Professional Documents
Culture Documents
Türk Dili II.7. Ünite
Türk Dili II.7. Ünite
Bahar Dönemi
7.Ünite
1
Ara Sınavla İlgili Açıklama
• Ara sınavınız 08-16 Nisan 2023 tarihleri arasında çevrim içi (online) olarak
yapılacaktır.
• Sınavınız çoktan seçmeli 20 sorudan oluşacaktır.
• Sınav süresi 20 dakikadır.
• Sınavda sorumlu olduğunuz konular 1-7.ünitelerdir (1-7.hafta).
• Sınav ile karşılaşacağınız her türlü sorunu, UBİS sayfasında Online Derslerim
sekmesinde bulunan ‘Yardım Masası’ üzerinden ya da 0539 519 95 12 - 0539
519 95 10– 0539 519 95 09 - 0539 519 91 90– 0539 519 95 14– 0539 519 95
22 numaralarını arayarak giderebilirsiniz.
Başarılar dileriz.
ue.aydin.edu.tr 2
YAZILI ANLATIM TÜRLERİ
2. ÖĞRETİCİ METİNLER
1. Bilimsel Metinler
2. Tarihi Metinler
3. Felsefî Metinler
4. Gazete Çevresinde Gelişen Metinler 5. Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler
» Makale » Hatıra (Anı)
» Deneme » Günlük
» Sohbet » Mektup
» Röportaj » Gezi
» Fıkra » Biyografi
» Eleştiri
3
Yazılı Anlatım Türleri
Şiir Kurgusal
Dilekçe Metinler
Makale
Rapor Fıkra
Karar Lirik Şiir Efsane Deneme
Tutanak Epik Şiir
Destan Anı
Pastoral
İş mektubu Şiir Masal Günlük/Günce
Satirik Şiir Öykü Gezi yazısı
Didaktik (hikâye)
Söyleşi/Röportaj
Şiir
Roman
Biyografi
Tiyatro
Otobiyografi
Eleştiri
ue.aydin.edu.tr 4
7. Ünite
DERSİN İÇERİĞİ
1. Efsane
2. Destan
3. Masal
4. Öykü
5. Roman
ue.aydin.edu.tr 5
1. EFSANE
ue.aydin.edu.tr 6
1. EFSANE
ue.aydin.edu.tr 7
1. EFSANE
Tarhana Çorbası
Bir Ramazan gününde tebdil-i kıyafet halindeki Yavuz Sultan Selim yanına
nedimi Hasan Can’ı da alarak Edirne sokaklarında dolaşmaya başlar. Hasan Can’a:
- Top atıldığında hangi kapının önünde olursak, orada iftar edelim, der.
Bir müddet dolaştıktan sonra iftar vakti iyice yaklaşır ve top atılıp, ezan
okunmaya başlar. Bu esnada önünde bulundukları evin çocukları kapı önündedir
ve onları içeriye davet ederler. Ev sahipleri birilerine iftar ettirmenin sevinci
içinde sofraya otururlar. Yemek esnasında bir taraftan da sohbet edilir. Hasan
Can bir ara tebdil-i kıyafet ettiklerini unutup padişahın dediklerini:
- Evet sultanım, öyledir hünkârım, diye cevaplayınca, hane sahipleri evlerindeki
misafirin padişah olduğunu anlarlar. Bir taraftan bir padişahı ağırlamanın
sevincini yaşarken, diğer taraftan da ona layık bir yemek yedirememenin
hüznünü yaşarlar. Bu esnada Yavuz Sultan Selim yedikleri çorbanın lezzetinden
bahsederek, çorbanın ismini sorar. Ev sahibi:
- Efendim elimizden gelen budur. Hanımın evde bulunanları karıştırıp kaynatmış
çorbayı. Elimiz dardır bu çorba da dar hane çorbasıdır, der. Bu olayla şöhret bulan
darhane çorbası, zaman içinde tarhanaya dönüşür.
Kaynak: Dervişoğlu, M. (2016), Edirne Efsaneleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Trakya Üniversitesi,
Edirne.
ue.aydin.edu.tr 8
2. DESTAN
MİLLÎ
Düzyazı ANONİM
Düzyazı
ve
Şiir
Şiir
http://www.erzurumgazetesi.com.tr
ue.aydin.edu.tr 9
2. DESTAN
I. SAFHA
Tarihî olayın ortaya çıktığı çekirdek dönem
II. SAFHA
Ozanların devreye girdiği dönem
III. SAFHA
Destan geleneğini bilen usta bir ozanın tüm varyantları
topladığı dönem
ue.aydin.edu.tr 10
2. DESTAN
Destan Örneği:
GILGAMIŞ DESTANI (Birinci Tabletten)
ue.aydin.edu.tr 11
2. DESTAN
Türk Destanlarından Bazıları:
ue.aydin.edu.tr 12
2. DESTAN
ue.aydin.edu.tr 13
2. DESTAN
ue.aydin.edu.tr 14
3. MASAL
Anonim
Bilinmeyen bir masalların
zamanda ve yanında sanat
bilinmeyen bir masalları da
mevcuttur.
yerde geçer.
Tekerleme ile
başlar ve biter.
ue.aydin.edu.tr 15
3. MASAL
MASALIN YAPISI
ue.aydin.edu.tr 16
3. MASAL
MASALIN UNSURLARI
ZAMAN
ŞAHIS KADROSU
MEKÂN
- Bir varmış bir
İnsan, hayvan, cin,
yokmuş - Kafdağı
dev, peri, gulyabani,
- Evvel zaman - Yerin yedi kat altı
cadı, şahmeran,
içinde kalbur saman - Periler padişahının
Zümrüdüanka kuşu
içinde ülkesi
- Az gitmiş uz gitmiş
dere tepe düz gitmiş
ue.aydin.edu.tr 17
3. MASAL
Sedef Bacı
«Benim adım Kamber. Minareden uzun mumbar yedim, içtim doymadım...
Harda, hurda, şurda, burda, tarla, bağda; yedim, içtim, doymadım... Aman bacı,
kaldır sacı, yağlı bazlamacı yedim, içtim, doymadım... Dere gibi hoşaflar, tepe gibi
Denizi çorba ettik, gemiyi kepçe ettik, daha bilmem ne ettik yedim, içtim;
davula döndü karnım, ne sakalım tum tum etti, ne bıyığım cum cum etti,
dudaklarım bile duymadı. Baktılar ki, dünyayı yesem doyduğum, doyacağım yok,
kurbağalar vırak vırak deyince, bırak bırak anladım, bıraktım oracıkta... Uzun
ue.aydin.edu.tr 18
3. MASAL
Sedef Bacı
Bir varmış, bir yokmuş, Allah’ın kulu çokmuş. Develer tellal iken, pireler berber
iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, bir padişah varmış; padişahın da üç
oğlu, bir kızı varmış. Babaları dünyayı verseler vermez, tacından tahtından üstün
tutarmış onları. Analarının gözünde de oğulları oğul balından tatlı, kızları da kaymak
çalıyormuş ya balın üstüne, balına kaymağına doymadan gitmiş yoksa hatuncuk. Koca
‘A devletlim! Kara gün kararıp kalmaz ya, gayri on parmağını kandil edip yakacak
bir ana lazım bunlara!’ demiş ve allayıp pullayıp Karakız’ını padişaha vermiş. Vermiş
ama, hangi parmağını kandil edip yakacak, kara vezir kızının on parmağında on kara!
cariyelerin bile yüzüne gülmüş; velakin saman altından usulca su yürüterek karasını
bulaştırmadık birini bırakmamış; ille üvey kızına, ille üvey kızına... Öyle bir yağlı kara
sürmüş, öyle bir yağlı kara sürmüş ki, kırk dereden su getirmişler de, yine
çıkaramamışlar; öyle ya, iftira dediğin Kaf Dağı’ndan yüce! Babasının bile gözünden
ue.aydin.edu.tr 19
4. ÖYKÜ (HİKÂYE)
KURGU
ue.aydin.edu.tr 20
4. ÖYKÜ (HİKÂYE)
ue.aydin.edu.tr 21
4. ÖYKÜ (HİKÂYE)
ESKİCİ
ue.aydin.edu.tr 22
4. ÖYKÜ (HİKÂYE)
Fotoğraf
“Kaç zamandır, uzun uzun baktığım bir fotoğraf var. Onun öyküsünü yazmak
istiyorum. Önce çağrıştırdığı sözcükleri sıralayarak başlıyorum.
En ağır basan: Yeşil; yeşil dediğin hemen akla gelen kırlardaki çimen yeşili
değil; hani ufka dek uzanıp giden sonsuz çayırlıkların çimen yeşili; baharı, kuş
seslerini, adaçayı kokularını hemen akla getiren o yeşiller yeşili…
Değil.
Nasıl bir yeşil peki?
Sırayı bozmamak gerekir (Zor bir tanımlama olacak.).
Öbür iki sözcük, karanlık ve fırtına. Fırtınanın geleceğini haber veren dumanlı
bulutlar, yığın yığın gökyüzünü kaplayarak ışığı yok etmişler.
Bu, karanlıkların gölgesinde bir yağ yeşili.
Deniz.
Yağ yeşili bir deniz, karanlıklara karışmış.
Bulanık.
Bulanıklığın sessizliği…
Denizin ortasında bir kara sandal; sandalda, tek başına bir adam. Kenardan
kuru dallarını uzatmış kapkara bir ağaç. Uzayıp gitmiş kara dalın ucunda bir
karga. Karakarga.
Gak demeyen. Susup kalmış.
Adam?
Adam da… Başı önünde. Ellerini, kürek saplarına öylece bırakıvermiş.”
Kaynak: Meriç, N. (2012). Gülün İçinde Bülbül Sesi Var, İstanbul, YKY, 3.baskı, s.59-62.
ue.aydin.edu.tr 23
5. ROMAN
ue.aydin.edu.tr 24
5. ROMAN
Kaynak: Mehmet Tekin, Roman Sanatı 1, Romanın Unsurları, 4. baskı, Ötüken Yay., İstanbul 2004, s.7.
ue.aydin.edu.tr 25
5. ROMAN
‘‘İhsan kurduğu, yazmakta olduğu bir öyküyü de anlatıyor olabilirdi. Aradan bunca gün geçtikten sonra, tam
da kendisine güvenmemi istediğini söylemesinden sonra, sözleri karşısında bu kanmazlık tutumum niyeydi ki?
Tiyatronun önüne gelmiştik artık.
‘Gezelim İhsan,’ dedim. ‘Böyle giderse değil Ankara yolunda, Ankara’da bile güç bitiririz konuşmalarımızı.
Gel, vazgeçelim…’
Neden vazgeçtik? Neden? Durumun, tutumumun tuhaflığı, birden çok yanıyla, kafamı bayağı bayağı
kurcalıyordu. İhsan’ın varlığı bile… Ürktüm. Ne demek istediğimi düşünmek zorunda kaldım… Sanki onun varlığı
bile anlamsızlaşıyordu.
Hesap mı soruyordum? Hesap sormanın gereksizliği, yetersizliği miydi içinde duyduğum? Öğrenmeyi yararlı,
gerekli gördüğüm, saydığım birtakım şeyleri, öğrenmek istemiyor muydum artık? Daha çok saçmalamamak için
indim arabadan. Dosyam elimdeydi hâlâ, birden farkına vardım. Yürüdüm. Arabanın kapısı kapandı arkamdan.
Dönüp bekledim.”
ue.aydin.edu.tr 26
SORULAR
ue.aydin.edu.tr 27
SORULAR
ue.aydin.edu.tr 28
SORULAR
A) Destan
B) Masal
C) Efsane
D) Roman
E) Öykü
ue.aydin.edu.tr 29
SORULAR
ue.aydin.edu.tr 30
SORULAR
32
KAYNAKLAR
YAVUZ K. – YETİŞ K. -BİRİNCİ, N. (2020). Üniversite Türk Dili ve Kompozisyon Dersleri, Beşir
Kitabevi, İstanbul.
AKTAŞ, Ş.- GÜNDÜZ, O.(2020). Yazılı ve Sözlü Anlatım-Kompozisyon Sanatı, Ankara, Akçağ
Yayınları, 25.baskı.
ue.aydin.edu.tr 33