MIM420 DİPLOMA PROJESİ

190404043 HÜMEYRA BEYZA ÖZKAN

ÇELİK MALZEME
ÇELİK MALZEME
VE DETAY
VE DETAY
 HAKKINDA

Çelik malzeme, tabiatta bulunan demir

cevherinden, birtakım işlemler sonucu,
hadde veya döküm mamulü olarak elde
edilir.
Demir cevherinde C (karbon), Mn
(manganez), P (fosfor), Si (silis), S (kükürt) gibi
maddeler karışık olarak bulunur.
 ÇELİK
ÖZELLİKLERİ
•Hava koşullarından fazla etkilenmez.
• Değiştirme, onarım ve iyileştirilmesi
kolaydır.
• Güçlendirmede ve
• restorasyonda kullanılır.
• Elemanlar yerlerine monte edildiklerinde
işletme yükü ile
çalışabilir.
• Kalıp ve iskeleyi azaltmak mümkündür
 STANDART
PROFİLLER
Hadde çeliğinden yapılan standart profiller;
tek başlarına, perçinli, cıvatalı ve kaynaklı
bağlantılarla birleştirilerek yapı elemanı
olarak kullanılabilmektedir. Boyları 6–10 m
arasında değişen standart profiller başlık ve
gövde denilen iki kısımdan oluşur ve kesit
şekillerine göre isim alır.
 I PROFİL
Bu profiller cm olarak yükseklikleri ile belirtilir. Örneğin 22
cm yüksekliği I çeliği, I 22 işareti ile belirtilir. I çeliklerinin h
yüksekliği 8–60 cm, başlıklarının eğimi % 14'e eşittir. Bu
nedenle bulonla birleşimde kama biçiminde pul
kullanılması gerekir. Döşeme kirişi olarak kullanıldıkları
takdirde az bel verirler. Bu kirişlerde kuvvetler, gövde
düzlemi içinde kiriş eksenini dik olarak etkiler.
 U PROFİL
Yüksekliği 30–400 mm, başlık genişliği 33~110 mm ve
gövde kalınlığı 50~140 mm, başlık eğimi %5~% 8 arasında
değişir. Yapı elemanlarının oluşturulmasında tek olarak
veya iki U profili gövdelerden veya başlıklardan
birleştirilerek kullanılır. İşareti yanına cm olarak
yüksekliğinin yazılması suretiyle belirtilir (DIN 1026)
 L PROFİL
Köşebent veya korniyer profilidir. Kesit boyutları 20x30x3
mm ile 100x200x16 mm arasında değişir.
 T PROFİL
Yüksek gövdeli T profili
Yükseklik ile ayak genişliği birbirine eşit olup 2-14 cm’dir.
Bu profiller, ┴ işareti yanına yüksekliğin yani genişliğin
cm olarak yazılması ile gösterilir. Örneğin, ┴ 5 gibi. Ayak
yüzeylerinin eğimi % 2'dir. Camlı örtü döşemelerine ara
demiri olarak ve kaynaklı çelik yapılarda kullanılır.

Geniş ayaklı T profili

Yükseklik ayak genişliğinin yarısına eşittir. Ayak
┴
genişlikleri 2~ 14 cm’dir. Bu profiller, işareti yanına cm
olarak ayak genişliği X yükseklik yazılarak gösterilir.
Örneğin, ┴ 12x6 gibi. Ayak üst yüzeyinin eğimi % 2,
gövdenin iki yanal yüzeyinin eğimi % 4’tür.

Z PROFİL
Yapı elemanı olarak az kullanılan bu profillerin
yükseklikleri 30~200 mm, genişlikleri 30~80 mm ve gövde
kalınlıkları 4-10 mm arasında değişir.
 ÖZEL ÜRETİM
PROFİLLER
Standart profiller dışında, uygulama
projesinin gerektirdiği şekillerde profiller
haddeden çekilerek veya bükülerek
yapılabilir. Profil kesitleri çelik boyunca aynı
veya farklı olacak şekilde yapılabilir. Hafiflik
için I profilinin gövdesi boyunca zikzaklı
olarak kesilmesiyle elde edilen iki parçanın
kaydırılıp ek parça kullanılarak kaynak ile
yeniden birleştirilmesi sonucu petek kirişler
elde edilebilir
 KAPALI YAPI
PROFİLLERİ (BORULAR)
Mat ve D.K.P. çelik bantlardan yapılan kapalı profiller
daire, kare ve dikdörtgen kesitinde yapılır. Profil borular
çeşitli ve standart boyutlarda bulunur. Bu profiller yük
taşıyıcı eleman olarak genellikle kolonlarda, mobilya ve
kaplama işlerinde, ayrıca T, Z ve L kesitinde olanlar çelik
kapı ve pencere doğramalarının yapımında kullanılır.

AÇIK YAPI PROFİLLERİ

Çelik yapı elemanları için özel olarak istek üzerine yapılır.
Yük taşıyıcı olmaktan çok kaplama, doğrama ve çelik
konstrüksiyon işlerinde kullanılır. Mat ve D.K.P. çelik
borular profilin açınım ölçüsü kadar genişlikte kesilir,
bükülerek istenilen profil elde edilir. Bu malzemelere
bükme profiller de denir.
LAMALAR
 ÇELİK
LEVHALAR
Çeşitli kalınlık ve boyutlarda bulunur, levha olarak ve
ayrıca diğer profillerin elde edilmesinde kullanılır.
Presler altında istenilen düzgünlüğe getirilebilir ve
şekillendirilebilir. Sac levhalar yüzey şekillerine göre
düz, baklavalı veya çıkıntılı, oluklu, silindirik veya
kubbeli levhalar olmak üzere dört gruba ayrılır.
 DÜZ LEVHALAR
Çelik yapı elemanlarında birleştirme, kaplama ve üst
işlemlerinde kullanılan sac levhalar, kalınlıklarına göre
ince, orta ve kalın olmak üzere üç kısma ayrılır. İnce sac
levhaların kalınlıkları 3 mm’den az, orta sac levhalar 3~5
mm kalınlığında ve kalın levhalar 5~60 mm kalınlığındadır

SİLİNDİRİK VE KUBBELİ
LEVHALAR
Düz veya galvanizli sac kullanılır. Kullanım yerlerine göre
görünüşlerini görselleştirmek veya gerilimlerini artırmak
amacıyla orta kısımları silindir veya kubbe şeklinde eğimli
yapılır.
 BAKLAVALI ÇIKINTILI
LEVHALAR
Bir yüzeyi düz, diğer yüzeyinde 1,5~2,5 mm yüksekliğinde
kabarıklıklar bulunan, orta ve kalın sac levhalardır.
Üzerinde bulunan çıkıntılar kaymayı önlediğinden çelik
köprülerde, merdiven basamaklarında veya kaldırımlarda
kullanılır

OLUKLU LEVHALAR
İnce sacdan ve çoğunlukla ince galvanize edilmiş olarak
kullanılan dalgalı sac levhalardır. Dalga yüksekliğinin
genişliğine oranı bakımından üçe ayrılır. Dalga genişliği
yüksekliğinin iki katına eşit olanlara normal levha denir.
Dalga genişliği yüksekliğinin iki katından fazla olanlar yası
oluklu olup çatı oluklu levhası adı verilir. Dalga genişliği
yüksekliğinin iki katından az olan levhaya kiriş oluklu
levha denir.
 ÇELİK
BİRLEŞİMLERİ

Çelik yapılar, profillerin ve levhaların birleştirme

elemanları ile birleştirilmesi sonucunda elde edilir.
Birleştirilen elemanların zarar vermeden sökülüp
sökülememe durumuna göre ayrılabilir. Çözülebilen
birleşim araçları bulonlardır. Çözülemeyen
birleştirme araçları ise perçin ve kaynaktır.
 BULON CIVATA
Bulon (cıvata) silindirik gövdeli, altı köşeli başlıklı, ucunda
spiral diş açılmış kısmı bulunan bir birleşim aracıdır.
Deliğine konduktan sonra diş açılmış ucuna, altına pul
(rondela) konmak suretiyle somunu takılır.
 PERÇİN
Perçin; yuvarlak çelikten presleme suretiyle
elde edilen, delik çevresinde ezilme ve
gövdesinde makaslama etkisiyle yük taşıyan
birleştirme aracıdır. Bir daha çözülemeyecek
olan birleştirmelerde kullanılır. Yerine
konmamış perçinler, bir baş ve gövdeden
meydana gelir. Esas perçin çapı yerine
konmuş ve dövülmüş olanıdır. Çünkü yerine
konmamış perçin çapı, yerine konmuş perçin
çapından 1 mm küçüktür. Yerine yerleştirilen
perçinin dövüldükten sonra deliği tamamen
doldurmalıdır. Bu nedenle yerine konmamış
bir perçin uzunluğunu yerine konduktan ve
dövüldükten sonra hem deliği dolduracak ve
hem de bir baş oluşturacak uzunlukta
seçilmelidir.
 KAYNAK

Aynı veya benzer alaşımlı metallerin ısı

tesiri altında birbirlerine birleştirilmesi
işlemi olan kaynak, yapılarda bu
yüzyılın başından itibaren kullanılmaya
başlanmıştır. İlk defa yüksek yapılarda,
sonra gemi inşaatında, daha sonra da
köprü yapımında kullanılan kaynak,
bugün bütün çelik inşaat ve imalat
sanayinin başlıca birleştirme aracı
durumuna gelmiştir. Kaynak yaparken
metaller ergime derecesine kadar
ısıtılarak plastik kıvama getirilir.
Kaynak yapma metotları ergitme ve
basınç kaynağı diye ikiye ayrılır.
MIM420 DİPLOMA PROJESİ
190404043 HÜMEYRA BEYZA ÖZKAN

SİSTEM
SİSTEM
MALZEME
MALZEME
VE DETAY
VE DETAY
 TAŞIYICI
SİSTEMLER
 TAŞIYICI
SİSTEMLER
ÇAĞDAŞ TAŞIYICI
SİSTEMLER
 1. YÜZEY AKTİF
SİSTEMLER
Yüzey aktif sistemler, plak ve kabuklardan
oluşan bütüncül form aracılığı ile taşıyıcı
sistemin kurgulandığı strüktürlerdir.
Dolayısıyla taşıyıcı olan her yapı elemanı
doğrudan tüm mimari strüktürün formunu
belirlemektedir. Çelik, alüminyum ve
ahşapta yüzey aktif sistemlerde betonarme
ile birlikte kullanılan başlıca malzemelerdir
(Say, 1998). Düz yüzeylerin farklı
doğrultularda katlanarak dayanım kazandığı
plaklar; silindirik, tek-çift eğrilikli, şed, dönel
yüzeyli, hiperboloid ve konoid kabuklar
olarak birleştiği çeşitli geometrik strüktürler
ile yüzey aktif sistemleri oluşturmaktadır.
 2. UZAY KAFES
SİSTEMLER
Basınç ve çekme kuvvetlerine çalışan
birbirlerine özel detaylandırılmış düğüm
noktaları ile bağlanarak etkisi altında
oldukları yükleri iki doğrultuda mesnetlere
aktaran üç boyutlu taşıyıcı çubuklar
sistemine uzay kafes sistemler denir. Altı
çubuk eleman ve dört düğüm noktasından
oluşan geometri (tetrahedron) uzay kafes
sistemlerin birim elemanıdır ve yeni çubuk
elemanlar eklenerek kolay bir biçimde
büyütülebilmektedir. Çekme ve basınç
kuvvetlerini tüm parçalarıyla birlikte
karşıladığı uzay kafes sistemler bir bütün
halinde çalışmaktadır.
 3. KABLOLU
SİSTEMLER
Kablolu sistemler, yükün kablolar aracılığıyla
taşındığı sadece çekme kuvvetlerinin ankraj
noktalarındaki çekme elemanları aracılığıyla
zemine aktarımının sağlandığı strüktürlerdir.
Kablolu strüktürler; hafiflik, burkulma
sorununun olmaması, esnek ve bükülebilir
dayanıklı kablolar ile farklı form ve geniş
açıklıklarda uygulanabilir olmaları açısından
avantaja sahiptir. Kablolu strüktürler;
kabloların tek veya çift kablo birleşimleri,
kablo ağı kurguları, iç ve dış çemberli (radyal)
kablo ağları; sistemin temel elemanı olan
çelik kabloların form kazanmasına göre
sınıflandırılmaktadır.
 3. KABLOLU
SİSTEMLER
Kablolu sistemler, yükün kablolar aracılığıyla
taşındığı sadece çekme kuvvetlerinin ankraj
noktalarındaki çekme elemanları aracılığıyla
zemine aktarımının sağlandığı strüktürlerdir.
Kablolu strüktürler; hafiflik, burkulma
sorununun olmaması, esnek ve bükülebilir
dayanıklı kablolar ile farklı form ve geniş
açıklıklarda uygulanabilir olmaları açısından
avantaja sahiptir. Kablolu strüktürler;
kabloların tek veya çift kablo birleşimleri,
kablo ağı kurguları, iç ve dış çemberli (radyal)
kablo ağları; sistemin temel elemanı olan
çelik kabloların form kazanmasına göre
sınıflandırılmaktadır.
 4. ASMA GERME
SİSTEMLER
Pnömatik sistemlerinde içinde yer aldığı
membran sistemler, eski çağlardaki
çadırların yeni malzeme ve yapım teknikleri
ile uygulanmış halidir. Bu sistemlerde
kullanılan ana malzeme olan esnek
membran, birçok farklı formda üretilebilir.
Membran malzemenin yapısal özellikleri
sayesinde, geleneksel strüktürler ile
geçilemeyecek büyük açıklıklar en ince en
kesitte örtülebilir hale gelmektedir. Plastik
veya dokuma örtüler ve kablolar kullanılarak
oluşturulan ağırlığı az, sadece çekme
kuvvetlerine çalışan membran strüktürler,
germe kuvvetinin etkisi ile taşıyıcılık özelliği
kazanmaktadır.
 ASMA-GERME
SİSTEMLER
Asma-Germe Membran yapılar,istenilen ölçü ve
alanlarda özgün, estetik tasarımla hafif
konstrüksiyon üzerine uygulanır.
1950 ve sonrası yıllarda hafif taşıyıcılı konstrüksiyonlu
gergili yapılar üzerinde çalışan Frei Otto, 1960 'lı
yılların başında Stuttgart Üniversitesinde membran
yapıların gelişimi için bir enstitü kurmuştur.
Günümüze kadar olan süreçte membran yapılarda
kullanılan farklı üretim şekilleri olan malzemeler,
büyük ve geniş açıklıkların görsellik kaygısı olmadan
tasarlanarak uygulanabilir duruma gelmesini
sağlamıştır.
MEMBRAN NEDİR?
Betonarme yapıların aksine basınca değil asimetrik
çekmekuvvetiyle oluşan öngerme kuvvetine göre
şekil alan hem taşıyıcı hemde örtü görevini gören bir
yapı malzemesidir. Dünya sağlık örgütünün onayını
almış sağlık normlarında kanserojen madde
içermeyen bir üründür.Yüzeyinde anti-bakteriyel
yüzey plası olması nedeniyle bakteri tutmaz.

NEDEN MEMBRAN?
İklim şartlarına uyumlu çok amaçlı kullanım
Yüksek mekanik dayanım-elastikiyet
Mükemmel su sızdırmazlık
Alev yayılmasına ve yangına karşı dayanımlılık
STATİK ANALİZ SÜRECİ
Asma germe yapılarda kar,yağmur ve rüzgar gibi
mevsimsel yükleme hesapları uluslar arası
yönetmelikler doğrultusunda yapılır. Membran yapı
üzerine etkiyen yükleri kenar halatları, köşe plakaları
aracılığıyla üzerine sabitlendiği taşıyıcı aksama
aktarır. Taşıyıcı aksamlar ise üzerine membrandan
gelen yükleri ankraj ile sabitlendiği noktalara iletir.
Ankraj noktasından yükler temele yayılır. Böylece
sistem akışı tamamlanmış olur.
ASMA - GERME FORMLARI
İKİ DİKMELİ ÇADIR KURGUSU
PARALEL KABLOLU ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
BAHÇECİLİK SERGİSİ ÇADIRI F.OTTO
TEK DİKMELİ ÇADIR KURGUSU
IŞINSAL KABLOLU ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
OLDENBURG KAPALI TRİBÜN S.BERGERMANN
IŞINSAL KABLOLU ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
DANS PAVYONU F.OTTO
IŞINSAL KABLOLU ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
MOBİL TİYATRO F.OTTO
IŞINSAL KABLOLU ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
KRAL FAHD STADYUMU I.FRASER
KONİK ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
YARASA ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
KEMER ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
GAZEBO ÇEKME GERİLMELİ MEMBRAN
BİRLEŞİM DETAYLARI
ÖRNEKLER
 PNÖMATİK
SİSTEMLER
Pnömatik strüktürlerin temel prensibi iç ve dış
hacimler arasında basınç farkının oluşturulması
sonucunda öngerilmeli şekilde membran yüzeyinin
taşıyıcı hale gelmesidir. Basınç farkının
oluşturulduğu yapı bölümüne göre sınıflandırılan
pnömatikler mimaride farklı alanlarda
kullanılabilmektedir. Mimarlıkta uygulanan
pnömatik sistemler; taşıyıcı strüktür, yardımcı
strüktür elemanı ve kalıp elemanı olarak
kullanılmaktadır.
BİRLEŞİM DETAYLARI
MALZEME
ÖRNEKLER
ONTARİO PAVİLİON
 UZAY KAFES
SİSTEMLER
Uzay kafes sistemler; ana öğeleri çubuk elemanlar ile
noktasal düğüm elemanları olan ve yapısında en iyi
yük dağılımını sağlayacak şekilde, prefabrik yapı
sistematiğinde imalatı ve montajı yapılarak teşkil
edilen üç boyutlu hiperstatik yapı sistemleridir. Uzay
kafes sistemler genel olarak, dört düğüm noktası ve
altı çubuktan oluşan düzgün dörtyüzlü elemanların
birbirleri ile bağlanması ile oluşur. Bu dörtyüzlü
elemanlar, sistemin gelebilecek tüm yüklere karşı
dayanıklı olmasını sağlar.
IZGARA SİSTEMLERİN PATERNLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
Uzay kafes sistemler ızgara tipi yapılardır. Bu ızgara yapıları farklı
şekillerde olabilmektedir. Uzay kafes sistemler, düğüm
noktalarında kesişen elemanların iki, üç veya dört yönde çalışıyor
olmalarına bağlı olarak; iki, üç veya dört yönde çalışan sistemler
olarak kategorilere ayrılabilmektedir.

İki ve çok yönlü çalışan ızgara uzay kafes sistemler. a) İki yönde çalışan
b) Üç yönde çalışan c) Dört yönde çalışan ızgara sistemler
SINIFLANDIRMA
TEK, ÇİFT VE ÜÇ KATLI UZAY KAFES SİSTEMLER
Uzay kafes sistemlerin ilk uygulamaları tek katlı uzay kafes sistemler olarak kullanılmıştır. Daha sonra geniş
açıklıkların geçilebilmesi için bir araya getirilen ızgaraların birbiriyle rijit bir şekilde birleştirilmesiyle çift katlı
sistemler geliştirilmiştir. Tek katlı uzay kafes sistemlerde rijit birleşim uygulanırken çift katlı uzay kafes
sistemler mafsallı birleşimli olabilirler. Ayrıca, tek katlı uzay kafes sistemler tek veya çift eğrilikli olmak
zorundadır. Örneğin, tonoz veya kubbe tipi yapılar. Fakat açıklık çok küçük olduğunda aşağıda gösterildiği gibi
düzlemsel tek katlı uzay kafes sistemler kullanılabilir.
TONOZ UZAY KAFES SİSTEMLER
KUBBE UZAY KAFES SİSTEMLER
PİRAMİT UZAY KAFES SİSTEMLER
KULE UZAY KAFES SİSTEMLER
BİLEŞİK UZAY KAFES SİSTEMLER
SERBEST FORMLU UZAY KAFES SİSTEMLER
BİRLEŞİM DETAYLARI
ÇUBUK DÜĞÜM SİSTEMLER
DOLU KÜRE DÜĞÜM ELEMANLARI
BOŞ KÜRE DÜĞÜM ELEMANLARI
SİLİNDİRİK DÜĞÜM ELEMANLARI
LEVHA DÜĞÜM ELEMANLARI
MODÜLER SİSTEMLER
KAPLAMA DETAYLARI
METAL KAPLAMA
ŞEFFAF KAPLAMA
MEMBRAN KAPLAMA
ÖRNEKLER VE
DETAYLAR
TEŞEKKÜRLER