GRUP DİNAMİĞİ VE

GRUPTAKİ ETKİLEŞİM
ALT BAŞLIK
Grubu oluşturan her üye, diğer üyelerle belirli ilişkiler kurar. Yani
gruptaki bir üye diğer üyeleri az ya da çok, ama mutlaka düşünsel ve
duygusal olarak etkiler. Etkileme ve etkilenme durumu bireyden bireye
farklılık gösterebilir. Yani, grubu oluşturan her üye kendi rolü ve sahip
olduğu statü ile ilgili olarak, kişilik yapısı çevresinde bağlı olduğu grubu
belirli ölçülerde etkileyebilir. Bu karşılıklı etkileşimler sonucunda ortaya
çıkan duruma grup dinamiği diyebiliriz.
 GRUP BÜTÜNLÜĞÜ
Grup bütünlüğü kavramı ilk kez 1950 yılında kullanılmış ve daha sonra
grup bütünlüğünün karşılığı grup çekiciliği kavramı kullanılmaya
başlanmıştır. Carron (1982) grup bütünlüğünü “Ortak amaca ulaşmada
grubu bir bütün olarak bir arada tutan dinamik süreç” olarak tanımlar.
Grubun çalışması, statü, rol ve normların belirlenmesi, hedefi n
gerçekleşmesi için iş birliği ve dayanışmanın gerçekleşmesi, gruba ait
olmanın verdiği memnuniyet gibi süreçler grup bütünlüğünün oluşmasını
sağlar.
Carron grup bütünlüğünü tanımladıktan sonra çekicilik kavramını da
aynı anlamda kullanarak bir tanım yapmıştır. “Odak noktasını çekiciliğin
bazı formlarının oluşturduğu duygulardaki tek boyutluluk” yani diğer bir
deyişle grubun üyeler için çekici duruma gelmesi olarak tanımlamıştır.
GRUP BÜTÜNLÜĞÜNÜN BİLEŞENLERİ
1. Çevresel etkenler:
• Sporcuların ve yapılan spor dalının organizasyonlarıyla ilgili
etkenlerdir. Bir takımın amblemi, maskotu, diğer sembolleri ve
spor tesislerinin olumlu yönleri grup bütünlüğünü arttırıcı
unsurlardır. Takımların aynı formaları giymeleri, gol sonrası
sporcuların formalarını öpmeleri grup bütünlüğünü artıran
örneklerdir.
2. Bireysel etkenler:
• Sporcuların sahip olduğu bireysel özellikler grup bütünlüğü
üzerinde etkilidir. Sporcuların yaş, bilgi, yetenek, kapasite,
deneyim, kişilik gibi özellikleri birbirine yakın oldukça (homojen
yapıdaki gruplar) grup bütünlüğünü sağlamak kolaylaşacaktır.
3. Liderlik etkenleri:
• Çalıştırıcının liderlik özellikleri grup bütünlüğünü doğrudan
etkiler. Çalıştırıcının demokratik veya otoriter tavrı, takım ve
sporcular ile ilişkilerinin iyi olması grup bütünlüğünü artıran bir
diğer etkendir.
4. Takım etkenleri:
• Gruptaki üyelerin belirlenen hedefe ulaşmak ve başarı elde etmek
için görevlerini yerine getirmeleri grup bütünlüğünü etkileyen
etkenlerdendir. Bir diğeri, takımdakilerin yetenekleri ve başarıya
giden yoldaki istikrarlı çalışmalarıdır. Takımın kazandığı başarı ya
da başarısızlıklar takım bütünlüğünü etkiler. Çok başarılı ya da çok
başarısız takımlarda grup bütünlüğü artma eğilimindedir.
5. Grup çekiciliği:
• Takımın ünü yine grup bütünlüğünü artırıcı bir etmendir. Ün
arttıkça o takım sporculara daha çekici gelmekte ve o takımın
üyeleri arasında grup bütünlüğü daha fazla olmaktadır.
GRUP BÜTÜNLÜĞÜNÜN SONUÇLARI
Genellikle grup bütünlüğü yüksek olan takımların grup
bütünlüğü düşük olan takımlara göre daha fazla sportif
performans gösterdikleri söylenmektedir. Sporcuların ve
çalıştırıcıların demeçlerinde “Biz bir aileyiz.”, “Kolej
havasını yakaladık.” tarzındaki ifadeler aslında grup
bütünlüğünün fazla olduğunun bir göstergesidir.
 TAKIM OLUŞUMU VE EVRELERİ
• Takımlar ortak bir amaç çerçevesinde bir araya gelmiş küçük gruplardır.
Takımlar karmaşık ve alt görevlerden oluşan hedeflere ulaşmak için
belirli bir süre için bir araya gelirler. Takım üyeleri arasında yüksek
düzeyde bir bağlılık ve iletişim vardır.
• Takım üyeleri fikirlerini korkmadan serbestçe söyleyebilmelidirler. Takım
arkadaşlarının onunla alay etmeyeceklerini, ona kızmayacaklarını
bilmelidir. Kısacası takımına güvenmelidir. Gerektiğinde şut çekmekten
çekinmemelidir. Takım üyeleri birbirlerini desteklemelidirler. Takım
üyeleri birbirlerinin açıklarını kapatmalı ve yardımlaşmalıdırlar.
İletişim, takım için olmazsa olmaz bir gerekliliktir. İletişim, takımın
amacına ulaşmasının en etkili yoludur. Takımın ortak bir hedefi vardır
ve her üye bu hedefe yönelik çalışır. Takım içindeki çatışmalar çözüme
kavuşturulur. Hiçbir sıkıntının üzeri kapatılmaz. Her takımın iyi ya da
kötü bir yıldızı vardır ve takımlar üyelerinin yetenek, bilgi ve
tecrübelerinden yararlanır. Takımdaki herkes iletişim ve kontrolden
sorumludur.
Takımlar farklı görev yapılarında olsalar bile her takımın oluşma
aşaması birbirine benzemektedir.
İlk aşamada bir amaç çerçevesinde özel yeteneği olan sporcular bir
araya gelirler daha sonra takım üyeleri birbirlerini tanıyarak “biz”
duygusunu geliştirmeye başlarlar. Bu aşamanın geçilmesiyle takım
içerisinde normlar (kurallar), roller, liderler oluşur ve takımda temel
görev dağılımı şekillenir. Sonraki aşama takımın amacı
doğrultusunda hareket etmeye başlamasıdır. Ardından, “takım ruhu”
gelişmeye başlar. Takım artık, tek tek üyelerinin yeteneklerinin
toplamından daha fazlasını ifade eder hâle gelir. Takım içerisinde bir
sinerji yaratılır. Bu sayede aile havası oluşturulmuş ve takım
amacına ulaşmaya hazır hâle gelmiştir.
LİDER VE LİDERLİK
KAVRAMLARI
Bir hedefe ulaşmak için bireyin veya grupların etkilenme süreci
liderlik; bu süreci yaşatan, bu işlevi yerine getiren kişi de liderdir.
Lider, hedef belirler, bu hedefe nasıl ulaşılacağını gruba gösterir.
Grubun sorumluluklarını belirler. Lider olmak isteyen kişi kendini
ortaya çıkarır veya taşıdığı olumlu özelliklerden dolayı grup, lideri
belirler. Lider ve onu izleyenlerin amaçlarına ulaşmalarını sağlayan en
önemli nokta iletişimlerinin güçlü olmasıdır.
Liderlik, antrenörün en önemli görevlerinden biridir ve öncelikle
sporculara rehberlik etmek, onları yönlendirmek konusunda kendini
göstermektir.
LİDERLİK ÖZELLİKLERİ
 İnsanları iyi tanır, kendi davranışlarının olumlu  Takımdaki bireylerin güvenini kazanmıştır.
ve olumsuz özelliklerini bilir.
 Çalıştığı alanda bilgilidir.
 Verdiği kararları neden ve sonuçlarıyla iyi
anlatır.  Bireylerin ihtiyaçlarını iyi bilir.
 Duygularını, düşüncelerini iyi ifade eder.  Yeni, bilinmeyen hedefler seçer. Bu hedeflere
ulaşmak için gruba rehberlik eder.
 Kendinden emindir.
 Eleştiriye açık insandır.
 Hızlı ve cesur kararlar verir.
 Takımın sorumluluğunu üstlenir. Sorumluluktan
kaçmaz.
 Takımındaki bireylere değer verir.
 Takımdaki görev dağılımını iyi yapar.
 Takımın amacına ulaşabilmesi için kararlıdır.
LİDERLİK TİPLERİ
1. Demokratik
Liderlik tiplerinden olan demokratik lider tipi; başarılı, olumlu sonuçlar
veren bir lider tipidir. Grubun bir arada bulunmasını, ortak kararlar
verilmesini sağlar. Demokratik lider sporculara fikirlerini sorar, onların
ihtiyaçlarını, duygularını da dikkate alarak herkesin karara katılmasını
sağlar. Lider hedefe, ulaşmak, çözümler bulabilmek için, önerilerde
bulunur. Grup ortak karar verir. Kararı sporcular verdiği için alınan
karara daha çok sahip çıkarlar. Bu yüzden uygulama anında daha verimli
çalışırlar. Bu sürecin olumlu yönleri kadar olumsuz yönleri de vardır.
Herkesin fikirlerini söylemesi istendiği için zaman kaybı olmaktadır.
Hemen uygulanması gereken durumlarda sakıncalı olmaktadır. Liderin
olmadığı durumlarda grubun performansında bir değişiklik olmamakta,
aynı şekilde devam etmektedir.
2. Otokratik
Otokratik liderler gruba fikirlerini sormazlar. Grupta az sayıdaki
kişilere fikrini sorar ve sonuçta yine kendi verdiği kararı uygular.
Karar verirken grup üyelerini bu işin dışında tutar. Gruba emir verir,
grubu her zaman eleştirir. Grubun fikirleri sorulmadığı, kararları
dinlenilmediği için yaratıcılıkları ve sorumluluklarını yerine getirme
istekleri azalır. Olumlu yönü ise eğer lider grubun ihtiyaçlarını
giderecek, hedefe ulaşmada başarı sağlayacak fikirler veriyorsa
zaman kaybı olmayacaktır. Liderin olmadığı durumlarda grubun
performansı düşmektedir.
3. Liberal
Liberal liderler gruba her zaman fikirlerini sorar ve onların söylediği
kararları uygular. Böyle bir süreçte lider kavramından bahsetmek
doğru olmaz. Antrenörün lider olup olmadığı belli değildir.
Grupların çalışmasında lider olmadığı zamanlarda çalışmaya
harcanan zaman çok fazladır ve çalışma verimli olmamaktadır.
Yapılan çalışmalar rahat olduğu için sporcular kendilerini özgür
hissederler ve iyi bir performansa ulaşamazlar.
Modern Liderlik Yaklaşımları
90’lı yıllardan itibaren liderlik ile ilgili yapılan araştırmalarda klasik ve geleneksel
lider davranış biçimleri yanında, yeni bir ayrımın yapılmasının zorunlu olduğu
sonucuna varılmıştır.

Modern yaklaşımlar olarak ifade edilen iki liderlik tipi ortaya konmuştur.
a) Etkileşimci (Transaksiyonel) Liderlik Tipi
• Bu liderlik tipinin geleneksel anlamdaki yöneticilikle benzerlikleri söz
konusudur. Örneğin bir kulübün yönetiminde etkileşimci tipte bir lider varsa
şampiyonluk hedefine ulaşmak için gerekli tüm iş ve işlemleri resmî kurallar
doğrultusunda yerine getirecektir. Şampiyonluk hedefine yönelik sporcuların da
kendilerini adayabilmeleri için hedefleri birlikte belirleme gibi onlara yönelik
bireysel çalışmalara daha az yer verecektir. Sporcunun kendini kulübe ait
hissetmesi ya da kulübüyle duygusal bağ kurması etkileşimci tipteki liderin
önceliği değildir. Bu tipteki lider için belirlenen hedefler birer görevdir ve bu
görevler yerine getirilmelidir.
 b) Dönüşümcü (Transformasyonel) Liderlik Tipi
Dönüşümcü (Transformasyonel) liderler, günümüz yöneticileri arasında “O gerçek bir lider.” diye anılan

insanlardır. Dönüşümcü tip liderler sporcularını, tüm yetenek ve becerilerini ortaya çıkarma, kendilerine

olan güvenlerini artırma ve normalde beklenenden daha iyi performans sergileme hedefi ile güdülerler.

Bağımsız, eleştirel düşünebilen ve böylece bağlı oldukları kulübe önemli katkıları olan, kulüpteki

görevlerini kendi bireysel çıkarlarının üzerinde tutan, yenilikçi sporcular yetiştirmeyi hedeflerler.

Sporcuları ile güven, saygı ve kişiyi önemseyen sağlıklı ilişkiler geliştirirler. Riskleri göze alır, hata

yapmaktan korkmaz ve hataların kendileri için bir gelişim fırsatı olduğu bilincindedirler. Dönüşümcü

liderlerin dört temel özelliği bulunmaktadır:

1. Değişim ihtiyacını tespit etme

2. Değişimi başlatma ve yeniye geçişi yönetme

3. Her bir sporcuyu sürecin içine katarak ilham alacakları şekilde güdüleme

4. Yeni bir vizyon oluşturarak değişimi kurumsallaştırma

https://www.youtube.com/watch?v=Bv4xLyBDgqM