v

Zamboanga Sibugay

GIYA
(Guided, Integrated, Yearning Activities)

Para sa mga Mag- aaral

Araling Panlipunan 9
Unang Markahan Ikalawang Linggo Day 1-3

MGA LAYUNIN:
 Naihahambing ang konsepto ng kakapusan at kakulangan;
 Naiisa-isa ang mga palatandaan ng kakapusan na nakakaapekto sa
pamumuhay ng tao;
 Napahahalagahan ang mga isinusulong na paraan upang
mapamahalaan ang kakapusan na nararanasan sa ating ekonomiya

MELC Code: AP9MKE-Ia-2

Isinulat ni:
BENJIE P. AUTIDA
Tungawan National High School
 Unang Araw
I. MINI LESSON
Magbasa at Matuto
KAKULANGAN
KAKAPUSAN (Shortage)
(Scarcity)
Ang kakulangan naman
Ang kakapusan ay umiiral ay nagaganap kung may
dahil limitado ang pansamantalang
pinagkukunang-yaman at pagkukulang lamang sa
walang katapusang suplay ng isang produkto
pangangailangan at kagaya ng kakulangan ng
kagustuhan ng tao kagaya supply ng bigas sa
ng kakapusan sa suplay ng pamilihan dahilan sa
nickel, chromite, natural gas, bagyo, peste, El Nińo at
at iba pang non-renewable iba pang mga kalamidad.
resources dahilan sa likas na Ang kakulangan ay
kalagayan ng mga ito. Ang pansamantala lamang
kakapusan sa mga sapagkat may magagawa
nabanggit na halimbawa ay pa ang tao upang
itinakda ng kalikasan. Kapag masolusyonan ito.
naubos na ito ay  
permanente na itong wala at
hindi na maaaring gawan pa
ng paraan.
 

Palatandaan ng Kakapusan
Pagkaubos ng kagubatan na magdudulot ng pagkasira ng
kalikasan, extinction ng mga species, halaman at hayop at
pagkasira ng biodiversity.
Pagbaba ng bilang ng nahuhuling isda at pagkasira ng coral
reefs.
May limitasyon sa produksyon o paggawa ng mga produkto
dahil nasisira ang mga capital goods o yamang-kapital tulad
ng mga makinarya, gusali at kagamitan.
Hindi napapahaba ang oras, mayroon lamang tayong 24 oras
sa isang araw.
Ang pera ay may limitasyon din sapagkat hindi nito mabibili
ang lahat ng bagay.

1
 Magbasa at Matuto

Paraan Upang Mapamahalaan

ang Kakapusan

1. Angkop at
5. Pagtatanim ng mga
makabagong
puno sa nakalbong
teknolohiya upang
kagubatan at sa
mapataas ang
kalunsuran.
produksyon.

2. Pagsasanay sa mga 6. Pagbabawal sa

manggagawa upang paggamit ng kemikal
mapataas ang at ibang bagay na
kapasidad ng paglikha nakalilikha ng
ng produkto at polusyon.
serbisyo.

3. Pagpapatupad ng mga
7. Pagkordon sa mga
programang
piling lugar at
makapagpapabuti sa
pangangalaga sa mga
institusyong pang-
protected areas.
ekonomiya.

4. Pagpapatupad ng mga 8. Pagbabantay at

polisiya na pangangalaga sa mga
nagpoprotekta sa mga endangered species
likas na yaman. tulad ng pawikan, etc.

2
 II. GUIDED PRACTICE ACIVITY

GAWAIN 1: LARAWANG T-CHART

Panuto: Suriin ang mga larawan nakalagay sa Hanay
A at Hanay B. Ihambing ang dalawang hanay at
sagutin ang mga pamprosesong tanong sa patlang.

Figure 1. Hanay A at Hanay B

PAMPROSESONG TANONG:
1. Ano ang nakikita sa mga larawan na nasa Hanay A at Hanay B?
______________________________________________________
______________________________________________________
____________________________________________________.
2. Ano ang iyong napuna sa mga magkakasamang produkto sa Hanay
A at Hanay B?
______________________________________________________
______________________________________________________
____________________________________________________.
3. Ano sa palagay mo ang dahilan kung bakit magkakasama ang mga
produkto sa iisang hanay? Ipaliwanag.
______________________________________________________
______________________________________________________
____________________________________________________.

3
 GAWAIN 2: PIC-TSURIIN MO!
Panuto: Suriin ang larawan at bigyan ng sariling
interpretasyon . Sagutin ang pamprosesong tanong.

Figure 2. Pabili Po.

PAMPROSESONG TANONG:
 
1. Ano ang nakita mo sa larawan?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
________________________________________________________.
2. Ano ang ipinahihiwatig nito?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_______________________________________________________.
3. May kaugnayan ba ang larawan sa ating aralin? Paano sila
nauugnay?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_______________________________________________________.
4. Bakit ito nangyari?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_______________________________________________________.
4
 Ikalawang Araw

Handa ka na ba sa panibagong mga gawain para sa araw na

ito? Maaari mong basahing muli ang Mini Lesson nang sa
ganoon ay muli mong maalala ang mga mahahalagang konsepto.

GAWAIN 3: KINAPOS O KINULANG?

Panuto: Gamit ang mga larawan na nasa ibaba,
tukuyin kung ito ba ay konsepto ng KAKAPUSAN
o KAKULANGAN. Isulat ang salitang Kinapos
kung ito ay tumutukoy sa konsepto ng kakapusan at
Kinulang kung may kaugnayan sa kakulangan.

1. ____________________ 2. ____________________

3. ____________________ 4. ____________________

5. ____________________ 6. ____________________

5
 7. ____________________ 8. ____________________

9. ____________________ 10. ____________________

III. INDEPENDENT PRACTICE ACTIVITY

GAWAIN 4: I’VENN DIAGRAM MO’KO!

Panuto: Isulat sa loob ng magkabilaang bilog ng venn diagram ang
kaibahan ng kakapusan at kakulangan habang sa gitna ang
pagkakapareho ng dalawa. Pagkatapos, sagutin ang
pamprosesong tanong sa ibaba.

6
PAMPROSESONG TANONG:
1. Naging madali ba para sa iyo ang pagsulat ng impormasyon sa loob
ng venn diagram? Bakit?
_________________________________________________________
________________________________________________________.

2. Bakit mahalagang malaman ng bawat isa ang konsepto ng kakapusan

at kakulangan?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
________________________________________________________.

3. Ano ang iyong magagawa upang maiwasan ang kakapusan?

_________________________________________________________
_________________________________________________________
________________________________________________________.

Ikatlong Araw

Lubos akong nagagalak na natapos mo ang mga naunang

gawain. Sa araw na ito ay masusubok na muli ang iyong
kahusayan at kasipagan sa pagsasagawa ng iba’t- ibang gawain .

Gawain 5: WORD POOL

Panuto: Basahin ang mga pahayag sa ibaba. Pumili
ng tamang sagot sa loob ng kahon at punan ang
patlang sa bawat bilang.

Kakapusan Karagatan Yamang-Kapital

Kagubatan Kakulangan Yamang-Dagat
Krimen Endangered Species

1 Ang ___________ ay umiiral dahil limitado ang

. pinagkukunang-yaman habang walang katapusan ang
pangangailangan at kagustuhan ng tao.

7
 2 Isa sa mga palatandaan ng kakapusan ay ang pagbaba ng
. paggawa ng produkto dahil ang mga ____________ (capital
goods) ay naluluma at nasisira tulad ng mga makinarya at gusali.
3 Isa sa mga pamamaraan upang mapamahalaan ang kakapusan
. ay ang pagbabantay sa kalagayan ng mga ___________ tulad
ng mga pawikan, tamaraw at Philippine eagle.
4 Kapag patuloy ang pang-aabuso sa mga pinagkukunang-
. yaman ay maaaring magdudulot ito ng kakapusan at
magreresulta rin nang malawakang kahirapan, pagkakasakit at
pagtaas ng ________________.

5 Ang ___________ ay isang halimbawa ng likas na yaman na

. maaaring maubos, makalbo at magdulot ng pagkasira ng
kalikasan kung walang humpay ang pang-aabuso nito.

GAWAIN 6: IGUHIT MO!

Sa puntong ito ay gagamitin natin ang iyong galing sa pagpipinta.
Kinakailangan mo ng pangguhit na mga kagamitan tulad ng lapis at
pang-kulay dahil ikaw ay guguhit ng isang poster tungkol sa
conservation o pangangalaga ng ating kalikasan upang maiwasan ang
kakapusan. Gagabayan ka ng isang rubrik upang buong husay mong
magawa ang poster.

8
 RUBRIK NG PAGMAMARKA SA POSTER
KRAYTERYA NAPAKAGALIN MAGALING MAY
G (30 Puntos) (20 Puntos)
KAKULANGAN
(10 Puntos)
IMPORMATIBO Ang nabuong Ang Ang nabuong
poster ay nabuong poster ay kulang
nakapagbibigay poster ay ng impormasyon
ng kumpleto, nakapagbibi tungkol sa
wasto, at gay ng konserbasyon
mahalagang wastong ng yamang likas
impormasyon impormasyo at kung paano
tungkol sa n tungkol sa malalabanan
konserbasyon ng konserbasy ang kakapusan.
yamang likas at on ng
kung paano yamang
malalabanan ang likas at kung
kakapusan. paano
malalabana
n ang
kakapusan.
MALIKHAIN Nagpakita ng Malikhain at May kakulangan
pagkamalikhain at magaling ang elemento ng
napakagaling na ang disenyo ng
disenyo ng poster. elemento ng poster.
disenyo ng
poster.

Kabuuang Puntos:

9
IV. EVALUATION ACTIVITY SHEET
Panuto: Basahing mabuti ang mga katanungan. Isulat ang tamang titik
sa patlang bago ang bilang.
 
______1. Ito ay batayang katotohanan na ang mga pinagkukunang-
yaman ay limitado habang walang katapusan ang pangangailangan at
kagustuhan ng tao. Ano ito?
A. kakulangan B. kakapusan C. Ekonomiks D. kahirapan
______2. Kapag may pansamantalang pagkukulang sa supply ng isang
produkto kagaya ng bigas dahil sa bagyo o matinding init, ito ay
nagpapakita ng anong konsepto?
A. kakulangan B. kakapusan C. Ekonomiks D. kahirapan
______3.Nagkakaroon ng kakapusan sa daigdig sapagkat _______.
A. pareho pa rin ang sukat ng daigdig habang mas mabilis
namang lumalaki ang bilang ng mga tao at ang kanilang mga
pangangailangan at hilig
B. nadaragdagan ang sukat ng daigdig habang lumalaki ang
bilang nga mga tao rito
C. lumiliit ang sukat ng kalupaan at limitado lamang ang
pinagkukunang-yaman
D. lumiliit ang sukat ng daigdig
______4. Alin sa mga sumusunod ang HINDI nagpapakita ng
palatandaan ng kakapusan?
A. Kapag mataas ang presyo ng mga pangunahing
pangangailangan ng bigas, asukal, arina, langis at iba pang
pangunahing pagkain.
B. Kapag may mahabang pila sa mga tindahan at bagaman may
pera, wala namang mabili.
C. Kapag maraming nagkakasakit na mamamayan sanhi ng
gutom
D. Kapag maraming nabibili sa tindahan.

 ______5. Bilang isang mag-aaral, paano ka makakatulong upang

malabanan ang kakapusan?
a. Magtanim ng gulay at puno sa bahay paminsan-minsan.
b. Bilhin ang lahat ng bagay ayon sa kakayahan at dami ng pera.
c. Sumali sa mga organisasyon na may layuning mag protesta
sa pamahalaan.
d. Tipirin ang baon at gastusin lamang ito sa mga mahahalagang
bagay na ayon sa pangangailangan.

10
 REFERENCES
Balitao B., Buising M., Gracia E., De Guzman A., Lumibao Jr. J.,
Mateo A., Mondejar I., DEPED- Ekonomiks 10. Vibal Group
Inc. Retrieved June 17, 2020, from Araling Panlipunan-
Modyul para sa Mag-aaral.
Adesina, O. (2020, May 19). Nairametrics. Retrieved June 10,
2020, from www.nairametrics.com:
https://nairametrics.com/2020/05/19/silver-surpasses-three-
week-high-joins-bullish-momentum/
Gamechanger087. (n.d.). Carousell. Retrieved June 10, 2020, from
Carousell: https://media.karousell.com/media/photos
products/2019/06/19
bulaan_farmers_rice_bigas_1560928180_df155c36_progres
sive.jpg
@_jamesJA. (2016, August 16). Twitter. Retrieved June 10, 2020,
from Twitter.com:
https://twitter.com/gmanewsbreaking/status/76676791612565
0944/photo/
JSSegui/GLCalicdan/FRJ. (2012, January 20). GMA News Online.
Retrieved June 10, 2020, from www.gmanetwork.com:
https://images.gmanews.tv/photoblogs/albums/userpics/1000
1/ZZZ_032510_regions_b.jpg
Pandey, R. (2013, Jun3 3). LinkedIn. Retrieved june 10, 2020, from
www.linkedin.com: https://in.linkedin.com/in/rohit-pandey-
a14b0879?trk=public_profile_like_actor-name
Ramos, R. (2019, May 2). Punto Central Luzon. Retrieved June 10,
2020, from www.punto.com.ph:
https://punto.com.ph/palayan-sa-calumpit-sinalanta-ng-el-
nino/
Rhypena. (2014, July 5). Rhypena. Retrieved June 10, 2020, from
Pagsisid sa sariling tinig:
https://rhypena.wordpress.com/2014/07/05/ang-pagmina-sa-
ginto/

11
Rourke, M. (2019, June 22). ABCNews. Retrieved June 10, 2020,
from www.abcnews.go.com:
https://abcnews.go.com/US/wireStory/fire-breaks-crude-oil-
refinery-philadelphia-63856836
 Panay, N. (2019, July 28). Panay News. Retrieved June 10, 2020,
from www.panaynews.net: https://www.panaynews.net/wp-
content/uploads/2019/07/Bangus.jpg
 Bacani, L. (2014, May 19). Phil Star Global. Retrieved June 10,
2020, from www.philstar.com:
https://www.philstar.com/headlines/2014/05/19/1324878/sen
ate-body-postpones-probe-malampaya-scam
Freepik. (2018, May 1). Human Hands Grabbing The Last Pizza
Slice Premium Photo. Retrieved June 11, 2020, from
www.pl.freepik.com:
https://pl.freepik.com/premium-zdjecie/rece-ludzi-chwytajac-
ostatni-kawalek-pizzy_3173130.htm

12
 Quality Assured/Evaluated by the following:

Rizna Ciara D. Esquillo

Makilas NHS Teacher 1

Lilian C. Damaso
Education Program Supervisor in Araling Panlipunan

Reviewed By:

Evelyn F. Importante
OIC- CID Chief EPS

Raymund M. Salvador
OIC- Assistant Schools Division Superintendent

Jerry C. Bokingkito
OIC- Assistant Schools Division Superintendent

Dr. Jeanelyn A. Aleman, CESE

OIC-Schools Division Superintendent

13