REHIYON I – V

Written Report
 REHIYON I
(ILOCOS REGION)

Ang Rehiyong Ilocos sa Pilipinas, tinatawag ding Rehiyon I, ay

matatagpuan sa hilagang-kanlurang bahagi ng Luzon. Ang Rehiyong
Administratibo ng Cordillera at Lambak ng Cagayan ang hangganan nito sa
silangan, Gitnang Luzon sa timog, at Dagat Timog Tsina sa kanluran.

Ang rehiyon ay unang pinanahanan ng mga Negritos, bago sila itinulak

ng sunud-sunod na mga alon ng mga imigranteng Austronesia na tumagos sa
makitid na baybayin. Ang mga Tingguians sa interior, Ilocanos sa hilaga,
Pangasinans sa timog, at Zambals sa timog-kanluran na karamihan sa mga
lugar ay nanirahan sa rehiyon. Bago ang pamamahala ni Ferdinand Marcos,
ang Pangasinan ay hindi bahagi ng rehiyon.

Dumating ang mga Espanyol noong ika-16 na siglo at nagtatag ng mga

misyon ng mga Kristiyano at institusyon ng gobyerno upang kontrolin ang
katutubong populasyon at i-convert ang mga ito sa Katolisismo. Ang
kasalukuyang Vigan sa lalawigan ng Ilocos Sur ay naging upuan ng diocesan
ng Nueva Segovia. Gayunman, ang mga Ilocanos sa hilagang bahagi ay hindi
gaanong madali, gayunpaman, at nanatiling isang lugar na puno ng malalim
na sama ng loob laban sa Espanya. Ang mga sama ng loob na ito ay lumitaw
sa iba't ibang mga punto sa kasaysayan ng mga lalawigan ng Ilocos bilang
mga insurreksyon, lalo na sa Andres Malong at Palaris ng Pangasinan, Diego
Silang at kanyang asawa na si Gabriela Silang noong 1764, at ang Basi Revolt
noong ika-19 na siglo. Gayunpaman, ito ang mga Pangasinans sa timog na
siyang huling tumayo laban sa mga Kastila. Noong 1901, ang rehiyon ay nasa
ilalim ng pamamahala ng kolonyal na Amerikano, at noong 1941, sa ilalim ng
pananakop ng mga Hapones.

Noong 1945, ang pinagsamang Amerikano at Pilipinong Komonwelt ng

Pilipinas kasama ang gerilyang Ilocano at Pangasinan ay nagpalaya sa Ilocos
Region mula sa mga puwersang Hapon sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Maraming mga modernong pangulo ng Republika ng Pilipinas ang

nagmula sa Rehiyon: Elpidio Quirino, Ferdinand Marcos, at Fidel V. Ramos. Ang
lalawigan ng Pangasinan ay inilipat ni Ferdinand Marcos mula sa Rehiyon III sa
Rehiyon I noong 1973 at pagkatapos ay ipinataw ang isang patakaran sa
paglipat para sa Ilokanos sa Pangasinan, sa katamtaman na pagsira ng mga
katutubong Pangasinense. Kasama rin niya ang Abra, Mountain Province, at
Benguet sa rehiyon ng Ilocos sa isang hangad na palawakin ang impluwensya
ng Ilokano sa gitna ng mga etnikong mamamayan ng Cordilleras.

Nang maitaguyod ang Rehiyong Administratibong Cordillera sa ilalim ng

Corazon Aquino, ang mga katutubong lalawigan ng Abra, Mountain Province,
at Benguet ay inilipat sa bagong nabuo na rehiyon.

Mga lungsod

Lungsod ng Batac, Ilocos Norte Lungsod ng Laoag, llocos

Norte

Lungsod ng Candon, llocos Sur Lungsod ng Vigan, llocos Sur

Lungsod ng San Fernando, La Union t Lungsod ng Alaminos, Pangasinan

Lungsod ng Dagupan, Pangasinan Lungsod ng San Carlos, Pangasinan

Lungsod ng Urdaneta, Pangasinan

Industriya

>paggawa ng tabako >paghahabi

>paggawa ng kasangkapan sa bahay, >seramiko at

kasangkapang gawa
sa bakal

Mga produkto

Agrikultura

-palay, mais, bawang, halamang ugat, tabako at iba pang prutas at

gulay

Palaisdaan

- Isda

Alagang hayop

-baboy, kambing at baka

Paggawa ng pagkain

- asin, bagoong, basi, suka, karne, chicharon at bukayo

PANGASINAN

Ang Pangasinan ay kabilang sa mga nauna na pampulitika at pang-

administratibong yunit sa Pilipinas. Ito ay opisyal na nasakop at kolonisado ni D.
Martin de Goiti noong 1571. Noong Abril 5, 1572, ang Pangasinan ay ginawang
enkomya ng korona ng kastila ng Espanya upang makatanggap ng tagubilin sa
Simbahang Katoliko, na nangangahulugan na ang Pangasinan ay naayos sa
ilalim ng isang pamunuan at mayroon pagkakakilanlan sa harap ng korte ng
hari ng Espanya. Walong taon na ang lumipas, noong 1580, ang Pangasinan ay
naayos sa isang yunit pampulitika sa ilalim ng alkalde alkalde na sa oras na iyon
ay may awtoridad bilang pinuno ng lalawigan o pamahalaang panlalawigan
na may hudisyal na pagpapaandar na nagpapahiwatig na ang Pangasinan ay
naging isang lalawigan. Upang gunitain ang araw nang ang Pangasinan ay
naging encomienda at sa taon na ito ay naging isang lalawigan,
ipinagdiriwang ng Pangasinan ang Abril 5, 1580 bilang opisyal na founding day
ng Lalawigan ng Pangasinan. Sa oras na iyon, ang nasasakupang hurisdiksyon
nito ay kinabibilangan ng Lalawigan ng Zambales at mga bahagi ng La Union
at Tarlac. Sa kalagitnaan ng ika-19 na siglo gayunpaman, ang mga hilagang
bayan ng Agoo hanggang Bacnotan ay nahiwalay sa lalawigan at naging
mga bahagi ng La Union. Ang teritoryo ng probinsya ay lalo pang nabawasan
noong 1875 kasama ang pagsasama ng Paniqui at iba pang mga bayan sa
timog nito hanggang sa Tarlac.

Ang Pangasinan, nagmula sa pangalan nito na salitang "panag asinan",

na nangangahulugang "kung saan ginawa ang asin", dahil sa mga
mayayaman at pinong asin ng kama na siyang naunang mapagkukunan ng
kabuhayan ng mga bayan ng baybayin ng lalawigan

ALAMAT

Isang uri ng pantikan na nagkukuwento o tumatalakay sa pinagmulan ng

mga bagay, lugar o pangyayari.

ALAMAT NG BAYAMBANG

Kapapadpad pa lamang ng mga Kastila sa ating bayan. Wala pang

ngalan ang iba't-ibang lupain na nasasakop ng Pilipinas.

Sa isang maliit na bayan, kakaunti pa lamang ang naninirahan. Sa lugar

na ito na lubhang napakarami ng punongkahoy. Karamihan sa mga ito ay ang
puno na nagngangalang "alibangbang."

Sa bayang ito lumaki at nagkaisip si Elias. Si Elias ay maagang naulila.

Natuklaw ng ahas ang kanyang ama at ang ina naman ay namatay sa
pagluluwal sa kanya. Dahil ulila ay natuto si Elias na mamuhay ng nag-iisa.
Pangangahoy ang kanyang ikinabubuhay. Maghapon siyang mangangahoy
at kinabukasan ay iluluwas niya sa bayan ang kanyang mga nakahoy upang
doon ipagbili. Sa ganitong paraan nabuhay si Elias.

Noon ay panahon ng Kastila, karamihan sa mga kababayan ni Ehas ay

hindi gaanong naglalalabas ng bahay. Sa kadahilanang natatakot sila na
makita ng mga dayuhan. Tanging ang batang si Elias lamang ang araw-araw
umaalis ng bahay.

Isang araw sa kanyang pamamahinga sa lilim ng punong alibangbang

ay may mga Kastilang dumaraan. Katanghalian noon kaya't ang mga dayuhan
ay sumilong din sa lilim. Nasiy ahan naman ang mga ito sa pamamahinga sa
ilalim ng puno. Dahilan kung kaya't tinanong nila ang pangalan ng puno.
"Alibangbang," ang sagot ni Elias.

Sa kadahilanang hindi gaanong sanay ng salitang Tagalog ang mga

Kastila ay hindi nila masabi ang alibangbang, sa halip ay "Bayambang". Simula
noon ang maliit na bayan ay tinawag na nayon ng Bayambang.

AWITING BAYAN

Awit ng mga Pilipinong ninuno at hanggang ngayon ay kinakanta o

inaawit pa rin. Isang awit na naging ‘popular’ sa bayan.

Iba’t ibang uri:

1. Kundiman

2. Kumintang o Tikam

3. Talindaw

4. Diona

5. Oyayi o Hele

OYAYI

Ito ay isang kapirasong kanta o musika na karaniwang kinakanta

para sa mga bata.

Halimbawa:

Anak ko
 (https://youtu.be/bTOdYr4eLIM)

Asumpal la lamet so liwaway agew

Tan natan labi la siak lay mampapaga

Ta agko anta so nagagawad sika

Anggapo ka ed pudir ko,

Mampukal so pagew ko

No kumon et wadia ka ak-akuwalen taka

No kumon et wadia ka isayaw-sayaw taka

Anak ko…

Neng-nengnengen ko so imis mod litratom

Labay takan lakapen tan angoban so lupam

Anggapo so nagawaan ta arawi so kulaan

Andibali ta asinger la kumon nakaiba kala

No kumon et wadia ka ak-akuwalen taka

No kumon et wadia ka isayaw-sayaw taka

Anak ko…

No kumon et wadia ka isayaw-sayaw taka

No kumon et wadia ka ak-akuwalen taka

No kumon et wadia ka isayaw-sayaw taka

Anak ko…

Asumpal la lamet so liwaway agew

BUGTONG
 Pangungusap o tanong na kadalasang nilalaro ng mga batang
pinoy at ng mga nakatatanda. Ito ay may nakatagong kahulugan na
nilulutas bilang palaisipan.

Pangasinense Filipino
Bugtong: Bugtong:
Pukel tan katat untitikyab Buto’t balat lumilipad
Sagot: Sagot:
Bagabaga/Sapisapi Saranggola

Bugtong: Bugtong:
Inmamot si Pedro akapaway so Nagtago si Pedro nakalabas
ulo to ang ulo
Sagot: Sagot:
Pasak Pako

Bugtong: Bugtong:
No kapigan no pinatey sikato ni Kung kailan mo pinatay saka pa
dinmukey so bilay humaba ang buhay
Sagot: Sagot:
Esperma/Kandila Kandila
Bugtong: Bugtong:
Wala’y kaarok kaiba’k anggan Ako ay may kaibigan kasama ko
iner kahit saan
Sagot: Sagot:
Anino Anino
Bugtong: Bugtong:
Dwara’n andeket ta bato arawi Dalawang batong itim malayo
so nasasabi to ang nararating
Sagot: Sagot:
Mga mata Mga Mata
 SALAWIKAIN

Ang salawikain ay maikling pangungusap na lubhang makahulugan at

naglalayong magbigay patnubay sa ating araw araw na pamumuhay.
Naglalaman ito ng mga karunungan.

Pangasinense Filipino

Wala ed too so panaggawa Nasa tao ang gawa, Nasa Diyos ang
Wala ed dyos so panangasi awa

No Melag so ules Pag makitid ang kumot, magtiis kang

Aral mo so unbikotkot Mamaluktot

Say toon mareen no mannunut Ang taong tahimik pag nag isip ay
aralem, malalim, ang taong mabunganga
Say toon maingal anggapoy walang kuwenta ang salita
gonggona na salita

BULONG

Mga pagbigkas para sa mamangki o espirito ng kagubatan. Ginagamit

sa paghingi ng paumanhin o pansintabi sa mga laman lupa, maligno at espiritu.

Halimbawa:

Baribari, tagtagari amang no agpasiduari datay kadua dita suli!

Baribari, wag maingay baka magalit ang nag bantay kaibigang sa sulok na
tunay!
 ILOCOS

Produkto at Industriya

Agriculture

• Fishery

• Live stock

• Cottage industry

• Manufacturing and food processing

Sikat na Lugar

• Windmill

• Vigan tourist destination

• Sinking Bell

Sikat na kwentong panitikan

• Biag ni Lam Angj

Mga SalawikanIn ng Ilokos

• Sa maganat, macalmo’y bayag

• Ag mambbungay pantol ng bayaoas

• Sa matila matakew
 References:

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ilocos_Region#History

https://discoverpangasinan.weebly.com/history-of-pangasinan.html

https://www.scribd.com/doc/13968363/Alamat-ng-Bayambang-Pangasinan

https://youtu.be/bTOdYr4eLIM

http://Discoverpangasinan.com

http://Slideshare.net

http://Ovelynflores.weebly.com

http://Scribd.com

http://Wikiwand.com
 REHIYON II

Ang salitang Ifugao ay sinasabing hinango mula sa salitang Ipugo na

nangangahulugan “galing sa bundok”. Ngunit, sinabi din na ito ay tumutukoy sa
aning bigas na ibinigay sa kanila ng kanilang diyos na si Matulungan.

Matatagpuan ang mga Ifugao sa mga bundok ng Coldillera sa may hilagang

Luzon.

Sila rin ang gumawa ng Rice Terraces.

Ang Ifugao ay sumasamba sa kapaligiran at sa madaming mga diyos.

Madaming ritwal at sakripisyo ang sinusunod ng mga Ifugao upang mapasaya
ang kanilang mga diyos dahil naniniwala sila na ito ay makakadala ng
magandang pangyayare sa kanilang tribo.

Ang halimbawa ng mga ritwal na ito ay ang pag-alay ng alak at ang pagpatay
ng mga hayop para sa mga diyos. Lalo na kapag mayroong maysakit sa
kaniala. Madami pang ritwal ang kasama nito, upang mapawi lamang ang
sakit ng tao.

Ang Ifugao ay walang literaturang historikal na makikitang nakasulat. Ang mga

epiko at kwento nito ay ipinapasa-pasa lamang sa anyong pagsalita.

Ang Ifugao ay isang walang baybayin na lalawigan ng Pilipinas sa Cordillera

Administrative Region sa Luzon. Lagawe ang kapital nito at napapaligiran ang
Benguet sa kanluran, Mountain Province sa hilaga, Isabela sa silangan, at
Nueva Vizcaya sa timog.

Pinangalan ito sa Ilog Ifugao.

Sa lalawigang ito, pangunahing atraksiyon sa mga turista ang Hagdan-

Hagdang Palayan ng Banawe.

Nabuo ang mga hagdan-hagdang palayan na ito sa mga bundok na walang

tulong ng makina na nagbigay ng mga hagdan para sa mga katutubo upang
makapatanim ng palay. Noong 1995, ipinahayag ng UNESCO ang lugar nito
bilang Pamanang Lugar sa Mundo (World Heritage Site).

PAMUMUHAY NG MGA IFUGAO

Sa gitnang bahagi ng hilagang Luzon ang tirahan ng mga Ifugao. Galing sa

salitang ipugo na ang ibig sabihin ay "mula sa mga burol" ang salitang
Ifugao.Ang tipikal na pamayanan ng mga Ifugao ay ang tumpok ng mga
kwadradong kubo na natutukuran ng poste. Tulad ng ibanglipunan, mayroon
ding mga ari-arian ang mga Ifugao. Ang mga mayaman at mga may titulo ang
nag-aari ng maraming hinagdang palayan. Tuwing may pagdiriwang ang
mayayaman tulad ng kasal o libing, masagana ang handaan.Sila ang gumawa
ng Rice Terraces na walang gamit na makina, ginawa ito sa pamamagitan ng
kanilang mga kamay. Ang mga Igorot ay isang grupong etniko sa Pilipinas.
Matatagpuan sila saCordillera, sa isla ng Luzon, sa hilaga ng bansa. Mayroong
anim na lalawigan sa Cordillera Administrative Region (CAR): ang Abra,
Apayao, Benguet, Ifugao, Kalinga, at Mountain Province. Nag-iisang lungsod sa
CAR ang lungsod ng Baguio. May anim na etnolinggwistikong grupo sa parte
ng mga pook na tinitirhanng mga Igorot: ang Bontoc, Ibaloi, Ifugao, Isneg (o
Apayao), Kalinga, at Kankanaey. Ang mga Igorot ay kilala sa kanilang pagiging
masipag, matatag, at tapat sa kanilang pinagmulan. Mga ugaling hindi basta
basta hinahayaang makuha ng iba ang kanilang mga namana o nakuhang
mga kayamanan. Mahalaga sa kanila ang lupa, sapagkat ito ang
pangunahing ikinabubuhaynila. Ang isang patunay nito ang Hagdan-hagdang
Palayan ng Banawe na matatagpuan sa isang tribu sa Ifugao.Ang
MgaIfugaoay mga pangkat minoryaang mga hanap buhay nila ay Pagsasaka
at Pangingisda. Sila ang mga gumawasa Banaue Rice Terraces.Lalawigan.
Kabundukan ng Ifugao at Benguet.
 AWITING BAYAN

BAG-BAG-TO

Additional words in English: Balsaki.

Additional music: Hubert Dapliyan

Bagbagto, bagbagto-lambik,

Tulambik, tulambawikan,

Bawikan, bawikalanay,

Kalanay, kalanapunay,

Napunay, napunayagta,

Nayagta, nayagtagumba,

Tagumba, tagumbaya-aw,

Baya-aw, baya-atinbao,

I will sing aloud, Glory to God!

To God l am made, made to live with Him.

When with Him,l am alive!

I am alive, full of Blessings.

l am blessed, out of my disobedience.

My Disobedience, that made me sinned.

O' my Sins, put me into sorrows.

My Sorrows, led eternal death.

Antinbao, Atin-bayanggaw,
 Bayanggaw, bayang-gawistan,

Gawistan, gawistanabog,

Tanabog, tanabuga-ay,

Buga-ay, bugayesikan,

Yesikan, yesikamad-eng,

Kamad-eng, kamad-eyeng-as,

Eyeng-as, Eyeng-asaas...

Eternal Death? or l repent?

I Repent, for Hope and Love,

Hope and Love, unto Him l praise!

Praise Him, Glory to God!

Glory to God!, l am glad, and thankful.

Thankful to God, His Holiness.

His Holiness, brought Eternal Life.

Eternal Life, praise Him forever!

 REHIYON III
(PAMPANGA)

Matatagpuan sa Gitnang Luzon.

Hango sa salitang "Pampang" na ang ibig sabihin ay dalampasigan o tabing

ilog.

1571 Itinatag na maging kauna-unahang lalawigang Kastila sa Pilipinas.

Ang Pampanga ang naging probinsya ng mga Espanyol.

1762-1764 nagsilbing kabisera ng buong kapuluan sa loob ng 2 taon nang

sinakop ng Ingles ang Maynila.

"La Pampanga" ang ipinangalan ng mga Kastila sa mga katutubong kanilang

natuklasang naninirahan sa dalampasigan

1860- Napahiwalay at napasaailalim sa Comandancia Militar de Tarlac ang

Bamban, Capas, Conception, Victoria, Mabalacat, Magalang, Porac, at Florida
Blanca.

1871- 4 na lugar ang naibalik sa Pampanga, at ang 5 naman ay naging

munisipalidad ng probinsyang Tarlac.

Disyembre 8, 1941- binomba ng mga Hapon ang Clark Air base, doon
nagsimulang nasakop ang Pampanga.

1942-1944- Lumaban ang Kapampangan sa pamamagitan ng Hukbalahap at

Gerilyang Kapampangan, at sa tulong nito napaalis ang mga hapon.
 MGA LUNGSOD

San Fernando

San San Luis Porac Mexico Florida Apalit

Fernando Blanca

Sta. Ana Sta. Rita Mabalacat Magalang Candaba Angeles

Sto. Tomas Sasmuan Macabebe Lubao Bacolor San Isidro

San Simon Masantol Minalin Guagua Arayat

Ilan sa mga Sikat na Pook o Pasyalan

St. James the Apostle Church, Betis, Guagua, Pampanga

Mt. Arayat National Park

Clark

Paskuhan Village
 Panitikan ng Kapampangan

Bugtoñgan
Kasebian/Salawikain
Awiting Bayan

Bugtong

Kilala rin sa tawag na Bugtoñgan.Karaniwang binibigkas sa mga lamayan at

kasal.. Metung a butil a pale, Sakup ne ing mabilug a bale.

-'Sang Butil ng bigas, - Sakop buong bahay.

Kasabihan

Kasebian o Casebian ay binibigkas sa mga pampublikong salo-salo tulad ng

lamay at kasal. Ito ang katumbas ng mga salawikain ng mga Tagalog.

Hal. Ing asung balabaluktut, Butul man e akapulut

-Ing dutung makilala ya karing kayang bunga

Awiting Bayan

Ayon kay Alejandro Q. Perez ang awiting bayan ay maaaring hatiin sa

maraming uri.

Basulto Karaniwang inaawit ng mga pastol sa bukid. Maari rin itong awitin
habang isinasayaw. Ito ay pataludtod. Nang lumaon, naging isa na rin itong
kompetisyon tuwing pista na sinasabayan ng musika at pagsayaw.

Hal. "O Caca, O Caca" (O Brother, O Brother)

"Karin Pu Kekami"

Pamuri Mula sa salitang "buri" na ang ibig sabihin ay gusto. Ito ay isang awit ng
pag-ibig o "love song"

Hal. "Aruy! Katimyas na Nitang Dalaga" (Ay! Kaakit-akit ang Naturang Dalaga

* Atsing Neneng

Pang-obra Ito ay isang awit sa pagtatrabaho.

Hal. "Bye Ning Kasamak" (Ang Buhay ng Magsasaka)

"Deting Tatanam Pale" (tong mga Taong Nagtatanim ng palay)

Paninta PANINTA Mula sa salitang "sinta" na ang ibig sabihin ay minamahal o

pag-ibig. Kung ang pamuri ay para sa isang taong minamahal sa romantikong
paraan, ang paninta naman ay para sa pamilya at kaibigan.

Hal. Pa Kelingwan" (Hindi Ako Nakalimot)

"Ing Dalumdum ning Bengi" (Ang Kadiliman ng Gabi)

Atin Cu pung Singsing(Mayroon akong Singsing)

Karagatan Ito ay isang patulang larong ginagawa tuwing may lamay. Ito ay
ginagawa sa pamamagitan ng pagtatanong at pagsasagot gamit ang tula.

Diparan DIPARAN Ito ay tulad ng sawikain ngunit inaawit.

Bulaklakan Isa ring paligsahan gamit ang pagtula kung saan may dalawang
grupo - isa ng mga lalaki at isa rin na mga babae.

Reference

https://www.slideshare.net/mobile/ann_28/hekasi-report-ninay

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Pampanga

https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Angeles

https://fili7.weebly.com/kasaysayan-ng-pampanga.html

https://www.slideshare.net/mobile/NormanBarnuevoJrIII1/pampanga-79434701

https://fili7.weebly.com/pook-pasyalan-sa-pampanga.html
 REHIYON IV
(Region IV A)

Ang rehiyon na ito ay nasa Timog-kanlurang Luzon,timog at kanlurang bahagi

ng Metro Manila, at pumapangalawa sa pinaka-mataong rehiyon.

Ang CALABARZON at MIMAROPA kasama ang lalawigan na Aurora ay dating

magkasama bilang Timog Katagalugan hanggang ito ay paghiwalayin sa bisa
ng Executive Order No.103, noong ika-17 ng Mayo 2002.Mayaman sa mga likas
na yaman ang rehiyong ito. Tagalog ang wika ng mga mamamayan dito
bagamat may iba't ibang baryasyon at mataas din ang bilang ng populasyon.

Ang Rehiyon IV-A

Ang Rehiyon IV-A, na higit na kilala sa taguring CALABARZON, ay binubuo ng

limang lalawigan. Kabilang dito ang Cavite, Laguna, Batangas, Rizal, at Quezon.

Cavite

Ang Kabite ang pinakamaliit na lalawigan sa rehiyon ng CALABARZON. Ang

kabite ay isa sa mga lalawigan mabilis ang pag-angat ng ekonomiya sa
Pilipinas dahil sa kalapitan nito sa Metro Manila.Ang Kabite o Cavite ay isang
lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa katimugang baybayin ng Look ng
Maynila sa rehiyon ng CALABARZON ng Luzon, 30 kilometro sa timog ng Maynila.
Imus at Trece Martires ang kabisera nito at ang nanatiling sentro ng
pamahalaang panlalawigan kung saan matatagpuan ang kapitolyo.
Pinalilubutan ang Kabite ng mga lalawigan ng Laguna sa silangan at Batangas
sa timog. Sa kanluran matatagpuan ang Dagat Timog Tsina.

Mga Kilalang manunulat:

Buenaventura S. Medina, Jr. (25 na libro; kritisimo

-Saan patungo ang langay-langayan
Kapangyarihan ng punong kahoy

Teo S. Baylen
Takip Silim at Lumalambat
Kaninong anak ito
Pascual Poblete
Amor Patria
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

Laguna

Nagmula sa kastilang salita na lago, na nangangahulugang lawa.

Kapanganakan ni Jose Rizal. Halos pinapaligiran ng Laguna ang Laguna de Bay,
ang pinakamalaking lawa sa bansa. Ang lalawigan ito ay bantog sa mga resort.
Napapalibutan ng mga bundok Makiling,Nagcarlan,Cristobal at Siera Madre.
Ang hanapbuhay dito ay pagsasaka at paglililok.

Mga kilalang manunulat:

Sevierino Reyes (Lola Basyang)

-Walang Sugat (obra maestro)

-Ang Kalupi

Dr. Jose Rizal (pepe)

El filibusterismo, Noli Me Tangere

Batangas

Ang salitang Batangueno ay tumutukoy sa mga taong nakatira sa may lawa ng

taal na ang ikinabubuhay ay pangingisda gamit ang mga balsa. Isa sa mga
pinakamagandang destinasyon para magbakasyon dahil sa mga resort at
diving spots na makikita rito.

Kilalang Manunulat: Teodoro A. Aguincillo (teddy o Ago)

Ang Kasaysayan ng Pilipinas
"The History of the Filipino People"

Rizal

Ang Rizal ay isang lalawigan sa gitnang bahagi ng isla ng Luzon sa Pilipinas.

Pinapaligiran ito ng Kalakhang Maynila sa kanluran, sa hilaga ang Bulacan, sa
silangan ang lalawigan ng Quezon, at Laguna sa timog. Pinangalan ang
lalawigan na ito sa pambansang bayani ng Pilipinas na si Gat. Jose Rizal.Nasa
silangan ng Kalakhang Maynila ang lalawigan ng Rizal. Matatagpuan ito 20
kilometro silangan ng Lungsod ng Maynila. Pangkahalatang mabundok ang
lupain ng lalawigan, at karamihan ng mga bayan sa katimugang bahagi ay
naghahanggan sa Lawa ng Laguna.

Quezon

Ang Quezon, dating Tayabas ay isang lalawigan sa Pilipinas sa rehiyon ng

Calabarzon sa pulo ng Luzon. Ipinangalanan ang lalawigan kay Manuel L.
Quezon ang ikalawang Pangulo ng Pilipinas na nagmula sa bayan ng Baler na
noo'y sakop pa ng lalawigan. Ang kabisera nito ay ang lungsod ng Lucena.Ang
Quezon ang nangungunang tagagawa ng bansa ng mga produkto ng niyog
tulad ng langis ng niyog at kopra. Maraming mga planta ng niyog ang
matatagpuan sa malaking bahagi ng lalawigan. Iba pang mga pangunahing
pananim ay palay, mais, saging, at kape. Isa ring pangunahing bahagi ng
ekonomiya ng Quezon ang pangingisda.

Manunulat: Claro M. Recto -Noong Bata pa Ako

REHIYON IV B

Ang MIMAROPA ay isang rehiyon sa Pilipinas na binubuo ng mga sumusunod na

mga lalawigan: Mindoro(Occidental Mindoro at Oriental Mindoro), Marinduque,
Romblon at Palawan. Ang mga lalawigang ito ay mga lalawigan ng Rehiyon IV-
B na mga isla sa karagatan ng Kanluran Pilipinas. Dalawa lamang ang lungsod
sa buong rehiyon na ito: ang Lungsod ng Calapan na matatagpuan sa Oriental
Mindoro at ang Puerto Princesa City sa Palawan.

Ang MIMAROPA ay madalas makaranas ng bagyo. Sagana rin ito sa mga likas
na yaman. Tulad ng Kakahuyan, Kabundukan, Karagatan. Sa mga likas na
yamang ito rin kumukuha ng kabuhayan ang mga naninirahan sa rehiyong ito.

Ang MIMAROPA ay binubuo ng mga sumusunod:

Occidental Mindoro

Ang pangunahing hanap buhay ng mga naninirahan dito ay Pagtatanim,

Pagmamarmol, Pangingisda. Ang kanilang wikang sinasalita ay Tagalog,
Ilokano, Mangyan, at Cebuano.

Oriental Mindoro

Ang pangunahing hanap buhay ng mga naninirahan dito ay Pagmamarmol,

Paggawa ng mga kasangkapan sa bahay, at paghahayupan. Ang kanilang
wikang sinasalita ay Tagalog, Ilokano, at Cebuano.

Marinduque

Ang pangunahing hanap buhay ng mga naninirahan dito ay Pangingisda,

Pagtatanim. Ang kanila namang pangunahing produkto ay Bigas, Mais at
Asukal. Ang kanilang wikang sinasalita ay Tagalog, English at Marinduqueno.

Romblon

Ang pangunahing hanap buhay ng mga naninirahan dito ay Pagmamarmol,

Pangingusda, Pagtatanim. Ang kanila namang pangunahing produkto ay
Marmol, at Niyog. Ang kanilang wikang sinasalita ay Tagalog, Bisaya at
Romblomanon.

Palawan

Ang pangunahing hanap buhay ng mga naninirahan dito ay Pangingisda,

Pangangaso. Pagsasaka at Pakikipagkalakalan. Ang kanilang wikang sinasalita
ay Tagalog, Cuyunan, Hiligaynon at Palawanon.

Panitikang Katagalugan (Rehiyon IV)

Itinala ni Epifanio De Los Santos Cristobal ang sumusunod na awiting-

bayan:

 Kumintang - ito ay isang uri ng awiting bayan na tumatalakay sa

pakikidigma.
Halimbawa:
'Ang Mutya ng Pasig' ni Diogracias Del Rosario at nilapatan naman ng
musika ni Nicanor Abelardo
Ito ay tumutukoy sa babaeng pinagkaitan ng tunay na pag-ibig o
bayang tinanggalan ng kalayaan. Ang naturang awitin ay naging
inspirasyon naman ng pelikulang may gayunding pamagat. Nauwi sa
kasawian ang kapalaran ng karakter na si Chedeng, ang mutya ( reyna
ng pista) sa kanilang bayan. Bagaman sa pelikula ay nalunod sa Ilog
Pasig si Chedeng dahil sa kalupitan ng kaniyang asawa, nananatiling
buhay ang kaniyang kaluluwa. Siya'y nag multo upang iparinig ang
hinagpis sa kaniyang malulungkot na awitin na mahihiwatigan sa
sumusunod na saknong:
" Ang lakas ko ay nalipat,
Sa puso't dibdib ng lahat;
Kung nais ninyong ako'y mabuhay,
Pag-ibig ko'y inyong ibigay."

 Kundiman - ito ay isang awitin na nagsasad ng maalab na

pagmamahal sa isang iniibig. Ito ay nagmula sa mga salitang kung
hindi man na pinaiksi na ang ibig sabihin ay "kung hindi lang sa."
 Ang unang kundiman ay tungkol sa pag-ibig sa Inang Bansa na
ginamit nila sa pagsasaad ng kanilang nasyonalismo na
ipinagbabawal ng mga Kastila. Kaya ang kundiman na Jocelynang
Baliwag ay hindi pag-ibig sa isang babaeng taga Baliwag kung hindi
ito ay kundiman para sa rebolusyon. Ginamit lamang nila ang
dalagang nagngangalang Josefa Tiongson Lara upang itago ang
tunay na mensahe ng kanta.
 Ang panahon ng kundiman ay sa kapanahunan ng 1800 at 1930 kung
saan ang kundiman ay nagkaroon nang pagbabagong anyo sa
pamamagitan ng pagsama ng mga himig na ginagamit sa sayaw
katulad ng waltz at fandanggo.
Halimbawa:
- "Nasaan ka Irog?" ni Nicanor Abelardo
Ito ay tungkol sa lalaking umiibig na nasawi at nagsusumamong
mapansin at masuklian ang kanyang pagmamahal.
- "Pakiusap" ni Francisco Santiago
 Ito ay tungkol sa binatang nagpapaalam sa kaniyang kasintahan at
nakikiusap na mabigyan siya ng pagkakataong maipaabot ang
kanyang pagmamahal.

Bugtong

Ito namang pinsan ko saka lang kikilos kung pinapalo

"PAKO"
Matanda na ang nuno, hindi pa naliligo
"PUSA"
 Bulong - tulang ginagamit sa panggamot o pang-iingkanto.
halimbawa:
Huwag magagalit, kaibigan, Tabi po, tabi po
Aming pinuputol lamang Huwag pong
manununo
Ang sa ami'y napag-utusan.
 Alamat

" Ang alamat ng ating Kulay"

Noong pagsilang ng mundo, dadalawa pa lamang ang kulay na

matatanaw : itim at puti. Malungkot at walang buhay ang mundo. Ang
kaharian ng Xesmo ay unti-unting gumuguho na naging dahilan ng
kanilang uhaw sa kaligayahan. Pinamumunuan ito nina Haring Sasab at
Reyna Agoid.
Nakadepende lamang sila sa sikat ng araw para magkaroon ng
kaganahan na kumilos ang mga mamamayan. Ngunit isang araw, may
isang kakaibang nilalang ang sumalakay sa kanilang kaharian. Itim ang
kulay ng buong katawan nito ngunit ang mga mata ay puni ng mga
kulay na ngayon lang nakita.
Dahil sa mga pangyayaring ito ay natakot nang buong mamamayan
ng kaharian at naghanap ng manananggol ang hari upang labanan
ang halimaw na sumalakay sakanila. "Ako! ako ang lalaban sa halimaw
na iyon" sigaw ng isang lalaking naglakas loob. Ang lalaking ito ay si Laiku
siya ay isang anak ng mapagkumbabang magsasaka na galing sa Timog
subalit siya ay kilala sa pagiging matapang at bihasa sa pakikipaglaban.
Nagsimula sa paglalakbay si Laiku patungo sa lungga ng
malademonyong ibon. Dumaan sa madidilim na kagubatan at umakyat
sa matitirik na bundok, sa gitna ng uhaw at pagod ay nakaidilip siya sa
ilalim ng puno at nagising ng may mga tawa siyang naririnig. Ito ay ang
tatlong diwata na nakatira sa gubat, sinaad niya dito ang kanyang
pakay at humingi ng payo sa mga ito. Hindi naman siya nabigo at kilala
ng mga diwata kung ano ang kanyang sadya sa paglalakbay. Ito ang
dati nilang kasahan na diwatang pinarusahan at naging isang halimaw
na ibon. Pinayohan siya ng mga diwata na mag ingat sapagkat ito ay
mabangis at binigyan siya ng isang bulaklak na magiging proteksyon niya
sa pagpunta sa halimaw.
Nagpatuloy sa paglalakbay si Laiku hanggang sa kanyang marating
ang pugad ng halimaw na ibong si It-it. Nilapitan niya ito ng dahan-
dahan at ng makalapit na siya ay isasaksak niya sana ang tungkod na
galing pa sa isang ermintanyo. Ngunit biglang nagising ito at lumipad
paalis ng kweba, biglang tumahimik ang paligid at dumilim ang
kalangitan ng hindi niya namalayang sa pagbalik nito ay lumipad
sakanya at bigla siyang nakalmot sa braso. Biglang nawala ulit si It-it sa
mga ulap dahil dito mas naging mapagmatyag si Laiku hanggang sa
nasaksak niya ito at hindi na nakaiwas pa sakanya. Biglang bumagsak
ang malademonyong ibon at biglang nagsilabasan ang iba't ibang kulay
na hindi niya pa nakita sa buong buhay niya.
Nabigyan siya ng kulay at nakita niyang bumaba ang mga ito sa
lupa at tumingin siya sa baba at doon ay nabighani siya sa pangyayaring
nasaksihan biya. Lahat ng puno, tubig, halaman, kalupaan at pati na rin
ang mga hayop ay nagkakulay. Naapektuhan din ang mga tao sa
kanilang kaharian. Lumabas ang Hari at Reyna sakanilang palasyo at
nasaksihan ang pagkakaroon ng mga kulay ng kanilang mamamayan at
kaharian. Nasaksihan din nila ang pagkakaroon nila ng kulay. Naging
masaya sila pati ang mamamayan at naniniwalang nangyari ito dahil
natalo ni Laiku si It-it.

"Si Malakas at si Maganda"

Bago nagsimula ang panahon, ang tahanan ng Diyos ay di-masukat

na kalawakan.

Naging malungkutin ang Diyos sapagkat wala Siyang makita at

marinig.
 Ang araw ay sumisikat, maliwanag na parang ginto at ang langit ay
napapalamutian ng mapuputing ulap. Sa malayo ay nakasilip ang
buwang kabilugan samantalang kukuti-kutitap ang libong mga bituin.

Iniangat ng Diyos ang Kanyang kamay at ito'y itinurong pababa. Sa

isang iglap ay nalalang ang mundo. Ang mga lunting kakahuyan ay
sumibol, pati mga damo. Namukadkad at humahalimuyak ang mga
bulaklak.

Ang mga dagat ay umalon at ang mga ilog ay umagos. Nagliparan

ang mga ibon sa himpapawid at nag-awitan.

Nayari ng Diyos ang sanlibutan. Ito ay isang ginintuan at

mahiwagang paraiso.

Isang araw ang hari ng mga ibon ay lumipad at ginalugad ang

papawirin. Pagkatapos ikinampay ang matipunong mga pakpak at
paimbulog na pababa sa kakahuyan.

Mula sa malayo kanyang natanaw ang mataas na kawayang

yumuyukod sa mahinhing paspas ng hangin.

Kanyang binilisan ang paglipad pababa. Siya'y dumapo sa naturang

kawayan upang magpahinga.
Nadama niya ang maririing katok na nagmumula sa loob ng
kawayan. May tinig siyang narinig!

"Palayain mo ako, oh, makapangyarihang hari ng mga ibon!" ang

hinaing. "Tuktukin ng iyong tuka ang kawayang kinapapalooban ko. Hindi
ako makahinga. Para itong karsel!"

"Baka ito'y patibong!" ang isip ng ibon. Kinamaya-maya'y may

butiking gumapang na paitaas sa kawayan. Ang ibon palibhasa'y gutom,
ito'y tinuka ngunit hindi nahuli.

Buong lakas na tinuktok uli ng ibon ang kawayan.

Nabiyak ang kawayan. Isang makisig na lalaki ang lumabas.

 "Salamat sa iyo,dakilang hari ng mga ibon! Ako'y si Malakas. Tuktukin
mong muli ang kawayan. Iyong palabasin ang aking kasama!"

Tinuktok ng hari ng mga ibon ang isa pang kawayan.

Isang mahinhin at magandang babae ang lumabas. "Ito'y si

Maganda, ang aking asawa. Pinalaya mo kami, dakilang ibon. Ikaw ay
magiging kasama namin habang buhay!"

"Hindi maaari. Maraming salamat," sagot ng ibon. "Akoay ibon at ang

tahanan ko ay malawak na papawirin. Ako'y naglalayag sa hangin. Ang
aking bagwis ay sinadya sa paglipad. Subalit umasa kayong lagi ko
kayong aawitan. Pag ako'y wala na, ang maliliit kong supling ang aawit
sa inyo. Aawitin din nila ang mga awit na inawit ko!"

"Hali kayo! Sumakay kayo sa aking bagwis. Kayo'y dadalhin ko at

ipakikita sa inyo ang Lupang Hinirang. Doon kayo maninirahan!"

Sina Malakas at Maganda ay dinala sa mga pulong luntian at

kumikinang sa sikat ng araw. Ang mga ito'y tulad ng tinuhog na kuwintas
na isang mahalagang hiyas!

Dito sa mga pulong ito, Perlas ng Dagat Silangan, nagsimulang

namuhay ang mag-asawang Malakas at Maganda-ama't inang
pinagmulan ng lahing kayumanggi

Source: https://m.pinoyedition.com/mga-alamat/si-malakas-at-si-
maganda/
 REHIYON V
(Bikol Region)

Mga lalawigan: Camarines Norte, Camarines Sur, Albay, Sorsogon,

Catanduanes at Masbate

Ang Rehiyon V o ng Bikol ay matatagpuan sa timog silangan ng Luzon,

Binubuo ito ng mga lalawigan ng Camarines Norte, Camarines Sur, Albay,
Sorsogon, Catanduanes at Masbate. Ang mga mamamayan dito ay
nagsasalita ng Bikol, pero iba-ba ang uri ng Bikol nila. Bikol na may halong
Tagalog ay sinasalita sa Camarines Sur dahil malapit sa Quezon. Ang Bikol na
hawig sa Cebuano ay sinasalita sa Masbate at iyong lalawigang malapit sa
Kanlurang Bisaya ay may halong Hiligaynon. Iba rin ang Bikol ng Sorsogon,
Catanduanes at Albay bagamat ang Bikol Naga ang ginamit sa kanilang
panulatan.

Sa kabila ng maraming wikang ginagamit dito marami sa kanila ay

bihasa sa Ingles at Filipino na siyang ginamit nila sa pagsulat ng tula, dula,
maikling kwento at nobela.

Kakaunti ang nalalaman sa Panitikang Bikol na nasusulat sa katutubong

wika. Karamihan sa mga akdang nasusulat sa wikang Bikol ay hindi nailimbag at
kalat-kalat pa, bagamat mayaman ito sa bugtong, salawikain, awiting-bayan
at kwentong-bayan. Ang mga ito ay nagpasalin-salin sa bibig ng mga tao.
Marami ring mito at alamat ang matatagpuan kaugnay ng mga
magagandang lugar, lawa at bulkan. Halimbawa nito ay ang Alamat ng
Bulkang Mayon.
 Mga manunulat na nagmula sa Rehiyon V

 Aguilar Celedonio V – Camalig, Albay; Marso 6, 1923

 Alejandra, Clemente Bulocon – canaman, Camarines Sur; Nob. 23, 1985
 Arrieta, Nicolas Serrano – Camagong, Oas, Albay; Disyembre 6, 1862
 Bobis, Merlinda Carullo – Tabacco, Albay; Nobyembre 25, 1959
 Fuentabella, Manuel Tria – Sangay, Camarines Sur; Oktubre 11, 1889
 Perfecto, Mariano – Ligao, Albay; 1850; Naga, Camarines Sur
 Salazar, Antonio Bufete – Malinao, Albay;
 Manalang-Gloria, Angela

Uri ng Panitikan

 Ariwaga o Sasabihon (Kasabihan) – binubuo ng 2-4 taludtod na may sukat at

tugma. Naglalayon itong ipaalala sa mga kabataan ang magagandang
ugali.

Ang takot sa tipaklong

Di aani ng anuman

Satahaw nin dagat Sa gitna ng dagat

Kadakul an naghahanap Marami ang naghahanap
Isa lang ang pinalad…. DALAGA

2. Mga Salawikain

Ang salawikain o kasabihan ay malaking ginagampanan sa buhay ng mga

Bicolano noon. Ang mga ito ay nagiging batayan na ginagamit kadalasan lalo
na sa “pagpapaalala sa mga tao ng maaaring kalabasan ng maling gawa.”
Ang mga salawikain ay karaniwang tumatalakay sa moral, kabutihang loob at
nagpapahiwatig ng pawang katotohanan tungkol sa buhay.

Narito ang ilan sa mga halimbawa:

 Ang masinaginsagin maanghit pa sa kanding.

Ang nagkukunwari ay maanghit pa sa kambing.

 Ang natotohanan guro uwak na dai ikatago.

Ang katotohanan ay tulad ng uwak na hindi naitatago.
 Ang ngusong marnotabrutal siring sa ganong makinuto.
Ang ngusong maingay ay tulad ng sa manok na pumuputak.

 Kun minasimbag na dae pinaghahapot tanda na may gibong maraot.

To answer without being asked is a sign of guilt.

3. Patodan o Paukod (Bugtong)

Pangungusap o tanong na kadalasang nilalaro ng mga batang pinoy at ng
mga nakatatanda. Ito ay may nakatagong kahulugan na nilulutas bilang
palaisipan.
 Isda ko sa Mariveles
Nasa loob ang kaliskis (sili)

 Pag busog nakatayo

Pag gutom nakaupo (sako)

 Payong ng ita
Di nababasa (dahon ng saging)

4. Alamat - Isang uri ng pantikan na nagkukuwento o tumatalakay sa

pinagmulan ng mga bagay, lugar o pangyayari.

HALIMBAWA:
Alamat ng bulkang Mayon

5. Awiting Bayan - Awit ng mga Pilipinong ninuno at hanggang ngayon ay

kinakanta o inaawit pa rin.
HALIMBAWA:
Awit ng binata
Budiao
Si Nanay, Si Tatay