‫زمان ‪ 28‬دقیقه‬ ‫پایه یازدهم تجربی‬ ‫مدرسه گروه آموزشی بیوگراوند‬

‫سری اول (سواالت کنکور)‬ ‫شماره آزمون‬ ‫فصل ‪( 1‬آفرینش کیهان و تکوین زمین)‬ ‫مبحث‬ ‫زمین شناسی‬ ‫درس‬

‫گزینه ‪3‬‬ ‫‪1‬‬

‫درجۀ جنوبی‪ ،‬همواره به‌سمت‬ ‫باتوجه‌به زاویه تابش خورشید‪ ،‬م ی‌توان گفت سایه اجسام در فاصلۀ ‪ ۲۳/۵‬درجه تا حدود ‪۹۰‬‬
‫جنوب تشکیل م ی‌شود‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1398‬‬

‫قلمچی عل وم تجربی دوازدهم آزم ون شماره ‪1399 5‬‬

‫قلمچی عل وم تجربی دوازدهم آزم ون شماره ‪1400 3‬‬

‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫طب ق گفتۀ کوپرنیک زمین همراه با ماه مانند دیگر سیارات در مدار دایر ه‌ای به ‌دور خورشید م ی‌چرخد‪ .‬بعد از کوپرنیک‪ ،‬یوهانس‬
‫کپلر‪ ،‬با بررسی دقی ق یادداشت‌های زمین‌شناسان و یافته‌های خود دریافت که سیارات در مدارهای بیضوی به‌ دور خورشید در‬
‫حرکت هستند‪ ،‬پس شکل مدار گردش سیارات در نظریۀ خورشید مرکزی کوپرنیک دچار مشکل بود‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1398‬‬

‫قلمچی عل وم تجربی یازدهم آزم ون شماره ‪1399 12‬‬

‫گزینه ‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫م ی‌دانیم که در تعیین سن نسبی‪ ،‬ترتیب تقدم و تأخر وقوع پدید ه‌ها نسبت به یکدیگر مشخص م ی‌شود‪ .‬در گزینۀ ‪ 2‬عبارت‬
‫پستانداران بعد از خزندگان بر روی زمین ظاهر شدند نیز بیانگر این امر است‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1398‬‬

‫‪4‬‬
‫گزینه ‪2‬‬

‫با حرکت ورقه‌های سن گ‌کره و برخورد با یکدیگر و ایجاد فشار و گرمای زیاد در مناط ق مختلف‪ ،‬سن گ‌های دگرگونی به‌وجود آمدند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1398‬‬

‫‪1/ 6‬‬ ‫لرنیت و ‪1401‬‬

 ‫‪5‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫‪ ۳ × ۱۰۵‬م ی‌باشد‪ ،‬پس‪:‬‬ ‫م ی‌دانیم فاصلۀ متوسط زمین تا خورشید ‪ ۱۵۰ × ۱۰۶ km‬است و سرعت نور در خالء ‪km/s‬‬

‫زمان × سرعت = فاصله‬

‫‪۱۵۰ × ۱۰۶ = ۳ × ۱۰۵ × x ⇒ x = ۵۰۰ s‬‬
‫‪۵۰۰ ÷ ۶۰ = ۸/۳۳ ⇒ ۸′ + ۰/۳۳(۶۰) = ۸′ ۲۰′′‬‬ ‫​‬

‫تبدیل‪ ‬به‪ ‬ثانیه‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1398‬‬

‫گزینه ‪3‬‬ ‫‪6‬‬

‫م ی‌دانیم در اول تیرماه‪ ،‬خورشید بر مدار رأ س‌السرطان ) ∘‪ (۲۳/۵‬شمالی عمود م ی‌تابد که در این حالت اجسام فاقد سایه هستند‪،‬‬
‫درنتیجه به‌سبب اینکه سایه به‌سمت جنوب تشکیل شود باید میلۀ مذکور در عرض‌های جغرافیایی کمتر از ) ∘‪ (۲۳/۵‬شمالی قرار‬
‫داشته باشند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1398‬‬

‫‪7‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫حدود ‪ 4‬میلیارد سال قبل سن گ‌های آذرین به‌عنوان نخستین اجزای سن گ‌کره تشکیل شدند‪ ،‬سپس با فوران آتشفشان‌های متعدد‬
‫به‌تدریج گازهای مختلف مانند اکسیژن و‪ ...‬از داخل زمین خارج و هواکره را به‌وجود آوردند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1398‬‬

‫‪8‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫براثر فروپاشی کربن رادیواکتیو‪ ،‬نیتروژن ‪ 14‬حاصل م ی‌شود که پایدار است‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1398‬‬

‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪9‬‬

‫فاصلۀ شهاب‬ ‫همان‌طور که م ی‌دانید در فرمول زیر ‪ P‬برابر با زمان گردش یک‌دور سیاره به‌دور خورشید برحسب سال زمینی و ‪d‬‬
‫از خورشید برحسب واحد نجومی است‪ ،‬پس‪:‬‬

‫‪P ۲ = d۳‬‬
‫‪(۸)۲ = d۳ ⇒ d = ۴‬‬

‫حال م ی‌دانیم که شهاب ‪ 4‬واحد نجومی با خورشید فاصله دارد و وقتی خورشید و زمین و شهاب باهم در یک راستا قرار م ی‌گیرند‬
‫درواقع شهاب سه واحد نجومی از زمین فاصله دارد‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1398‬‬

‫‪2 /6‬‬ ‫لرنیت و ‪1401‬‬

 ‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪10‬‬

‫در هر کهکشان تعدادی از اجرام مختلف‪ ،‬تحت‌تأثیر نیروهای گرانش متقابل‪ ،‬کنارهم جمع شده و منظومه‌ها را ساخته‌اند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1398‬‬

‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪11‬‬

‫تصویر مربوط به مرحلۀ بسته‌شدن چرخۀ ویلسون است‪ .‬در این مرحله‪ ،‬براثر فرورانش ورقۀ اقیانوسی به زیر ورقۀ قار ه‌ای یا‬
‫فرورانش ورقۀ اقیانوسی به زیر ورقۀ اقیانوسی دیگر‪ ،‬درازگودال اقیانوسی و جزایر قوسی تشکیل م ی‌شوند‪.‬‬

‫قلمچی عل وم تجربی یازدهم آزم ون شماره ‪1399 2‬‬

‫قلمچی عل وم تجربی دوازدهم آزم ون شماره ‪1400 5‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1399‬‬

‫گزینه ‪4‬‬ ‫‪12‬‬

‫کلید سازمان سنجش برای این سؤال گزینه ‪ 3‬بوده است د ر‌صورت ی‌که گزینۀ ‪ 4‬دارای مغایرت با حرکت وضعی زمین است‪.‬‬
‫خورشید در اوایل بهار و اوایل پاییز‪ ،‬بر مدار صفر درجه (استوا) به‌طور عمود م ی‌تابد و به‌غیر‌از این زمان تابش قائم ندارد‪.‬‬
‫بررسی سایر گزینه‌ها‪:‬‬
‫گزینۀ ‪ :1‬همان‌طور که در کتاب گفته شده است زاویۀ تابش خورشید در طول مدار ‪ 30‬درجۀ شمالی در اول تیرماه ثابت است‪.‬‬
‫گزینۀ ‪ :2‬خورشید در اول زمستان‪ ،‬به مدار رأ س‌الجدی (‪ 23,5‬جنوبی) عمود م ی‌تابد‪.‬‬
‫گزینۀ ‪ :3‬همان‌طور که در شکل زیر مشاهده م ی‌کنید سرعت حرکت زمین در ‪ MN‬بیشتر از ‪ PQ‬است‪ ،‬چون مسافت طوالن ی‌تری در‬
‫‪ MN‬نسبت به ‪ PQ‬طی م ی‌کند‪ ،‬پس باید سرعت آن نیز بیشتر باشد‪ ،‬پس سرعت گردش سیاره به دور خورشید همیشه ثابت‬
‫نیست و متغیر م ی‌باشد‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1399‬‬

‫‪13‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫کلید سازمان سنجش نیز برای این سؤال گزینه ‪ 2‬بوده است د ر‌صورت ی‌که طب ق متن کتاب گزینۀ ‪ 1‬صحیح است‪.‬‬
‫دانشمندان دریافتند که خداوند در آفرینش جهان ابتدا شرایط محی ط‌زیست را مهیا کرده و سپس جانوران را از ساده تا پیچیده‬
‫آفریده است‪ .‬در دوران‌های مختلف‪ ،‬شرایط آ ب‌و‌هوایی و محی ط‌زیست تغییرات فراوانی داشته‌اند و بر این اساس گونه‌های مختلف‬
‫جانداران در سطح زمین ظاهر و منقرض شد ه‌اند به‌عنوان‌مثال‪ ،‬خزندگان در اوایل دورۀ کربونیفر ظاهر و در طی ‪ 70 - 80‬میلیون‬
‫سال جثۀ آن‌ها بزرگ شده و در کرۀ زمین گسترش یافته‌اند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1399‬‬

‫‪3 /6‬‬ ‫لرنیت و ‪1401‬‬

 ‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪14‬‬

‫کهکشان راه شیری‪ ،‬شکلی مارپیچی دارد که منظومۀ شمسی ما که شامل خورشید است در لبۀ یکی از بازوهای آن قرار دارد‪.‬‬
‫بررسی سایر گزینه‌ها‪:‬‬
‫گزینۀ ‪ :2‬کهکشان‌ها از تعداد زیادی ستاره‪ ،‬سیاره و فضای زمین ستار ه‌ای تشکیل شد ه‌اند‪.‬‬
‫گزینۀ ‪ :3‬همان‌طور که م ی‌دانید کهکشان‌ها در حال دو ر‌شدن از هم هستند‪.‬‬
‫گزینۀ ‪ :4‬کهکشان‌ها از تعداد زیادی ستاره‪ ،‬سیاره و فضای بین ستار ه‌ای (اغلب گاز و گرد و غبار) تشکیل شد ه‌اند که تحت ‌تأثیر‬
‫نیروی گرانش مقابل‪ ،‬یکدیگر را نگه داشته‌اند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1399‬‬

‫‪15‬‬
‫گزینه ‪3‬‬

‫در مرحلۀ گسترش‪ ،‬در محل شکاف ایجادشده‪ ،‬مواد مذاب خمیری به بستر اقیانوس رسیده و پشته‌های اقیانوسی تشکیل م ی‌شوند‬
‫و پوستۀ جدید ایجادشده و طرفین حرکت کرده و باعث گسترش بستر اقیانوس م ی‌شود‪ ،‬مانند‪ :‬بستر اقیانوس اطلس (دورشدن‬
‫آمریکای جنوبی از آفریقا) و دریای سرخ (دورشدن عربستان از آفریقا)‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1399‬‬

‫‪16‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫همان‌طور که در شکل زیر مشاهده م ی‌کنید حرکت زمین و زاویۀ انحراف محور آن به‌گونه‌ای است که م ی‌توان موقعیت خورشید را‬
‫نسبت به زمین به شکل زیر تصور کرد‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1399‬‬

‫‪4/ 6‬‬ ‫لرنیت و ‪1401‬‬

 ‫گزینه ‪2‬‬ ‫‪17‬‬

‫شب و روز براثر حرکت وضعی به وجود م ی‌آید‪ .‬انحراف ‪ 23,5‬درجه‌ای محور زمین‪ ،‬نسبت به سطح مدار گردش زمین به دور‬
‫خورشید باعث ایجاد اختالف مدت زمان روز و شب در عرض‌های جغرافیایی مختلف م ی‌شود به‌صورت ی‌که همان‌طور که م ی‌دانید‬
‫در مناط ق استوایی طول مدت روز و شب در تمام مدت سال با‌هم برابر م ی‌باشد و با افزایش یافتن عرض جغرافیایی این اختالف‬
‫بیشتر م ی‌شود‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1399‬‬

‫گزینه ‪4‬‬ ‫‪18‬‬

‫زمین در مدار بیضوی به دور خورشید در حال چرخش است و خورشید همواره در یکی از دو کانون مدار بیضوی حرکت انتقالی‬
‫زمین قرار دارد‪.‬‬
‫در رابطه با گزینۀ ‪ 3‬توجه داشته باشید که زمین به همراه سایر سیارات به دور خورشید م ی‌چرخند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1399‬‬

‫‪19‬‬
‫گزینه ‪4‬‬

‫سنگ آهک در پایین‌ترین الیه قرار گرفته است و هرچه الیهای پایین‌تر باشد‪ ،‬برای تعیین سن نسبی قدمت بیشتری دارد‪.‬‬
‫جوان‌ترین سن برای گسل است که باعث جابه‌جایی الیه‌ها شده است‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1400‬‬

‫‪20‬‬
‫گزینه ‪2‬‬

‫فاصلۀ سیاره تا‬ ‫اول بر اساس فرمول قانون سوم کپلر فاصلۀ سیاره تا خورشید را به دست م ی‌آوریم و طب ق فرمول ) ‪(d۳ = p۲‬‬
‫خورشید ‪ 4‬واحد نجومی م ی‌شود و در صورت سؤال اشاره شده است که به ازای هریک واحد نجومی یا همان میانگین فاصلۀ زمین‬
‫تا خورشید‪ 8 ،‬دقیقه طول م ی‌کشد؛ بنابراین نور خورشید ‪ 32‬دقیقه طول م ی‌کشد تا به سیارۀ دیگری برسد‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1400‬‬

‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪21‬‬

‫مرحلۀ گسترش چرخۀ ویلسون‪:‬‬

‫در این مرحله در محلی که شکاف ایجاد شده است‪ ،‬مواد مذاب خمیرکره به بستر اقیانوس رسیده و رشته‌های اقیانوسی تشکیل‬
‫م ی‌شوند و پوستۀ جدید ایجاد شده به طرفین حرکت کرده و باعث گسترش بستر اقیانوسی م ی‌شود؛ مانند بستر اقیانوس اطلس و‬
‫دریای سرخ‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1400‬‬

‫‪22‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫معیار تقسی م‌بندی واحدهای زمانی مختلف به حوادث مهمی مثل ظهور یا انقراض گونۀ خاصی از جانداران‪ ،‬حوادث کوهزایی‪،‬‬
‫پیشروی یا پسروی جهانی دریاها‪ ،‬عصرهای یخبندان بستگی دارد‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1400‬‬

‫‪5/ 6‬‬ ‫لرنیت و ‪1401‬‬

 ‫‪23‬‬
‫گزینه ‪3‬‬

‫حرکت ظاهری خورشید نتیجۀ گردش زمین به‌ دور محور خود (حرکت وضعی) م ی‌باشد‪ .‬در مورد گزینۀ ‪ 3‬دقت کنید که در مدار‬
‫بیضوی به‌ دور خورشید م ی‌گردد‪ .‬در مورد گزینۀ ‪ 1‬دقت کنید که هرچه فاصلۀ سیاره با خورشید کمتر شود‪ ،‬سرعت بیشتری برای‬
‫حرکت انتقالی نیاز خواهد داشت‪ .‬گزینۀ ‪ 2‬که صحیح م ی‌باشد‪ ،‬همان "قانون سوم کپلر" است‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی داخل ‪1400‬‬

‫‪24‬‬
‫گزینه ‪2‬‬

‫پدید ه‌های زمین‌شناسی شکل به ترتیب زمانی وقوع به ترتیب زیرند‪:‬‬

‫‪ -1‬رسو ب‌گذاری الیۀ ماسه سنگی ‪ -2‬رسو ب‌گذاری الیۀ سنگ آهکی ‪ -3‬نفوذ تودۀ نفوذی ‪ -4 A ‬نفوذ تودۀ نفوذی ‪B‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1400‬‬

‫‪25‬‬
‫گزینه ‪4‬‬

‫ازآنجای ی‌که فاصلۀ سیارک تا زمین دو واحد نجومی و فاصلۀ زمین تا خورشید یک واحد نجومی است‪ ،‬پس فاصلۀ سیارک تا‬
‫خورشید ‪ 3‬واحد نجومی م ی‌باشد‪.‬‬

‫‪۳‬‬
‫= ‪p۲ ∝ d۳ ⇒ p۲ = (۳) ⇒ p‬‬ ‫سال ‪۲۷ ≃ ۵/۲‬‬
‫​‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1400‬‬

‫‪26‬‬
‫گزینه ‪1‬‬

‫ورقه‌های اقیانوسی با ضخامت کمتر (‪ 8 - 12‬کیلومتر)‪ ،‬چگالی بیشتر (به دلیل ‪ Fe‬و ‪ Mg‬فراوان) و سن جوان‌تر (به دلیل فرورانش)‬
‫نسبت به ورقه‌های قار ه‌ای‪ ،‬شناخته م ی‌شوند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1400‬‬

‫‪27‬‬
‫گزینه ‪3‬‬

‫سن واقعی نمونه‌ها با استفاده از عناصر پرتوزا انداز ه‌گیری م ی‌شود‪( ،‬در تعیین سن مطل ق (پرتوسنجی)‪.‬‬
‫مواد رادیواکتیو ازآنجای ی‌که سرعت واپاشی ثابت دارند‪ ،‬در سن‌سنجی مورد استفاده قرار م ی‌گیرند‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1400‬‬

‫گزینه ‪1‬‬ ‫‪28‬‬

‫بر اثر حرکت وضعی شب و روز به وجود م ی‌آید‪ .‬نسبت به خط عمود بر سطح مدار گردش زمین به دور خورشید‪ ،‬انحراف ‪523,‬‬
‫درجه‌ای محور زمی‍‍ن‪ ،‬باعث ایجاد اختالف مدت زمان روز و شب در عرض‌های جغرافیایی مختلف م ی‌شود‪ .‬به‌صورت ی‌که‌ در مناط ق‬
‫استوایی عرض پایین طول مدت روز و شب باهم برابر (‪ 12‬ساعت روز و ‪ 12‬ساعت شب) است و با افزایش عرض جغرافیایی این‬
‫اختالف بیشتر م ی‌شود‪.‬‬

‫کنک ور سراسری عل وم تجربی خارج از کش ور ‪1400‬‬

‫‪6/ 6‬‬ ‫لرنیت و ‪1401‬‬