STANDARKOMPETENSIL

ULUSAN

(PERMENDI
KBUDNO.54/201
3)

Se
jakt
ahu
n1950,b
erl
akus
yst
emp
ers
eko
lah
an5t
in
gka
t,y
ait
u:p
ras
eko
lah
,
p
end
idi
kand
asa
r,SL
TP,SL
TA,d
anp
erg
uru
ant
in
ggi
.Ka
ren
abe
rke
mba
ngn
ya
p
end
idi
kans
eba
gair
eal
i
sas
ipe
men
uhh
aks
eti
apwa
rga
neg
ara
,ma
kap
adat
ahu
n1950-
a
ndi
di
ri
kanb
erb
aga
ise
kol
ahg
urus
epe
rt
iSGB,PGSL
B,d
anl
ai
nse
bag
ain
ya.Pa
da
t
ahu
n1969-1
994ma
kat
er
ci
pt
al
ahma
sap
emb
ang
una
nja
ngk
apa
nja
ng,p
adama
sai
ni
j
uml
ahl
ul
us
ans
ema
kinb
esa
rya
ngme
ndo
ron
gpe
rt
umb
uha
nSL
TPd
anSL
TA.
(Su
lf
emi
,201
6:47)

Pe
ndi
di
kand
ise
kol
ahd
asa
rti
dakh
any
ame
mbe
rib
eka
lke
mamp
uanp
eng
eta
hua
nsa
ja
t
et
apij
ugas
ika
pda
nke
ter
amp
il
ans
eba
gaip
ros
esp
eng
emb
ang
and
ir
ida
nso
sia
lun
tuk
me
lan
jut
kanp
end
idi
kank
eje
nja
ngs
el
anj
ut
nya.Ha
lin
idik
are
nak
anp
eng
emb
ang
an
d
anp
eru
bah
and
ise
gal
aas
pekk
ehi
dup
any
angs
ang
atp
esa
t,u
ntu
kit
upe
mer
in
tah
b
eru
pay
ame
nin
gka
tka
nmu
tup
end
idi
kanNa
sio
nal
.(Su
lf
emid
anHi
l
ga,201
8:229).

Un
dan
g-Un
dan
gDa
sarNe
gar
aRe
pub
li
kIn
don
esi
aTa
hun1
945Pa
sal31
a
yat
(3) me
nga
man
atk
anb
ahwap
eme
ri
nt
ahme
ngu
sah
aka
nda
nme
nye
le
ngg
ara
kans
atu
s
is
temp
end
idi
kann
asi
ona
l,y
angme
nin
gka
tka
nke
ima
nand
ank
eta
kwa
ans
ert
aak
hla
k
mu
li
ada
lamr
ang
kame
nce
rda
ska
nke
hid
upa
nba
ngs
a,y
angd
iat
urd
eng
anu
nda
ng-
u
nda
ng.At
asd
asa
rama
natt
er
seb
utt
el
ahd
it
er
bi
tk
anUn
dan
g-Un
dan
gNo
mor20
T
ahu
n2003t
ent
angSi
st
emPe
ndi
di
kanNa
sio
nal
.Se
sua
ide
nga
nPa
sal2Un
dan
g-
Un
dan
gNo
mor20T
ahu
n2003t
ent
angSi
st
emPe
ndi
di
kanNa
sio
nal
,ba
hwa
p
end
idi
kann
asi
ona
lbe
rda
sar
kanPa
nca
sil
ada
nUn
dan
g-Un
dan
gDa
sarNe
gar
a
Re
pub
li
kIn
don
esi
aTa
hun1
945.

Se
dan
gka
nPa
sal3me
neg
ask
anb
ahwap
end
idi
kann
asi
ona
lbe
rfu
ngs
i
me
nge
mba
ngk
ank
ema
mpu
and
anme
mbe
ntu
kwa
taks
ert
ape
rad
aba
nba
ngs
aya
ng
b
erma
rta
batd
ala
mra
ngk
ame
nce
rda
ska
nke
hid
upa
nba
ngs
a,b
ert
uj
uanu
ntu
k
me
nge
mba
ngk
anp
ote
nsip
ese
rt
adi
di
kag
arme
nja
dima
nus
iay
angb
eri
mand
anb
ert
akwa
k
epa
daT
uha
nYa
ngMa
haEs
a,b
era
khl
akmu
li
a,s
eha
t,b
eri
l
mu,c
aka
p,k
rea
ti
f,
ma
ndi
ri
,da
nme
nja
diwa
rgan
ega
ray
angd
emo
kra
ti
sse
rt
abe
rt
ang
gun
gja
wab
.Un
tuk
me
wuj
udk
ant
uj
uanp
end
idi
kann
asi
ona
lte
rse
butd
ipe
rl
uka
npr
ofi
lku
ali
fi
kas
ike
mamp
uan
l
ul
us
any
angd
it
uan
gka
nda
lams
tan
dark
omp
ete
nsil
ul
us
an.Da
lamp
enj
el
as
anPa
sal35
Un
dan
g-Un
dan
gNo
mor20T
ahu
n2003d
ise
but
kanb
ahwas
tan
dark
omp
ete
nsil
ul
us
an
me
rup
aka
nku
ali
fi
kas
ike
mamp
uanl
ul
us
any
angme
nca
kups
ika
p,p
eng
eta
hua
n,d
an
k
ete
ramp
il
anp
ese
rt
adi
di
kya
ngh
aru
sdi
pen
uhi
nyaa
taud
ica
pai
nyad
aris
uat
usa
tua
n
p
end
idi
kanp
adaj
enj
angp
end
idi
kand
asa
rda
nme
nen
gah
.

Pe
ndi
di
kana
dal
ahu
sah
asa
dary
angd
il
aku
kano
lehk
elu
arg
a,ma
sya
rak
at,d
an
p
eme
ri
nt
ah,me
lal
uik
egi
at
anb
imb
ing
an,p
eng
aja
ran
,da
n/a
taul
at
ih
an,y
ang
b
erl
ang
sun
gdid
ala
mda
nlu
ars
eko
lahs
epa
nja
ngh
aya
t,u
ntu
kme
mpe
rsi
apk
anp
ese
rt
a
d
idi
kag
ard
apa
tme
mai
nka
npe
ran
and
ala
mbe
rba
gail
i
ngk
ung
anh
idu
pse
car
ate
patd
i
ma
say
anga
kand
ata
ng. (Su
lf
emi
,201
6:31
).Me
nur
utUn
dan
g-Un
dan
gRI
No
mor2T
ahu
n1989t
ent
angPe
ndi
di
kanNa
sio
nalp
asa
l1:“Pe
ndi
di
kana
dal
ah
u
sah
asa
dard
ant
er
enc
anau
ntu
kme
wuj
udk
ans
uas
anab
ela
jard
anp
ros
esp
emb
ela
jar
an
a
garp
ese
rt
adi
di
kse
car
aak
ti
fme
nge
mba
ngk
anp
ote
nsid
ir
in
yau
ntu
kme
mil
i
kik
eku
ata
n
s
pir
it
ualk
eag
ama
an,p
eng
end
ali
and
ir
i,k
epr
ib
adi
an,k
ece
rda
san
,ak
hla
kmu
li
a,s
ert
a
k
ete
ramp
il
any
angd
ipe
rl
uka
ndi
ri
nya
,ma
sya
rak
at,b
ang
sad
ann
ega
ra”.(Su
lf
emi
,
201
6:31
).

Pe
rme
ndi
kbu
dNo
.54/
201
3te
nta
ngSt
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
san

Be
rka
it
and
eng
anr
enc
anap
emb
erl
aku
anKu
ri
kul
um201
3, Me
nte
riPe
ndi
di
kand
an
Ke
bud
aya
anRIt
el
ahme
ner
bi
tk
anp
era
tur
anb
aruy
ang me
nga
turt
ent
angSt
and
ar
Ko
mpe
ten
siL
ulu
san(SKL
)un
tuks
eti
apj
enj
angp
end
idi
kand
asa
rda
nme
nen
gahy
ang
d
it
uan
gka
nda
lamPe
rat
ura
nMe
nte
riPe
ndi
di
kand
anKe
bud
aya
anNo
mor54t
ahu
n
201
3te
nta
ngSt
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
san
.Da
lamp
era
tur
ant
er
seb
uta
nta
ral
ai
n
d
ike
muk
aka
nba
hwa
:

1
. St
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
sana
dal
ahk
rit
er
iame
nge
naik
ual
i
fi
kas
ike
mamp
uan
 l
ul
us
any
angme
nca
kups
ika
p,p
eng
eta
hua
n,d
ank
ete
ramp
il
an.

2.St
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
sand
igu
nak
ans
eba
gaia
cua
nut
amap
eng
emb
ang
an
s
tan
dari
si
,st
and
arp
ros
es,s
tan
darp
eni
l
aia
npe
ndi
di
kan
,st
and
arp
end
idi
k
d
ant
ena
gak
epe
ndi
di
kan
,st
and
ars
ara
nad
anp
ras
ara
na,s
tan
darp
eng
el
ol
aan
,
d
ans
tan
darp
emb
iay
aan
.

3.St
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
sant
er
di
ria
task
rit
er
iak
ual
i
fi
kas
ike
mamp
uanp
ese
rt
a
d
idi
kya
ngd
iha
rap
kand
apa
tdi
cap
ais
ete
lahme
nye
le
sai
kanma
sab
ela
jar
nyad
i
s
atu
anp
end
idi
kanp
adaj
enj
angp
end
idi
kand
asa
rda
nme
nen
gah
.

Ad
apu
nKo
mpe
ten
siL
ulu
sanu
ntu
kma
sin
g-ma
sin
gje
nja
ngp
end
idi
kand
apa
t d
il
ih
at
d
ala
mta
belb
eri
kuti
ni:

Di
men
si L
ulu
san Ku
ali
fi
kas
iKe
mamp
uan

Si
kap

Me
mil
i
kip
eri
l
akuy
ang
me
nce
rmi
nka
nsi
kapo
ran
g
b
eri
man
,be
rak
hla
kmu
li
a,

SD/
MI/
SDL
B/Pa
ketA b
eri
l
mu,p
erc
ayad
ir
i,d
an
b
ert
ang
gun
gja
wabd
ala
m
b
eri
nt
er
aks
ise
car
aef
ekt
ifd
eng
an
l
i
ngk
ung
ans
osi
ald
ana
lamd
i
l
i
ngk
ung
anr
uma
h,s
eko
lah
,da
n
t
emp
atb
erma
in.

Me
mil
i
kip
eri
l
akuy
ang
SMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB
me
nce
rmi
nka
nsi
kapo
ran
g
b
eri
man
,be
rak
hla
kmu
li
a,
b
eri
l
mu,p
erc
ayad
ir
i,d
an
 b
ert
ang
gun
gja
wabd
ala
m
b
eri
nt
er
aks
ise
car
aef
ekt
ifd
eng
an
l
i
ngk
ung
ans
osi
ald
ana
lamd
ala
m
j
ang
kau
anp
erg
aul
and
an
k
ebe
rad
aan
nya
.

Me
mil
i
kip
eri
l
akuy
ang
me
nce
rmi
nka
nsi
kapo
ran
g
b
eri
man
,be
rak
hla
kmu
li
a,
b
eri
l
mu,p
erc
ayad
ir
i,d
an
SMA/
MA/
SMK/ SMA b
MAK/ ert
ang
gun
gja
wabd
ala
m
L
B/Pa
ketC b
eri
nt
er
aks
ise
car
aef
ekt
ifd
eng
an
l
i
ngk
ung
ans
osi
ald
ana
lams
ert
a
d
ala
mme
nemp
atk
and
ir
ise
bag
ai
c
ermi
nanb
ang
sad
ala
mpe
rga
ula
n
d
uni
a.

Pe
nge
tah
uan

Me
mil
i
kip
eng
eta
hua
nfa
ktu
ald
an
k
ons
ept
ualb
erd
asa
rka
nra
sai
ngi
n
t
ahu
nyat
ent
angi
l
mup
eng
eta
hua
n,
SD/
MI/
SDL
B/Pa
ketA
t
ekn
olo
gi,s
eni
,da
nbu
day
ada
lam
wa
was
ank
ema
nus
iaa
n,
k
eba
ngs
aan
,ke
neg
ara
an,d
an
p
era
dab
ant
er
kai
tfe
nome
nad
an
k
eja
dia
ndil
i
ngk
ung
anr
uma
h,
 s
eko
lah
,da
nte
mpa
tbe
rma
in.

Me
mil
i
kip
eng
eta
hua
nfa
ktu
al,
k
ons
ept
ual
,da
npr
ose
dur
ald
ala
m
i
l
mup
eng
eta
hua
n,t
ekn
olo
gi,s
eni
,
d
anb
uda
yad
eng
anwa
was
an
SMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB
k
ema
nus
iaa
n,k
eba
ngs
aan
,
k
ene
gar
aan
,da
npe
rad
aba
nte
rka
it
f
eno
men
ada
nke
jad
iany
ang
t
amp
akma
ta.

Me
mil
i
kip
eng
eta
hua
nfa
ktu
al,
k
ons
ept
ual
,pr
ose
dur
al
,da
n
me
tak
ogn
it
ifd
ala
mil
mu
p
eng
eta
hua
n,t
ekn
olo
gi,s
eni
,da
n
SMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMA
b
uda
yad
eng
anwa
was
an
L
B/Pa
ketC
k
ema
nus
iaa
n,k
eba
ngs
aan
,
k
ene
gar
aan
,da
npe
rad
aba
nte
rka
it
p
eny
eba
bse
rt
ada
mpa
kfe
nome
na
d
ank
eja
dia
n.
 Me
mil
i
kik
ema
mpu
anp
iki
rda
n
t
in
daky
angp
rod
ukt
ifd
ank
rea
ti
f
SD/
MI/
SDL
B/Pa
ketA d
ala
mra
naha
bst
rakd
ank
onk
ret
s
esu
aid
eng
any
angd
it
uga
ska
n
k
epa
dan
ya.

Me
mil
i
kik
ema
mpu
anp
iki
rda
n
t
in
daky
ange
fek
ti
fda
nkr
eat
if
SMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB d
ala
mra
naha
bst
rakd
ank
onk
ret
s
esu
aid
eng
any
angd
ipe
laj
ar
i
Ke
ter
amp
il
an
d
ise
kol
ahd
ans
umb
erl
ai
nse
jen
is.

Me
mil
i
kik
ema
mpu
anp
iki
rda
n
t
in
daky
ange
fek
ti
fda
nkr
eat
if

SMA/
MA/
SMK/ SMA d
MAK/ ala
mra
naha
bst
rakd
an

L
B/Pa
ketC k
onk
rets
esu
aid
eng
any
ang
d
ipe
laj
ar
idi
se
kol
ahd
ans
umb
er
l
ai
nse
jen
is.

Me
nur
utPe
rat
ura
nPe
mer
in
tahi
niy
angd
ima
ksu
dde
nga
n:“St
and
arn
asi
ona
l
p
end
idi
kana
dal
ahk
rit
er
iami
ni
malt
ent
angs
is
temp
end
idi
kand
ise
lur
uhwi
l
aya
hhu
kum
Ne
gar
aKe
sat
uanRe
pub
li
kIn
don
esi
a”.

A.Pe
rat
ura
nPe
ndi
di
kan

 Pe
rat
ura
nPe
mer
in
tahNo
.19T
ahu
n2005T
ent
angSt
and
arNa
sio
nal
Pe
ndi
di
kan

 Pe
rat
ura
nPe
mer
in
tahNo
.30T
ahu
n1990T
ent
angSt
at
usPe
ndi
di
kan
Pa
nca
sil
ada
lamKu
ri
kul
umPe
ndi
di
kanT
ing
gis
eba
gaima
tak
uli
ahwa
ji
bun
tuk
s
eti
app
rog
rams
tud
ida
nbe
rsi
fa
tna
sio
nal

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
.22T
ahu
n2006T
ent
angSt
and
arI
siUn
tukSa
tua
n
Pe
ndi
di
kanDa
sard
anMe
nen
gah
.

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
.23T
ahu
n2006T
ent
angSt
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
san

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
.24T
ahu
n2006T
ent
angPe
lak
san
aPe
rat
ura
n
Me
nte
riNo
.22d
anNo
.23

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor1
3Ta
hun2007T
ent
angKe
pal
aSe
kol
ah

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor1
6Ta
hun2007d
anNo
mor32T
ahu
n2008
T
ent
angGu
ru

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor1
9Ta
hun2007T
ent
angSt
and
arPe
nge
lol
aan

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor20T
ahu
n2007T
ent
angSt
and
arPe
nil
ai
an

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor24T
ahu
n2007d
anPe
rme
nNo
mor33T
ahu
n
2008t
ent
angSt
and
arSa
ran
aPr
asa
ran
a.

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor41T
ahu
n2007T
ent
angSt
and
arPr
ose
s

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor47T
ahu
n2008T
ent
angSt
and
arI
si

 Pe
rat
ur
anMe
nte
riNo
mor24T
ahu
n2008T
ent
angT
U
  Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor25T
ahu
n2008T
ent
angPe
rpu
sta
kaa
n

 Pe
rat
ur
anMe
nte
riNo
mor26T
ahu
n2008T
ent
angL
abo
rat
ori
um

 Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor39T
ahu
n2008T
ent
angKe
si
swa
an

 Ke
put
usa
nMe
nte
riNo
.3T
ahu
n2003T
ent
angT
unj
ang
anT
ena
ga
Ke
pen
did
ika
n

 Ke
put
usa
nMe
nte
riNo
.34/U/
03T
ent
angPe
nga
ngk
ata
nGu
ruBa
ntu
.
(Su
lf
emi
,201
6:34).

B.Ke
ter
kai
ta
nPe
ndi
di
kand
anPe
mba
ngu
nanNe
gar
a

Fu
ngs
ida
ntu
jua
npe
ndi
di
kany
angt
er
tua
ngd
ala
mpa
sal3UUDNo
.20
T
ahu
n2003,y
angme
nje
las
kanb
ahwa
:“Pe
ndi
di
kann
asi
ona
lbe
rfu
ngs
i
me
nge
mba
ngk
ank
ema
mpu
and
anme
mbe
ntu
kwa
taks
ert
ape
rad
aba
nba
ngs
aya
ng
b
erma
tab
atd
ala
mra
ngk
ame
nce
rda
ska
nke
hid
upa
nba
ngs
a,b
erj
uanu
ntu
k
b
erk
emb
ang
nyap
ote
nsip
ese
rt
adi
di
kag
arme
nja
dima
nus
iay
angb
eri
mand
anb
ert
akwa
k
epa
daT
uha
nYa
ngMa
haEs
a,b
era
hla
k
mu
li
a,s
eha
t,b
eri
l
mu,c
aka
p,k
rea
ti
f,ma
ndi
ri
,da
nme
nja
diwa
rgaNe
gar
aya
ngd
emo
kra
ti
s
s
ert
abe
rt
ang
gun
gja
wab
.”

Ar
ti
nya
,pe
mba
ngu
nanp
end
idi
kand
il
aks
ana
kanu
ntu
kme
nce
rda
ska
nke
hid
upa
n
b
ang
sa,y
angt
er
tua
ngd
ala
mpe
mbu
kaa
nUUD1
945t
el
ahme
rumu
ska
nemp
att
uj
uan
k
eme
rde
kaa
nke
ban
gsa
anI
ndo
nes
ia,u
ntu
k:

a
.Me
li
ndu
ngis
ege
napb
ang
saI
ndo
nes
iad
ans
el
ur
uht
ump
ahd
ara
hIn
don
esi
a.

b
.Me
maj
uka
nke
sej
aht
er
aanu
mum.

c
.Me
nce
rda
ska
nke
hid
upa
nba
ngs
a,d
an

d
.Ik
utme
lak
san
aka
nke
ter
ti
band
uni
aya
ngb
erd
asa
rka
nke
mer
dek
aan
,pe
rda
mai
an
a
bad
ida
nke
adi
l
ans
osi
al
.

Da
rie
mpa
ttu
jua
nNe
gar
ate
rse
but
,me
nce
rda
ska
nke
hid
upa
nba
ngs
ame
rup
aka
nsa
lah
s
atut
uj
uany
angd
ius
aha
kanme
lal
uip
emb
ang
una
nna
sio
nal
.Da
lamp
asa
l13UUNo
.
20T
ahu
n2003t
ent
angs
is
temp
end
idi
kann
asi
ona
ldi
se
but
kanb
ahwaJ
alu
r
p
end
idi
kant
er
di
ria
tasp
end
idi
kanf
orma
l,n
onf
orma
l,d
ani
nf
orma
lya
ngs
al
in
g
me
le
ngk
apid
anme
mpe
rka
ya”.Ke
ti
gaj
al
urp
end
idi
kant
er
seb
ut.

a
.Pe
ndi
di
kanf
orma
lad
ala
hin
sti
tu
sia
taul
emb
agap
end
idi
kany
angd
ise
le
ngg
ara
kan
s
eca
raf
orma
lya
ngd
ise
buts
eba
gail
emb
agap
end
idi
kans
eko
lah
.

b
.Pe
ndi
di
kann
onf
orma
lad
ala
hin
sti
tu
sia
taul
emb
agap
end
idi
kany
angd
ise
le
ngg
ara
kan
o
lehma
sya
rak
at,s
epe
rt
ile
mba
gak
urs
us,d
anp
usa
tke
gia
tanb
ela
jarme
nga
jar
(PKBM) y
angd
ise
le
ngg
ara
kano
lehma
sya
rak
at.

c
.Pe
ndi
di
kani
nf
orma
lad
ala
hpr
ose
spe
ndi
di
kany
angt
er
ja
did
and
il
aks
ana
kano
leh
d
ida
lamk
elu
arg
a.(Su
lf
emi
,201
9:34).
 L
ATI
HAN

I
. Pi
l
iha
nGa
nda

1
. St
and
arNa
sio
nalPe
ndi
di
kand
iat
urd
ala
mPe
rat
ura
nno?

A.Pe
rat
ura
nPe
mer
in
tahNo
.30t
ahu
n1990

B.Pe
rat
ura
nPe
mer
in
tahNo
.19t
ahu
n2005

C.Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor25T
ahu
n2008

D.Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
mor39T
ahu
n2008

E.Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
.22T
ahu
n2006

2.Pe
rat
ura
nMe
nte
riNo
.23T
ahu
n2006 me
nga
turt
ent
ang?

A.T
ent
angPe
nga
ngk
ata
nGu
ruBa
ntu
.

B.T
ent
angT
unj
ang
anT
ena
gaKe
pen
did
ika
n

C.T
ent
angL
abo
rat
ori
um

D.St
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
san

E.T
ent
angKe
si
swa
an

3.Ap
asa
jay
angme
nca
ngk
upk
rit
er
iak
ual
i
fi
kas
ike
mamp
uanl
ul
us
an?

A.Pe
nge
mba
nga
nst
and
ari
si
,st
and
arp
ros
es,s
tan
darp
eni
l
aia
n
p
end
idi
kan
 B.Si
kap
,pe
nge
tah
uan
,da
nke
ter
amp
il
an

C.St
and
ars
ara
nad
anp
ras
ara
na,s
tan
darp
eng
el
ol
aan
,da
nst
and
ar
p
emb
iay
aan

D.Si
kap
,st
and
ars
ara
nad
anp
ras
ara
na,s
tan
darp
eng
el
ol
aan

E.Pe
nge
mba
nga
nst
and
ari
si
,st
and
arp
eng
el
ol
aan
,da
npe
nge
tah
uan

4.Pe
ndi
di
kann
asi
ona
lbe
rfu
ngs
ime
nge
mba
ngk
ank
ema
mpu
and
anme
mbe
ntu
k
wa
taks
ert
ape
rad
aba
nba
ngs
aya
ngb
erma
rta
batd
ala
mra
ngk
a
me
nce
rda
ska
nke
hid
upa
nba
ngs
a,b
eri
kuta
dal
ahp
ene
gas
and
arip
asa
l?

A.Pa
sal3

B.Pa
sal4

C.Pa
sal30

D.Pa
sal31

E.Pa
sal35

5.Un
dan
g-Un
dan
gNo
morb
era
pay
angme
nga
turt
ent
angSi
st
emPe
ndi
di
kan
Na
sio
nal?

A.No
mor2T
ahu
n1989

B.No
mor1
9Ta
hun2007

C.No
mor1
3Ta
hun2007

D.No
mor20T
ahu
n2003

E.No
mor54t
ahu
n201
3
6.St
and
arKo
mpe
ten
siL
ulu
sand
iat
uro
lehPe
rme
ndi
kbu
dNo?

A.Pe
rme
ndi
kbu
dNo
.54t
ahu
n201
3

B.Pe
rme
ndi
kbu
dNo
.54t
ahu
n201
4

C.Pe
rme
ndi
kbu
dNo
.53t
ahu
n201
3

D.Pe
rme
ndi
kbu
dNo
.54t
ahu
n201
3

E.Pe
rme
ndi
kbu
dNo
.50t
ahu
n201
3

7.Me
mil
i
kip
eri
l
akuy
angme
nce
rmi
nka
nsi
kapo
ran
gbe
ri
man
,be
rak
hla
k
mu
li
a,b
eri
l
mu,p
erc
ayad
ir
i,d
anb
ert
ang
gun
gja
wabd
ala
mbe
ri
nt
er
aks
i
s
eca
rae
fek
ti
fde
nga
nli
ngk
ung
ans
osi
ald
ana
lams
ert
ada
lamme
nemp
atk
an
d
ir
ise
bag
aic
ermi
nanb
ang
sad
ala
mpe
rga
ula
ndu
nia
.Me
rup
aka
n
k
omp
ete
nsil
ul
us
and
ari?

A.Di
men
siSi
kap
,Lu
lus
anSMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB

B.Di
men
siSi
kap
,Lu
lus
anSD/
MI/
SDL
B/Pa
ketA

C.Di
men
siSi
kap
,Lu
lus
anSMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMAL
B/Pa
ketC

D.Di
men
siPe
nge
tah
uan
,Lu
lus
anSMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB

E.Di
men
siPe
nge
tah
uan
,Lu
lus
an
SMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMAL
B/Pa
ketC

8.Me
mil
i
kik
ema
mpu
anp
iki
rda
nti
nda
kya
ngp
rod
ukt
ifd
ank
rea
ti
fda
lam
r
ana
hab
str
akd
ank
onk
rets
esu
aid
eng
any
angd
it
uga
ska
nke
pad
any
a.
Me
rup
aka
nko
mpe
ten
sil
ul
us
and
ari?
 A.Di
men
siSi
kap
,Lu
lus
anSD/
MI/
SDL
B/Pa
ketA

B.Di
men
siSi
kap
,Lu
lus
anSMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB

C.Di
men
siKe
ter
amp
il
an,L
ulu
sanSD/
MI/
SDL
B/Pa
ketA

D.Di
men
siKe
ter
amp
il
an,L
ulu
sanSMP/
MTs
/SMPL
B/Pa
ketB

E.Di
men
siPe
nge
tah
uan
,Lu
lus
an
SMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMAL
B/Pa
ketC

9.Ma
nak
ahy
angt
id
akt
er
mas
ukd
ala
mko
mpe
ten
sil
ul
us
an?

A.Si
kap

B.Ab
str
ak

C.Pe
nge
tah
uan

D.Ko
nkr
it

E.Ke
ter
amp
il
an

1
0.Da
lamDi
men
sip
eng
eta
hua
nlu
lus
an
SMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMAL
B/Pa
ketC,h
aru
sme
mil
i
kik
ual
i
fi
kas
i
k
ema
mpu
ans
eba
gaib
eri
kut
,ke
cua
li
?

A.Fa
ktu
al

B.Ko
nse
ptu
al

C.Pr
ose
dur
al

D.Me
tak
ogn
it
if
 E.Ab
str
ak

I
I. Es
say

1
. Se
but
kani
sid
ariPe
rat
ura
nPe
mer
in
tahNo
.19t
ahu
n2005!

2.Se
but
kanKu
ali
fi
kas
ike
mamp
uan
SMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMAL
B/Pa
ketCd
ala
mdi
men
sip
eng
eta
hua
n!

3.J
ela
ska
nap
aya
ngd
ima
ksu
dko
nkr
etd
ala
mku
ali
fi
kas
ike
mamp
uan
SMA/
MA/
SMK/
MAK/
SMAL
B/Pa
ketCd
ala
mdi
men
sik
ete
ramp
il
an
?

4.J
ela
ska
npe
nge
rt
ia
npe
ndi
di
kan!

5.Se
but
kan3St
and
ark
omp
ete
nsil
ul
us
any
angme
nja
dia
cua
nut
ama
!
 J
AWABAN

I
. Pi
l
iha
nGa
nda

1
.A

2.D

3.B

4.A

5.D

6.A

7.C

8.C

9.Bd
anDb
ena
r

1
0.E

I
I. Es
say

1
.Is
iny
aTe
nta
ngSt
and
arNa
sio
nalPe
ndi
di
kan
 2.p
eng
eta
hua
nfa
ktu
al,k
ons
ept
ual
,pr
ose
dur
al
,da
nme
tak
ogn
it
ifd
ala
m
i
l
mup
eng
eta
hua
n,t
ekn
olo
gi,s
eni
,da
nbu
day
ade
nga
nwa
was
an
k
ema
nus
iaa
n,k
eba
ngs
aan
,ke
neg
ara
an,d
anp
era
dab
ant
er
kai
t
p
eny
eba
bse
rt
ada
mpa
kfe
nome
nad
ank
eja
dia
n.

3.Ma
ksu
dny
ako
nkr
ety
ait
use
sua
ide
nga
nya
ngd
ipe
laj
ar
idi
se
kol
ahd
an
s
umb
erl
ai
nse
jen
is.

4.Pe
ndi
di
kana
dal
ahu
sah
asa
dary
angd
il
aku
kano
lehk
elu
arg
a,
ma
sya
rak
at,d
anp
eme
ri
nt
ah,me
lal
uik
egi
at
anb
imb
ing
an,p
eng
aja
ran
,
d
an/
ata
ula
ti
han
,ya
ngb
erl
ang
sun
gdid
ala
mda
nlu
ars
eko
lah
s
epa
nja
ngh
aya
t,u
ntu
kme
mpe
rsi
apk
anp
ese
rt
adi
di
kag
ard
apa
t
me
mai
nka
npe
ran
and
ala
mbe
rba
gail
i
ngk
ung
anh
idu
pse
car
ate
patd
i
ma
say
anga
kand
ata
ng.

5.p
eng
emb
ang
ans
tan
dari
si
,st
and
arp
ros
es,s
tan
darp
eni
l
aia
npe
ndi
di
kan
,
s
tan
darp
end
idi
kda
nte
nag
ake
pen
did
ika
n,s
tan
dars
ara
nad
an
p
ras
ara
na,s
tan
darp
eng
elo
laa
n,d
ans
tan
darp
emb
iay
aan
.

DAFTARPUSTAKA

1
. Su
lf
emi
,Wa
hyuBa
gja
.(201
6).Pe
run
dan
g-Un
dan
ganPe
ndi
di
kan
.Bo
gor
:Pr
ogr
amSt
udiAd
min
ist
ras
iPe
ndi
di
kanST
KIPMu
hamma
diy
ahBo
gor
.
 2.Su
lf
emi
,Wa
hyuBa
gja 6).Mo
.(201 dulPe
mbe
laj
ar
anI
lmuSo
sia
lda
n
Bu
day
aDa
sar
.Bo
gor:ST
KIPMu
hamma
diy
ahBo
gor
.

3.Su
lf
emi
,Wa
hyuBa
gjad
anHi
l
gaMi
nat
i.(201
8).Me
nin
gka
tka
nHa
sil
Be
laj
arPe
ser
taDi
di
kKe
las3SDMe
ngg
una
kanMo
delPi
ct
ureAn
dPi
ct
ure
d
anMe
diaGa
mba
rSe
r.J
i PSD.4(2),228-242.

4.h
ttp
s:/
/ak
hma
dsu
dra
jat
.wo
rdp
res
s.c
om/
201
3/06/
23/
per
men
dik
bud
-no
-54-
t
ahu
n-201
3-t
ent
ang
-st
and
ar-k
omp
ete
nsi
-l
ul
us
an/