MODYUL 1 - BATAYANG KAALAMAN
SA PAG AARAL NG PANITIKANPANIMULA
Ang salitang panitikan ay nanggaling sa
salitang “pang-titik-an” na kung saan
ang unlaping “pang” ay ginagamit sa
hunlapimg “an” at sa salitang “titik”
naman ay nangangahulugang
literatura(literature), na ang literatura ay
galing sa Latin na LITTERANA na
ngangahulugang titikNagsasalaysay din ito
sa pamahalaan, lipunan at mga
pananampalataya at mga
karanasang may kaugnayan ng iba’t
ibang uri ng damdamin tulad ng pag-ibig,
kaligayahan, kalungkutan, pag-asa,
pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam,
sindak at pangamba.
ILANG ORYENTASYONG KRITIKAL UKOL
SA LITERATURA
Maraming isyu at usapin kaugnay sa
pagtuturo ng literatura o panitikan ang
dapat na liwanagin. Isa na rito ay ang
kumbensyonal na pagturing sa
literatura bilang salamin ng buh ay,
nagbibigay-aral at marami pang gaya nito.
Ang ganitong pagturing sa literatura na
matagumpay na naihasik ng mga
kaalamang nagmula sa Kanluran ay
nararapat na buwagin o baklasin upang
mawala ang hadlang sa pag-unawa,
pagyakap at pagyabong ng literaturang
Filipino. Pansinin ang mga naging
obserbasyon ng ating mga kritiko at
iskolar ukol sa bagay na Ito.Sa mga aklat na
ginamit sa mga kolehiyo at unibersidad ukol
sa pagtuturo ng katutubong panitikan,
maraming sagot na ibinigay
sa mga sumusunod na mahahalagang
katanungan:
▪ Ano ang panitikan?
▪ Ano ang kaugnayan nito sa buhay?
▪ Anu-anong mga elemento ang bumubuo
rito?
Kabilang sa mga kinagawiang sagot ang
mga sumusunod na pormulasyon.
Ang panitikan ay isang salamin, isang
larawan, isang repleksyon o representasyon
ng buhay/karanasan/lipunan/kasaysayan.
Isa pang tradisyonal na sagot ang
nagtuturing sa panitikan bilang isang
likhang-isip na ginagamitan ng
magagandang salita o mga
talinghaga upang ipamalas ang aliw-iw at
galaw ng buhay. Tinatanggap din ang
paniniwalang ang panitikan ay isang
kathang nilikha upang mapagkunan ng aral
o leksiyon na mapagbubunga ng
mambabasa o nakikinig sa sariling buhay.
Ang isa pang kaisipan ay nag-uugnay sa
panitikan sa sining ng panghabang-panahon
sapagkat unibersal ang mga tinatalakay
nitong tema. Para sa ibang manunulat, ang
panitikan ay tagapagpalaganap ng mga
ideyal na kaisipan, mga adhika
at simulain, bukod sa pagiging instrumento
sa pagbuo ng karakter ng tao. Sa ganitong
tradisyonal na pananaw na nagmula sa
itinuturing na palihan ng mga kaisipang
pampanitikan, lumilitaw ang panitikan
bilang bukal ng aral, bagong kaalaman o
impormasyon; ito ay pinagmumulan ng aliw
o aral; ito ay nakatutulong sa
pagpapayaman ng talasalitaan
(Reyes sa Yu 2006).CRUZ (2003).
ayon sa kababawan, ang literatura‘y
salamin ng buhay. Makikita raw sa
literatura ang kasalimuotan ng buhay.
Sa mga likha raw ng literatura
mapapag-aralan ang repleksyon ng
katotohanan, dahil makatotohanan
daw ang literatura. Makatotohanan—iyan
ang bukambibig ng kababawan. Iyan din
ang unang tanda ng gahum ng Kanluran.
Hindi makatotohanan ang literatura. Hindi
salamin o repleksyon o anupaman ng
katotohanan ang literatura. Ang
literatura ay katotohanan na mismo, bahagi
ng katotohanan at hindi bukod dito.Alam
natin na kahit kailan ay hindi maaring
makaalis sa agos ng buhay o
ng lipunan ang isang lumikha o likha.
Patuloy ang takbo ng kasaysayan at
nadadala sa takbong ito ang lumikha at ang
kanyang likha. Hindi maihihiwalay ang isang
lumikha o ang isang likha
sa kanyang lipunan, sa kanyang bansa, sa
kanyang panahon sa mundo.
Ito ang dahilan kung bakit hindi maaaring
ikumpara ang mga likha sa panahon ng
pananakop ng mga dayuhan sa mga likha sa
panahong kasalukuyan dahil hindi maaaring
lumihis o humiwalay ang akda sa mga
pangyayaring naganap sa lipunan sa mga
panahong isinusulat ang isang
akda.LANDICHO (2001) Ayon sa kanya, ang
dakilang obra ng panitikan ay
kasaysayan na nakasakay sa
literatura.
DEFINISYON AT TUNGKULIN NG
LITERATURA
Iba-iba ang dahilan kung bakit ipinakikilala
ang isang akda. Ang mga layunin
nito‘y naaayon sa bawat panahon na ang
akda ay isinulat. Nang ipakilala ng mga
Kastila ang nobela noong ika-18 siglo, ang
nilalaman ng mga nobela ay pawang
panrelihiyon. Natura l lamang,
sapagkat kaakibat ng kanilang pananakop
ang pagpapalaganap ng Katolisismo.
Layunin nilang pukawin at ikintal sa isip ng
mga Pilipino ang mga dogmang pang-Iglesia
Katolika (Arrogante 1989). Maaari ring ang
pagpapakilalang ito ay upang pukawin a ng
pansin ng babasa sa isang nobelang
nangahas na ilarawan ang ating lipunan sa
isang panahong dumanas
ito ng mga pagbabagong hanggang sa
kasalukuyan ay patuloy pa ring nagaganap
(Bautista 1988).
Pana-panahon ay may lumalabas na mga
akdang pumapaksa sa mga problemang
kinakaharap ng lipunan. Dahil dito, ang
nararapat na maisulat na panitikan ay
yaong sumasagot sa pangangailangan ng
kasalukuyan (Reyes 1988).
MGA LAYUNIN SA PAG-AARAL NG
PANITIKAN
Sa kalagayan ngayon ng ating bansa,
kailangan nating maunawaan at
mapahalagahan ang anyo, nilalaman at
hangarin ng pag-aaral ng panitikang
Pilipino.
Kailangang-kailangan ito sapagkat ito ay
isang magandang paraan ng
pagpapalaganap at
pagbibigay -halaga sa ating kultura. Higit sa
lahat makatutulong ito upang lalong
mapatingkad ang ating
wikang pambansa ang Filipino, sapagkat sa
pamamagitan ng mga akdang
pampanitikang ito, naipapahayag nang
lubusan ang ating pambansang
pag -uugali, paniniwala at mga kakaibang
uri ng karanasang higit na nagpalawak sa
ating angking kakayahan bilang Pilipino.
MGA LAYUNIN SA PAG-AARAL NG
PANITIKAN
Ang pag-aaral ng panitikan ay naglalayong:
1. Maipakilala sa mga mag-aaral ang iba‘t
ibang uri ng panitikan mula
sa panahon bago dumating ang mga Kastila
hanggang sa
kasalukuyan.
2. Mapalalim ang pang-unawa tungkol sa
mga paraan ng
pagbibigay-buhay sa mga saloobin,
pagnanasa at paniniwalang
Pilipino sa pamamagitan ng panitikan bilang
produkto ng
lipunan at kasaysayan.
3. Makatulong sa paglikha ng kritikal na
pananaw sa
pamamagitan ng pagpapakita ng mga
layunin ng panitikan
maging salamin ng buhay, sumang-ayon o
bumalikwas sa
namamayaning kalagayan, at
4. Makabuo ng kamalayan na tumitingin sa
panitikan bilang
mayamang bukal ng mga saloobin at
paniniwala tungkol sa
makatuwirang ugnayan ng tao sa sarili, tao
sa kapwa, tao sa
kanyang pamayanan at tao sa kanyang
lumikha.
URI AT ANYO NG LITERATURA
Ang pahayag na pampanitikan ay may
dalawang anyong panlahat:
tuluyan at patula.
Ang TULUYAN (PROSA) ay maluwag na
pagsasama-sama ng mga
salita sa katutubong anyo ng pangungusap.
Ang PATULA ay pagbubuo ng pahayag sa
pamamagitan ng salitang
binilang sa pantig. May dalawang kayarian
ang tula: may sukat at
tugma o tradisyunal. Ang malayang
taludturan ay ang tinatawag
sa Ingles na free verse. Sapagkat malaya,
hindi nito
isinasaalang-alang ang tiyak na bilang ng
pantig at pagpili ng salitang dapat na
magkakasintunog sa dulo ng taludtod.
Maging tuluyan o patula man, ang apat na
paraan ng pagpapahayag ay ginagamit ayon
sa hinihingi ng hangarin: pagsasalaysay,
paglalarawan, paglalahad at
pangangatwiran (pasulat o pasalita
man).

URI AT ANYO NG LITERATURA
Pangkalahatang Katangian ng Literatura sa
mga Anyong Tuluyan:
1. Maikling Kwento.
Ito‘y isang salaysay na ginagalawan ng isa o
ilang tauhan, may
isang pangyayari at kakintalan.
Hal.
1. Bangkang Papel
2. Tata Selo
3. Ang Kwento ni Mabuti
4. Sandosenang Sapatos
5. Walang Panginoon
2. Dula.
Isa itong anyo ng akdang panliteratura na
binibigyang -buhay sa pamamagitan ng
karaniwang pagtatanghal sa entablado.
Nagsimula ang dula bago pa man dumating
ang mga Kastila mula sa mga anyo ng ritwal,
sayaw at awit. Sa pagdating ng mga
Kastilang mananakop, ang dula na
kinagigiliwan ng ating mga ninuno ay
nadagdagan ng bagong tema at konseptong
panrelihiyon na karaniwang makikita sa
mga pagdiriwang ng kapistahan.
Hal.
1. Senakulo
2. Sarswela
3. Sa Pula Sa Puti
3.Sanaysay.
Pagpapahayag ito ng kurukuro o opinyon ng
may-akda tungkol sa isang suliranin o
pangyayari. Ito‘y isang paglalahad at
may dalawang uri: maanyo o pormal
(nangangailangan ng masusing
pag-aaral at pananaliksik tungkol sa
paksang isusulat) at malaya o impormal.
4.Nobela.
Isang mahabang salaysay na nahahati sa
mga kabanata. Ang
mga pangyayari rito‘y hango sa tunay na
pangyayari sa buhay ng tao,
sumasaklaw ng mahabang panahon at
ginagalawan ng maraming
tauhan.
5. Alamat.
Karaniwang hindi batid kung sino ang
may-akda o sumulat nito.
Ito‘y nagpasalinsalin sa bibig ng ating mga
ninuno upang maihatid sa
mga ta o sa kasalukuyang panahon.
Dahil matagal na itong nangyari at hindi na
uso noon ang pasulat na paraan sa
pagpapalaganap ng literatura, karaniwang
hindi nagkakaroon ng isang tiyak na
pangyayari sa nabuong
salaysay hinggil sa nilalaman ng isang
alamat. Bunga nito, nagkakaroon ng iba‘t
ibang bersyon ang isang alamat.
6. Anekdota.
Ito‘y batay sa mga totoong pangyayari na
ang layunin ay
magbigay ng aral.
7. Pabula.
Tungkol sa mga hayop ang karaniwang
paksa nito. Layon
nitong gisingin ang
interes ng mga bata at makapagbigay-aral
sa mga mambabasa.
8. Parabula.
Ito‘y salaysaying hango sa Bibliya. Layon din
nitong makapagbigay -aral.
9. Balita.
Isang paglalahad sa mga pangyayaring
nagaganap sa lipunan sa araw -araw,
tungkol sa pamahalaan at sa lahat ng isyung
maaaring makaapekto sa indibidwal o sa
nakararaming mga tao sa
isang komunidad o bansa.
10. Talumpati.
Karaniwang ito‘y binibigkas sa harap ng
mga tao. Layunin nitong humikayat,
magpaliwanag at magbigay ng opinyon ukol
sa isang pangyayari o paksa.
11. Talambuhay.
Nahahati ito sa pansarili o pang-iba. Ito‘y
tala ng kasaysayan sa
buhay ng isang tao.