060-2018

KHKT Chăn nuôi Số 239 - tháng 12 năm 2018

Tổng biên tập: DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI

TS. ĐOÀN XUÂN TRÚC Bùi Thị Phượng, Đồng Sỹ Hùng và Nguyễn Thị Hiệp. Chọn lọc nâng cao năng suất giống
Gà Tre qua bốn thế hệ 2

Phó Tổng biên tập: Bùi Thị Thơm, Trần Văn Phùng và Dương Thị Khuyên. Đặc điểm ngoại hình của lợn lang
PGS.TS. NGUYỄN ĐĂNG VANG Đông Khê tỉnh Cao Bằng 7

PGS.TS. NGUYỄN VĂN ĐỨC Nguyễn Thi Hương, Phạm Duy Phẩm và Lê Đình Phùng. Số lượng và chất lượng tinh
dịch lợn LRYSMS qua các thế hệ chọn lọc 11

Thư ký tòa soạn: Phạm Duy Phẩm, Tr nh H ng Sơn, Trịnh Quang Tuyên, Nguyễn Long Gia, Nguyễn
Thi Hương, Hoàng Đức Long, Nguyễn Ngọc Minh, Lý Thị Thanh Hiên, Vũ Văn Quang,

ị
ồ
PGS.TS. NGUYỄN VĂN ĐỨC
Nguyễn Thành Chung và Lê Văn Sáng. Năng suất sinh sản của nái F1(LandracexVCN-
MS15) và F1(YorkshirexVCN-MS15) phối với đực PiDu 15
Ủy viên Ban biên tập:

Phạm Duy Phẩm, Tr nh H ng Sơn, Trịnh Quang Tuyên, Nguyễn Thi Hương, Vũ Văn
PGS.TS. NGUYỄN TẤN ANH
Quang, Nguyễn Long Gia, Nguyễn Thành Chung, Hoàng Đức Long, Nguyễn Ngọc

ị
ồ
PGS.TS. NGUYỄN XUÂN BẢ Minh, Lý Thị Thanh Hiên, Bùi Thị Tư và Lê Văn Sáng. Khả năng sinh trưởng, năng suất
TS. NGUYỄN QUỐC ĐẠT thân thịt và chất lượng thịt của lợn thương phẩm MSTP1 và MSTP2 19
PGS.TS. HOÀNG KIM GIAO

GS.TS. NGUYỄN DUY HOAN DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI
PGS.TS. ĐỖ VÕ ANH KHOA
Nguyễn Thị Thuỷ. Ảnh hưởng của bổ sung men vi sinh và axít hữu cơ trong khẩu phần
PGS.TS. ĐỖ ĐỨC LỰC đến sinh trưởng và tỷ lệ nhiễm E.coli trên lợn con 25
TS. NGUYỄN TẤT THẮNG

Hồ Thanh Thâm. Chất lượng các công thức thức ăn ủ chua cho bò dựa vào nguồn phụ
phẩm nông nghiệp 30

Xuất bản và Phát hành: Phùng Thế Hải, Lê Bá Quế, Đào Văn Lập, Nguyễn Thị Thu Hòa, Phạm Vũ Tuân,
TS. NGUYỄN TẤT THẮNG Phạm Văn Tuân, Phan Văn Hải, Đặng Trọng Đạt và Giang Thị Thanh Duyến. Ảnh
hưởng của các mức bổ sung kẽm và Selen đến chất lượng tinh dịch bò đực giống
Brahman 36

U

Lý Thị Thu Lan, Lâm Thái Hùng và Nguyễn Hoàng Quí. Ảnh hưởng của bổ sung bột
lá khoai mì (Manihot esculenta) vào khẩu phần lên chất lượng trứng gà Ác 42

CHĂN NUÔI ĐỘNG VẬT VÀ CÁC VẤN ĐỀ KHÁC
Giấy phép: Bộ Thông tin và Truyền thông Bùi Thị Kim Phụng, Chế Minh Tùng và Cao Phước Uyên Trân. Ảnh hưởng của giới
tính đến năng suất, phẩm chất quầy thịt và tỷ lệ nuôi sống của gà Lương Phượng 48

Số 257/GP- BTTTT ngày 20/05/2016

Lý Thị Thu Lan, Phan Thị Mỷ Yến, Nguyễn Hoàng Quí và Lâm Thái Hùng. Ảnh hưởng

ISSN 1859 - 476X của bột lá Trichanthera gigantea trong khẩu phần cút đẻ thương phẩm đến chất lượng

Xuất bản: Hàng tháng trứng 54

Nguyễn Hoài Nam. Một số yếu tố ảnh hưởng tới thời gian từ cai sữa đến phối giống ở

Toà soạn: lợn nái 59
Địa chỉ: Tầng 4, Tòa nhà 73,

Từ Phương Bình, Thái Quốc Hiếu và Hồ Thị Kim Hoa. Chất lượng nước thải và nước


Hoàng Cầu, Ô Chợ Dừa, giếng ở một số cơ sở chăn nuôi heo quy mô nhỏ và vừa tại một tỉnh thuộc đồng bằng
Đống Đa, Hà Nội. sông Cửu Long 64

Điện thoại: 024.36290621 Bùi Khánh Linh, Nguyễn Văn Thọ, Nguyễn Văn Phương, Trần Lê Thu Hằng, Lê Thị
Lan Anh, Công Hà My, Nguyễn Thị Hoài, Đặng Đình Giáp, Chẩu Thị Luyến, Võ Duy
Fax: 024.38691511 Thành và Lương Hùng Nam. Thực trạng sử dụng thuốc trong phòng trị bệnh cầu trùng
E - mail: tapchichannuoi@hoichannuoi.vn do Eimeria spp. gây ra ở gà thả vườn 71

Website: www.hoichannuoi.vn Hồ Vân Thanh, Trần Hoàng Diệp và Nguyễn Trọng Ngữ. Bệnh viêm tử cung trên bò
tại Tiền Giang 76
Tài khoản:

Nguy n H Vinh, Lê Văn Đông và Hồ Thị Việt Thu. B nh Escherichia coli trên v t nuôi
t i t nh Tr Vinh 81
ễ
à
ệ
ị
Tên tài khoản: Hội Chăn nuôi Việt Nam
ạ
ỉ
à

Số tài khoản: 1300 311 0000 40, tại Ngân hàng Nguyễn Thị Ngọc Lựa và Nguyễn Thị Kim Khang. Hiện trạng chăm sóc thú cưng ở TP.
Hồ Chí Minh 87
Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chi nhánh

Thăng Long - Số 4, Phạm Ngọc Thạch, Hà Nội.
THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
In 1.000 bản, khổ 19x27 tại Công ty CP KH&CN
TS. Lê Phạm Đại. Dinh dưỡng tác động lên mỡ giắt trong thịt lợn như thế nào? 93
Hoàng Quốc Việt. In xong và nộp lưu chiểu:

Ban Biên tập. Hướng dẫn sử dụng tài liệu thuộc Tạp chí Khoa học Kỹ thuật
tháng 12/2018. Chăn nuôi 99

Tổng mục lục chuyên đề Khoa học - Công nghệ năm 2018 104

 060-2018
CHĂN NUÔI ĐỘNG VẬT VÀ CÁC VẤN ĐỀ KHÁC

BỆNH VIÊM TỬ CUNG TRÊN BÒ TẠI TIỀN GIANG

Hồ Vân Thanh1, Trần Hoàng Diệp2* và Nguyễn Trọng Ngữ1
Ngày nhận bài báo: 20/09/2018 - Ngày nhận bài phản biện: 09/10/2018
     

Ngày bài báo được chấp nhận đăng: 12/10/2018

TÓM TẮT
Khảo sát bệnh viêm tử cung bò sinh sản được thực hiện tại 4 huyện Gò Công Đông, Gò Công
Tây, Châu Thành và Chợ Gạo (Tiền Giang). Kết quả cho thấy tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung chiếm
3,46% đàn bò cái sinh sản: bò hướng thịt chiếm 3,94% và bò hướng sữa chiếm 2,63%. Tỷ lệ bò bệnh
ở Gò Công Đông là 5,57%, Gò Công Tây là 3,80%, Chợ Gạo là 3,22% và Châu Thành là 2,72%. Tỷ
lệ bệnh viêm tử cung cao nhất ở lứa đẻ thứ 3 (6,92%), tiếp theo là lứa 4 (4,59%) và thấp nhất ở lứa
thứ ≥7. Bò mắc bệnh viêm tử cung khác nhau theo giống: bò lai BBB cao nhất (18,18%), tiếp theo là
lai Brahman (13,92%), lai Limousin (12,50%), Vàng (9,29%), lai Charolais (7,00%) và thấp nhất là lai
Red-Angus (0,29%) và lai Sind (0,28%). Ở bò lai hướng sữa, tỷ lệ bệnh viêm tử cung cao nhất ở F3
là 16,92%, F2 là 2,16% và thấp nhất là bò F1 (0,45%).
Từ khóa: Bò sinh sản, điều tra, viêm tử cung.
ABSTRACT
The metritis situation in cattle in Tien Giang province
The study was conducted to investigate the metritis situation in cows in four districts of Tien
Giang province including Go Cong Dong, Go Cong Tay, Chau Thanh and Cho Gao. The results
showed that the incidence of uterine inflammation accounted for 3.46% of the reproductive herd of
cows, in which beef cattle had the disease rate of 3.94% and dairy cows accounted for 2.63%. The
uterine inflammation rates of cattle in those districts were 5.57, 3.80, 3.22 and 2.72%, respectively.
In addition, the highest infection rate was found in cattle at their 3rd parity (6.92%), followed by the
4th parity (4.59) and others. In terms of breed, Blanc Bleu Belge hybrid cattle were highly infected
(18.18%), followed by Brahman hybrid (13.92%), Limousine hybrid (12.50%), Gold Bull (9.29%) and
Charolais cattle (7.00%). The lowest incidence of infection was Red-Angus (0.29%) and Sind hybrid
(0.28%). In dairy cows, the incidence of uterine inflammation was 16.92% in F3, followd by 2.16 and
0.45% in F2 and F1, respectively.
Keywords: Metritis, investigation, reproductive cattle.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, ngành chăn nuôi bò của nước
ta nói chung và tỉnh Tiền Giang nói riêng rất
phát triển. Theo Niên giám thống kê năm
2016, đàn bò cả nước là 5,5 triệu con, tăng
129,4 ngàn con so với năm 2015. Tại tỉnh Tiền
Giang, theo Cục thống kê của tỉnh Tiền Giang,
tới tháng 7/2017 đàn bò là 116 ngàn con và
chăn nuôi bò trở thành nguồn thu nhập chính
của nhiều nông hộ. Những hiểu biết về chăm
sóc nuôi dưỡng, bệnh tật của người chăn nuôi
1
Trường Đại học Cần Thơ
2
Trường Đại học Tiền Giang
* Tác giả để liên hệ: Trần Hoàng Diệp, Bộ môn Chăn nuôi thú
y, Khoa Nông nghiệp và Công nghệ thực phẩm, Trường Đại
học Tiền Giang; E-mail: tranhoangdiep@tgu.edu.vn
đã đáp ứng khá tốt nhu cầu chăn nuôi bò.
Nhưng đa số các nghiên cứu trong nước về
bò thường nghiêng về việc cải thiện khả năng
sinh sản, chưa tập trung nghiên cứu về những
bệnh sinh sản, trong đó viêm tử cung là bệnh
thường xuyên xảy ra ở bò cái sinh sản và hậu
quả thường dẫn tới hiện tượng rối loạn sinh
sản, chậm sinh, vô sinh, mất sữa... gây tổn thất
lớn về kinh tế cho người chăn nuôi và đây là
một trong những nguyên nhân gây cản trở sự
phát triển đàn bò cả về số lượng và chất lượng.
Trong tình trạng thiếu con giống hiện
nay, làm sao để bò cái có khả năng sinh sản
tốt nhất, mỗi năm sinh một bê là rất cấp thiết.
Vì vậy, đánh giá thực trạng bệnh viêm tử cung
trên đàn bò nuôi tại khu vực tỉnh Tiền Giang

76 KHKT Chăn nuôi số 239 - tháng 12 năm 2018

CHĂN NUÔI ĐỘNG VẬT VÀ CÁC VẤN ĐỀ KHÁC

để có thể tìm ra nguyên nhân, phân lập dịch tử
cung và kiểm tra tính kháng của các vi khuẩn
trong dịch viêm để đề ra các biện pháp phòng
trị hữu hiệu góp phần làm giảm thiệt hại do
bệnh viêm tử cung bò là việc làm cần thiết;
đồng thời bổ sung vào các tài liệu nghiên cứu
về bệnh sinh sản nói chung và bệnh viêm tử
cung của bò nói riêng. Từ thực tế đó nên đề tài
“Đánh giá thực trạng bệnh viêm tử cung trên
bò tại tỉnh Tiền Giang” được tiến hành.
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian
Điều tra trên đàn bò cái sinh sản nuôi theo
mô hình trang trại và gia trại tại 4 huyện Chợ
Gạo, Gò Công Đông, Gò Công Tây và Châu
Thành, tỉnh Tiền Giang, từ 1/2018 đến tháng
9/2018.
2.2. Thu thập số liệu
Số liệu sơ cấp: Sử dụng số liệu từ Chi cục
chăn nuôi và thú y Tiền Giang và Sở Khoa
học công nghệ Tiền Giang. Ngoài ra tác giả
còn sử dụng số liệu từ các bài báo và tập chí
khoa học chuyên ngành có liên quan đến đề
tài nghiên cứu.
Số liệu thứ cấp: số liệu được thu thập thông
qua bảng câu hỏi để phỏng vấn các hộ chăn
nuôi bò ở 4 huyện theo phương pháp RRA
(Chambers, 1994).
Chỉ tiêu điều tra: kỹ thuật chăn nuôi và
phòng trị bệnh và khảo sát bệnh viêm tử cung
trên bò nuôi ở nông hộ.
thấp, chiếm 3,46%. Nguyên nhân do người
chăn nuôi phối giống cho bò cái sinh sản phần
lớn với hình thức gieo tinh nhân tạo đax làm
giảm bệnh ở đường sinh dục trong đó có viêm
tử cung. Thêm vào đó, hầu hết bò được đảm
bảo về tiêm phòng bệnh, điều kiện chăn nuôi
và môi trường nuôi thuận lợi.
Bảng 1. Bò mắc bệnh viêm tử cung tại
Tiền Giang
Bò n Số con mắc bệnh Tỷ lệ (%)
Bò thịt 1.728 68 3,94
Bò sữa 989 26 2,63
Tổng 2.717 94 3,46
Trong đó, tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung
ở bò thịt và bò sữa là thấp (3,94 và 2,63%),
chứng tỏ bệnh viêm tử cung không phụ thuộc
vào hướng sản xuất chăn nuôi của người dân
mà do một số yếu tố trong quá trình chăm
sóc nuôi dưỡng và công tác phối giống không
đảm bảo gây nên như: dụng cụ gieo tinh chưa
đảm bảo vệ sinh, người gieo tinh làm sây sát
niêm mạc tử cung của bò, do quá trình sinh
đẻ bò bị sót nhau tạo môi trường thích hợp
cho vi khuẩn phát triển, trong công tác đỡ
đẻ bê sơ sinh hoặc thú y viên làm trầy niêm
mạc tử cung và công tác chăm sóc bò sau khi
phối hoặc đẻ của chủ nuôi không đảm bảo vệ
sinh (Nguyễn Văn Thanh, 2000)… là những
nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tử cung
gây nên tình trạng viêm.
Bảng 2. Bò mắc bệnh viêm tử cung ở 4 huyện

2.3. Xử lý số liệu Huyện n Số bò mắc bệnh Tỷ lệ (%)

Châu Thành 808 22 2,72
Số liệu được tổng hợp và xử lý bằng phần
Chợ Gạo 1.086 35 3,22
mềm Microsoft Excel 2010. Gò Công Đông 323 18 5,57
3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Gò Công Tây 500 19 3,80
Tổng 2.717 94 3,46
3.1. Bò cái sinh sản mắc bệnh viêm tử cung Kết quả nghiên cứu này thấp hơn so với
Kết quả điều tra và khảo sát trên tổng số giá trị 6,27% của Nguyễn Trọng Thiện (2009)
2.717 bò cái sinh sản tại 4 huyện Châu Thành, trên đàn bò cái sinh sản tại huyện Lập Thạch
Chợ Gạo, Gò Công Đông và Gò Công Tây của (Vĩnh Phúc). Khi xét về tỷ lệ bệnh viêm tử
tỉnh Tiền Giang phát hiện được 94 con bị viêm cung ở bò sữa, nghiên cứu này (2,63%) thấp
tử cung. hơn so với kết quả 7,23% ở tỉnh Tiền Giang của
Bò bị bệnh viêm tử cung ở Tiền Giang là Võ Văn Đông (2016); 22,88% trên đàn bò sữa

KHKT Chăn nuôi số 239 - tháng 12 năm 2018 77

 CHĂN NUÔI ĐỘNG VẬT VÀ CÁC VẤN ĐỀ KHÁC
tại huyện Ba Vì của Phạm Trung Kiên (2012);
5,59% trên đàn bò sữa ở một số địa phương
trên tỉnh Nghệ An của Cao Viết Dương (2011).
Tỷ lệ bò bị bệnh viêm tử cung ở 4 huyện
khảo sát là khác nhau, biến động trong phạm
vi 2,72-5,57%: Gò Công Đông cao nhất (5,57%)
có thể do nguồn nước, hình thức chăn nuôi,
phối giống bị hạn chế và thấp nhất là Châu
Thành (2,72%). Nước chủ yếu lấy từ sông,
giếng chưa qua xử lý nên thường là nước lợ,
phèn do giáp biển. Đặc biệt, vào mùa khô,
nguồn nước ngọt càng hiếm, độ phèn trong
nước càng cao cộng thêm nhiệt độ cao thiếu
nước ngọt, nhiệt độ môi trường cao nóng ẩm
làm cho khả năng thu nhận thức ăn của bò
giảm, ảnh hưởng đến sức khoẻ, sức đề kháng
của con vật giảm (Phạm Trung Kiên, 2012).
Theo LeBlanc (2014) hạn chế về dinh dưỡng
trong thời gian hậu sản của bò ảnh hưởng đến
sức đề kháng dẫn đến phản ứng viêm và tăng
nguy cơ mắc bệnh viêm tử cung ở bò cái sau
khi đẻ.
Hình thức chăn nuôi đa số là nuôi nhỏ
lẻ không tập trung, huyện Gò Công Đông
là nơi có số lượng bò ít nhất trong 4 huyện
khảo sát. Hơn nữa, số hộ nuôi bò trên 10 năm
ở Gò Công Đông chưa nhiều (31,46%), phần
lớn dưới 5 năm (41,57%) nên hình thức chăn
nuôi và kinh nghiệm nuôi dưỡng bò cái của
người nông dân tại huyện còn kém dẫn đến
tình trạng bò dễ mắc bệnh. Công tác phối
giống và thú y còn hạn chế vì huyện mới phát
triển chăn nuôi bò trong vài năm gần đây nên
gieo tinh, thú y viên thiếu kinh nghiệm đã gây
sây sát khi đưa dụng cụ phối vào bò cái, làm
con cái dịch chuyển trong khi phối gây sây sát
niêm mạc, dụng cụ phối không được vô trùng,
phối nhiều lần…; thiếu kinh nghiệm trong quá
trình đỡ đẻ và chăm sóc bò hậu sản là những
nguyên chính dẫn đến tình trạng viêm ở tử
cung (Nguyễn Văn Thanh, 2000).
Qua kết quả khảo sát cho thấy hình thức
chăn nuôi đặc biệt là công tác phối giống, quá
trình chăm sóc của người nuôi, người gieo
tinh là những nguyên nhân quan trọng góp
phần làm tăng tỷ lệ bệnh viêm tử cung trên
78
đàn bò cái. Như vậy, việc đảm bảo công tác
chăm sóc, quản lý, phối giống được nâng cao
sẽ hạn chế tỷ lệ mắc bệnh và giảm thiệt hại cho
người chăn nuôi.
3.2. Bò sinh sản mắc bệnh viêm tử cung qua
các lứa đẻ
Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung của đàn
bò cao nhất vào đẻ lứa thứ 3 (6,92%), sau đó
thấp dần vào lứa 4 (4,59%), lứa 2 (3,81%), lứa
6 (3,23%), bò tơ (2,76%), lứa 1 (1,96%), lứa 5
(2,16%) và từ lứa 7 trở đi không có bò nào bị
bệnh. Những hộ nuôi bò ở Tiền Giang thường
gieo tinh cho bò cái ở những lần lên giống thứ
3, 4 trở đi để đạt hiệu quả đậu thai cao hơn.
Bò cái lên giống ở những lần đầu cơ quan sinh
dục chưa thuần thục, hormon sinh sản chưa
hoàn thiện (Nguyễn Trung Kiên, 2012) nên
phối giống dễ gây tình trạng không đậu thai,
phải phối giống lại nhiều lần dễ làm sây sát
niêm mạc tử cung gây tình trạng viêm ở tử
cung ngoài ra còn gây thiệt hại cho người chăn
nuôi về mặt con giống và công chăm sóc khi
bệnh. Thêm vào đó, bò chủ yếu được gieo tinh
ở những lần lên giống sau nên xương chậu
chưa thích nghi khi bò sinh đẻ (Nguyễn Trung
Kiên, 2012), làm cho việc sinh đẻ khó hơn, cần
can thiệp của thú y viên và người nuôi. Điều
này dẫn đến tình trạng sau khi đẻ bò dễ bị
viêm tử cung. Ở những lứa đẻ 5 và 6, mặc dù
các hoạt động sinh dục có phần giảm nhưng
do bò chưa đẻ nhiều lứa nên sức đề kháng,
sự rặn, co bóp tử cung không bị giảm đi dẫn
đến tỷ lệ bò bệnh ở 2 lứa này giảm so với lứa
3 và 4. Đối với lứa ≥7, không thấy xuất hiện
bò bệnh là do trong thời gian điều tra giá bò
tương đối thấp nên hộ dân đã loại thải những
bò lứa đẻ cao có bệnh về sinh sản, chỉ giữ lại
những bò lứa đẻ nhưng vẫn còn sinh sản tốt.
Kết quả nghiên cứu của Phùng Đắc Chiến
(2015) cho thấy tỷ lệ bò mắc bệnh viêm tử
cung lại có sự thay đổi theo chiều hướng tăng
dần so với những lứa đầu: ở những lứa đầu
lứa 1 và 2 là 27,01 và 28,89%, những lứa 5 và
6 là 25,92 và 27,85%, và lứa 3 và 4 là 18,11 và
23,52%.
KHKT Chăn nuôi số 239 - tháng 12 năm 2018
CHĂN NUÔI ĐỘNG VẬT VÀ CÁC VẤN ĐỀ KHÁC

Bảng 3. Bò mắc bệnh viêm tử cung theo lứa đẻ là lai Brahman (13,92%). Những nguyên nhân
sai khác về tỷ lệ bệnh chủ yếu do bò được lai
Lứa Tỷ lệ
Số bò theo dõi Số bò mắc bệnh tạo vẫn giữ những đặt tính của giống dẫn đến
đẻ (%)
Tơ 254 7 2,76 tình trạng mắc bệnh khác nhau.
1 612 12 1,96 Bò lai Charolais và Vàng mắc bệnh viêm
2 762 29 3,81 tử cung ở mức trung bình (7,00 và 9,29%),
3 448 31 6,92 nhưng bò lai Limousin khá cao (12,50%),
4 218 10 4,59 chứng tỏ nguồn gen bò Limousin chưa thực
5 139 3 2,16
sự thích ứng môi trường và điều kiện chăn
nuôi ở đây.
6 62 2 3,23
≥7 222 0 0,00 Bò lai Brahman có tỷ lệ bệnh khá cao
Tổng 2.717 94 3,46 (13,92%), nguyên nhân do tuổi phối giống lần
đầu muộn (khoảng 40 tháng), bê sơ sinh 24-
Nhìn chung, lứa đẻ và công tác phối giống
25kg là tương đối lớn so với những giống bò
của bò cái có ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc bệnh
còn lại (Nguyễn Kim Đường, 2017).
viêm tử cung trong đàn bò cái được khảo sát ở
tỉnh Tiền Giang. Bò BBB là giống có tầm vóc lớn nhưng sự
đàn hồi của cơ xương chậu ở bò cái kém khi
3.3. Bò hướng thịt bị viêm tử cung theo nhóm đẻ, dẫn đến tình trạng phải can thiệp cao: 90%
giống bò cái BBB khi đẻ phải mổ để lấy thai hoặc
Trong tổng số 1.728 con bò cái sinh sản cần đến sự can thiệp của thú y viên. Bê thuần
hướng thịt trên địa bàn 4 huyện đã được khảo sơ sinh có KL lớn 44kg (Hanset, 2004; Nguyễn
sát (Bảng 4) cho thấy tỷ lệ mắc bệnh viêm tử Kim Đường, 2017). Khi bò cái đẻ khó, việc
cung trên 7 nhóm giống có sự khác nhau. can thiệp đúng lúc là tất yếu nhưng kéo theo
Bảng 4. Tỷ lệ bò thịt bị viêm tử cung theo những nguyên nhân gây viêm như: công tác
giống đỡ đẻ làm sây sát thành tử cung, mổ không
đúng phương pháp hoặc kéo mạnh làm ảnh
Giống bò Số bò Số bò bệnh Tỷ lệ (%) hưởng đến thành tử cung, dụng cụ đỡ đẻ,
Vàng 226 21 9,29 công tác chăm sóc sau khi đỡ đẻ không đảm
Lai Red Angus 346 1 0,29 bảo vệ sinh đều là những nguyên nhân dẫn
Lai Charolais 257 18 7,00 đến tình trạng tử cung bò dễ bị viêm.
Lai Brahman 79 11 13,92 3.4. Bò hướng sữa bị viêm tử cung theo nhóm
Lai BBB 44 8 18,18 lai
Lai Sind 720 2 0,28 Qua quá trình khảo sát đã ghi nhận được
Lai Limousine 56 7 12,50 989 con bò sữa thuộc 4 nhóm F1, F2, F3 và nhóm
Tổng 1.728 68 3,94 giống khác cho thấy tỷ lệ mắc bệnh viêm tử
cung khác nhau (Bảng 5).
Tỷ lệ bệnh viêm tử cung ở bò lai Sind và
Red-Angus thấp nhất và tương đương nhau Bảng 5. Bò sữa bị viêm tử cung theo
nhóm giống
(0,29% và 0,28%) do ưu điểm nổi bật là thành
thục sớm, hiệu quả sinh sản cao, thích hợp Giống Số con theo dõi Con mắc bệnh Tỷ lệ (%)
nuôi chăn thả, dễ nuôi, ít tốn kém, ít bệnh tật F1 221 1 0,45
(Đinh Văn Cải, 2007). Ngoài ra, KL bê sơ sinh F2 649 14 2,16
nhỏ giúp bò cái tránh được sự sinh khó và
F3 65 11 16,92
giảm số chết ở bê con làm giảm những nguyên
Khác 54 0 0,00
nhân dẫn đến bệnh viêm tử cung. Bò lai BBB
có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất (18,18%), tiếp đó Tổng 989 26 2,63

KHKT Chăn nuôi số 239 - tháng 12 năm 2018 79

 CHĂN NUÔI ĐỘNG VẬT VÀ CÁC VẤN ĐỀ KHÁC
Bệnh viêm tử cung ở bò lai hướng sữa
khác nhau do tỷ lệ nguồn gen HF khác nhau.
Bò F1 có tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung thấp nhất
(0,45%) vì tỉ lệ HF chỉ 50% được tạo thành từ
đực HF với cái lai Sind, do đó bò có khả năng
chịu nóng và chống bệnh tốt hơn bò F2 và F3
được nuôi ở nhiều vùng khác nhau ở Việt
Nam. Đây là giống bò dễ nuôi và rất ít bệnh
(Phùng Quốc Quảng, 2002). Bò F2 cho sản
lượng sữa trung bình cao hơn bò F1 và dễ nuôi
hơn F3 (Đinh Văn Cải, 2009) nên số lượng bò
F2 được nuôi ở 4 huyện khảo sát nhiều nhất.
Nhưng trong điều kiện khí hậu nóng ẩm ở
Việt Nam thì bò F2 kém chịu đựng hơn bò F1,
nên tỷ lệ bệnh cao hơn bò F1 là 2,16%. Bò cái F3
được nuôi trong điều kiện chăm sóc tốt sẽ cho
năng suất sữa cao nhất trong các bò lai là F1
và F2, nhưng thường gặp vấn đề về sinh sản,
khả năng thích nghi kém với môi trường nóng
ẩm và điều kiện dinh dưỡng không đảm bảo,
vì vậy hiệu quả sản xuất sữa chưa cao (Đinh
Văn Cải, 2009). Với mô hình chăn nuôi bò theo
hình thức gia trại nhỏ lẻ ở tỉnh Tiền Giang, bò
F3 trong điều kiện chăm sóc tốt là khó khăn
và dẫn đến sản lượng sữa không đạt mức cao
hơn bò F1 và F2; tỷ lệ bệnh sinh sản cao, đặc
biệt là bệnh viêm tử cung cao (16,92%).
4. KẾT LUẬN
Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung trên bò cái
sinh sản thấp (3,46%): bò thịt và bò sữa có tỷ
lệ tương đương nhau, bò ở huyện Gò Công
Đông có tỷ lệ bệnh cao hơn các huyện khác.
Bệnh thường xuất hiện chủ yếu ở những
đẻ lứa thứ 3 và thứ 4.
Giống ảnh hưởng đến bệnh ở bò: bò BBB
và bò sữa F3 có tỷ lệ bệnh viêm tử cung cao
nhất.
LỜI CẢM ƠN
Nhóm tác giả xin chân thành cảm ơn Sở
Khoa học và Công nghệ tỉnh Tiền Giang đã hỗ
trợ thực hiện nghiên cứu này.
80
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đinh Văn Cải (2007). Nuôi bò thịt kỹ thuật – kinh nghiệm
– hiệu quả. Nhà xuất bản nông nghiệp.
2. Đinh Văn Cải (2009). Nghiên cứu và phát triển chăn nuôi
bò sữa ở Việt Nam. Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp.
3. Chambers R. (1994). The origins and practice of
participatory rural appraisal.  World Development.
Elsevier, 22(7): 953-69.
4. Phùng Đắc Chiến (2015). Thực trạng bệnh viêm tử cung
trên đàn bò sữa nuôi tại khu vực Ba Vì Thành phố Hà Nội
và thử nghiệm phòng, trị. Luận văn Thạc sĩ Nông nghiệp.
Hà Nội.
5. Cao Viết Dương (2011). Nghiên cứu xác định một số chỉ
tiêu sinh sản, bệnh sản khoa và thử nghiệm điều trị bệnh
viêm tử cung trên đàn bò sữa nuôi tại một số địa phương
tỉnh Nghệ An. Luận văn Thạc sĩ Nông nghiệp ĐH Nông
nghiệp Hà Nội.
6. Võ Văn Đông (2016). Khảo sát một số yếu tố ảnh hưởng
sự đậu thai trên bò sữa tại Tiền Giang. Luận văn Thạc sĩ
Thú Y. Đại học Nông Lâm Hồ Chí Minh.
7. Nguyễn Kim Đường (2017). Giải pháp giống trong chăn
nuôi bò thịt ở Nghệ An. Tạp chí Khoa học Công nghệ
Nghệ An, 2: 22-25.
8. Hanset R. (2004). Emergence and Selection of the Belgian
Blue Breed. In honour of the Danish Belgian Blue Herd-
Book at the occasion of its 25th anniversary.
9. Phạm Trung Kiên (2012). Nghiên cứu thực trạng bệnh
viêm tử cung trên đàn bò sữa nuôi tại khu vực đồng bằng
sông Hồng và thử nghiệm biện pháp phòng trị. Luận văn
Thạc sĩ Nông nghiệp. Học viện Nông nghiệp Việt Nam.
10. LeBlanc S.J. (2014). Reproductive tract inflammatory
disease in postpartum dairy cows. New Science. New
Practices International Cow Fertility Conference 18‐21
May 2014, Westport, Ireland. Pp. 54-63.
11. Niên giám thống kê (2016). Nhà xuất bản thống kê. Hà
Nội.
12. Phùng Quốc Quảng (2002). Nuôi bò sữa năng suất cao -
hiệu quả lớn. Nhà xuất bản Nông nghiệp - Hà Nội.
13. Nguyễn Văn Thanh (2000). Một số chỉ tiêu sinh sản và
bệnh đường sinh dục cái thường gặp ở đàn trâu các tỉnh
phía bắc Việt Nam. Luận án Tiến sỹ Nông nghiệp. Đại
học Nông nghiệp Hà Nội.
14. Nguyễn Trọng Thiện (2009). Nghiên cứu xác định một
số chỉ tiêu sinh sản, bệnh ở cơ quan sinh dục và thử
nghiệm điều trị bệnh viêm tử cung trên bò sinh sản nuôi
tại huyện Lập Thạch, Vĩnh Phúc. Luận văn Cao học. Đại
học Nông nghiệp Hà Nội.
KHKT Chăn nuôi số 239 - tháng 12 năm 2018