Mga Teorya para Sa Epektibong Pagdallumat

Unang pangkat- MGA TEORYA PARA SA EPEKTIBONG PAGDALUMAT
Kabanata 2
MGA TEORYA
PARA SA
EPEKTIBONG
PAGDALUMAT
Kamusta ka?
"Mas marami ang

nagagawa ng pag-
ibig kaysa sa takot."
Balik-tanaw
ANO ANG KAHULUGAN NG "PAGDADALUMAT"?
A. isang maagwat na prosesong nagpapalawak at nagpapalalim sa

kasanayan sa malalim at mapanuring pagbasa, pagsulat, at pananaliksik
sa wikang Filipino sa iba’t ibang larangan, sa konteksto ng
kontemporaryong sitwasyon at mga pangangailangan ng bansa at ng
mga mamamayang Pilipino.
B. “pag-aaral sa pangkalahatang isyung bumabalot sa

literatura, sining, at kultura, tulad ng papel ng literatura sa mundo,
kung maaari ngang matuklasan ang kahulugan
ng isang likhang panliteratura, o ang relasyon ng literatura sa wika”
Balik-tanaw
ANO ANG KAHULUGAN NG "PAGDADALUMAT"?


Balik-tanaw
ANO ANG KAHULUGAN NG "TEORYA"?


Balik-tanaw
ANO ANG KAHULUGAN NG "TEORYA"?


Kabanata 2
MGA TEORYA
PARA SA
EPEKTIBONG
PAGDALUMAT
NILALAMAN:
A. KAHULUGAN AT KATUTURAN
B. PARAAN AT PROSESO
C. APLIKASYON NG TEORYA SA ARALING FILIPINO
D. Pagdalumat sa mga Akdang Pampanitikan at Iba pang-Anyo ng Sining
E. Pagdalumat sa mga Saliksik na may kaugnayan sa Gender and

Development / Indigenous People (GAD/IP’s)
A. KAHULUGAN AT KATUTURAN
HISTORIKAL
ang historikal na
pananaw ay isang uri ng kritisismong
pampanitikan na sumisiyasat sa
pinagmulan ng isang
sinaunang panitikan o teksto para
maunawaan ang “daigdig sa likod” ng
tekstong ito. Quijano et al. (2019)
SOSYOLOHIKAL
ang sosyolohikal na pananaw ay
tumitingin sa pangkalahatang pattern sa
pag-uugali ng mga indibidwal na kasapi sa
lipunan. Ang manunulat ay produkto ng
kanyang panahon, lugar, mga kaganapan,
kultura, at institusyon sa kanyang
kapaligiran kung saan itinuturing sila
bilang boses ng kanyang panahon.
Quijano et al. (2019)
Formalismo
ang pagtuklas at pagpapaliwanag sa
anumang anyo ng akda ang siyang layunin
ng teoryang ito at ang pisikal na
katangian ng akda ang pinakabuod ng
pagdulog na ang minamahalaga ay ang (1)
nilalaman, (2) kaanyuan o kayarian, (3)
paraan ng pagkakasulat Formalismo-Ayon
sa aklat ni Villafuerte (2000)
Marxistang pananaw
ito ay nakabatay sa mga naisulat ng mga
pilosopo/ekonomista nasina Karl Marx at
Freidrich Engels.. Ang Marxismo ay
itinuturing na isang pandaigdigang
pananaw at pagsusuri ng lipunan na
nakasentro sa ugnayan at hidwaan ng
mga antas ng lipunan.
Sikolohikal
ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa
pamamagitan ng pagpapakita ng mga salig
(factor) sa pagbuo ng naturang behavior
(pag-uugali, paniniwala, pananaw,
pagkatao) sa isang tauhan sa kanyang
akda. Quijano et al. (2019)
POST-ISTRUKTURALISMO
ang Post-istrukturalismo ay nagmula sa
teoryang istrukturalismo na katatagpuan
ng mga katangian na siyang magbibigay-
hugis sa Post-istrukturalismo. Ito ay batay
sa teoryang istrukturalismo na
ipinalaganap ni Ferdinand de Saussure
kung saan itinanghal niya na ang bisa ng
pangangahulugan sa wika ay bunga ng
kumbensyong dulot ng tumbasan ng
pagkakaiba. Quijano et al. (2019)
FEMINISMO
pinagtuunan ng pananaw Feminismo ang
kalagayan o representasyon ng
kababaihan sa isang akda. Layunin nito na
baguhin ang mga dekahong imahen o
paglalarawan sa kababaihan sa anumang
KULTURAL
ang kultura ay salamin ng lipunan at
mabilis itong sumasabay sa pagbabago
dahil sa globalisasyon. Nagsulputan ang
mga gawaing may makabagong dulog at
napalitan ang dating nakasanayan.
Nakapaloob sa kulturang ito ang musika,
panoorin, kasuotan, inumin, at gadgets
B. PARAAN AT PROSESO
Teorya ng Pagtanggap/Pagbasa
Isang makabagong teorya na lubhang
impluwensyal sa Kanluran ang kalipunan
ng mga kaisipan at kategorya na
nagtutuon ng pansin sa mambabasa bilang
mahalagang elemento sa paglikha ng
kahulugan.
Anong papel ang ginagampanan ng mambabasa?

"Walang kabuluhan ang isang akda kung
walang reaksyon galing sa mambabasa..."
Ang istorya sa loob ng isang

likha ay mabubuo sa
pamamagitan ng relasyon ng
manlilikha ng akda at ng
mambabasa nito.
Ang pagkakaiba-iba ng
pagpapakahulugan ng
indibidwal sa mga bagay-bagay
ay ipinaliwanag ng teoryang
pagtanggap at pagbasa na
nagtatangkang ilarawan ang
nagaganap sa isipan ng
mambabasa habang binibigyang-
kahulugan ang akda o teksto.
Ayon sa teoryang ito ang kahulugan ng akda

ay hindi iisa o dadalawa, na maaaring
magkaroon ito ng maraming kahulugan.
Ang pag-intindi rin sa isang akda

ay nagtatakda ng identidad ng
mambabasa
Ang pagbibigay ng kahulugan ng matanda ay

hindi maitutulad sa pagbibigay ng kahulugan
ng mas bata. Dahil ang matanda ay mayroon
ng nakaraang karanasan na naiuugnay niya
sa kaniyang binabasa.
C. APLIKASYON NG TEORYA SA
ARALING FILIPINO
Balik- tanaw
ang mga kanonisadong
perpektibo na nagmula sa
bagong formalismo
Ang formalismo nagbibigay din sa
“anyo” o “porma” Ng teksto at
Hindi sa nilalaman nito.
Affective fallacy
isang termino mula sa literary criticism
na naglalarawan sa diumano'y kamalian
ng pagbibigay-kahulugan o pagsusuri ng
isang piraso batay sa kung ano ang
nararamdaman ng mambabasa.
formalismo sa rusya at
depamilyarisasyon
matatagpuan Ang ugat ng isang pananaw
na itinuturing na isang malikhaing
proseso ng pag-unawa Ang ugnayan ng
mambabasa at ng teksto. (Victor
Shklousky).
depamilyarisasyon
ito ang pag alis ng tao sa kinamihasnang
paraan ng pagtingin sa likha na kung
saan sinisipat Ang teksto Mula sa isang
higit na dinamikong posisyon.
Kasaysayang pampanitikan
Ang pagpapalit o pagbabago ng mga
sistemang pampanitikan ay dapat na makita
bilang pamamayani ng isang dominanteng
kalakaran sa iba pang mga kalakaran.
(Tynianov).
kontribusyon ng Instrukturalismo
Nagmula sa intrukturalismo Ang konsepto
ng relasyon bilang isang Sentral na
konsepto ng teorya ng pagtanggap lalo
sa Europa.
ANG IMPLUWENSIYA NG
PENOMENOLOHIYA
Si Edmund Husserl ang

pangunahing tagapagtatag
ng Penomenolohiya.
Ang terminong "phenomenology" ay

nagmula sa mga salitang Griyego na
phainómenon (ibig sabihin, "ang
nakikita") at lógos ("pag-aaral")
Ayon kay Edmund Husserl, Ang

Penomenolohiya ay sinusuri nito
ang nilalaman ng ating kamalayan
o imulat ang tao sa kalikasan ng
kamalayang pantao at ng mga
phenomena.
ANG IMPLUWENSIYA NI
GADAMER AT
HERMENEYUTIKA
Si Hans-Georg Gadamer ay
naging isa sa nagtaguyod ng
Hermeneyutika.
Ang salitang "hermeneutics" ay nagmula

sa Greek: hermeneuein ay
nangangahulugang "ipahayag",
"ipaliwanag", "ipaliwanag". Sa malawak na
kahulugan, ang "hermeneutics" ay ang
sining ng pagbibigay-kahulugan sa mga
teksto.
Hermeneyutika ay isang pag-aaral o isang

teorya ng interpretasyon, ang pagbibigay
ng kahulugan.
ANG SOSYOLOHIYA NG PANITIKAN

AYON Kay LEO LOWENTHAL
Ang sosyolohiya ay ang pag-aaral ng

buhay panlipunan, pagbabago sa lipunan,
at ang panlipunang mga sanhi at bunga
ng pag-uugali ng tao.
Ayon kay Leo Lowenthal, mahalaga ang

akda kung ito ay nararanasan.
WOLFGANG ISER
Isang kritikong Aleman

subalit pinag-aralan din
niya ang panitikan ng Ingles.
Ambag ni Wolfgang Iser sa araling

Filipino ay Ang teorya ng pagbasa
Ayon sa kanya, ang kahulugan ay isang

ugnayan sa pagitan ng teksto at
mambabasa. Ang tuon o pokus ay inililipat
mula sa akda bilang pakay o bagay na
sinusuri patungo sa pagbasa bilang isang
proseso.
TATLONG LARANGANG MASUSURI

SA AKDANG-PAMPANITIKAN
1
UNANG LARANGAN: ito ay tumitingin sa
teksto bilang isang potensyal na
makapagbibigay-daan sa paglikha ng
kahulugan; ang mambabasa ang siyang
gagawa ng aktwalisasyon ng mga
posibleng kahulugan.
2 IKALAWANG LARANGAN: ito ang prosesong

dinaraanan sa pagbasa o penomenolohiya
ng pagbasa. Mahalaga ang konsepto ng
punto de bistang naglalagalag
(wandering viewpoint).
3 IKATLONG LARANGAN: tumutukoy sa

istrukturang pangkomunikasyon na
siyang nagbibigay-daan sa
interaksiyon ng teksto at mambabasa.
HANS ROBERT JAUSS

Isang kritikong Aleman subalit

kakaiba ang diin ng kaniyang
teorya sapagkat nakaugat ito sa
isang historikal na pananaw, sa
partikular, ang ugnayan ng
panitikan at kasaysayan.
Ang nais ni Jauss ay isang historiograpiya

na aktibong gaganap sa papel bilang
tagapamagitan sa nakaraan at
kasalukuyan.
D. Pagdalumat sa mga Akdang

Pampanitikan at Iba pang-Anyo
ng Sining
Bawat akdang pampanitikan ay

naglalaman ng kanya-kanyang paraan ng
paglalarawan, representasiyon ng
kanilang karanasan at kulturang
kinabibilangan.
Isa pagsusuri gamit ang tekstuwal –

intertekstuwal kontekstuwal na
pagsusuri sa akdang “Ganito Dumarating
ang Gabi”
Tekstuwal na Pagsusuri
Awtobiyograpiya ng May-akda
Si Kristian Sendon Cordero - Siya ang may akda ng tatlong koleksiyong ng
mga akda na mula sa wikang Bikol, Riconada at tulang Filipino (nailimbag
noong taong 2004 at muling nilimbag noong 2007), Santigwar: Mga
Rawitdawit sa Bikol asin Filipino (2006) at Pusuanon: Mga Bersong Bikol at
ilang salin ni Marne L. Kilates at H. Francisco V. Peñones Jr. (2007) lahat ng
nailimbag sa Goldprint Publishing House in Naga City. Nagkamit siya ng
maraming parangal katulad ng “2004 Premio Tomas Arejola Para sa
Literaturang BIkolnon”, “Homelife Poetry Contest (Second prize for the year
19999, 2005, 2007 and grand Prize winner noong 2004)”, “Carlos Palanaca
Memorial Awards for Literature (for short fiction)” at ang “Madrigal-
Gonzales Best First Book Award in 2006”. Nkatanggap din siya ng
“Outstanding Alimni Award” sa
Univerity of Saint Anthony, isa sa premyadong parangal na maaaring makamit
sa local
governmentngIrigaCityatangMelchorVillanueavaCentinnialAwardsparasa“Bik
olLiterature in2007”.NagsulatsiyangregularnakolumsaBikolMailatsiya
aynagtuturosaAteneodeNaga University.
Mga Pagsusuri ng Elemento ng

Tula
Mga Pagsusuri ng
Intertekstual na Pagsusuring
Tula
mula sa salitang inter na

nangangahulugang mula sa pagitan ng
dalawa o ang pagtatagpo sa gitna. Sa
bahaging ito ng pagsusuri ay
paghahambingin ang dalawang akda para
sa malalim na pagtalakay.
*Tematikong pagtutulad
Sa paggamit ng ganitong
pamamaraan, pinagsasama-sama
ng mananaliksik ang mga
artikulo, babasahin, at pag-
aaral na may iisang tema o
paksang tinatalakay kahit pa
ito ay gawang lokal o banyaga.
Pagsusuring
Kontekstuwal
1. Diaspora – makikita sa akda ang

diaspora ng mga tao.
2. Kahirapan – kakawing ng bilang

una, mahihinuhang kakaunti ang
pagpipilian ng pamilya dahil sila ay
mahirap lamang. K
3. Katandaan – isang paksa ring

nabigyang pansin ng akda ay
tungkol sa katandaan.
4. Giyera – dahil sa masalimuot na

paglalabanan, maraming buhay ang
nagsasakripisiyo.
5. 5 Stages of Greif – sa akda, ang

matanda ay nagdaan sa dalawa sa
limang hakbang ng pagdadalamhati.
tekstuwal,
kontekstuwal at
intertestuwal
1. Tekstuwal na pagsusuri – bahagi

ng pagsusuri sa akdang
pamapanitikan na katuon sa
teknikal na aspeto ng akda,
2.Interterkstuwal na pagsusuri –
mula sa salitang inter na
nangangahulugang mula sa pagitan
ng dalawa o ang pagtatagpo sa
gitna.
3.Kontekstuwal na pagsusuri –
bahagi ng pagsusuri sa akdang
pamapnitikan na nakatuon sa
konseptong lumulutang sa kabuoan
ng kwento.
AKDANG PAMPANITIKAN MULA KAY
CHRISTIAN JIL R. BENITEZ NA ISANG

PROPESOR SA ATENEO DE MANILA
UNIVERSITY
Bayang magiliw,
Perlas ng Silanganan.
Alab ng puso
Sa dibdib mo’y buhay.
Lupang hinirang,
Duyan ka ng magiting,
Sa manlulupig Di

Akdang pampanitikan mula kay

Christian Jil R. Benitez
Sa dagat at bundok,
Sa simoy at sa langit mong bughaw.
May dilag ang tula
At awit sa paglayang minamahal.
Ang kislap ng watawat mo’y
Tagumpay na nagniningning; Ang
bituin at araw niya,
Kailan pa ma’y di magdidilim.


Lupa ng araw, ng luwalhati’t

pagsinta,
Buhay ay langit sa piling mo; Aming
ligaya, na pag may mang-aapi, Ang
mamatay nang dahil sa iyo.


Tierra adorada, hija del sol de

Oriente, su fuego ardiente en ti
latiendo está.
Tierra de amores, del heroísmo cuna,
los invasores
no te hollarán jamás.
En tu azul cielo, en tus auras en tus
montes y en tu mar esplende y late
el poema de tu amanda libertad.
Tu pabellón que en las lides la
victoria iluminó, no verá nunca
apagados sus estrellas ni su sol.
Tierra de dichas, de sol y de amores
en tu regazo dulce es vivir; es una
gloria para tus hijos, cuando te
ofended, por ti morir.


“Ang Pagkukuwento bilang

Pagbabalik-loob:

Pagdalumat sa Halaga ng “Awit ng

Matandang Marinero” ni Samuel T.
Coleridge sa Talambuhay ni Fr.
Roque Ferriols, S.J.”

E. Pagdalumat sa mga Saliksik

na may kaugnayan sa Gender
and Development / Indigenous
People (GAD/IP’s)
Mabusisi ang pagbuo at pagsuri ng

isang pananaliksik. Kakikitaan ito ng
iba't ibang larawan, ideya,
paglalahad, pagapapatunay,
pagpapaliwanag. Na hindi lamang
nakakulong sa isang isyu na
maaaring masagot batay sa tanong
lamang na Ano, Sino, Saan, Bakit, at
kalian bagkus.
May tatlong pangunahing layunin ang pagbuo

ng isang pananaliksik.
1. Balidasyon ng kaalaman
2. Pagpapasubali ng kaalaman
3. Pagtuklas ng bagong kaalaman
Mga Bahagi ng Pananaliksik.

A. Introduksyon at Paglalahad ng Tesis
B. Paglalahad ng Suliranin
C. Rebyu ng Kaugnay na Literatura at Pag-aaral
(RRL at RRS)
D. Saklaw at Limitasyon
E. Metodolohiya
F. Dalumat
G. Daloy ng Pag-aral
H. Pagtalakay sa Resulta ng Pag-aaral
I. Kongklusyon (Buod at Rekomendasyon)
Dalumat
Gumagabay upang unawain, ipaliwanag at i-
interpret ang isang pangyayari, teksto, at
diskurso, naglalahad ng mga konsepto, ideya, o
teoryang inihain. Isa itong mabusising gawaing
akademikal na nagbibigay ng kahulugan sa mga
ninanais bigyan ng makabuluhang gamit ang
isang ideya na akma sa napapanahong
sitwasyon o umiiral na kultura ng isang lugar
o pook.
Dalumat
Ayon kay Nuncio (2018) ang pagdalumat ang
tawag sa proseso ng pag-iisip at pag-urirat sa
mga lantay o ipinahihiwatig ng isang salita.
Dagdag pa niya, madalas ginagamit lamang ang
mga ito para makabuo ng matino’t
makahulugang pahayag o ekspresiyon para
makipag-usap.
Gabay sa aplikasyon ng dalumat:
1. Kilalanin ang pinagkuhaan ng

dalumat/teorya
2. Malinaw ang datos na kakalapin batay
sa paksa
3. Ipaliwanag ang dalumat kung paano ito
gagamitin
Paraan sa paglalahad
o Proseso ng
pagdalumat
Proseso – Relasyon ng mga konsepto

1. Pagpapaliwanag/ilustrasyon ng relasyon ng mga
konsepto.
2. Linyar (point A – B)
3. Triangular
4. Rectangular
5. Square
6. Circular
7. Venn diagram
8. Broken lines
9. Arrow
Pagdalumat-salita
Tinitingnan sa paraang ito ang

ugnayan ng salitang ugat at ang
varyasyon ng mga pagbabanghay
ng salita na nagluluwal ng
sanga-sangang kahulugan (Nuncio
at Morales-Nuncio 2004: 167).
TANDAAN:
3. Sa pagdalumat palaging isinasaalang-alang
ang pinagmulan at kulturang kinabibilangan
ng mga kasangkot para sa paglalahad at pag-
analisa ng impormasiyon sa lahat ng anggulo.
4. Mahalaga na Makita ang estado sa kultura
at pinagmulan upang lubusang masuri ang
konseptong ipinaglalaban.

Mga Teorya para Sa Epektibong Pagdallumat

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mga Teorya para Sa Epektibong Pagdallumat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Unang pangkat- MGA TEORYA PARA SA EPEKTIBONG PAGDALUMAT

"Mas marami ang

A. isang maagwat na prosesong nagpapalawak at nagpapalalim sa

B. “pag-aaral sa pangkalahatang isyung bumabalot sa

A. isang maagwat na prosesong nagpapalawak at nagpapalalim sa

B. “pag-aaral sa pangkalahatang isyung bumabalot sa

A. isang maagwat na prosesong nagpapalawak at nagpapalalim sa

B. “pag-aaral sa pangkalahatang isyung bumabalot sa

A. isang maagwat na prosesong nagpapalawak at nagpapalalim sa

B. “pag-aaral sa pangkalahatang isyung bumabalot sa

C. APLIKASYON NG TEORYA SA ARALING FILIPINO

D. Pagdalumat sa mga Akdang Pampanitikan at Iba pang-Anyo ng Sining

E. Pagdalumat sa mga Saliksik na may kaugnayan sa Gender and

Anong papel ang ginagampanan ng mambabasa?

Ang istorya sa loob ng isang

Ayon sa teoryang ito ang kahulugan ng akda

Ang pag-intindi rin sa isang akda

Ang pagbibigay ng kahulugan ng matanda ay

Si Edmund Husserl ang

Ang terminong "phenomenology" ay

Ayon kay Edmund Husserl, Ang

Ang salitang "hermeneutics" ay nagmula

Hermeneyutika ay isang pag-aaral o isang

ANG SOSYOLOHIYA NG PANITIKAN

Ang sosyolohiya ay ang pag-aaral ng

Ayon kay Leo Lowenthal, mahalaga ang

Isang kritikong Aleman

Ambag ni Wolfgang Iser sa araling

Ayon sa kanya, ang kahulugan ay isang

TATLONG LARANGANG MASUSURI

2 IKALAWANG LARANGAN: ito ang prosesong

3 IKATLONG LARANGAN: tumutukoy sa

HANS ROBERT JAUSS

Isang kritikong Aleman subalit

Ang nais ni Jauss ay isang historiograpiya

D. Pagdalumat sa mga Akdang

Bawat akdang pampanitikan ay

Isa pagsusuri gamit ang tekstuwal –

Mga Pagsusuri ng Elemento ng

mula sa salitang inter na

1. Diaspora – makikita sa akda ang

2. Kahirapan – kakawing ng bilang

3. Katandaan – isang paksa ring

4. Giyera – dahil sa masalimuot na

5. 5 Stages of Greif – sa akda, ang

1. Tekstuwal na pagsusuri – bahagi

AKDANG PAMPANITIKAN MULA KAY

CHRISTIAN JIL R. BENITEZ NA ISANG

Akdang pampanitikan mula kay

Akdang pampanitikan mula kay

Lupa ng araw, ng luwalhati’t

Akdang pampanitikan mula kay

Tierra adorada, hija del sol de

Akdang pampanitikan mula kay

“Ang Pagkukuwento bilang

Pagdalumat sa Halaga ng “Awit ng

Unang pangkat- MGA TEORYA PARA SA EPEKTIBONG PAGDALUMAT

E. Pagdalumat sa mga Saliksik

Mabusisi ang pagbuo at pagsuri ng

May tatlong pangunahing layunin ang pagbuo

Mga Bahagi ng Pananaliksik.

Gabay sa aplikasyon ng dalumat:

1. Kilalanin ang pinagkuhaan ng