KONTROL

Genel Bir Kontrol Modeli

Prof. Dr.

Kontrol tekniklerini

Etkili bir kontrol sisteminin

anlatabilecek,
Kontrolden kaynaklanan sorunlar

olabileceksiniz.

8
Kontrol

Son Kontroller

Finansal Kontrol

Finansal Kontrol Teknikleri

Finansal tablolar

Raporlama

KONTROLDEN KAYNAKLANAN
SORUNLAR

2
 Kontrol

getirmesi gerekir. Bu faaliyetler yerine getirilirken

.Y amaca
gereken
,
.

ve
nerede

Kontrol ise planlama ve

bildirim

rekabet faaliyetlerini
planlama belirlenen hedeflere derecesi ile Bu
son kontrol
lara ve
Kontrol genel olarak, mevcut durumun
dercesi ile gerekenle bir sapma varsa
belirlenmesi, gerekiyorsa ve
Kontrol , sisteme geri besleme
vermekte ve mevcut ortaya Kontrol sayesinde
belirlenen standartlardan sapmalar tespit edilebilmekte ve faaliyetlerin etkin bir
Bu
bir

3
 Kontrol

TANIMI VE
Kontrol (planlama,
ve kontrol) en son Bu ile
istenen ne belirlemekte ve
planlanan (standartlar) ile hedefler (fiili
fark varsa ve nedenlerini Bu durum basit bir
Kontrol
:

ve
kontrol) en son

8.1. Kontrol

olan planlama ile belirlenen

istenen olarak ortaya
ile Kontrol
ile de bu standartlara ne [16].
Kontrol ile ilgili
Kontrol, faaliyetlerin ve
daha belirlenen kural ve

Kontrol, ortaya
etkinliklerin ,
Kontrol, ve birimleri
ve ve
kontroller
Kontrol,
-
[11],

4
 Kontrol

Kontrol,
emin olmak izlenmesi ve bir
[12].
En basit ifade ile gerekenle aradaki
giderilmesidir [2].
Bunlara benzer daha kontrol Daha
ve yapmak gerekirse; planlanan (hedeflenen)
ne ortaya ya da
olan eksikliklerin, ve ortaya
ile zaman zaman, ise denetimlere kontrol denir
Kontrol, en basit [11]. Etkin bir kontrol planlama . Planlama
Bu durum, en rastlanan
problemlerinden genellikle yeterli bir plan olmadan da
denetlemek isterler. Bu genellikle zira planlama de arzu
edilen konusunda yeterli olup
giderilmesidir. belirlenemez [8].

pizzaya mal olan sihirli kelimeydi. Firma, bir reklam

promosyenol kod

[13].

organizasyonel
strateji v [4]:
1. kontrol,

r.
2.

5
 Kontrol

alar
yoluyla merkezi ve ticari kaynak (mal ve hizmetleri) olarak
ya da zarar

3.

Klan kontrol

yerdir.
GENEL KONTROL
sistemi olarak kontrol modeli,
ve sistemi
bilgi , kontrol tutan standartlar, alt sistem olan modele
girdiler olarak gelirler 8.2). Bu
girdileri bir Bu bir
konulan standartlara
Standartlara uygunsa bir yoktur ve edecektir. Ancak
standartlara uygunluk yoksa, durumu iletecektir. Burada
girdiler yerine, girdi
gereksiz bertaraf etmek suretiyle gecikmelerin
Standartlar. Bu model bir kalite uygulanabilir [16]:

imal eden bir ele . 3 nolu makine

yapan A2 kalitesinde ve 2 numara malzeme
%60 akrilik, %40 polyester olup, bunlar 75-80 derece
(standartlar). Bu standartlar ve bildirilir.
emrindeki o makineyi gerekli bilgileri vererek
emreder. inceleyen
standartlara uygun devam edecektir; buna
defo bilgisini kullanarak
defonun nedenini Defo, iyi ayarlayan basmada
geciken madde madde
ya da makinedeki bir kesmesinden
bu stratejik saptayarak o giderecektir.

6
 Kontrol

8.2. Genel Bir Kontrol Modeli

i
-
- bir kusur fark etti. Makineyi durdurdu ve yemek
v rinin makinedeki

para koleksiyoncusunu sat

bilinmesinde kontrol
.

kontrol eder
[13].

7
Kontrol

KONTROL
Kontrol, belirlenen standartlarla
ve varsa belirlemek ve
bir olarak birden fazla halinde
Belirlenmesi
Kontrol ile
Standart, bireysel ve
konulan bir hedeftir [9]. bir standart

[6].

cuma 150 araba Bu yeterli

midir? Bunu belirleyecek , araba
Bu
gibi (nicel)
gibi niteliksel de olabilir. kendinden
hafif otomatik makineleri gibi
[16].

bir faaliyetlere
bir iyi
olabilir. O grev, gibi olaylar yoksa bu durum sendikayla iyi
edebilir mi? Yine bir ve ya da

bu nedeniyle, niteliksel
standartlar gereklidir. Bu
ya da personel kendini bir ekip gibi ve etkin bir
.
Belirli
yer
Yeni tayinlerden duyulan tatmin.

ve eylemlerin ise;

8
 Kontrol

Sigorta primlerinin piyasadaki benzer

Bu uygulamadan elde ilgilidir ve

ortaya mevcut durumun ilk belirlenen standartlar ile
Bu kontrol veriler
elde edilir. Bu kapsamda edilen standartlar ile ilgili olarak mevcut
durumun ne
ve faaliyetlerin her birinin tek tek denetimi olmayabilir.
olsa bile ekonomik Bu denetim
belirlenmesi ve denetimin bu noktalarda daha
[3].

Kontrol fiili
ve varsa ortaya na Bu
kontrol en kolay standart ile
durumunda her kontrol demektir [15].
Kontrol eyleminin
Ancak bir sapmalar olabilir, olan bu
benimsenebilecek belirleyerek kontrol tutmakt
standartlarla gereken sapmalar
yapabilmelidir. aksak nokta aramaya
Bu gereken sapmalarla
ayarlayarak yeterince
saptayabilmek kolayca
teknikler kullanmak gerekecektir [6].

planlama ortaya konan ve hedeflere

ul ve ne Bu nedenle,
standartlarla mevcut durum giderilmesi

[7].

9
 Kontrol

sebebini yetersiz
reklam, ve zamanda
bu durumda
yeni bir reklam stratejisi Yeni reklam
stratejisi daha fazla edilmeli, daha iyi zamanlama ve
daha uygun ile
[5].

Sizce en
Bireysel Etkinlik

hangisidir? hangi kritik karar

?
sistemde ilgili yer
alan bireysel etkinlik

bir kontrolden Ancak

de ne kadar anlamak kontrole gerek . Fazla
kontrol engeller, Kontrol
belirli ilkelere fazla ortamlarda birey bu kaybolur, bunlara
zaman harcar. Bu da onun neden olur.
belirli ilkelere bireyde
ortaya bir ortaya birey inisiyatifini kullanamaz hale gelir.
Bireyin denetimi de Birey olsa her
daha az dikkatli bu ise
daha kontrole olur [18].
KONTROL
kontrol fonksiyonu; kontrol, son
kontrol olmak incelenebilir [5] .
n Kontroller
kontrol, kontrol
olan
kontrol, engelleyebilecek
gibi
tedavi etmekten daha iyi ve daha ucuz bir [10]

10
Kontrol

kurallar ve

gibi microblog veya Facebook gibi sosyal

[4].

kontrolleri, faaliyetlerin istenen ve hedeflere uygun

olarak yerine getirilmesi
kontrollerdir. kontrolleri genellikle veya ile
alt bir
bu [5].
ora

[4].
Son Kontroller
Son kontrol, elde edilen nihai
standart ve kontrol edilmesi
da
niceliksel tamamlamakta ve
ve
olan son kontrol, ve istatistiki
[10]
a

belirleyemez,

11
 Kontrol

8.3. Kontrol

emek ve sermayenin verimini ar

ve sermayenin verimini

[17].

sistem ve

inkar edilemez.

sistemlerinin etkinlik derecesi, yetki ve sorumluluk

toplumsal, siyasal,

12
 Kontrol

,
,
,
,
Stok,
,
Kalite ve maliyet,

k ted
k
zorl

sahiplerini de kontrol
etmesi genel kabul

.
Finansal Kontrol
u gibi hususlar

in bu

mli birer k
kit

sonucu, onun
kon u
ler
.

13
 Kontrol

KONTROL
Kontrol yerine getirilmesinde teknikten
[16]:
Finansal Kontrol Teknikleri
Finansal kontrol tekniklerinden belli tanesi; finansal tablolar, rasyo
analizi ve
Finansal tablolar
Finansal tablolar, muhasebe sistemi kaydedilen ve toplanan bilgilerin
Finansal tablolar, belirli bu bilgileri kullanacak olanlara
muhasebe sistemi Bu ile finansal tablolar,
kaydedilen ve zaman yapabilecek ve
toplanan bilgilerin bir bir
belirli zaman muhasebe [1]. tablolar; gelir
bu bilgileri tablosu, maliyeti, fon tablosu, nakit tablosu, kaynaklar
kullanacak olanlara tablosu ve tablosudur.
Rasyo analizi
yorumlamada en
, rasyo analizidir. ve
tablolar kalemler olarak ifade edilmesine rasyo
analizi denir. Rasyo analizini iki yapmak , zaman
rasyo analizinde, mevcut veriler verilerle
verilerini rakip verileri ile suretiyle
analizidir [16]. Rasyolar; likidite, finansal

bir finansal kontrol

gelirleri ile giderlerini miktarda gelirlerin giderleri
saptamaya yarayan bu ve grafikler, artan bir
ve planlama ve kontrol [14].
Raporlama
herhangi bir konu ya da eylemin ve
incelemeye tabi tutularak, elde edilen sonucun

14
 Kontrol

[9]

, bir ifade
ve ve ve olarak
faaliyet ve finansman olmak
finansal ve operasyonel ikiye
hizmetlerden umulan gelir ve
[10].
edilmesidir.

8.4.

KONTROL
Etkili bir kontrol sisteminin ilkelerden
[17]:
Kontrol yapabilmenin ilk ve
Bunun de ilgililerce tam olarak

bir
olarak
bilgilendirilmeleri gerekir.
Fiilen hangi ve tespit eden
bir gerekir.
merkezlerine

kendilerini denetlemelerine olanak veren,

gibi

15
 Kontrol

E
Kontrol sisteminin etkili bir
[16]:
Uygunluk: Kontrol, kontrol edilen eylemin karakterine
Etkili bir her
bilgiye en ciddi
Etkili bir sorunlardan biri de tam ve temin edilmemesi
her hususudur.
Zamanlama: ve Aksi
bilgiye
takdirde, gereksiz yere maliyete olur.

en Objektif Kontrol sisteminde e kolay bir

ciddi sorunlardan biri ve objektif bir
de bilginin tam Stratejik Kontrol Sistemleri Detaylar
ve temin yerine, sistem temel stratejik kontrol e
edilmemesi
hususudur. Ekonomiklik: Kontrol sistemi ekonomik kontrolden
yarar,
Esneklik: ortam dinamiktir. Bu nedenle kontroller bu
uygun bir sahip
Kontrol sistemi, plandan olan
kadar haber vermelidir.
Kontrol, olabilmelidir.
Olmak: Kontrol,

KONTROLDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR

Kontrolden beklenen

yerine

kontrol sonu

rasyonel
[17].

16
Kontrol

17
Kontrol

SORULARI
1. dakilerden hangisi netim fonksiyonlar ndan biri d ildir?
a) Planlama
b)
c)
d) Koordinasyon
e) Kontrol

2. hedeflenen ne
ortaya ya da olan eksikliklerin,
ve ortaya ile zaman zaman,
ise
?
a) Planlama
b)
c)
d)
e) Kontrol

3. dakilerden hangisi kontro amala ndan biri de ildir?

a)
b) faaliyet
c) faaliyet belirlenen standartlarla

d)
e)

4. U istenen ve hedeflere uygun olarak yerine getirilmesi

faaliyetlerin kontrol hangisidir?
a)
b) Faaliyet
c) kontrol
d) Finansal kontrol
e) Son kontrol

5. hangisi finansal tablolardan biri

?
a)
b)
c) Fon tablosu
d) Gelir tablosu
e) Nakit tablosu

18
Kontrol

6. hedeflerine finansal ve operasyonel eylem

ifade finansal tekniklerden
hangisidir?
a)
b) Nakit tablosu
c)
d) Raporlama
e)

7. faaliyet biridir?
a)
b) Nakit
c) Stoklar
d)
e)

8. hangisi etkili bir kontrol sisteminin ilkelerinden biri ?

a) bir
b) konusunda, belirli zamanlarda
bilgilendirilmeleri gerekir.
c) Fiilen hangi elde ve tespit eden bir
gerekir.
d) Faaliyet tam ve ilgili karar merkezlerine
bir bilgi sisteminin zorunludur.
e) S ve gerekir.

9. hangisi etkili bir kontrol sisteminin biridir?

a) Uygunluk
b)
c) Zamanlama
d) Esneklik
e) Hepsi

10. en kolay
a)
b) faaliyet
c) faaliyet belirlenen standartlarla

d)
e)

Cevap
1.c, 2.e, 3.d, 4.a, 5.b, 6.c, 7.e, 8.b, 9.e, 10.c

19
Kontrol

YARARLANILAN KAYNAKLAR
[1] N. ve Tenker, N. (2007), Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri,
Ankara: Gazi Kitabevi.
[2] Aktepe, E. (2005), Bilgileri, Ankara: Gazi Kitabevi.
[3] Ataman, G. (2009), ,
[4] Bateman, S.T. ve Snell, S.A. (2016),
[5] Bolat, T., Seymen Aytemiz, O., Bolat, ve Erdem, B. (2009), ve
Organizasyon, Ankara: Detay
[6] Can, H. (2005), Organizasyon ve , Ankara: Siyasal Kitabevi.
[7] Efil, (1994), ve Organizasyon, Bursa:

[8] M. (2009), ve Organizasyon, Beta

[9] Griffin, R.W. (2005), Management, New York: HoughtonMifflinCompany.
[10] D. ve E. (2006), ve Organizasyon, Ankara: Nobel

[11] (2002), Bilimi, Ankara: Siyasal Kitabevi.

[12] Pearce, J.A ve Robinson, R.B. (2009), Strategic Management, McGrawHill-
HigherEducation.
[13] Robbins, P.S. , Decenzo, A.D. ve Coulter, M. (2013), Y netimin Esaslar ,
Ankara: Nobel Yay nc l k.
[14] H. ve Erol, C. (2008), Finansal , Ankara: Siyasal Kitabevi.
[15] Stoner, J.A.F. ve Freeman, R.E. (1989), Management, Prentice-Hall
International,Inc.
[16] (2005), ve Organizasyon, Konya: Ofset.
[17] ve A. (2009), ve Organizasyon, Konya:
Akademi.
[18] T. (2008). M.Mithat (Ed.). Genel
(ss.105-109). Ankara: Detay

20