Abidin UÇAR

Selçuk Üniversitesi
Mühendislik Mimarlık Fakültesi
Makina Mühendisliği

7.5 TONLUK KÖPRÜLÜ VİNÇ

GİRİŞ
Kaldırma ve iletme makinelerinin sanayimizde
kullanılması kaçınılmazdır. Hem sağladığı verim hem
de kolaylıklar tartışılmazdır. Atölyelerin içersinde
kullanılan köprülü krenlerin hesabında transport
tekniği formüllerinden faydalanılır. Transport tekniği,
kaldırma ve iletmede kullanılan makineleri konu
edinen ve makine elemanlarının zengin bir uygulama
alanı olarak görülen bilim dalıdır.
Köprülü kren imalatı disiplin olarak malzeme,
mukavemet, imal usulleri, ölçme tekniği, elektrik ve
teknik resimle yakın işbirliği içerisindedir.
VİNÇ TANIMI
Vinçler; yükleri sadece kaldıran veya tek bir yöne çeken kaldırma
makineleri olarak tanımlanırken, krenler; üzerlerinde vinç donanımı da
bulunan ve ayrıca öteleme ve dönme hareketlerini de yapacak düzeneklere
de sahip olarak yükleri istenilen her yöne taşıyabilen kaldırma makineleri
olarak tanımlanır.
KULLANIM ALANLARINA GÖRE
KRENLER
 Köprülü kren (tek kiriş-çift kiriş)
 Portal kren
 Konsol kren
 Yapı krenleri (kuleli inşaat kreni)
 Mobil krenler (lastik tekerlekli, paletli,
dubalı)
 Kablolu krenler
 Kombine krenler
 Özel krenler
PORTAL VİNÇ
YAPI VİNCİ
TASARIM GİRDİLERİ
 Kaldırma Kapasitesi 7.5 Ton
 Kaldırma Yüksekliği 9m
 Köprü Açıklığı 20 m
 Araba Yürütme Hızı 10 m/dk
 Kaldırma Hızı 4 m/dk
 Köprü Yürütme Hızı 20 m/dk
 İşletme Şartları ORTA
TEL HALAT

 Kaldırma makinalarında yükleri bağlamak, tutmak ve kaldırarak

taşınmasını sağlamak amacıyla halatlar kullanılır. Kaldırma
makinalarında elyaf halat ve tel halat olmak üzere iki tip halat
kullanılır.
 Çelik tel halatlar, krenlerde çekme ve kaldırma elemanı olarak
geniş kullanım alanına sahip halatlardır. Tel halatlar yüksek
mukavemetli çelik tellerden imal edilir. Tel halatı meydana getiren
teller, TS 2162 normunda verilen şartlara sahip çelik tellerdir.
Genellikle soğuk çekilerek veya haddelenerek elde edilirler.
KANCA VE KANCA BLOĞU

Yük kancaları, basit yük tutma elemanlarından

olup, kancanın şekline göre isimlendirilir. Kancalar,
kanca bloklarında şaftlarının tipine uygun olarak,
uzun şaftlı ve kısa şaftlı kancalar olarak yer alır.
Kaldırma makinalarından kullanılan kancalar;
 -basit kancalar,

 çift ağızlı kancalar,

 -lamelli kancalar
 Basit kancalar, yükün kolayca asılmasına imkan veren
kancalardır. Halat ucuna bağlanmalarında kendi ekseni
etrafında dönme serbestisi tanınmalıdır. Kancalar kalıpta veya
serbest olarak dövülerek, DIN 15400 normunda yazılan
malzemelerinden imal edilir. Sıcak dövme işleminden sonra
gerilme giderme tavlaması yapılmalıdır.

7.5 tonluk kren hesabında proje

girdilerine göre basit kanca tercih
edilmiştir.
TRAVERS
 Traversi hesaplamadan kullanmak için malzeme
en az DIN 17200, C35 kalitesinde olmalıdır. Kanca
bloğu traversi DIN in önerisi yassı kalın lama
malzeme dışında yuvarlak malzemedende yapılır.
Hesaplar orta kesitteki gerilimlere göre yapılır.
TAMBUR
 Kaza ve istenilmeyen fonksiyon engellerini ortadan kaldırmak için çelik
halat tambura helis yivler ile sarılmalıdır. İnşaat bucurgatlarında ve
hafif yük ama kaldırma yüksekliği çok büyük olan konstrüksiyonlarda
istisna olarak yivsiz tambur kullanılır. Tamburun iki tarafında halatın
çıkmaması için ökçe vazifesi gören diskler veya benzeri konstrüksiyon
olmalıdır. Diskin yan yüksekliği tambur çapından en az "2 x çelik halat
çapı" kadar olmalıdır. Kaldırma sisteminde tambur için iki işlem yapılır.
 1. Tamburun ölçülendirilmesi
 2. Tamburun konstrüksiyonu
KALDIRMA MOTORU, REDÜKTÖRÜ VE FRENİ

 Gerekli motor gücü hesaplandıktan sonra

elektrik motorları kataloğundan elektrik motoru
seçilir.Kaldırma mekanizmasındaki çevrim oranı
hesaplanarak redüktör tablolarından redüktör
seçilir ve gerekli güçteki fren seçilir.
ARABA RAYI VE TEKERLEKLERİ
 Ray seçiminde tekerlek yükü hesaplanır ve tekerlek yüküne
göre araba rayı malzemesi seçilir.
 Arabanın iki tekerleği serbest döner; diğer ikisi ise tahrik
edilir.Yani dişlilerle döndürülür.Serbest dönen tekerlekler ve
tahrik edilen tekerlekler DIN standartlarından seçilir.
 Yürütme içinde aynı şekilde motor,redüktör ve fren seçimi
yapılır.
KÖPRÜ YÜRÜTME MEKANİZMASI
 Ray ve tekerlek için arabadaki aynı hesaplar kullanılır
 Araba için dar tekerlekler seçilmesine karşılık, köprü
için geniş tekerlekler seçilmelidir. Bu nedenle, tekerlek
flanşları ile ray arasındaki boşluk artırılır. Zira; köprü
yolu araba yolundan daha uzun ve köprü ray açıklığı
arabanınkinden çok fazla olduğundan , tekerlek
flanşlarıyla ray kenarları arasındaki boşluklar sayesinde
, yürüme esnasında köprü tekerlek flanşlarıyla ray
kenarları arasındaki sıkışmalar önlenir.
 Yine aynı hesaplar ve tablolar yardımıyla köprü
yürütme motoru, redüktörü ve freni seçilir.
KÖPRÜ STATİK HESABI
 Köprülü kren kiriş düzenleri; levhalı kiriş
veya kafes yapı şeklinde olur. Normal
profilli kirişler ve kolonlu kirişler, levhalı
kiriş düzenlerine örnektir. Kafes
yapıları, genellikle statikçe belirli olarak
inşa edilirler ve düzlem kafes sistemleri
olarak kabul edilirler.
KAFES SİSTEMLİ KİRİŞLER
 Büyük açıklıklar için levhalı kiriş yerine
kafes sistemli kirişler kullanılır. Kafes
sistemli kirişler, daha hafif olmalarına
karşılık, nispeten pahalıdırlar ve
bakımları da daha zahmetli ve
masraflıdır. Kafes sistemli kirişler
paralel, trapez ve kemer kiriş tipleri
vardır
LEVHALI KİRİŞLER
 Köprü kirişlerinin levhalı olması halinde
profil kirişler, eğik kirişler veya kutu
kirişler kullanılır.
 Kutu kirişlerin, bir kirişli veya iki kirişli çeşitleri
mevcuttur. Kutu kirişler, diğer kiriş çeşitlerine
göre daha mukavemetlidir. İmalatı daha kolay ve
ucuzdur. Bu nedenle, köprü kirişi olarak kutu
kiriş tercih edilmiştir.
 Ana kiriş ve Baş kişir hesaplarının yapılmasından
sonra Proje hesapları tamamlanır.