬بﻪ‌اثر‌کﻤبﻮد‌آب‪‌،‬پرورش‌گﻮسفﻨد‌بﻪ‌طرف‌غرب‌کاﻫش‌ﻳافتﻪ‌و‌در‌‬
‫ﻣقابل‌ﻧگﻬداري‌گاو‌افزاﻳش‌ﻣﻲ‌ﻳابد‪‌.‬‬

‫ﻣالدارى‌از‌فعالﻴت‌ﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌اقتصادى‌آسترالﻴا‌است‬

‫‪72‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌وپﻨجﻢ‬

‫آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌تﻮلﻴد‌کﻨﻨده‌گان‌و‌صادرکﻨﻨده‌گان‌پشﻢ‌در‌جﻬان‌است‌کﻪ‌ﻣحصﻮﻻت‌‬
‫آن‌بﻪ‌کشﻮرﻫاي‌جاپان‪‌،‬آلﻤان‌و‌فراﻧسﻪ‌صادر‌ﻣﻲ‌گردد؛‌ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌صادر‌کﻨﻨده‌گان‌‬
‫ﻣﻬﻢ‌گﻮشت‌است‌چﻨاﻧچﻪ‌صادرات‌گﻮشت‌آن‌بﻪ‌اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‪‌،‬اﻧگلستان‪‌،‬جاپان‌و‌کاﻧادا‌‬
‫صﻮرت‌ﻣﻲ‌گردد‪.‬‬
‫تصﻮﻳر‌ﻳک‌ﻣزرعﻪ‌در‌آسترالﻴا‬

‫‪73‬‬
 ‫‌ قﻨد‌ ﻧﻴز‌ از‌ اقﻼم‌ عﻤدة‌ صادراتﻲ‌ اﻳﻦ‌ کشﻮر‌ بﻪ‌ حساب‌ ﻣﻲ‌آﻳد‪ ‌.‬ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌ اﻳﻦ‌ کشﻮر‌ از‌ جﻤلﺔ‌‬
‫بزرگ‌ترﻳﻦ‌صادرکﻨﻨده‌گان‌گﻨدم‌ﻧﻴز‌در‌جﻬان‌شﻨاختﻪ‌ﻣﻲ‌شﻮد‌کﻪ‌ﻣحصﻮﻻت‌گﻨدم‌آن‌بﻪ‌ﻣﻤالکﻰ‌‬
‫تصﻮﻳر‌ﻣحصﻮﻻت‌اﻧگﻮر‌در‌آسترالﻴا‬ ‫چﻮن‌روسﻴﻪ‪‌،‬چﻴﻦ‌و‌شرق‌ﻣﻴاﻧﻪ‌صادر‌ﻣﻲ‌گردد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌با‌استفاده‌از‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‌ساحات‌علفچر‌و‌ﻣﻨاطق‌‬
‫زراعتﻲ‌آن‌‌را‌ﻧام‌برده‌و‌بر‌روي‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬چرا‌ﻣالدارى‌در‌آسترالﻴا‌بﻴشتر‌رشد‌کرده‌است؟‬
‫‪‌-2‬کدام‌ﻧﻮع‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌در‌ﻧﻮاحﻲ‌ﻣعتدل‌ﻳافت‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد؟‌ﻧﻮاحﻲ‌ﻣتذکره‌را‌برروي‌‬
‫ﻧقشﻪ‌ﻧﻴز‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫‪‌-3‬ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌و‌ﻣالدارى‌آسترالﻴا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌ﻣﻮرد‌عﻮاﻣل‌پﻴشرفت‌اقتصادي‌آسترالﻴا‌ﻣعلﻮﻣات‌جﻤع‌آوري‌و‌ارائﻪ‌دﻫﻴد‪‌.‬‬

‫‪74‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌وششﻢ‬
‫ﻣﻌادن و صﻨاﻳﻊ‬

‫آﻫﻦ‌ابﻨاى‌باس‬
‫ﻳﻮراﻧﻴﻢ‬

‫ﻧقشﻪ‌ﻣعادن‌و‌صﻨاﻳع‌استرالﻴا‬
‫ﻣعادن‌و‌راه‌ﻫاى‌ﻣﻮاصﻼتﻰ‌آسترالﻴا‬

‫وضع‌ﻣعادن‌و‌صﻨاﻳع‌در‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‌‬

‫‌‌‌‌‌تصﻮﻳر‌ى‌از‌صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‬
‫آسترالﻴا‌ ﻳکﻲ‌ از‌ کشﻮر‌ﻫاي‌ تﻮلﻴد‌کﻨﻨده‌ و‌‬
‫صادر‌ کﻨﻨدة‌ عﻤدة‌ ﻣﻮاد‌ ﻣعدﻧﻲ‌ ﻣحسﻮب‌‬
‫ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬
‫در‌سال‌‪‌1851‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌طﻼ‌در‌آسترالﻴا‌‬
‫تﻮجﻪ‌اﻧگلﻴس‌ﻫا‌و‌غﻴره‌ﻣﻤالک‌اروپاﻳﻲ‌را‌بﻪ‌‬
‫خﻮد‌ﻣعطﻮف‌ساخت‌و‌تعداد‌زﻳادي‌از‌آن‌ﻫا‌‬
‫بﻪ‌آسترالﻴا‌ﻣﻬاجرت‌کردﻧد‪.‬‬
‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌دوﻣﻴﻦ‌کشﻮر‌تﻮلﻴد‌کﻨﻨدة‌آﻫﻦ‌و‌‬
‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌ بزرگ‌ترﻳﻦ‌ تﻮلﻴد‌کﻨﻨدة‌ بﻮکسﻴت‌‬
‫در‌جﻬان‌است‌کﻪ‌براي‌تﻮلﻴد‌الﻤﻮﻧﻴﻢ‌ﻣﻮرد‌‬
‫استفاده‌ قرار‌ ﻣﻲ‌گﻴرد‪ ‌.‬ساﻳر‌ ﻣﻮاد‌ ﻣعدﻧﻰ‌ﻳﻰ‌‬
‫کﻪ‌در‌آسترالﻴا‌استخراج‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‌عبارت‌اﻧد‌‬
‫از‪‌:‬طﻼ‪‌،‬ﻧکل‪‌،‬ﻣس‪‌،‬سرب‌و‌ﻳﻮراﻧﻴﻢ‪‌.‬آسترالﻴا‌‬
‫بعد‌ از‌ اﻳاﻻت‌ ﻣتحدة‌ اﻣرﻳکا‌ دوﻣﻴﻦ‌ ذخاﻳر‌‬
‫بزرگ‌ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌جﻬان‌را‌در‌اختﻴار‌دارد‪.‬‬

‫‪75‬‬
 ‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻧفتﻲ‌آسترالﻴا‌در‌آبﻨاي‌باس‌(‪‌)Bass Strait‬قرار‌دارد‌کﻪ‌بﻴﻦ‌جزاﻳر‌تسﻤاﻧﻲ‌و‌وﻳکتﻮرﻳا‌واقع‌‬
‫است‪‌.‬اﻳﻦ‌کشﻮر‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧد‌ﻳک‌بخش‌احتﻴاجات‌ﻧفتﻲ‌خﻮد‌را‌از‌داخل‌تأﻣﻴﻦ‌کﻨد‪‌.‬در‌ﻫﻤﻴﻦ‌ساحﻪ‌تﻮلﻴدات‌گاز‌‬
‫طبﻴعﻲ‌ﻧﻴز‌صﻮرت‌ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌کشﻮرﻫاي‌صادرکﻨﻨدة‌زغال‌سﻨگ‌ﻧﻴز‌است‪‌.‬‬
‫از‌جﻨگ‌جﻬاﻧﻲ‌دوم‌بﻪ‌بعد‌بعد‌از‌سال‌‪‌1950‬صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌بﻪ‌پﻴشرفت‌ﻫاي‌بزرگﻲ‌ﻧاﻳل‌شده‌است‪‌.‬‬
‫در‌سال‌(‪1999‬م‪‌).‬سﻬﻢ‌صﻨاﻳع‌در‌تﻮلﻴدات‌داخلﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بﻪ‌‪‌26‬فﻴصد‌رسﻴده‌است‪.‬‬
‫صﻨاﻳع‌قدﻳﻤﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بر‌پاﻳﺔ‌ﻣحصﻮﻻت‌حﻴﻮاﻧﻲ‌بﻨا‌شده‌بﻮد؛‌اﻣا‌در‌حال‌حاضر‌افزاﻳش‌سرﻳع‌در‌‬
‫صﻨعت‌کاﻻﻫاي‌استﻬﻼکﻲ‌و‌صﻨاﻳع‌ثقﻴل‌آسترالﻴا‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮد؛‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثال‌ظرف‌‪‌30‬سال‌اخﻴر‌‬
‫تﻮلﻴد‌فﻮﻻد‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بﻪ‌‪‌6‬برابر‌افزاﻳش‌ﻳافتﻪ‌است‪‌‌.‬صﻨاﻳع‌آﻫﻦ‌و‌فﻮﻻد‌ﻧﻴز‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤده‌در‌ﻧﻴﻮ‌‬
‫ساوت‌وﻳلز‌ﻣستقر‌شده‌است؛‌عﻼوه‌بر‌فﻮﻻد‪‌،‬صﻨاﻳع‌ساختﻤاﻧﻲ‌کاغذ‌سازي‪‌،‬صﻨاﻳع‌عﻤدة‌دﻳگر‌آن‌‬
‫شاﻣل‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻲ‪‌،‬کﻴﻤﻴاوي‌و‌ﻣﻨسﻮجات‌است‪‌.‬صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌بﻴشتر‌در‌ﻧﻮاحﻲ‌ﻳﻰ‌ﻣتﻤرکز‌استﻨد‌کﻪ‌‬
‫اﻣکاﻧات‌اولﻴﻪ‌براي‌اﻳجاد‌صﻨعت‌ﻣﻮجﻮد‌بﻮده‌است‌و‌بﻪ‌خصﻮص‌در‌ﻧﻮاحﻰ‌ﻳﻰ‌کﻪ‌بازارﻫاي‌وسﻴع‌‬
‫خرﻳد‌و‌ﻣصرف‌در‌آﻧجاﻫا‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬صادرات‌آسترالﻴا‌عﻼوه‌برگﻨدم‪‌،‬گﻮشت‌و‌پشﻢ‌کﻪ‌پﻴشتر‌‬
‫ﻳادآور‌شدﻳﻢ‪‌،‬زغال‌سﻨگ‪‌،‬طﻼ‌و‌ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‌را‌ﻧﻴزشاﻣل‌ﻣﻲ‌شﻮد‌کﻪ‌بﻪ‌ارزش‌ﻣجﻤﻮعﻲ‌‪‌69‬ﻣﻴلﻴارد‌‬
‫دالر‌بﻪ‌کشﻮرﻫاي‌جاپان‪‌،‬اتحادﻳﺔ‌اروپا‪‌،‬اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‪‌،‬چﻴﻦ‌و‌غﻴره‌ﻣﻤالک‌آسﻴاﻳﻲ‌صادر‌‬
‫گردﻳده‌بﻮد‪.‬‬
‫واردات‌آسترالﻴا‌زﻳادتر‌ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‪‌،‬وساﻳل‌تراﻧسپﻮرتﻲ‪‌،‬کﻤپﻴﻮتر‪‌،‬وساﻳل‌ﻣخابراتﻲ‪‌،‬ساﻣان‌آﻻت‌‬
‫دفاتر‪‌،‬تﻴل‌خاک‌‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌پترولﻲ‌است‌کﻪ‌بﻪ‌ارزش‌‪‌77‬ﻣلﻴارد‌دالر‌در‌سال‌‪‌2000‬ﻣﻴﻼدي‌از‌‬
‫اتحادﻳﻪ‌اروپا‪‌،‬اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‪‌،‬جاپان‌و‌غﻴره‌ﻣﻤالک‌آسﻴاﻳﻲ‌وارد‌گردﻳده‌بﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬
‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌با‌استفاده‌از‌ﻣتﻦ‌و‌ﻧقشﺔ‌درس‌راجع‌بﻪ‌ﻣعادن‌و‌گروه‌دوم‌‬
‫پﻴراﻣﻮن‌صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌ﻣباحثات‌شان‌را‌بﻪ‌ﻫﻤدﻳگر‌خﻮد‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌ﻣعادن‌و‌صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌سﻮال‌ﻫاي‌زﻳر‌را‌جﻮاب‌دﻫﻴد‪:‬‬
‫‪‌-1‬ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌در‌کدام‌اﻳاﻻت‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌دارﻧد؟‬
‫‪‌-2‬ﻣعادن‌آﻫﻦ‌زﻳادتر‌در‌کدام‌بخش‌آسترالﻴا‌قرار‌دارد؟‬
‫‪‌-3‬ﻧﻮاحﻲ‌صﻨعتﻲ‌آسترالﻴا‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤده‌در‌کجا‌واقع‌ﻫستﻨد؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌ﻣﻮرد‌واردات‌و‌صادرات‌آسترالﻴا‌ﻣعلﻮﻣات‌جﻤع‌آوري‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬

‫‪76‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌وﻫفتﻢ‬
‫جﻐراﻓﻴاي ﻣﻮاصﻼتﻲ‬

‫‌‬

‫‌‌ﻳک‌اﻳستگاه‌راه‌‌آﻫﻦ‌در‌جلگﻪ‌ﻫاى‌ﻣرکزى‌آسترالﻴا‬

‫تراﻧسپﻮرت‌زﻣﻴﻨﻲ‪‌،‬آبﻲ‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌آسترالﻴا‌درکدام‌سطح‌است؟‬

‫حﻤل‌و‌ﻧقل‌در‌آسترالﻴا‌با‌ﻣشکل‌فاصلﻪ‌و‌تراکﻢ‌ﻧاﻣساوي‌ﻧفﻮس‌رو‌بﻪ‌‌رو‌است؛‌از‌سﻮي‌دﻳگر‌وجﻮد‌‬
‫بﻴابان‌ﻫاي‌وسﻴع‌و‌وسعت‌زﻳاد‌کشﻮر‌ﻧتﻮاﻧستﻪ‌است‌تا‌ﻣاﻧع‌احداث‌شبکﻪ‌ﻫاي‌وسﻴع‌در‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌‬
‫گردد‪.‬‬
‫اولﻴﻦ‌خط‌رﻳل‌در‌سال(‪1854‬م‪‌).‬ﻣﻴان‌ﻣلبﻮرن‌و‌پﻮرت‪‌-‬ﻣلبﻮرن‌کشﻴده‌شده‌است‪‌.‬در‌آسترالﻴا‌در‌‬
‫حدود‌‪‌40‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌راه‌آﻫﻦ‌(خط‌رﻳل)‌و‌بﻴش‌از‌‪‌900‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌شاﻫراه‌ﻫا‌و‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮتررو‌‬
‫وجﻮد‌دارد‪‌.‬بﻴشتر‌اﻳﻦ‌راه‌‌ﻫا‌در‌ﻧﻮاحﻲ‌شرقﻲ‪‌،‬جﻨﻮب‌شرقﻲ‪‌،‬جﻨﻮبﻰ‌و‌جﻨﻮب‌غربﻰ‌آسترالﻴا‌احداث‌‬
‫شده‌‌اﻧد‪.‬‬
‫شاخﺔ‌شرقﻲ‌راه‌آﻫﻦ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌کﻪ‌از‌شﻤال‌بﻪ‌جﻨﻮب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌شﻬر‌ﻫاي‌برﻳسبان‪‌،‬سدﻧﻲ‌و‌ﻣلبﻮرن‌را‌‬
‫بﻪ‌ﻳکدﻳگر‌وصلﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬اﻳﻦ‌راه‌آﻫﻦ‌در‌جﻨﻮب‌بﻪ‌سﻤت‌غرب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌و‌پس‌از‌گذشتﻦ‌از‌ادﻻﻳد‌‬
‫بﻪ‌بﻨدر‌پرت‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌آسترالﻴا‌ﻣﻨتﻬﻲ‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬
‫قسﻤت‌عﻤدة‌درﻳاﻫاي‌آسترالﻴا‌بﻪ‌سبب‌جرﻳان‌تﻨد‌آن‌ﻫا‌براي‌راه‌آبﻲ‌داخلﻲ‌استفاده‌ﻧﻤﻲ‌شﻮد؛‌اﻣا‌‬
‫از‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌واقع‌در‌جﻨﻮب‌آسترالﻴا‌و‌تا‌حدودى‌از‌درﻳاﻫا‌بﻪ‌ﻣﻨظﻮر‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌استفاده‌صﻮرت‌‬

‫‪77‬‬
 ‫ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬آسترالﻴا‌داراي‌‪‌52‬بﻨدر‌کشتﻲ‌راﻧﻲ‌است‌کﻪ‌از‌آن‌جﻤلﻪ‌سدﻧﻲ‪‌،‬ﻣلبﻮرن‪‌،‬ﻧﻴﻮکاسل‪‌،‬ادﻻﻳد‪‌،‬‬
‫برﻳسبان‪‌،‬ﻫﻮبارت‌و‌غﻴره‌قابل‌ﻳادآوري‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬
‫بﻨادر‌آسترالﻴا‌ﻧﻪ‌تﻨﻬا‌براي‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌ﻣﻮاد‌از‌طرﻳق‌راه‌ﻫاي‌آبﻲ‌بﻪ‌جﻬان‌خارج‌اﻫﻤﻴت‌دارﻧد؛‌بلکﻪ‌‬
‫در‌داخل‌آسترالﻴا‌ﻧﻴز‌براي‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌بﻴﻦ‌اﻳاﻻت‌ﻣختلف‌آن‌قابل‌استفاده‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬
‫راه‌ﻫاي‌ ﻫﻮاﻳﻲ‌ آسترالﻴا‌ بعد‌ از‌ جﻨگ‌ دوم‌ جﻬاﻧﻲ‌ تﻮسعﺔ‌ بﻴشتر‌ ﻳافتﻪ‌ است‪ ‌.‬تراﻧسپﻮرت‌ ﻫﻮاﻳﻲ‌ در‌‬
‫آسترالﻴا‌ﻣﻴان‌شﻬرﻫاي‌از‌ﻫﻢ‌دورافتاده‌قابل‌اﻫﻤﻴت‌زﻳاد‌بﻮده‌و‌پﻴشرفت‌خﻮبﻰ‌کرده‌است‪‌.‬‬
‫تﻤام‌شﻬرﻫاي‌بزرگ‌داراي‌ﻣﻴدان‌ﻫاي‌ﻫﻮاﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌‪‌441‬ﻣﻴدان‌ﻫﻮاﻳﻰ‌خُ رد‌و‌‬
‫بزرگ‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌از‌خدﻣات‌ﻻزم‌برخﻮردار‌استﻨد‪‌.‬‬
‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌سﻪ‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌در‌ﻣﻮرد‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌زﻣﻴﻨﻲ‪‌،‬آبﻲ‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌آسترالﻴا‌‬
‫بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮﻳش‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌‌شان‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬آسترالﻴا‌داراي‌چﻨد‌ﻧﻮع‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌ﻣﻲ‌باشد؟‌آن‌ﻫا‌را‌ﻧام‌‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-2‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌کدام‌ﻧﻮع‌تراﻧسپﻮرت‌در‌آسترالﻴا‌پﻴشرفت‌خﻮبﻰ‌کرده‌است؟‬
‫‪‌-3‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌ﻣﻮاد‌تﻮسط‌کدام‌ﻧﻮع‌تراﻧسپﻮرت‌ارزان‌تﻤام‌ﻣﻲ‌شﻮد‌و‌چرا؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌بارة‌ﻣﻮاصﻼت‌آسترالﻴا‌با‌استفاده‌از‌اﻧترﻧت‌و‌ﻳا‌کتابخاﻧﻪ‌ﻳک‌ﻣقالﺔ‌ﻳک‌صفحﻪ‌ﻳﻲ‌بﻨﻮسﻴد‪.‬‬

‫‪78‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌و‌ﻫشتﻢ‬
‫اﻗﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬

‫‌‬

‫ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬
‫جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌در‌کدام‌بحر‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد؟‌‬

‫اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ﻧام‌جزاﻳر‌ﻣتعدد‌است‌کﻪ‌در‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪‌.‬اگر‌چﻪ‌بحر‌آرام‌بﻪ‌تﻨﻬاﻳﻲ‌‬
‫ﻳک‌سﻮم‌ﻣساحت‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌را‌بﻪ‌خﻮد‌اختصاص‌داده‌؛‌ولﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌کﻤتر‌از‌‪‌1300000‬‬
‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌دارﻧد‪.‬‬
‫‌جزﻳرة‌ گﻴﻨﺔ‌ جدﻳد‌ (‪ ‌)Papua New Guinea‬حدود‌ ‪ ‌60‬فﻴصد‌ و‌ ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ ‪‌New Zealand‬‬
‫‪‌20‬فﻴصد‌ﻣساحت‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌بﻪ‌خﻮد‌اختصاص‌داده‌اﻧد‌و‌‪‌20‬فﻴصد‌باقﻲ‌ﻣاﻧده‌ﻣربﻮط‌بﻪ‌ساﻳر‌جزاﻳر‌‬
‫است‪.‬‬
‫جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌از‌لحاظ‌جغرافﻴاﻳﻲ‌بﻪ‌سﻪ‌گروه‌زﻳر‌تقسﻴﻢ‌کرده‌‌اﻧد‪‌:‬‬
‫‌ﻣﻼﻧزﻳا(‪‌)Melanesia‬کﻪ‌در‌شﻤال‌و‌شرق‌آسترالﻴا‌و‌در‌جﻨﻮب‌خط‌استﻮا‌قرار‌گرفتﻪ‌اﻧد‌و‌بﻪ‌‬
‫ﻣعﻨاى‌جزاﻳر‌سﻴاﻫان‌ﻣﻲ‌باشدکﻪ‌گﻴﻨﺔ‌جدﻳد‌ﻧﻴز‌از‌جﻤلﺔ‌اﻳﻦ‌جزاﻳر‌است‪.‬‬
‫‌در‌شﻤال‌خط‌استﻮا‪‌،‬شرق‌فﻴلﻴپﻴﻦ‌و‌جﻨﻮب‌جاپان‌جزاﻳر‌دﻳگري‌قرار‌دارﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌آن‌ﻫا‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌‬
‫(‪‌)Micronesia‬ﻳا‌جزاﻳر‌کﻮچک‌ﻣﻲ‌گﻮﻳﻨد‪.‬‬
‫‌درﻧﻮاحﻲ‌ﻣرکزي‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌جزاﻳر‌ﻣتعدد‌دﻳگري‌قرار‌گرفتﻪ‌اﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌پلﻲ‌ﻧزﻳا‌(‪‌)Polynesia‬‬
‫ﻳا‌«جزاﻳر‌بسﻴار»‌ﻣسﻤا‌اﻧد‪‌.‬از‌جﻤلﺔ‌اﻳﻦ‌جزاﻳر‪‌،‬ﻫاواﻳﻲ‌در‌شﻤال‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌در‌جﻨﻮب‌‌قابل‌ﻳادآوري‌‬
‫ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬
‫اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌تحت‌تاثﻴر‌عرض‌جغرافﻴاﻳﻲ‌و‌بحر‪‌،‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌گرم‌و‌بحري‌دارد‪‌.‬ﻣﻴزان‌رطﻮبت‌و‌حرارت‌‬

‫‪79‬‬
 ‫در‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بﻴشتر‌بﻮده‌و‌در‌تﻤام‌طﻮل‌سال‌ﻳک‌سان‌است‪.‬گﻤان‌ﻣﻲ‌رود‌کﻪ‌ساکﻨان‌اولﻴﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌‬
‫ﻫزاران‌سال‌قبل‌از‌آسﻴا‌بﻪ‌آﻧجا‌ﻣﻬاجرت‌کرده‌‌اﻧد‪‌.‬براي‌رسﻴدن‌بﻪ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪‌،‬ﻣﻬاجرﻳﻦ‌اولﻴﻪ‌از‌‬
‫کشتﻲ‌ﻫاي‌کﻮچک‌استفاده‌کرده‌و‌در‌جاﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌ساختﻦ‌پل‌اﻣکان‌پذﻳر‌بﻮده‌پل‌احداث‌کرده‌‌اﻧد‪‌.‬‬
‫در‌طﻮل‌چﻨدﻳﻦ‌قرن‌کﻢ‌کﻢ‌ﻣردم‌در‌جزاﻳر‌ﻣختلف‌ساکﻦ‌شدﻧد‪‌.‬در‌سال‌ﻫاي‌‪‌1700‬و‌‪‌1800‬ﻣﻴﻼدي‌‬
‫کاشفﻴﻦ‌اروپاﻳﻲ‌از‌تعداد‌بسﻴاري‌از‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بازدﻳدکردﻧد‌و‌تفاوت‌ظاﻫري‌ﻣردم‌ﻣﻼﻧزﻳا‪‌،‬‬
‫پلﻲ‌ﻧزﻳا‌و‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌تﻮجﻪ‌آﻧان‌را‌بﻪ‌خﻮد‌جلب‌کرد‪.‬‬
‫ساکﻨان‌اﻳﻦ‌جزاﻳر‌ﻣعﻤﻮﻻً‌زبان‌ﻫا‪‌،‬ادﻳان‪‌،‬آداب‌و‌رسﻮم‌‬
‫ﻣتفاوت‌ دارﻧد‪ ‌.‬ﻣردم‌کﻪ‌ در‌ ﻫر‌ ﻳک‌ از‌ سﻪ‌ ﻣﻨطقﺔ‌ فﻮق‌‬
‫زﻧده‌گﻲ‌ ﻣﻲ‌کﻨﻨد‌ ﻣتعلق‌ بﻪ‌ ﻧژادﻫاي‌ ﻣختلف‌‌ اﻧد‌ و‌ حتا‌‬
‫گفتﻪ‌ﻣﻲ‌شﻮد‌کﻪ‌برخﻲ‌ساکﻨان‌ﻣﻼﻧزﻳا‌از‌سﻴاﻫان‌ﻣﻬاجر‌‬
‫افرﻳقاﻳﻲ‌و‌ﻫﻨدي‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬
‫عﻼوه‌بر‌اﻳﻦ‌ﻣﻬاجرت‌ﻫاﻳﻲ‌بﻴﻦ‌جزاﻳر‌صﻮرت‌گرفتﻪ‌کﻪ‌‬
‫اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌ و‌ آسﻴاﻳﻲ‌ﻫا‌ ﻧﻴز‌ در‌ ﻣﻬاجرت‌ خﻮد‌ با‌ بﻮﻣﻴان‌‬
‫ﻣختلط‌شده‌اﻧد‪‌.‬‬
‫‌ﻣﻼ‌ﻧزي‌ﻫا‌کﻮتاه‌قدترﻳﻦ‌ﻣردم‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بﻮده‌و‌پﻮست‌‬
‫تﻴره‌دارﻧد‪.‬‬
‫‌ﻣﻴکروﻧزي‌ﻫا‌قد‌بلﻨدتر‌و‌پﻮست‌روشﻦ‌تر‌از‌ﻣﻼﻧزي‌ﻫا‌‬
‫ﻳک‌بﻮﻣﻰ‌از‌باشﻨده‌گان‌ساﻣﻮآ‌در‌حال‌ﻳاد‌دادن‌صﻴد‌ﻣاﻫﻰ‌بﻪ‌فرزﻧدش‬
‫دارﻧد‪.‬‬
‫پلﻰ‌ﻧزي‌ﻫا‌ﻧسبت‌بﻪ‌ دﻳگران‌بلﻨدترﻳﻦ‌قد‌را‌دارﻧد‌و‌در‌ﻣﻴان‌سﻪ‌ﻧژاد‌ﻳاد‌شده‌داراي‌روشﻦ‌ترﻳﻦ‌‬
‫پﻮست‌اﻧد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌سﻪ‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌جزاﻳر‌ﻣﻼﻧزﻳا‪‌،‬گروه‌دوم‌جزاﻳر‌پلﻲ‌ﻧزﻳا‌و‌گروه‌‬
‫سﻮم‌جزاﻳر‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌را‌بر‌روي‌ﻧقشﻪ‌تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪‌.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬سﻪ‌جزﻳرة‌بزرگ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-2‬ﻣردم‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌از‌لحاظ‌ﻧژادي‌بﻪ‌چﻨد‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شده‌‌اﻧد؟‌ﻧام‌ﻫاي‌آن‌ﻫا‌‌را‌بگﻮﻳﻴد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫از‌روي‌ﻧقشﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌جزاﻳر‌عﻤدة‌آن‌را‌لست‌کﻨﻴد‪‌.‬‬

‫‪80‬‬
 ‫درس‌بﻴست‌و‌ﻧﻬﻢ‬
‫وضﻊ اﻗتصادي‬

‫‌‬

‫ﻧارﻳال‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮل‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‬
‫وضع‌زراعتﻲ‌در‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬

‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ﻧارﻳال‌است‪‌.‬کﻴلﻪ‌و‌ﻣﻴﻮة‌درخت‌ﻧان‪‌،‬ﻧﻴز‌از‌جﻤلﺔ‌‬
‫ﻣحصﻮﻻت‌ درختﻲ‌ اﻳﻦ‌ جزاﻳر‌ اﻧد‪ ‌.‬کاکاو‪ ‌،‬ﻣرچ‌ و‌ قﻬﻮه‌ ﻧﻴز‌ از‌ تﻮلﻴدات‌ عﻤدة‌ زراعتﻲ‌ آن‌ بﻪ‌‬
‫شﻤار‌ﻣﻲ‌روﻧد‌و‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣردم‌از‌طرﻳق‌زراعت‌پﻴش‌برده‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬در‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌زراعت‌عﻨعﻨﻮي‌‬
‫رواج‌دارد‌و‌زﻣﻴﻦ‌ﻫا‌تﻮسط‌خاﻧﻮاده‌ﻫا‌زرع‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬در‌بسﻴاري‌جزاﻳر‌حق‌کشت‌و‌ﻣاﻫﻲ‌گﻴري‌‬
‫درخت‌ﻧان‬ ‫خاﻧﻮاده‌ﻫا‌ حفظ‌ شده‌ است‪ ‌.‬در‌ حال‌ حاضر‌‬
‫قسﻤت‌اعظﻢ‌ﻣزارع‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌در‌اختﻴار‌‬
‫اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌قرار‌دارد؛‌ولﻲ‌برخﻲ‌دﻫقاﻧان‌ﻣالک‌‬
‫زﻣﻴﻦ‌ﻫاي‌ خﻮد‌ ﻣﻲ‌باشﻨد‪ ‌.‬در‌ برخﻲ‌ قرﻳﻪ‌ﻫا‌‬
‫زﻣﻴﻦ‌ﻫاي‌ زراعتﻲ‌ ﻣتعلق‌ بﻪ‌ تﻤام‌ ساکﻨان‌ ﻳک‌‬
‫قرﻳﻪ‌است‌و‌ﻫﻤﻪ‌در‌آن‌شرﻳک‌‌اﻧد‪‌.‬پﻴشرفتﻪ‌ترﻳﻦ‌‬
‫ﻣﻤلکت‌ زراعتﻲ‌ اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ است‪‌.‬‬
‫ﻳگاﻧﻪ‌ ﻣحصﻮل‌ صادراتﻲ‌ ﻫﻤﻪ‌ جزاﻳر‌ کﻮپرا‌‬
‫(‪‌)Copra‬ﻣغز‌ﻧارﻳال‌است‪‌.‬از‌روغﻦ‌ﻧارﻳال‌ﻧﻴز‌‬
‫براي‌تﻬﻴﺔ‌روغﻦ‌ﻧباتﻲ‌و‌صابﻮن‌استفاده‌‌ﻣﻲ‌شﻮد‌‬

‫‪81‬‬
‫‌تصﻮﻳرى‌از‌صﻨاﻳع‌ابتداﻳﻰ‌کشتﻰ‌سازى‬
‫و‌ﻣازاد‌آن‌بﻪ‌کشﻮرﻫاي‌ﻣختلف‌جﻬان‌صادر‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬صادرات‌کﻴلﻪ‌ﻧﻴز‌در‌‬
‫اﻳﻦ‌جزاﻳر‌از‌اﻫﻤﻴت‌خاص‌برخﻮردار‌است‪‌.‬‬
‫ذخاﻳر‌فاسفﻴت‌جزاﻳر‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌و‌ﻣﻼﻧزﻳا‌رو‌بﻪ‌اتﻤام‌است‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌‬
‫ﻣعادن‌ساﻻﻧﻪ‌‪‌2.6‬ﻣﻴلﻴﻮن‌تﻦ‌‌فاسفﻴت‌بﻬره‌برداري‌شده‌است‪.‬‬
‫‌ثروتﻤﻨدترﻳﻦ‌جزﻳره‌از‌لحاظ‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌کالدوﻧﻴاي‌جدﻳد‌است‌‬
‫کﻪ‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌و‌فلزاتﻰ‌چﻮن‌ﻧکل‪‌،‬کروم‪‌،‬آﻫﻦ‪‌،‬کﻮبالت‪‌،‬ﻣﻨگﻨﻴز‪‌،‬طﻼ‌‬
‫و‌ﻣس‌کﻪ‌از‌جﻤلﺔ‌تﻮلﻴدات‌فلزي‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌‌اﻧد‌‪‌90‬فﻴصدصادرات‌آن‌‬
‫را‌‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌صﻨاﻳع‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بﻨﻴاد‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌دارد‪‌.‬صﻨاﻳع‌تﻬﻴﺔ‌‬
‫روغﻦ‌ﻧارﻳال‪‌،‬صابﻮن‪‌،‬شکر‌و‌کﻨسروسازي‌از‌اﻳﻦ‌جﻤلﻪ‌‌اﻧد‪‌.‬در‌جزاﻳر‌‬
‫سلﻴﻤان‪‌،‬گﻴﻨﺔ‌جدﻳد‌و‌ساﻣﻮاي‌غربﻲ‌کارخاﻧﻪ‌ﻫاي‌اره‌کشﻲ‌براي‌استفادة‌چﻮب‌ﻫاي‌ﻧجاري‌احداث‌شده‌‬
‫است‪‌.‬در‌جزاﻳر‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌و‌پلﻲ‌ﻧزﻳا‌رشد‌صﻨعت‌بسﻴار‌ﻧاچﻴز‌است‌و‌ﻣردم‌آن‌اغلب‌بﻪ‌کارﻫاي‌دستﻲ‌‬
‫ﻣشغﻮل‌‌اﻧد‪.‬‬
‫تصﻮﻳرى‌از‌تراﻧسپﻮرت‌بحرى‬ ‫کشتﻲ‌ﻫاي‌کﻮچک‌پاروﻳﻲ‌وسﻴلﺔ‌عﻨعﻨﻮي‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌‬
‫ﻣﻨطقﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‌و‌ﻣردم‌دﻫات‌از‌آن‌براي‌ﻣسافرت‌ﻫاي‌‬
‫کﻮتاه‌و‌حﻤل‌ﻧقل‌کاﻻﻫا‌استفاده‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌‌.‬براي‌ﻣسافرت‌ﻫاي‌‬
‫دور‌از‌کشتﻲ‌ﻫاي‌بادباﻧﻲ‌و‌ﻳا‌ﻣﻮتﻮردار‌استفاده‌ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬
‫در‌حال‌حاضر‌ﻣردم‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌براي‌ارتباط‌خﻮد‌با‌ﻳکدﻳگر‌‬
‫و‌ﻳا‌ارتباط‌با‌ساﻳر‌ﻣﻤالک‌جﻬان‌وابستﻪ‌گﻲ‌زﻳاد‌بﻪ‌کشتﻲ‌و‌‬
‫پروازﻫاي‌ﻫﻮاﻳﻲ‌دارﻧد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫در‌ بارة‌ تﻮلﻴدات‌ زراعتﻲ‌ جزاﻳر‌ اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ درگرو ه‌ﻫاى‌ دو‌ ﻧفرى‌ ﻣباحثﻪ‌ کﻨﻴد‌ و‌ ﻧتﻴجﺔ‌ بحث‌‬
‫‌‌تان‌ را‌ بﻪ‌ ﻫﻢ‌صﻨفان‌ بﻴان‌ کﻨﻴد‪.‬‬
‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬تﻮلﻴدات‌عﻤدة‌زراعتﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌کدام‌‌ﻫا‌اﻧد؟‌‬
‫‪‌-2‬ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪‌.‬‬
‫‪‌-3‬اساس‌صﻨاﻳع‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌کدام‌ﻣﻮاد‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد؟‬
‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬
‫در‌بارة‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌در‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪‌،‬اﻣکاﻧات‌و‌ﻣﻮاﻧع‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌تﻬﻴﻪ‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪‌.‬‬
‫‌‬
‫‪82‬‬
 ‫درس‌سﻰ‌ام‬
‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد( ‪) New Zealand‬‬

‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‪‌،‬کشﻮر‌ﻣشﻬﻮر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌چگﻮﻧﻪ‌ﻣشخصات‌جغرافﻴاﻳﻰ‌دارد؟‬

‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧدکشﻮري‌ﻣربﻮط‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌بحرالکاﻫل‌بﻪ‌فاصلﺔ‌‪‌1600‬کﻴلﻮﻣتر‌در‌شرق‌‬
‫أسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌دو‌جزﻳرة‌اصلﻲ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاي‌جزﻳرة‌شﻤالﻲ‌و‌جزﻳرة‌جﻨﻮبﻲ‌و‌جزاﻳر‌ﻣتعدد‌کﻮچک‌دﻳگري‌‬
‫دارد‪‌.‬بحﻴرة‌تسﻤاﻧﻴا‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌را‌از‌أسترالﻴا‌جدا‌ﻧﻤﻮده‌است‪‌.‬جزﻳرة‌جﻨﻮبﻲ‌وسعت‌بﻴشتري‌دارد‌و‌‬
‫آبﻨاي‌کﻮک(‪‌)‌Cook Strait‬اﻳﻦ‌دو‌جزﻳره‌را‌از‌ﻳکدﻳگر‌جدا‌کرده‌است‪‌.‬‬
‫تقرﻳباً‌ سﻪ‌ بر‌ چﻬار‌ حصﺔ‌ ﻣساحت‌ ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ را‌ کﻮه‌ﻫا‌ و‌ تپﻪ‌ﻫا‌ پﻮشاﻧﻴده‌‌ است‪ ‌.‬کﻪ‌ ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ آن‌ﻫا‌‬
‫آلپ‌ﻫاي‌جﻨﻮبﻲ‌(‪‌)South Alps‬ﻧام‌دارﻧد‌و‌در‌جﻬت‌شﻤال‌شرقﻲ‌– جﻨﻮب‌غربﻲ‌در‌اﻣتداد‌بحﻴره‌‬
‫کشﻴده‌شده‌‌اﻧد‪‌.‬بلﻨدترﻳﻦ‌قلﺔ‌آلپ‌ﻫاي‌جﻨﻮبﻲ‌قلﺔ‌کﻮک‌است‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪‌3700‬ﻣتر‌ارتفاع‌دارد‪.‬‬
‫چﻮن‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌وسعت‌زﻳاد‌ﻧدارد‪‌،‬درﻳاﻫاي‌طﻮﻻﻧﻲ‌ﻫﻢ‌در‌آن‌دﻳده‌ﻧﻤﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬درﻳاﻫاي‌واﻳکاتﻮ‌‬
‫(‪‌)Waikato‬و‌کلﻮتا‌(‪‌)Clutha‬از‌درﻳاﻫاي‌ﻣشﻬﻮر‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌اﻧد‪‌.‬اکثر‌درﻳاﻫاي‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌کﻮتاه‌بﻮده‌‬
‫و‌داراي‌سرعت‌زﻳاد‌ﻣﻲ‌باشﻨد؛‌بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌سبب‌براي‌تﻮلﻴد‌و‌تأﻣﻴﻦ‌برق‌بسﻴار‌ﻣﻨاسب‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬از‌درﻳاﻫاي‌‬
‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌در‌آبﻴاري‌ﻧﻴز‌استفاده‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬‬
‫برخﻼف‌آسترالﻴا‪‌،‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ﻣﻤلکت‌پرباران‌است‌و‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣعتدل‌و‌ﻣرطﻮب‌‬

‫‪83‬‬
 ‫بحري‌دارد‪‌.‬‬
‫وضع‌بشري‌و‌اقتصادي‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬
‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌بﻴش‌از‌‪‌270‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌دارد‪‌.‬اﻳﻦ‌کشﻮر‌در‌سال‌‪‌2006‬م‪‌.‬بﻴش‌از‌چﻬار‌ﻣﻴلﻴﻮن‌‬
‫ﻧفر‌ﻧفﻮس‌داشت‪‌.‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌آن‌در‌ﻫر‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌بﻪ‌‪‌15‬ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسد‪‌70‌.‬فﻴصد‌ﻣردم‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌‬
‫اروپاﻳﻲ‌اصلﻰ‌استﻨد‌کﻪ‌زﻳادتر‌آﻧان‌از‌ﻣﻤلکت‌اﻧگلستان‌بﻪ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ﻣﻬاجر‌شده‌‌اﻧد‪‌.‬ﻣردم‌در‌سر‌تا‌سر‌‬
‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌در‌حدود‌سﻪ‌ﻣﻴلﻴﻮن‌آن‌در‌جزﻳرة‌شﻤالﻲ‌و‌ﻳک‌ﻣﻴلﻴﻮن‌آن‌در‌جزﻳرة‌‬
‫جﻨﻮبﻲ‌ﻣستقر‌ﻫستﻨد‪‌.‬شﻬر‌ﻣﻬﻢ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌اوکلﻨد‌(‪‌)‌Auckland‬است‌کﻪ‌در‌آن‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌بﻮده‌‬
‫و‌در‌حدود‌ﻳک‌ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌دارد‪.‬‬

‫شﻬر‌ولﻴﻨگتﻦ‌پاﻳتخت‌‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌‬

‫‪84‬‬
 ‫درس‌سﻰ‌ام‬

‫‌ولﻴﻨگتﻦ‌کﻪ‌ﻣرکز‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌است‌بﻴش‌از‌‪‌300‬ﻫزار‌ﻧفر‌ﻧفﻮس‌دارد‪‌.‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ﻳک‌ﻣﻤلکت‌عصري‌و‌‬
‫پﻴش‌رفتﺔ‌صﻨعتﻲ‌است‪‌.‬‬
‫اکثرﻳت‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌کﻮﻫستاﻧﻲ‌است‌و‌بخش‌زﻳاد‌خاک‌آن‌درجلگﻪ‌ﻫاي‌ساحلﻲ‌قابل‌زرع‌‬
‫ﻣﻲ‌باشد‌کﻪ‌درآن‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌گﻨدم‪‌،‬جﻮ‪‌،‬جﻮدر‌و‌علﻮفﻪ‌براي‌حﻴﻮاﻧات‌کشت‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬
‫آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣﻨاسب‪‌،‬چﻤﻦ‌زارﻫاي‌وسﻴع‌و‌استفاده‌از‌فﻨﻮن‌جدﻳد‌در‌پﻴشرفت‌زراعت‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌کﻤک‌‬
‫‌کرده‌و‌زراعت‌بعد‌از‌ﻣالداري‌در‌درجﺔ‌دوم‌قرار‌دارد‪‌.‬پرورش‌حﻴﻮاﻧات؛‌بﻪ‌خصﻮص‌گﻮسفﻨد‌در‌‬
‫اقتصاد‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌اﻫﻤﻴت‌خاص‌دارد‪‌.‬‬

‫ﻣحﻴط‌ﻣساعد‌طبﻴعﻰ‪‌،‬ﻣالدارى‌را‌در‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌گسترش‌داده‌است‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫ﻣﻮاد‌عﻤدة‌ﻣعدﻧﻲ‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌فلزات‌است‌کﻪ‌از‌آن‌جﻤلﻪ‌طﻼ‌از‌صادرات‌ﻣﻬﻢ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌در‌‬
‫سال‌ﻫاي‌اول‌ﻣﻬاجرت‌سفﻴد‌پﻮستان‌بﻮده‌و‌زغال‌سﻨگ‌ﻧﻴز‌در‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌ﻳافت‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬
‫صﻨعت‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌بر‌پاﻳﺔ‌تﻮلﻴد‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻲ‪‌،‬صﻨعت‌کاغذ‪‌،‬چﻮب‌و‌ﻣصارف‌ﻣحلﻲ‌استﻮار‌است‪‌،‬کﻪ‌‬
‫در‌آن‌از‌ﻣﻨابع‌آبﻲ‌فراوان‌درﻳاﻫا‌و‌برق‌استفاده‌ﻣﻲ‌شﻮد‌و‌در‌حدود‌‪‌18‬فﻴصد‌عاﻳد‌ﻣلﻲ‌را‌تشکﻴل‌‬
‫ﻣﻲ‌دﻫد‪‌.‬‬
‫‌استفاده‌از‌ﻧﻴروى‌برق‌آبﻲ‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌با‌استفاده‌از‌ﻧقشﺔ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‪‌،‬تصﻮﻳرﻫا‌و‌ﻣتﻦ‌درس‪‌،‬ﻧکات‌عﻤدة‌درس‌را‌جﻤع‌آوري‌‬
‫ﻧﻤﻮده‌و‌در‌صﻨف‌بﻴان‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬‬

‫سﻮالﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌از‌چﻨد‌جزﻳرة‌بزرگ‌تشکﻴل‌شده‌و‌چﻪ‌ﻧام‌دارﻧد؟‬
‫‪‌-2‬تعداد‌زﻳاد‌ﻧفﻮس‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌در‌کدام‌جزﻳره‌سکﻮﻧت‌دارﻧد؟‌‬
‫‪‌-3‬پﻴداوار‌عﻤدة‌‌زراعتﻲ‪‌،‬ﻣعدﻧﻲ‌و‌صﻨعتﻲ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج صﻨﻒ‬

‫با‌استفاده‌از‌ﻧقشﻪ‌ﻣﻮقعﻴت‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌را‌بﻪ‌اساس‌خطﻮط‌طﻮل‌‌البلد‌و‌عرض‌البلد‌تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬و‌بﻨﻮﻳسﻴد‪‌.‬‬

‫‪86‬‬
 ‫درس‌سﻲ‌و‌ﻳکﻢ‬
‫اﻧتارﻛتﻴﻜا (ﻗﻄب جﻨﻮب)‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴت ﻗارة آستراﻟﻴا‪ ،‬جزاﻳر اﻗﻴاﻧﻮسﻴﻪ و اﻧتارﻛتﻴﻜا در ﻧﻴﻢ ُﻛرة جﻨﻮبﻰ‬

‫ﻧقشﺔ‌اﻧتارکتﻴکا‬
‫‌اﻧتارکتﻴکا‌چگﻮﻧﻪ‌کشف‌شد؟‬

‫اﻧتارکتﻴکا‌قاره‌ﻳﻰ‌است‌کﻪ‌بخش‌زﻳادي‌از‌آن‌در‌جﻨﻮب‌داﻳرة‌قطب‌جﻨﻮبﻲ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌تﻮسط‌سﻪ‌‬
‫بحر‌ﻳعﻨﻲ‌بحر‌آرام‪‌،‬بحر‌اتﻼﻧتﻴک‌و‌بحر‌ﻫﻨد‌احاطﻪ‌شده‌است‪‌.‬بﻪ‌خاطر‌آبﻰ‌کﻪ‌در‌دورادور‌اﻧتارکتﻴکا‌‬
‫وجﻮد‌دارد‌بعضاً‌آن‌‌‌را‌بﻪ‌ﻧام‌بحر‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‌ﻧﻴز‌ﻳاد‌کرده‌اﻧد‪.‬‬
‫اﻧتارکتﻴکا‌بعد‌از‌آسﻴا‪‌،‬افرﻳقا‪‌،‬اﻣرﻳکاي‌شﻤالﻲ‌و‌اﻣرﻳکاي‌جﻨﻮبﻲ‌چﻬارﻣﻴﻦ‌براعظﻢ‌بزرگ‌جﻬان‌است‌‬
‫کﻪ‌در‌حدود‌‪‌14‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ‌قاره‌ﻳکﻲ‌از‌دورافتاده‌ترﻳﻦ‌و‌ﻣﻨزوى‌ترﻳﻦ‌خشکﻪ‌ﻫاي‌جﻬان‌است‌کﻪ‌قطعات‌بزرگ‌ﻳخ‌آن‌را‌بﻪ‌‬
‫ﻣحاصرة‌خﻮد‌در‌آورده‌است‪.‬‬
‫بﻴش‌از‌‪‌200‬سال‌قبل‌تصﻮر‌ﻣﻲ‌شد‌کﻪ‌قارة‌اﻧتارکتﻴکا‌سرزﻣﻴﻦ‌ﻣسکﻮﻧﻲ‌و‌خﻮش‌آب‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌است‪‌،‬اﻣا‌‬
‫در‌سال(‪1768‬م‪‌).‬ﻳک‌افسر‌ﻧﻴروي‌بحري‌اﻧگلﻴس‌بﻪ‌ﻧام‌جﻴﻤزکﻮک‌(‪‌)James Cook‬بعد‌از‌آن‌کﻪ‌‬
‫تﻮاﻧست‌بﻪ‌زحﻤت‌خﻮد‌را‌بﻪ‌حﻮالﻲ‌اﻳﻦ‌قاره‌برساﻧد‪‌،‬گزارش‌داد‌کﻪ‌حتا‌ﻫﻴچ‌حﻴﻮاﻧﻲ‌ﻧﻴز‌در‌اﻳﻦ‌ﻳخبﻨدان‌‬
‫قادر‌بﻪ‌اداﻣﺔ‌زﻧده‌گﻲ‌ﻧﻴست‪‌50.‬سال‌بعد‌در‌سال(‪1818‬م‪‌).‬ﻳک‌بحر‌پﻴﻤاي‌اﻣرﻳکاﻳﻲ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻧاتاﻧﻴل‌پالﻤر‌‬
‫(‪‌)Nathaniel Palmer‬از‌اﻣرﻳکاي‌جﻨﻮبﻲ(ارجﻨتاﻳﻦ)‌ﻣﻮفق‌شد‌خﻮد‌را‌بﻪ‌ﻧزدﻳک‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌قطب‌‬
‫جﻨﻮب‌(اﻧتارکتﻴکا)‌برساﻧد‪.‬‬
‫در‌سال‌(‪‌1911‬م‪‌).‬ﻳک‌ﻣسابقﻪ‌بﻪ‌خاطر‌کشف‌اﻧتارکتﻴکا‌بﻴﻦ‌دو‌گروه‌اکتشافﻲ‌صﻮرت‌گرفت‌‬
‫‌کﻪ‌ ﻳک‌ ﻫﻴأت‌ اﻧگلﻴسﻲ‌ بﻪ‌ رﻳاست‌ ﻳک‌ افسر‌ ﻧﻴروي‌ بحري‌ اﻧگلستان‌ بﻪ‌ ﻧام‌ روبرت‌ فالکﻦ‌ سکات‌‬

‫‪87‬‬
 ‫(‪‌)Robert Falcon Scott‬و‌ﻳک‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌بﻪ‌رﻳاست‌ﻳک‌درﻳاﻧﻮرد‌ﻧاروﻳژي‌بﻪ‌ﻧام‌روالدآﻣﻮﻧدسﻦ‌‬
‫‌تصﻮﻳرى‌از‌حﻴﻮاﻧات‌قطبﻰ‬ ‫(‪‌)Roald Amundsen‬در‌اﻳﻦ‌رقابت‌شرکت‌کردﻧد‪.‬‬
‫برﻧدة‌اﻳﻦ‌ﻣسابقﻪ‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌بﻮد‌کﻪ‌بعد‌از‌گذشتاﻧدن‌‪‌99‬روز‌ﻣسافرت‌در‌‬
‫روز‌‪‌14‬دسﻤبر‌سال‌‪1911‬ﻣﻴﻼدي‌با‌طﻲ‌ﻧﻤﻮدن‌‪‌2993‬کﻴلﻮﻣتر‌بﻪ‌ﻧقطﺔ‌قطب‌‬
‫جﻨﻮب‌رسﻴد‌و‌بﻴرق‌برافراشتﺔ‌ﻧاروﻳژي‌را‌در‌آﻧجا‌بﻪ‌ﻳادگار‌گذاشت؛‌بعداً‌‌‬
‫کاپﻴتان‌سکات‌در‌‪‌17‬جﻨﻮري‌‪(‌1912‬ﻳک‌ﻣاه‌بعد)‌بﻪ‌آ‌ﻧجا‌رسﻴد‪‌.‬‬
‫اعضاى‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌بﻪ‌سﻼﻣت‌بازگشتﻨد‌اﻣا‌اعضاى‌ﻫﻴأت‌اﻧگلﻴسﻲ‌در‌باز‌‬
‫گشت‌دچار‌برف‌و‌ﻳخبﻨدان‌شدﻧد‌و‌ﻫﻤﺔ‌آﻧان‌جان‌سپردﻧد‪‌.‬در‌ﻣحلﻲ‌کﻪ‌اجساد‌‬
‫آﻧان‌کشف‌شده‌است‌بﻪ‌ﻳادبﻮد‌ﻣکتشف‌اﻧتارکتﻴکا‌ﻳک‌ﻣرکز‌تحقﻴقاتﻲ‌اﻳجاد‌‬
‫شده‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌آن‌دو«‌آﻣﻮﻧدسﻦ‪‌-‬سکات»‌ﻧاﻣگذاري‌شده‌است‪.‬‬
‫وضع‌طبﻴعﻲ‌اﻧتارکتﻴکا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬
‫اﻧتارکتﻴکا‌قارة‌غﻴر‌ﻣسکﻮﻧﻲ‪‌،‬دست‌ﻧخﻮرده‌و‌پﻮشﻴده‌از‌ﻳخ‌است‪.‬‬
‫‌اﻳﻦ‌بر‌اعظﻢ‌دشت‌پﻬﻨاور‌و‌ﻣسطح‌ﻧﻴست‌بلکﻪ‌سطﻮح‌ﻣرتفعﻰ‌است‌کﻪ‌از‌ﻳخ‌و‌برف‌پﻮشﻴده‌شده‌‬
‫است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌قاره‌سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫاي‌ﻣتعددي‌چﻪ‌در‌حﻮاشﻲ‌و‌چﻪ‌در‌ﻣرکز‌قطب‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬اﻧتارکتﻴکا‌‬
‫ﻣرتفع‌ترﻳﻦ‌قارة‌زﻣﻴﻦ‌است‌کﻪ‌ارتفاع‌ﻣتﻮسط‌آن‌از‌سطح‌بحر‌‪‌1830‬ﻣتر‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬‬
‫قطب‌جﻨﻮب‪‌،‬ﻫﻮاي‌بسﻴار‌سرد‌دارد‌کﻪ‌در‌زﻣستان‌تا‌ﻣﻨفﻲ‌‪‌89‬درجﺔ‌ساﻧتﻲ‌گراد‌ﻣﻲ‌رسد‪‌.‬ﻫﻴچ‌گﻴاﻫﻲ‌‬
‫در‌اﻳﻦ‌قاره‌قادر‌بﻪ‌رشد‌و‌ﻧﻤﻮ‌ﻧﻴست‌فقط‌در‌بعضﻲ‌بخش‌ﻫاي‌اﻳﻦ‌قاره‌ﻧباتات‌از‌ﻳک‌ﻧﻮع‌گل‌سﻨگ‌‬
‫ﻣﻲ‌روﻳد‌و‌در‌آب‌ﻫاي‌حاشﻴﺔ‌قطب‌جﻨﻮب‌اﻧﻮاعﻰ‌از‌حﻴﻮاﻧات‌بحري‌ﻧﻴز‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪.‬‬
‫در‌بخش‌کﻮچکﻰ‌کﻪ‌تحقﻴقات‌براى‌کشف‌ﻣعادن‌صﻮرت‌گرفتﻪ‌ﻧشان‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد‌کﻪ‌در‌اﻧتارکتﻴکا‌ذخاﻳر‌‬
‫قابل‌ﻣﻼحظﺔ‌آﻫﻦ‪‌،‬زغال‌سﻨگ‪‌،‬ﻧفت‪‌،‬گاز‌و‌ساﻳر‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻰ‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌براى‌استخراج‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‬
‫ﻼ‌دلچسپﻰ‌وجﻮد‌ﻧدارد‪‌.‬‬ ‫سبب‌ﻣصارف‌گزاف‌و‌سﻨگﻴﻦ‌فع ً‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد؛‌گروه‌اول‌راجع‌بﻪ‌کشف‌قارة‌اﻧتارکتﻴکا‌و‌گروه‌دوم‌راجع‌بﻪ‌اﻳﻦ‌‬
‫کﻪ‌چرا‌اﻳﻦ‌قاره‌تاکﻨﻮن‌غﻴر‌ﻣسکﻮﻧﻲ‌است‌بحث‌و‌ﻣشاجره‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮﻳش‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌‬
‫ﻫﻢ‌صﻨفان‌شان‌ارائﻪ‌کﻨﻨد‪.‬‬
‫سﻮال ﻫا‬ ‫؟‬
‫‪‌-1‬اﻧتارکتﻴکا‌در‌کجا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌تﻮسط‌کدام‌بحرﻫا‌احاطﻪ‌شده‌است؟‬
‫‪‌-2‬کاشفﻴﻦ‌اﻧتارکتﻴکا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬
‫‪‌-3‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌قطب‌جﻨﻮب‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬
‫‪‌-4‬در‌ﻣﻮرد‌ﻣعادن‌پﻴش‌بﻴﻨﻲ‌شده‌در‌قارة‌اﻧتارکتﻴکا‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬
‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬
‫‌اشکال‌داده‌شده‌در‌درس‌سﻲ‌و‌ﻳکﻢ‌را‌تﻮضﻴح‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧظرتان‌را‌دربارة‌آن‌ﻫا‌در‌چﻨد‌سطر‌بﻨﻮﻳسﻴد‪.‬‬

‫‪88‬‬
 ‫خﻼصﺔ ﻓصﻞ دوم‬
‫‌قارة‌آسترالﻴا‌در‌حقﻴقت‌ﻳک‌جزﻳرة‌بزرگ‌است‌کﻪ‌در‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌جﻨﻮبﻲ‌در‌آب‌ﻫاي‌بحر‌آرام‌و‌بحر‌ﻫﻨد‌‬
‫قرار‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬‬
‫‌تقرﻳباً‌‪‌50000‬ﻫزار‌سال‌پﻴش‌ﻣردﻣان‌اولﻲ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌رفتﻨد‪‌.‬ﻣردﻣان‌بﻮﻣﻲ‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌بﻪ‌ﻧام‌ابﻮرجﻴﻨالس‌‬
‫(‪‌)Aboriginals‬ﻳاد‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪.‬‬
‫‌اﻳﻦ‌قاره‌در‌قرن‌شاﻧزده‌و‌ﻫفده‌بﻪ‌اثر‌ﻣسافرت‌ﻫا‌و‌کشفﻴات‌زﻳاد‌بحري‌اروپاﻳﻲ‌ﻫا‌کشف‌گردﻳد‪.‬‬
‫کﻮه‌ﻫاي‌ﻣشﻬﻮر‌اﻳﻦ‌قاره‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌(‪‌)Great Dividing‬است‌کﻪ‌در‌شرق‌آن‌از‌شﻤال‌تا‌بﻪ‌‬
‫جﻨﻮب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‌و‌ﻣﻨابع‌ﻣﻬﻢ‌آبﻲ‌را‌ﻧﻴز‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫد‪.‬‬
‫‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌درﻳاي‌آسترالﻴا‌ﻣﻮري‌(‪‌)Murray‬است‌کﻪ‌سﻪ‌شاخﻪ‌دارد؛‌از‌ﻧﻮاحﻲ‌کﻮه‌ﻫاي‌ دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌‬
‫سرچشﻤﻪ‌ﻣﻲ‌گﻴرد‌و‌بﻪ‌خلﻴج‌بزرگ‌آسترالﻴا‌ﻣﻲ‌رﻳزد‪.‬‬
‫‌اﻳر(‪‌)Eyre‬از‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻧﻤک‌دار‌در‌آسترالﻴا‌است‪‌،‬کﻪ‌عﻤﻴق‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آسترالﻴا‌ﻧﻴز‌در‌ﻫﻤﻴﻦ‌‬
‫جﻬﻴل‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬‬
‫‌بخش‌زﻳاد‌آسترالﻴا‌اقلﻴﻢ‌تحت‌استﻮاﻳﻲ‌و‌ﻳک‌بخش‌شﻤال‌آن‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‌دارد‪‌.‬تقرﻳباً‌دو‌سﻮم‌آسترالﻴا‌‬
‫خشک‌است‌کﻪ‌قابل‌کشت‌و‌زراعت‌ﻧﻤﻲ‌باشد‪‌.‬‬
‫‌آسترالﻴا‌دولت‌فدرالﻲ‌است‌کﻪ‌بﻪ‌شش‌اﻳالت‌و‌دو‌ﻣﻨطقﻪ‌تقسﻴﻢ‌گردﻳده‌و‌ﻣرکز‌آن‌شﻬر‌کاﻧبرا‌است‪.‬‬
‫‌اکثرﻳت‌ﻣردم‌آسترالﻴا‌سفﻴد‌پﻮستان‌اروپاﻳﻲ‌و‌عﻴسﻮي‌‌اﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌لسان‌اﻧگلﻴسﻲ‌تکلﻢ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬‬
‫‌آسترالﻴا‌ﻳک‌کشﻮر‌پﻴشرفتﻪ‌است‌کﻪ‌اکثرﻳت‌ﻣردم‌آن‌در‌بخش‌خدﻣات‌ﻣشغﻮل‌‌اﻧد‪.‬‬
‫صادرات‌عﻤدة‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌پشﻢ‪‌،‬گﻮشت‪‌،‬گﻨدم‪‌،‬زغال‌سﻨگ‪‌،‬طﻼ‌و‌ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‌و‌واردات‌آن‌وساﻳل‌‬
‫تراﻧسپﻮرتﻲ‪‌،‬ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‪‌،‬وساﻳل‌ﻣخابراتﻰ‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌پترولﻲ‌است‪‌.‬‬
‫‌آسترالﻴا‌داراي‌تﻤام‌اﻧﻮاع‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌و‌ﻣﻮاصﻼت‌پﻴشرفتﻪ‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫‌ اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ داراي‌ جزاﻳر‌ ﻣتعدد‌ است‌ کﻪ‌‬
‫جدول‌بعضﻲ‌ﻣشخصات‌جغرافﻴاﻳﻲ‌کشﻮرﻫاي‌ﻣستقل‌اقﻴاﻧﻮسﻲ‬
‫‌کﻼن‌ترﻳﻦ‌جزﻳرة‌آن‌جزﻳرة‌پاپﻮا‌گﻴﻨﺔ‌جدﻳد‌‬
‫‪ ‌Papua New Guine‬است‪ ‌.‬ﻣردم‌ اﻳﻦ‌‬
‫تﻌداد ﻧﻔﻮس تراﻛﻢ ﻧﻔﻮس‬
‫ﻣساحت بﻪ‬
‫در ﻓﻰ‬ ‫در سال‬ ‫ﻣرﻛز‬ ‫ﻣﻤﻠﻜت‬ ‫شﻤاره‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣترﻣربﻊ‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣترﻣربﻊ‬ ‫‪2008‬‬
‫جزاﻳر‌ ﻣعﻤﻮﻻً‌ زبان‌ﻫا‪ ‌،‬ادﻳان‌ و‌ آداب‌ و‌‬
‫‪12/8‬‬ ‫‪5931764‬‬ ‫‪462840‬‬ ‫ﻣﻮرسبﻲ‬ ‫پﻮرت‬ ‫ﻧﻴﻮﮔﻴﻨﻪ‬ ‫پاپﻮآ‬ ‫‪1‬‬
‫رسﻮم‌ ﻣتفاوت‌ دارﻧد‪.‬‬
‫‪46‬‬ ‫‪21093‬‬ ‫‪459‬‬ ‫ﻛﻮرور‬ ‫پاﻻئﻮ‬ ‫‪2‬‬ ‫‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮل‌زراعتﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ﻧارﻳال‌‬
‫‪159/3‬‬ ‫‪119009‬‬ ‫‪747‬‬ ‫ﻧﻮﻛﻮ آﻟﻮﻓا‬ ‫تﻮﻧﮕا‬ ‫‪3‬‬ ‫است‪‌.‬‬
‫‪407/7‬‬ ‫‪10400‬‬ ‫‪24‬‬ ‫واﻳاﻛﻮ‬ ‫تﻮواﻟﻮ‬ ‫‪4‬‬ ‫‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌از‌کشﻮرﻫاي‌ﻣشﻬﻮر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‌‬
‫‪74/5‬‬ ‫‪1108777‬‬ ‫‪14874‬‬ ‫دﻳﻠﻲ‬ ‫تﻴﻤﻮر شرﻗﻲ‬ ‫‪5‬‬ ‫کﻪ‌ ﻳک‌ ﻣﻤلکت‌ عصري‌ و‌ پﻴشرفتﺔ‌ صﻨعتﻲ‌‬
‫‪15/4‬‬ ‫‪4173460‬‬ ‫‪270534‬‬ ‫وﻟﻴﻨﮕتﻦ‬ ‫زﻳﻼﻧد ﻧﻮ‬ ‫‪6‬‬ ‫است‪.‬‬
‫‪76/7‬‬ ‫‪217083‬‬ ‫‪2831‬‬ ‫آپﻴا‬ ‫ساﻣﻮآ‬ ‫‪7‬‬
‫‌اﻧتارکتﻴکا‌(قطب‌جﻨﻮب)‌قاره‌ﻳﻰ‌غﻴر‌ﻣسکﻮﻧﻲ‪‌،‬‬
‫‪20/1‬‬ ‫‪581318‬‬ ‫‪28896‬‬ ‫ﻫﻮﻧﻴارا‬ ‫جزاﻳر سﻠﻴﻤان‬ ‫‪8‬‬
‫دست‌ﻧخﻮرده‌ و‌ پﻮشﻴده‌ از‌ ﻳخ‌ است‪ ‌.‬ﻧقطﺔ‌‬
‫‪46/79‬‬ ‫‪855000‬‬ ‫‪18274‬‬ ‫سﻮوا‬ ‫ﻓﻴجﻲ‬ ‫‪9‬‬
‫ﻣرکزي‌اﻳﻦ‌قاره‌تﻮسط‌ﻳک‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌و‌‬
‫‪152‬‬ ‫‪110356‬‬ ‫‪726‬‬ ‫تاراواي ‪-‬جﻨﻮبﻲ‬ ‫ﻛﻴرﻳباتﻲ‬ ‫‪10‬‬
‫‪349‬‬ ‫‪63174‬‬ ‫‪181‬‬ ‫ﻣاجﻮرو‬ ‫‪ 11‬جزاﻳر ﻣارشال‬
‫اﻧگلﻴسﻲ‌در‌سال‌‌‪‌1911‬ﻣﻴﻼدي‌کشف‌گردﻳد‪‌.‬‬
‫‪153‬‬ ‫‪107665‬‬ ‫‪702‬‬ ‫پاﻟﻴﻜﻴر‬ ‫ﻣﻴﻜروﻧزﻳا‬ ‫‪12‬‬
‫اﻧتارکتﻴکا‌بﻪ‌دلﻴل‌سردي‌ﻫﻮا‌و‌شراﻳط‌ﻧاﻣﻨاسب‌‬
‫‪655/7‬‬ ‫‪13770‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﻳارن‬ ‫ﻧائﻮرو‬ ‫‪13‬‬ ‫ﻼ‌قابل‌سکﻮﻧت‌ﻧبﻮده‌و‌از‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻲ‌‬ ‫طبﻴعﻲ‌فع ً‬
‫‪17/7‬‬ ‫‪215446‬‬ ‫‪12189‬‬ ‫بﻨدر وﻳﻼ‬ ‫واﻧﻮ آتﻮ‬ ‫‪14‬‬ ‫آن‌ﻧﻴز‌استفاده‌صﻮرت‌ﻧﻤﻲ‌گﻴرد‪‌.‬‬

‫‪89‬‬
 ‫اصﻄﻼحات‬
‫‌اپارتاﻳد‪‌:‬برخﻮرد‌جداگاﻧﻪ‌و‌فرق‌بﻴﻦ‌ﻣردم‌سﻴاه‌و‌سفﻴد‌کﻪ‌از‌سال‌‪‌1948‬ﻣﻴﻼدي‌در‌کشﻮر‌افرﻳقاي‌‬
‫جﻨﻮبﻲ‌شکل‌قاﻧﻮﻧﻲ‌داشت‪‌.‬‬
‫‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‪‌:‬ساحﺔ‌اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌در‌اطراف‌خط‌استﻮا‌قرار‌دارد‌و‌شاﻣل‌ساحﺔ‌اقلﻴﻢ‌جﻨگل‌ﻫاي‌باراﻧﻲ‌‬
‫استﻮاﻳﻲ‌و‌سﻮاﻧا‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬
‫‌اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌جﻨگل‌ﻫاي‌باراﻧﻲ‪‌:‬اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌در‌تﻤام‌سال‌ﻫﻤراه‌با‌باران‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫‌اقلﻴﻢ‌خشک‪‌:‬ساحﺔ‌اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌شاﻣل‌اقلﻴﻢ‌ستپ‌و‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫‌اقلﻴﻢ‌سرد‪‌:‬ساحﺔ‌اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌داراي‌اقلﻴﻢ‌تﻮﻧدرا‪‌،‬اقلﻴﻢ‌برفﻲ‌و‌اقلﻴﻢ‌کﻮه‌ﻫاي‌بلﻨد‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫‌اقلﻴﻢ‌ستپ‪‌:‬اقلﻴﻢ‌خشک‌کﻪ‌در‌تابستان‌زﻣان‌کﻮتاه‌باران‌دارد‪.‬‬
‫‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‪‌:‬اقلﻴﻤﻰ‌است‌کﻪ‌تابستان‌آن‌گرم‌و‌خشک‌و‌زﻣستان‌آن‌ﻣﻼﻳﻢ‌و‌باراﻧﻲ‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬
‫‌بادﻫاى‌تجارتﻰ(‪‌:)Trade Winds‬بادﻫاى‌تجارتﻰ‌بﻴﻦ‌ عرض‌البلدﻫاى‌‪‌30.5‬درجﻪ‌ﻧصف‌ ُکرةشﻤال‌‬
‫و‌جﻨﻮبﻰ‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣده‌از‌شﻤال‌شرق‌بﻪ‌استقاﻣت‌جﻨﻮب‌غرب‌بﻪ‌حرکت‌ﻣﻰ‌افتد‌اﻣا‌در‌ﻧصف‌کرة‌‬
‫جﻨﻮبﻰ‌سﻤت‌حرکت‌آﻧﻬا‌از‌جﻨﻮب‌شرق‌بﻪ‌استقاﻣت‌شﻤال‌غرب‌صﻮرت‌ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬باد‌ﻫاى‌تجارتﻰ‌در‌‬
‫قرن‌‪‌15‬و‌‪‌16‬اﻫﻤﻴت‌زﻳادى‌داشت‌و‌بﻪ‌کﻤک‌ﻫﻤﻴﻦ‌بادﻫاى‌تجارتﻰ‌بﻮد‌کﻪ‌ﻣال‌التجارة‌ﻣﻤالک‌شﻤال‌و‌‬
‫جﻨﻮب‌با‌ﻳکدﻳگر‌تبادلﻪ‌ﻣﻰ‌گردﻳد‪.‬‬
‫‌بارﻧده‌گﻲ‪‌:‬باران‪‌،‬برف‌و‌ژالﻪ‌کﻪ‌از‌اثر‌ابر‌ﻣﻲ‌بارد‪‌،‬بارﻧد‌ه‌گﻲ‌است‪.‬‬
‫‌بازي‌ﻫاي‌سکﻲ‪‌:‬ﻳک‌ﻧﻮع‌از‌سپﻮرت‌زﻣستاﻧﻲ‌است‌کﻪ‌در‌کﻮه‌ﻫاي‌پر‌از‌برف‌صﻮرت‌ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬‬
‫‌بﻮﻣﻴان‪‌:‬ﻣردﻣاﻧﻲ‌کﻪ‌بﻪ‌عﻨﻮان‌ﻧخستﻴﻦ‌باشﻨده‌گان‌ﻳک‌سرزﻣﻴﻦ‌شﻨاختﻪ‌شده‌باشﻨد‪.‬‬
‫پارک‌ﻣلﻲ‌(‪‌:)National Park‬ساحﺔ‌ارزشﻤﻨد‌طبﻴعﻲ‌بستﻪ‌کﻪ‌حداقل‌ده‌ﻫزار‌ﻫکتار‌باشد‌و‌تﻮسط‌‬
‫دولت‌ﻣحافظت‌و‌ﻧگﻬداري‌‌گردد‪‌.‬‬
‫‌تبخﻴر‪‌:‬تغﻴﻴر‌حالت‌فزﻳکﻲ‌ﻣاﻳع‌بﻪ‌بخار‪.‬‬
‫‌تراکﻢ‪‌:‬اوسط‌افراد‌ساکﻦ‌در‌ﻫر‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‪.‬‬
‫‌تجارت‪‌:‬خرﻳد‌و‌فروش‌ﻣﻮاد‌و‌ﻣحصﻮﻻت‪.‬‬
‫‌تﻮپﻮگرافﻲ‪‌:‬تﻮپﻮگرافﻲ‌از‌دو‌کلﻤﺔ‌ﻳﻮﻧاﻧﻲ‌ﻳعﻨﻲ‌«تﻮپﻮ»‌بﻪ‌ﻣعﻨاى‌ﻣکان‌و‌«گرافﻲ»‌بﻪ‌ﻣفﻬﻮم‌ترسﻴﻢ‌ﻳا‌‬
‫تشرﻳح‌اقتباس‌شده‪‌،‬کﻪ‌ترسﻴﻢ‌ﻳا‌ﻧﻤاﻳش‌ساختارﻫاى‌ﻣﻮجﻮد‌ﻫر‌ﻣﻨطقﻪ‌اعﻢ‌از‌طبﻴعﻲ‌ﻳا‌ﻣصﻨﻮعﻲ‌را‌‬
‫تﻮپﻮگرافﻲ‌ﻣﻲ‌ﻧاﻣﻨد‪‌.‬‬
‫‌تﻮرﻳزم‪‌:‬ﻣردﻣﻲ‌کﻪ‌اﻣکاﻧات‌سفر‌دارﻧد‌و‌وقت‌فراغت‌خﻮد‌را‌در‌ﻳک‌ساحﺔ‌دﻳگر‌ ﻣﻲ‌گذراﻧﻨد‌بﻪ‌ﻧام‌‬
‫تﻮرﻳستان‌ﻳا‌جﻬاﻧگردان‌ﻳاد‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬ﻣﻤالکﻲ‌کﻪ‌ساحات‌خﻮب‌تﻮرﻳستﻲ‌دارﻧد‌و‌سبب‌جذب‌تﻮرﻳستان‌‬
‫ﻣﻲ‌شﻮﻧد‌عاﻳد‌زﻳاد‌بﻪ‌دست‌ﻣﻲ‌آورﻧد‪.‬‬
‫‌جغرافﻴاي‌اقتصادي‪‌:‬جغرافﻴاﻳﻲ‌کﻪ‌در‌بارة‌تﻮلﻴد‪‌،‬تﻮزﻳع‌و‌ﻣصرف‌ﻣﻮاد‌گﻮﻧاگﻮن‌بحث‌ﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬‬
‫‌جغرافﻴاي‌بشري‪‌:‬فعالﻴت‌ﻫاي‌بشري‪‌،‬تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌و‌جﻮاﻣع‌بشري‌را‌در‌ارتباط‌با‌ﻣحﻴط‌‬
‫زﻳست‌ﻣطالعﻪ‌ﻣﻲ‌ﻧﻤاﻳد‪‌.‬‬

‫‪90‬‬
 ‫‌جغرافﻴاي‌طبﻴعﻲ‪‌:‬عﻮارض‌و‌پدﻳده‌ﻫاي‌زﻣﻴﻦ‌را‌ﻣﻮرد‌بررسﻲ‌قرار‌ﻣﻲ‌دﻫد‪‌.‬‬
‫‌جغرافﻴاي‌سﻴاسﻲ‪‌:‬بخش‌از‌جغرافﻴا‌است‌کﻪ‌در‌بارة‌حدود‌و‌سرحدات‌کشﻮرﻫا‪‌،‬روابط‌داخلﻲ‌و‌‬
‫بﻴﻦ‌الﻤللﻲ‪‌،‬تشکﻴﻼت‌اداري‌و‌اجتﻤاعﻲ‌و‌اﻣثال‌آن‌ﻫا‌بحث‌ﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬‬
‫‌جغرافﻴاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‪‌:‬شاخﻪ‌ﻳﻰ‌از‌جغرافﻴﻪ‌است‌کﻪ‌دربارة‌راه‌ﻫاي‌خشکﻪ‪‌،‬آبﻲ‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌بحث‌ﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬‬
‫‌جﻨگل‌ﻫاي‌استﻮاﻳﻲ‪‌:‬جﻨگل‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻲ‌کﻪ‌ﻣﻴان‌‪‌7‬درجﺔ‌عرض‌البلد‌شﻤالﻲ‌و‌‪‌7‬درجﺔ‌عرض‌البلد‌‬
‫جﻨﻮبﻲ‌واقع‌شده‌و‌داراي‌ﻫﻮاي‌گرم‌و‌ﻣرطﻮب‪‌،‬بﻮده‌و‌فاقد‌فصل‌خشک‌و‌بﻲ‌باران‌است‪‌.‬‬
‫‌دبت‌(‪‌:‌)Debit‬ﻣقدار‌آب‌کﻪ‌درﻳک‌زﻣان‌ﻣعﻴﻦ‌از‌ﻧقطﺔ‌ﻣعﻴﻨﻲ‌از‌درﻳا‌عبﻮر‌ﻣﻲ‌کﻨد‌و‌در‌اﻧدازه‌گﻴري‌‬
‫حجﻢ‌آب‌درﻳا‌از‌آن‌استفاده‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬‬
‫‌دلتا‌(‪‌:)Delta‬دﻫاﻧﺔ‌درﻳا‌ﻳا‌ﻣﻨطقﻪ‌ﻳﻰ‌از‌ﻣﻮاد‌رسﻮبﻲ‌واقع‌در‌دﻫاﻧﺔ‌ﻳک‌درﻳا‌کﻪ‌ﻣﻮجب‌ﻫﻤﻮار‌شدن‌‬
‫زﻣﻴﻦ‌و‌شاخﻪ‌‌شاخﻪ‌شدن‌درﻳا‌ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬
‫‌دﻫﻦ‌ﻳا‌ﻣصب‌درﻳا‪‌:‬جاﻳﻲ‌است‌کﻪ‌درﻳا‌بﻪ‌بحﻴره‌ﻳا‌بحر‌ﻣﻲ‌رﻳزد‌و‌بﻪ‌ﻫﻢ‌وصل‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬‬
‫‌زبان‪‌:‬وسﻴلﺔ‌صﻮتﻲ‌ﻣﻨظﻤﻲ‌است‌کﻪ‌اﻧسان‌براي‌اﻳجاد‌ارتباط‌با‌ﻫﻢ‌ﻧﻮع‌خﻮد‌بﻪ‌کار‌ﻣﻲ‌برد‪.‬‬
‫‌ساحﺔ‌تکتﻮﻧﻴکﻲ‪‌:‬ساحﻪ‌ﻳﻰ‌است‌در‌قشر‌زﻣﻴﻦ‌کﻪ‌در‌آن‌جا‌اشکال‌گﻮﻧاگﻮن‌ساختﻤاﻧﻲ‌ﻣاﻧﻨد‌بلﻨدي‌ﻫا‪‌،‬‬
‫پستﻲ‌ﻫا‪‌،‬چﻴﻦ‌‌ﻫا‪‌،‬درز‌و‌ترک‌ﻫا‌و‌غﻴره‌تشکﻴل‌شده‌باشد‪‌.‬‬
‫‌ستپ‪‌:‬ساحات‌داراي‌اقلﻴﻢ‌ﻧﻴﻤﻪ‌خشک‌کﻪ‌ﻧباتات‌گﻴاﻫﻰ‌و‌اشجار‌بﻪ‌صﻮرت‌پراگﻨده‌و‌ﻳا‌قطعﻪ‌قطعﻪ‌در‌‬
‫آن‌سراغ‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬
‫‌صادرات‪‌:‬ارسال‌ﻣحصﻮﻻت‌غرض‌فروش‌بﻪ‌ﻣﻤالک‌خارجﻲ‪.‬‬
‫‌صﻨعت‪‌:‬تغﻴﻴر‌شکل‌و‌ساختﻦ‌ﻣﻮاد‌ﻳا‌ﻣحصﻮﻻت؛‌بﻪ‌خصﻮص‌تﻮسط‌ﻣاشﻴﻦ‪.‬‬
‫‌عﻮاﻳد‌ﻧاخالص‌ﻣلﻲ‪‌:‬ارزش‌تﻤام‌ﻣحصﻮﻻتﻰ‌ﻣﻲ‌باشد‌کﻪ‌در‌ﻳک‌ﻣﻤلکت‌در‌بخش‌ﻫاي‌ﻣختلف‌در‌ﻳک‌‬
‫سال‌تﻮلﻴد‌ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬
‫‌کاﻧال‪‌:‬حفر‌خشکﻪ‌بﻪ‌ﻣﻨظﻮر‌ارتباط‌دو‌بحﻴره‌ﻳا‌بحر‌تﻮسط‌اﻧسان‌براي‌تسﻬﻴﻼت‌حﻤل‌و‌ﻧقل؛‌ﻣﻤکﻦ‌‬
‫است‌بﻴﻦ‌دو‌درﻳا‌ﻧﻴز‌کاﻧال‌حفر‌شﻮد‌و‌دو‌ﻣﻨطقﻪ‌را‌با‌ﻫﻢ‌وصل‌کﻨد‪.‬‬
‫‌کشفﻴات‌بحري‪‌:‬سفرﻫاي‌بحري‌تﻮسط‌کشتﻲ‌بﻪ‌خاطر‌کشف‌ﻣﻨاطق‌ﻧاشﻨاختﻪ‪.‬‬
‫کلتﻮر‪‌:‬تﻤام‌رسﻮم‌و‌عﻨعﻨات‌آﻣﻮختﻪ‌شده‌تﻮسط‌ﻳک‌گروه‌ﻣردم‌کﻪ‌بﻪ‌سﻤبﻮل‌ﻫا‪‌،‬قﻬرﻣان‌ﻫا‪‌،‬رواج‌ﻫا‪‌،‬‬
‫و‌ارزش‌ﻫا‌شﻨاختﻪ‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬‬
‫‌ﻣﻬاجرت‪‌:‬حرکت‌و‌جابﻪ‌جاﻳﻲ‌ﻣردم‌در‌داخل‌کشﻮر‌و‌ﻳا‌خارج‌از‌ﻣرزﻫا‪‌.‬ﻣﻬاجرت‌ﻫاي‌داخلﻲ‌و‌‬
‫خارجﻲ‌بﻪ‌سبب‌عﻮاﻣل‌گﻮﻧاگﻮن‌اقتصادي‪‌،‬سﻴاسﻲ‌و‌طبﻴعﻲ‪‌.‬‬
‫‌ﻧژاد‪‌:‬گروﻫﻲ‌از‌ﻣردم‌کﻪ‌از‌ﻧظر‌اصالت‌و‌وراثت‌طبﻴعﻲ‌داراي‌خصﻮصﻴات‌ﻳکسان‌باشﻨد‪‌،‬ﻳعﻨﻲ‌از‌حﻴث‌‬
‫ﻣشخصات‌قﻴافﻪ‪‌،‬کﻮتاﻫﻲ‌و‌بلﻨدي‌قد‪‌،‬رﻧگ‌چشﻢ‪‌،‬ﻣﻮ‌و‌پﻮست‌با‌ﻫﻢ‌شباﻫت‌داشتﻪ‌باشﻨد‪.‬‬
‫واردات‪‌:‬خرﻳد‌ﻣﻮاد‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌از‌ﻣﻤالک‌خارجﻲ‌و‌آوردن‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌داخل‌کشﻮر‪.‬‬

‫‪91‬‬