CHƯƠNG 1:

CƠ BẢN VỀ
TRUYỀN KHỐI

GV: TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH

ANH

1
 CÁC NỘI DUNG CHÍNH

1. ĐỊNH NGHĨA
2. PHÂN LOẠI QUÁ TRÌNH TRUYỀN KHỐI
3. NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ THIẾT BỊ TRUYỀN KHỐI
4. BIỂU DIỄN THÀNH PHẦN PHA
5. KHUẾCH TÁN

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 2

 1. ĐỊNH NGHĨA
• Quá trình truyền vật chất trên qui mô phân tử từ pha này sang pha
khác khi 2 pha tiếp xúc trực tiếp với nhau
• Ví dụ: Quá trình sấy khô vật liệu bằng cách cho bốc hơi nước từ vật liệu
ẩm vào dòng khí, một bên là pha rắn, một bên là pha khí

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 3

 2. PHÂN LOẠI CÁC QUÁ TRÌNH TRUYỀN KHỐI

PHÂN LOẠI TRUYỀN KHỐI

KHÍ – LỎNG KHÍ – RẮN LỎNG – LỎNG LỎNG – RẮN

Trích chất Trích chất

Chưng cất Hấp thu Hấp phụ Sấy khô Kết tinh
lỏng rắn

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 4

 3. NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ THIẾT BỊ
TRUYỀN KHỐI
• Số bậc lý thuyết
• Thời gian tiếp xúc pha
• Năng suất
• Nhu cầu về năng lượng

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 5

 4. BIỂU DIỄN THÀNH PHẦN PHA

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 6

Bài tập 1:
• Hỗn hợp dung dịch bao gồm Etanol và nước, trong đó etanol
chiếm 30% thể tích, nhiệt độ là 20oC. Xác định:
a. Thành phần phần khối lượng
b. Thành phần tỉ số mol
c. Thành phần tỉ số khối lượng
Biết Metanol= 46 g/mol, Mnước = 18 g/mol

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 7

Bài tập 1:
• Hỗn hợp dung dịch bao gồm Etanol và nước, trong đó etanol chiếm 30% thể tích, nhiệt
độ là 20oC. Xác định:
a. Thành phần phần khối lượng
𝑥𝐶2𝐻 = 0,3
5 𝑂𝐻
𝑥. 𝑀𝑒𝑡𝑎𝑛𝑜𝑙 0,3 × 46
𝑥ҧ = = = 0,523
𝑥. 𝑀𝑒𝑡𝑎𝑛𝑜𝑙 + 1 − 𝑥 . 𝑀𝑛ướ𝑐 0,3 × 46 + (1 − 0,3) × 18
b. Thành phần tỷ số mol
𝑥 0,3
𝑋= = = 0,43
1 − 𝑥 1 − 0,3
c. Thành phần tỷ số khối lượng
𝑥. 𝑀𝑒𝑡𝑎𝑛𝑜𝑙 0,3 × 46
𝑋ത = = = 1,1
1 − 𝑥 . 𝑀𝑛ướ𝑐 0,7 × 18

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 8

 5. KHUẾCH TÁN

• ĐỊNH NGHĨA

Là sự chuyển động của một cấu tử xác định qua hỗn hợp dưới tác
dụng của 1 kích thích vật lý.

Nguyên nhân: gradient nồng độ của cấu tử khuếch tán, ngoài ra

cũng có thể do gradient áp suất, gradient nhiệt độ hay tác động ngoại
lực (ly tâm)

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 9

 5.1 Khuếch tán phân tử
Quá trình khuếch tán xảy ra khi vật chất truyền từ nơi có nồng độ cao
đến nơi có nồng độ thấp.
▪ Chỉ có 1 cấu tử A trong hỗn hợp truyền đến hay đi khỏi bề mặt tiếp
xúc pha và dòng vật chất tổng cộng bằng dòng cấu tử A truyền đi
(Hấp thu cấu tử từ pha khí vào pha lỏng)
▪ Khuếch tán của cấu tử A trong hỗn hợp bằng và ngược chiều với
dòng mol của cấu tử B, như vậy không tạo nên dòng chuyển động
mol tổng cộng (chưng cất)
▪ Khuếch tán A và B xảy ra ngược chiều nhưng với thông lượng mol
không bằng nhau. Trường hợp này thường xảy ra trong khuếch tán
cùng với phản ứng hóa học, ở đó tác chất, sản phẩm khuếch tán
đến và đi khỏi bề mặt xúc tác.
TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 10
 5.2 Vận tốc khuếch tán
Định luật Fick:
𝜕𝐶𝐴
𝐽𝐴 = −𝐷𝐴𝐵 .
𝜕𝑧
JA: thông lượng của cấu tử A trong dung dịch B
DAB: hệ số khuếch tán của cấu tử A trong cấu tử B

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 11

 5.2 Vận tốc khuếch tán

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 12

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán phân tử trong chất khí
Phụ thuộc nhiệt độ, áp suất, và bản chất của các cấu tử.

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 13

Bài tập 2:
• Tính hệ số khuếch tán của hơi etanol (A) C2H5OH qua không khí (B) ở 1 atm,
0oC.

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 14

Bài tập 2:
• Tính hệ số khuếch tán của hơi etanol (A), C2H5OH qua không khí (B) ở 1 atm,
0oC.

Giải:

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 15

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán phân tử trong chất lỏng

• A khuếch tán ổn định qua B không khuếch tán

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 16

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán phân tử trong chất lỏng

• Khuếch tán ổn định đẳng mol nghịch chiều

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 17

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán phân tử trong chất lỏng

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 18

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán phân tử trong chất lỏng

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 19

Bài tập 3:

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 20

Bài tập 3:

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 21

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán cho dung chất sinh học
Hệ số khuếch tán trong dung dịch với nước của các dung chất
sinh học phân tử lượng lớn hơn 1000 có thể tính gần đúng theo
phương trình Polson:

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 22

 5.3 Hệ số khuếch tán
Hệ số khuếch tán cho dung chất sinh học

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 23

Bài tập 4:
• Tính hệ số khuếch tán của albumin trâu bò ở 298K trong nước ở nồng độ loãng
và so sánh giá trị thực nghiệm

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 24

Bài tập 4:
• Tính hệ số khuếch tán của albumin trâu bò ở 298K trong nước ở nồng độ loãng
và so sánh giá trị thực nghiệm

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 25

 5.3 Hệ số khuếch tán
Khuếch tán chất lỏng trong chất rắn xốp

Hệ số khuếch tán hiệu dụng

Khuếch tán chất lỏng trong chất rắn xốp

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 26

Bài tập 5:

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 27

Bài tập 5:

TS. LƯƠNG THỊ QUỲNH ANH 28