4089 PANITIKANG REHIYON (T.

TH) 7:30-9:00 AM

ILANG ORYENTASYONG KRITIKAL UKOL SA LITERATURA

(ABDUL YNDAIRAH U.-Reporter)

 Maraming isyu at usapin kaugnay sa pagtuturo ng literatura o panitikan ang

dapat na liwanagin. Isa na rito ay ang kumbensyonal na pagturing sa literatura
bilang salamin ng buhay, nagbibigay-aral at marami pang gaya nito, Ang
ganitong pagturing sa literatura na matagumpay na naihasik ng mga kaalamang
nagmula sa Kanluran ay nararapat na buwagin o baklasin upang mawala ang
hadlang, sa pag-unawa, pagyakap at pagyabong ng literaturang Filipino.
Pansinin ang mga naging obserbasyon ng ating mga kritiko at iskolar ukol sa
bagay na ito.

 Sa mga aklat na ginamit sa mga kolehiyo at unibersidad ukol sa pagtuturo ng

katutubong panitikan, maraming sagot na ibinigay sa mga sumusunod na
mahahalagang katanungan: Ano ang panitikan? Ano ang kaugnayan nito sa
buhay? Anu-anong mga elemento ang bumubuo rito? sa mga kinagawiang sagot
ang mga sumusunod na pormulasyon. Ang panitikan ay isang salamin, isang
larawan, isang repleksyon o representasyon ng buhay/karanasan/lipunan!
kasaysayan. Isa pang tradisyonal na sagot ang nagtuturing sa panitikan bilang
isang likhang- isip na ginagamitan ng magagandang salita o mga talinghaga
upang ipamalas ang aliw-iw at galaw ng buhay.

 Para sa ibang manunulat, ang panitikan ay tagapagpalaganap ng mga ideyal na

kaisipan, mga adhika at simulain, bukod sa pagiging instrumento sa pagbuo ng
karakter ng tao. Sa ganitong tradisyonal na pananaw na nagmula sa itinuturing
na palihan ng mga kaisipang pampanitikan, lumilitaw ang panitikan bilang
bukal ng aral, bagong kaalaman o impormasyon; ito ay pinagmumulan ng aliw o
aral; ito ay nakatutulong sa pagpapayaman ng talasalitaan (Reyes sa Yu 2006).

 Isang katotohanan ang malinaw na inilahad sa unahan. Dahil ang sistema ng

ating edukasyon ay nahubog ng mga kaisipang nagmula sa Kanluran, hindi
nakapagtataka kung bakit ang lahat ng kaalamang itinuturo at isinasanib sa
ating pag-unawa at pagsusuri sa katutubong literatura ay nakakonteksto sa mga
kaalamang pilit na ipinayayakap ng Kanluran. Ito ang kailangang maintindihan
ng mga guro at estudyanteng nag-aaral ng literatura ng Pilipinas. Hindi
kailanman maaaring mailapat sa pag-aaral ng katutubong literatura ang mga
kaalaman o kaisipang nakasandig sa itinuturo ng mga dayuhan. Dahil sa
katotohanan, hindi lahat ng akdang panliteratura ay nagbibigay-aral, hindi rin
lahat ng akda ay nililikha para magbigay ng kasiyahan sa mga mambabasa.

 Ganito rin ang naging obserbasyon at paliwanag ni Cruz (2003). Aniya, ayon sa
kababawan, ang literatura'y salamin ng buhay. Makikita raw sa literatura ang
kasalimuotan ng buhay. Sa mga likha raw ng literatura mapapag-aralan ang
repleksyon ng katotohanan, dahil makatotohanan daw ang literatura.

 Nilagom ni Landicho (2001) ang kaugnayan ng literatura at kasaysayan. Ayon

sa kanya, ang dakilang obra ng panitikan ay kasaysayan na nakasakay sa
literatura. Ang literatura ay maituturing na bukal mula sa sinapupunan ng
kasaysayan na siyang kolektibong kabuuan ng makatao o panlahing karanasan
 sa isang partikular na panahon. Sa esensya ng pagsusuri ng makataong
karanasan, ang literatura ay siyang lagom na kasaysayan, isang antas ng
makasaysayang pananaw mapino, sinala at sa tulong ng sining, pinadalisay.

DEPINISYON AT TUNGKULIN NG LITERATURA

Upang maliwanagan sa kahulugan at tungkulin ng literatura o panitikan,
sumipi ng iba't ibang ideya o pagpapakahulngan mula sa iba't ibang manunulat.
Iba-iba ang dahilan kung bakit ipinakikilala ang isang akda. Ang mga
layunin nito'y naaayon sa bawat panahon na ang akda ay isinulat. Nang ipakilala ng
mga Kastila ang nobela noong ika 18 siglo, ang nilalaman ng mga nobela ay
pawang panrelihiyon. Natural lamang sapagkat kaakibat ng kanilang pananakop
ang pagpapalaganap ng Katolisismo. Layunin nilang pukawin at ikintal sa isip ng
mga Pilipino ang mga dogmang pang Iglesia Katolika (Arrogante 1989), Maaari ring
ang pagpapakilalang ito ay upang pukawin ang pansin ng babasa sa isang nobelang
nangahas na ilarawan ang ating lipunan sa isang panahong dumanas ito ng mga
pagbabagong hanggang sa kasalukuyan ay patuloy pa ring nagaganap (Bautista
1988).
Pana-panahon ay may lumalabas na mga akdang pumapaksa sa mga
problemang kinakaharap ng lipunan. Dahil dito, ang nararapat na maisulat na
panitikan ay yaong sumasagot sa pangangailangan ng kasalukuyan (Reyes 1988).
Sa mga akda halimbawa nina Epifanio San Juan Jr. at Virgilio Almario, makikita
ang walang gatol na pagbibigay halaga sa mga akdang may kamalayang panlipunan
o yaong mga kathang naglalayong buksan ang mata ng mga Pilipino sa kanilang
aping kalagayan. Samakatuwid kinakailangang realistiko ang tula, kwento o nobela
na naglalayong maging instrumento sa pagpapabago ng kamalayan ng
nakararaming mga tao (Reyes 1992)
Tinukoy ni Almario (sa Reyes 1988) na ang kasalukuyan ay
nangangailangan ng mga akdang makapupulso sa pangarap at aspirasyon ng
sambayanang Pilipino. Yaong makaaawit ng pagbabangon ng taumbayan mula sa
marawal na kalagayang pangkabuhayan, pampulitika at panlipunan. Yaong
makahuhulagpos sa makitid na karanasang indibidwalistiko at makapagbibigay
linaw sa direksyon ng kilusang progresibo sa ngayon. Ang panitikan tulad ng bahagi
ng sining ay isang utopia. Hindi ito maaaring maging isang Pygmalion. na libig sa
isang estatwang pangarap at hihintaying iyon magbanyuhay sa dugo at laman. Ang
panitikan ay maaari pang maging Bernardo Carpio, na wala nang panahong
mamahinga sa tungkuling pigilin ang nag-uumpugang bato.
Ang panitikan ay pakikilaban isang rebolusyong saglit lamang na magtitindig
ng mga haligi, upang sa susunod na daluyong ay muling magulo, mamahinga,
magubong muli at sa metamorposis ay mag-iwan ng mga sabog na utak ipokrisya,
ng mga bangkay ng sanggol ng mga pangarap sa isang hindi maiiwasang pagluluwal
ng mga bagong supling, na sa paglaki't pagbubunga ay muling papatayin (Yu
1980).
Ang panitikan sa tunay nitong kahulugan at sa malawak niteng saklaw a
nagiging deskripsyon, interpretasyon at ekspresyon ng kagandahan, kalungkutan,
kasiyahan, kasalatan at kapayakan sa pamamagitan ng matalas at mayamang
guniguni o imahinasyon ng tagagawa ng panitikan (Lopez 1936) Umano'y
inihahanda nito ang tao sa pagbabago. Nagbibigay linaw rin ito kung ba mahalaga
ang pagbabago at kung paano ito naisasakatuparan. Samakatuwid ang panitikan ay
isang makapangyarihang paraan ng pakikipangnayang panlipunan.
 Sapagkat ang literatura ay isa sa mga mabisang ekspresyon ng lipunan, ito
sa mga pangunahing institusyon ng pagsasalin ng kultura sa mga henerasyon na
bumubuo sa bawat lipunan. Hindi salamin o repleksyon ang literatura kund
institusyon at kasangkapan na nakatudla sa pagkakamit ng enkulturatibong pag-
unlad ng pag-iisip at kakayahan ng mga bata sa loob ng isang lipunan (Hornedo
2004).

ILAN SA MGA ANYO NG LITERATURA NA LUMALAGANAP SA PANAHON BAGO

DUMATING ANG MGA KASTILA
(BAGUNDANG AIMA K.-Reporter)

A. MGA KARUNUNGANG-BAYAN
 SALAWIKAIN
 SAWIKAIN
 KASABIHAN
 BUGTONG

SALAWIKAIN
• Ang Salawikain ay butil ng mga kaisipan na ang layunin ay makapagbigay ng
mabubuting payo hinggil sa kagandahang asal.
• Nagtataglay ang salawikain ng malalim na kahulugan, panuntunan at batas ng
buhay na gumagabay sa tao tungo sa matuwid na pamumuhay.
SAWIKAIN
•Ito'y mga kasabihang walang natatagong kahulugan.
KASABIHAN
• Itinuturing ding karunungan bayan ang sabihan na ang layon ay mailarawan ang
gawi, kilos at ugali ng tao.
• Binubuo ito ng dalawang taludtud na may tugma at sukat.
BUGTONG
•Ang bugtong ay karaniwang ginagawang laro noon at pampalipas-oras sa mga
tindahan. pondahan, lamayan ng patay at iba pang mga okasyon.

B. MGA AWITING BAYAN

• Ang awiting bayan ang nagiging batis nginspirasyon ng ating mga ninuno sa
kanilang mgapang araw na buhay at gawain.

IBAT IBANG TEORYA SA PANUNURING PAMPANITIKAN

1. ROMANTISISMO
2. EKSISTENSIYALISMO
3. ISTRAKTURALISMO
 4. DEKONSTRUKSYON
5. MORALISTIKO
6. HSTORIKAL/SOSYOLOHIKAL
7. ARKTIPAL
8. REALISMO

1. ROMANTISISMO
Umano'y naniniwala ang Romantisimo na ang daigdig ay hindi isang walang
kahulugan kasalimuotan na kaaway ng tao.
2. EKSISTENSIYALISMO
Ito ay hindi teorya kundi paniniwala-paniniwalang hindi tunay ang buhay kung
nakakulong sa sistema ng paniniwala.
3. ISTRAKTURALISMO
Sa pangkalahatang pananaw, iisa ang simulain niti, ang pagpalatunay na ang wika
o lenggwahe ay hindi lamang hinuhubog ng kamalayang panlipunan kundi
humuhubog din sa kamalayang panlipunan.
4. DEKONSTRUKSYON
Winawasak nito ang kabuuan ng sistema ng wika at binubuo lamang muli ito bilang
kamalayan na may kalakip na teorya ng realidad. (Reyes 1992).
5. MORALISTIKO
Ipinalalagay na ang akda ay may kapangyarihang maglahad o magpahayag hindi
lang ng literal na katotohanan kundi ng mga panghabambuhay at unibersal na mga
katotohanan at mga pampapawing pagpapahalaga.
6. HISTORIKAL / SOSYOLOHIKAL
Hindi ang teksto bilang teksto ang lubusang pinagtutuunan ng pansin kundi ang
kontekstong dito'y nagbibigau diin.
7. ARIKTIPAL
Katulad ng sikolohikal na pananaw, nakapako ang atensyon nito sa paraan ng
paglikha at ang epekto nito sa mambabasa.
8. REALISMO
Ang teoretikal na batayan nito ay ang paniniwalang may taglay na kapangyarihan
ang teksto at ang manunulat ang akda, na susuriin ang mga masalimuot na
realidad (mga emperikal ng datos) at gamitin ang mga ito sa paglikha ng kanyang
akda na sa tingin ay representasyon ng realidad.

KASAYSAYAN NG PILIPINAS

Ang kasaysayan ay mahalagang salik sa pag-unlad ng literatura. Sa kasaysayan

nababatay ang iba't ibang kaalamang panliteratura dahil umaalinsunod ang
literatura sa takbo ng kasaysayan.

PANAHON BAGO DUMATING ANG MGA KASTILA

 Sinasabing may literatura na tayo bago pa man dumating ang mga Kastila. Ayon
kay Cruz (2003), nagsimula ang ating literatura noong nagsimula ang lipunan sa
ating mga pulo, humigit kumulang sa 57,000 taon na ang nakararaan nang
dumating ang mga Kastila.
 Mababaw at lubhang di-mapaniniwalaan ang nilalaman ng literatura noon na
matatagpuan sa mga epiko at alamat kung pakasusuriin.
 Nabuhay ang alamat sa kasalukuyan dahil sa pasalindila ng ating mga ninuno.
(Halimbawa "Alamat ng Bulkang Mayon")
 Sa epiko karaniwang matutunghayan ang pagkamatay at mulingpagkabuhay ng
mga bayaning siyang pangunahing tauhan sa kwento.
 Mayaman din naman ang ating mga ninuno sa mga paniniwala at nagbibigay ng
malaking impluwensya at kahulugan sa kanilang pamumuhay. Nilalaman ng
mga pamahiin at kasabihan ang mga gabay at panuntunan na nakatutulong
nang malaki sa kanilang mga gawain at mga desisyon sa buhay.

PANAHON NG KASTILA

• Ang pagdating ng mga Kastila at ang mahabang panahong pananakop sa ating

kapuluan ay mabilis na nagpabago sa kultura at pamumuhay ng ating mga
katutubo.
• Hindi nakapagtataka na ang maging laman ng mga akdang panliteratura sa
panahon ng mga Kastila ay pawang mga akdang panrelihiyon. Nariyan ang mga
akdang Doctrina Christiana, Nuestra Señora del Rosario, Barlaan at Josaphat at
iba pa.
• Bagamat inaangkin ng mga Kastila na sa kanilang pagdating naganap ang
pagkahubog sa kalinangan ng pamumuhay ng mga katutubo, ito'y pinabulaanan sa
pamamagitan ng mga kantahing bayan ng mga Pilipino na patuloy na naingatan at
nabuhay sa pasalindilang paraan.
• Ang mga awiting bayan ang isa sa daluyan ng inspirasyon at lakas ng ating mga
katutubo upang patuloy na magkaroon ng kulay ang kanilang mga pang-araw-araw
na gawain.

PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN (1872-1896)

• Ang labis na paniniil at pang-aapi ng mga Kastila ay unti- unting nagbukas sa

kamalayan ng mga Pilipino sa kanilang abang kalagayan.
•Ang mga nasa gitnang uri ng lipunan gaya nina Jose P. Rizal, Marcelo H. del
Pilar, Graciano Lopez Jaena at iba pang mga repormista at propagandista ang mga
nanguna sa nagnanais ng pagbabago.

Mga layunin ng Kilusang Propaganda:

1) Magkaroon ng pantay na pagtingin sa mga Kastila at Pilipino sa harap ng batas.

korte ng España.
2) Maging isa sa mga lalawigan ng España ang Pilipinas.
3) Magkaroon ang mga Pilipino ng kinatawang Pilipino sa Korte ng españa
4) Maibigay ang pagkakataon sa mga Pilipinong pari na maging kura paroko.
5) Matamo ang kalayaan sa pamamahayag, katarungan at mga karapatang-pantao.

• Ilan sa mga akdang naglalaman ng hangaring pagbabago ay ang mga

sumusunod:

• Noli Me Tangere at El Filibusterismo, A La Juventud Filipina ni Jose Rizal, Ang

Caiigat Kayo, Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas ni Marcelo H. del Pilar at iba
pa.
• Kung ang samahang Propaganda ay pinangunahan nina Dr. Jose Rizal, Graciano
Lopez Jaena at Marcelo H. del Pilar, ang Kataas-taasan, Kagalang-galangan ng
Katipunan ng mga Anak ng Bayan o KKK ay pinamunuan naman ni Andres
Bonifacio
• Kung tutuusin, hindi nagkakalayo ang tema ng mga akdang panliteratura sa
panahong ito ng paghihimagsik sa tema ng mga akda sa panahon ng paggising ng
damdaming makabayan sapagkat hindi nawala ang himig ng nasyonalismo.

Ilan sa mga akdang naisulat ng magiting na katipunero ay ang mga

sumusunod:
• "Ang Dapat na Mabatid ng mga Tagalog,"
• "Pag-ibig sa Tinubuang Lupa,"
• "Katapusang Hibik ng Pilipinas," at iba pa.

Panahon ng Amerikano (1900-1941)

Noong panahon ng amerikano sa unang 30 Hanggang 40 taon ng
mananakop,nahati ang mga makatang pilipino sa pangkat na ito,na tinatawag na
nakakatanda at nakababata.
Nakakatanda
•Lope K.Santos
•Pedro Gatmaitan
•Iñigo Regalado
Nakababata
•Jose Corazon de Jesus
•Teodoro Gener
•Lidefonso Santos
•Cirio H.Panganiban
•Danicelo H.Silveatra
•Amado Hernandez
Narito ang ilang detalye tungkol sa mga nabanggit na makatang pilipino sa panahon
ng mga Amerikano:
Lope k. Santos
Jose Corazon de Jesus
Florentino Collantes
Amado V. Hernandez
Ildefonso Santos

PANAHON NG HAPONES
Ang Pananakop ng mga Hapones ay ang panahon sa Kasaysayan ng Pilipinas mula
1942 hanggang 1945 noong ikalawang Digmaang Pandaigdig, kung kallan nilusob
ng Imperyo ng Hapon ang Pilipinas na dating tinatabanan o nasa ilalim ng
kapangyarihan ng Estados Unidos.

Panitikang pilipino sa panahon ng liberasyon

Ito ang panahon ng liberasyon Hanggang sa tayo ay magsarili simula noong Hulyo
4,1946, pinagtibay rin ang wikang opisyal sa bansa Tagalog at Ingles, sa bisa ng
batas komonwelt blg.570

Ang panahon ng batas militar

Batas Militar at Bagong Lipunan

KALIGIRANG KASAYSAYAN I Bunga ng mga nagaganap na malawakang kilos

protesta ng iba't-ibang samahan at ang masigasig na aktibismo ng mga kabataan
noong Panahon ng isinauling Kalayaan, idineklara ni Pangulong Ferdinand Marcos
ang Batas Militar noong ika- 21 Setyembre, 1972 at naitatag ang Bagong
Lipunan.

Isa sa masiglang bahagi ng panitikan ng panahong ito ang dula na nagkakaraon ng

pangunahing tagapag taguyod sa katauhan ng noong unang ginang ng bansa na si
"Imelda Marcos".

Panahon ng pagsasarili hanggang sa kasalukuyan

Panahon ng kasalukuyan

1. Matapos ang pananakop ng mga dayuhan

2. Pagpasok ng mga mamumuhunang Amerikano.
3. Pagtvigsa at pagtanggi sa pilipine bleng batayan ng wikang pambansa.
4 Konstitusyon ng 1973
5. Sa panunungkulan ng pangulong Corazon C. Aquino.
6.Wikang Filipino
7. Kautusang tagapagpaganap Blg.335.
8. Esensya ng filipino.

URI AT ANYO NG LITERATURA

ANG PANITIKAN AYREPLEKSYON NG BUHAY NA NAGSASABI O NAGPAPAHAYAG
NG MGA KAISIPAN?

URI AT ANYO NG LITERATURA

Ang pahayag na pampanitikan ay;
MAY (2) ANYONG PANLAHAT
1. TULUYAN
2. PATULA- ay pagbubuo ng pahayag sa pamamagitan ng salitang binibilang sa
pantig.
May dalawang kayarian ang tula
1. May sukat at tugma o tradisyunal.
Halimbawa:
"Puti ang sampaguita Dilaw ang tsampaka Pula ang gumamela Lahat ay
magaganda"
TUGMANG FILIPINO

2. Malayang taludturan- tinatawag sa ingles na free verse.

MAGING TULUYAN O PATULA MAN MAY (4) NA PARAAN SA PAGPAPAHAYAG

• Pagsasalaysay
• Paglalarawan
• Paglalahad
• Pangangatwiran

Pangkalahatang Katangian ng Literatura Sa mga Anyong tuluyan:

1. Maikling Kwento- ito ay isang salaysay na ginagalawan ng isa o ilang tauhan,
may isang pangyayari at kakintalan.
2. Dula- isang anyo ng akdang panliteratura na binibigyang-buhay sa pamamagitan
ng karaniwang pagtatanghal sa entablado.
3. Sanaysay- pagpapahayag kuro-kuro o opinyon ng may akda tungkol sa isang
suliranin o pangyayari. Maaaring ito ay pormal at di- pormal.
4. Nobela- isang mahabang salaysay na nahahati sa mga kabanata. Ang mga
pangyayari sa buhay ng tao, sumasaklaw ng mahabang panahon at ginagalawan ng
maraming tauhan.
5. Alamat - ito ay nagpasalin- salin sa bibig ng ating mga ninuno upang maihatid sa
mga tao sa kasalukuyang panahon.

6. Anekdota- ito ay batay sa totoong pangyayari na ang layunin ay magbigay ng

aral.
7. Pabula- tungkol sa hayop ang karaniwang paksa nito.
8. Parabula- ito ay salaysaying hango sa bibliya. Layon nitong makapagbigay-aral.
9. Balita- isang paglalahad sa mga pangyayaring nagaganap sa Lipunan sa araw-
araw, tungkol sa pamahalaan at sa isyung makakaapekto sa indibidwal.
10.Talumpati- karaniwang binibigkas ito sa harap ng mga tao. Layunin nitong
humikayat, magpaliwanag, at magbigay opinyon ukol sa isang pangyayari o paksa.
11. Talambuhay- Nahahati ito sa pansarili o pang- iba. Ito'y tala ng kasaysayan sa
buhay ng tao.

ANG LITERATURA SA MGA ANYONG PATULA

BINUBUO NG APAT (4) NA URI ANG MGA AKDANG PATULA:

1. TULANG PASALAYSAY
2. TULANG LIRIKO/ PANDAMDAMIN
3. TULANG PANDULAAN
4 TULANG PATNIGAN

Ang tulang pasalaysay ay pumapaksa sa mahalagang tagpo o pangyayari sa buhay,

kagitingan at kabayanihan ng tauhan. Kabilang sa uring ito

a. Awit at korido- na pumapaksa sa mga pakikipagsapalaran at karaniwang

ginagalawan ng mga tauhang prinsipe at prinsesa.
Halimbawa: Florante at Laura
b. Epiko- ito ay tungkol sa kabayanihan at pakikipagsapalaran ng pangunaing
tauhan. Ito ay kagilagilas at hindi kapani- paniwala.
Halimbawa: Biag ni Lam-ang
TUMATALAKAY SA MGA PAKSANG NAUUKOL SA DAMDAMIN NG TAO ANG MGA
TULANG LIRIKO O PANDAMDAMIN. ITO'Y KINABIBILANGAN NG MGA
SUMUSUNOD;

a. ELEHIYA- awit sa patay.

b. DALIT- isang awit na pumupuri sa Diyos;
C. SONETO- isang awit na may hatid na aral;

d. AWIT- pumapaksa sa ibat-ibang uri ng damdamin gaya ng pag-ibig,

kalungkutan, kasiyahan at iba pa;
e. ODA- may himig na pamumuri at at naghahatid ng damdaming nagbibigay-
kasiglahan.

KARANIWANG ITINATANGHAL SA DULAAN O ENTABLADO ANG MGA TULANG

PANDULAAN. KABILANG ANG MGA URING ITO

A. MELODRAMA- Ang sangkap ng uring ito ng dula ay malungkot ngunit

nagtatapos nang masaya para sa mga pangunahing tauhan.

B. KOMEDYA- Karaniwang nagtatapos ito nang masaya, may tunggalian ang mga
tauhan sa umpisa subalit ito ay nalulunasan din.

C. PARSA- Isa pa ring uri ng dula na nagpapasaya.

D. TRAHEDYA- Kabaliktaran ng komedya kung kaya't ang wakas ay nagtatapos sa

kamatayan ng pangunahing tauhan sa dula;

E. SAYNETE- Paksa ng dulang ito ang paglalahad ng kaugalian ng isang lahi,

pamumuhay, pag-ibig at iba pa.

BINUBUO NAMAN NG TULANG PATNIGAN ANG;

A. KARAGATAN- ITO AY BATAY SA ALAMAT NG SINGSING NG ISANG PRINSESA

NA INIHULOG SA DAGAT UPANG MAPANGASAWA NIYA ANG KASINTAHANG
MAHIRAP;
B. DUPLO- ISANG PALIGSAHAN SA HUSAY SA PAGTULA AT PANGANGATWIRAN
NA SIYANG PUMALIT SA KARAGATAN; AT
C. BALAGTASAN- ITO AY ISANG PAGTATALO SA PARAANG PATULA NA
NAHAHANGO SA DUPLO AT KARAGATAN. ANG SALITANG "BALAGTASAN" AY
HINANGO SA PANGALANG BALAGTAS NA SI FRANCISCO BALAGTASAN-ama ng
Panulaan".

IMPLUWENSIYA NG PANITIKAN
SA IBAT-IBANG PANIG NG DAIGDIG MALAKING IMPLUWENSIYA ANG PANITIKAN
NA MATUTUKOY NA ISA O ILANG TANGING AKDA NA NAGHAHATID NG
IMPLUWENSIYA SA TRADISYON, KULTURA, PAMUMUHAY, PANINIWALA AT
KABIHASNAN NG TAO. ILAN SA MGA ITO ANG MGA SUMUSUNOD;
A. BANAL NA KASULATAN o BIBLIYA- batayan ng pananampalatayang Kristiyano.
B. QUR-AN O KORAN -bibliya ng mga Muslim.
C. illiad at ODDYSEY ni HOMER (GRESYA Kinatutuhan ng mga mitolohiya
atnAlamat.
D. MAHABHARATA (INDYA) tumatalakay sa kasaysayan ng pananampalataya.
inakamahabang epiko sa buong daigdig.
E. CANTERBURY TALES NI CHAUCER (INGLATERA) Naglalarawan ng mga
ugaling Ingles at ang kanilang pananampalataya noong unang panahon.
F. UNCLE TOM'S CABIN NI HARRIET BEECHER STOWE Nagbukas sa mga mata
ng Amerikano sa kaapihan ng mga lahing itim at ang simula ng paglaganap ng
demokrasya sa buong daigdig.
G. DIVINA COMEDIA NI DANTE (Italya) Nagpapahayag ng moralidad,
pananampalataya at pag-uugali ng mga Italyano noong panahon.
H. EL CID COMPEADOR (ESPANYA) Nagpapahayag ng kanilang mga alamat, pag-
uugali at kasaysayan.
I. ISANG LIBO AT ISANG GABI Akdang nagmula sa Arabya at Persya.
Naglalarawan ito ng pamahalaan. Kabuhayan at Lipunan ng mga Arabo at
Persyano.
J. AKLAT NG MGA ARAW NI CONFUCIUS (TSINA) Naging batayan ng kalinangan
at pananampalataya ng mga Intsik.
K. AKLAT NG MGA PATAY (EHIPTO) Naglalaman ng mga kulto ni Osiris at
tumatalakay sa mitolohiya at teolohiya.
L. AWIT NI ROLANDO Kinapapalooban ito ng Doce Pares at Roncesvalles ng
Pransya. Isinasalaysay dito ang gintong panahon ng Kristiyanismo sa Pransya.