Sac Metal Şekillendirme

Şekillendirme işlemi metalin istenilen şekli alması için gerilimle şekil değiştirme işlemidir. Malzemenin
çekme mukavemeti hangi şekil verme işleminin uygulanacağına karar vermede önemlidir.

Sac metal işlemleri daha çok ince sacların kesme ve şekillendirme işlemlerini içerir. Tipik sac kalınlıkları
0.4mm ile 0.6mm arasındadır. Kalınlık 6mm’yi geçtiğinde sac yerine plaka terimi kullanılır. Kullanıla sac
ve plaka stokları düz hadde ile üretilir. En genel olarak kullanılan sac metal düşük karbonlu çeliklerdir.

İşlem genellikle oda sıcaklığında yapılır. Pres olarak adlandırılan makinelerde gerçekleştirilir. Sac metal
işlemlerinin takımları zımba ve kalıp olarak adlandırılabilir.

Sac metal işlemleri kesme, eğme derin çekme olmak üzere 3 temel başlığa ayrılır. Kesme; büyük sac
malzemeyi küçük parçalara kesmek için kullanılır. Eğme ve derin çekme işlemleri ise sac parçayı istenen
şekle getirmeyi sağlar.

Sac Metallerde Kesme İşlemi

Sac metalin kesme işlemi iki kenar arasında makaslama işlemidir. Hareketli bir kenar sabit bir kenara
doğru ilerleyerek gerçekleşir. Zımba aşağıya doğru hareketine devam ederek sacın içerisinde girmekte ve
metali iki parçaya ayırmaktadır. Zımbanın hareketi sonucu iki kesme kenarı arasında kırılma meydana gelir
ve kesme yapılmış olur.

Bu işlemde zımba ile kalıp arasındaki boşluk, sac kalınlığı, malzeme cinsi, mukavemeti ve kesme
uzunluğu uygunluklarına dikkat edilmelidir.

Kalıplama sırasında parçanın ayırlmasına karşı gösterdiği dirence kesme kuvveti denir. Yapılan işleme
göre kuvveti hesaplanmalıdır.

Levha halindeki yarı mamül malzemenin bir hat boyunca ayrılmasına kesme bu işleri yapan kalıplara da
kesme kalıpları adı verilir. Kesme işlemi farklı şekillerde gerçeleştirilebilir

a.) Parlak Kesme: İstenilen şekildeki parçayı kapalı bir çizgi boyunca kesme işlemidir.
b.) Düz kesme: İstenilen şekildeki parçayı kapalı olmayan bir çizgi boyunca kesme işlemidir.
c.) Yarma: Gerecin kısmen ayrılması işlemidir.
d.) Delik Kesme: İstenilen şekil ve ölçüdeki parçanın kesilerek malzeme şeridinden düşürülmesi
işlemidir.
e.) Son Kesme: Parçanın kesilmiş olduğu durumun aksi yönüne doğru tekrar kesilmesi işlemidir. Bu
işlem kesme kenarlarının daha keskin olmasına sebep olur.
f.) Fark Kesme: Çekme veya bükme işlemi yapılırken meydana gelen kenarların atılması
g.) Çapak Kesme: Preslenmiş veya dökülmüş parçalarda çapağın alınması işlemidir.
h.) Kakma: Gereç uygun şekilli bir zımba ile yırtılır parça kesilip düşürülmez

Sac Metallerde Delme İşlemi

1. Plastik Biçim Değiştirme: Kalıptaki malzemeye uygulanan basınçla esneklik limiti aşılarak biçim
değiştirme meydana getirme olayıdır.
2. Batma: Pres kuvvet uygularken zımbanın malzemeyi kalıp boşluğuna yığması olayıdır.
3. Kesilme: Zımba basıncının malzemede kırılmanın başlamasına neden olmasıdır böylece malzeme
üzerinde delik açılmış olur.
Sac Metallerde Eğme İşlemi

Eğme işlemi zımba kalıp takımlarıyla yapılır. Bükme işlemi bitmeden önce dikkat edilecek faktörler:
Metali kırmadan verilebilecek en küçük bükme çapı belirlenmelidir. Metal yumuşaklığı bilinmelidir.
Malzemenin kalınlığı belirlenmelidir. İstenen hassasiyette bir eğme işlemi için bükülecek parçanın
boyutlarına önceden karar verilmelidir. Malzemede bükme oluşması şunlara bağlıdır: Malzemenin kesitine,
malzemenin kalınlığına, bükme açısına, bükme yarıçapına, bükme kuvvetine

Eğme işlemi V kalıpla yapılabilir. Malzeme V şekilli zımba ile istenen açılarda bükme yapılabilir. Genelde
az sayıdaki üretimler için kullanılır. Kalıplar ucuz ev basittirler.

Eğme basıncı kaldırılacağı zaman eğilen parça içindeki elastik enerji parçayı eski haline getirmeye çalışır
bu toparlanma işlemi geri esneme(yaylanma) olarak adlandırılır.