BỆNH CÒI XƯƠNG

DO THIẾU VITAMIN D

Ths Nguyễn Thị Hà Đoan

Company name www.themegallery.com

MỤC TIÊU
Tầm quan trọng của bệnh còi xương do thiếu
vitamin D.
Nguyên nhân của bệnh còi xương.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh.
Điều trị bệnh còi xương thiếu vitamin D.
Cách phòng ngừa bệnh còi xương.
ĐỊNH NGHĨA
Còi xương: bệnh loạn dưỡng xương do thiếu
vitamin D hay rối loạn chuyển hoá vitamin D🡪
xương mềm và dễ gãy.
Bệnh còi xương do thiếu vitamin D gọi là còi
xương dinh dưỡng.
Ảnh hưởng rất lớn đến phát triển thể chất
của trẻ, tăng tần suất mắc bệnh nhiễm khuẩn
đặc biệt là nhiễm khuẩn đường hô hấp.
DỊCH TỄ HỌC
Phổ biến: trẻ <3 tuổi, đặc biệt 3-18 tháng.
Việt Nam: còi xương vẫn là 1 bệnh phổ biến,
khảo sát ở 19 tỉnh thành, tỷ lệ thiếu vitamin D
ở trẻ < 5 tuổi là 58% (2013).
Phòng chống bệnh còi xương: vấn đề ưu tiên
của sức khoẻ cộng đồng.
NGUỒN CUNG CẤP VITAMIN D

Company name www.themegallery.com

NGUỒN CUNG CẤP VITAMIN D
20%: thức ăn
Động vật (gan, lòng đỏ trứng, sữa,
thịt, cá...)
Thực vật (nấm, đậu...),
Sữa mẹ và sữa bò đều rất thấp
(0-10 đv/100ml)

80% tổng hợp qua da

tiền vitamin D (7dehydrocholesterol)

ở trong da, dưới tác dụng của tia cực
tím (UVB)🡪 vitamin D
CHUYỂN HOÁ
Vai trò sinh lý của vitamin D
Tại ruột: kích thích hấp thụ Ca, P, tăng tạo
Ca-ATPase, tăng tổng hợp protein vận chuyển
Ca tại diềm bàn chải của tế bào biểu mô ruột.
Tại xương: Tăng cường tạo khuôn xương. Kích
thích vận chuyển và lắng đọng Ca vào khuôn
xương thông qua việc giữ cân bằng Ca trong
máu.
Vai trò sinh lý của vitamin D

Điều hoà nồng độ Ca và P máu dưới ảnh

hưởng của hocmon cận giáp.
Cốt hoá răng: tham gia vào độ chắc cho răng.
Chức năng khác: điều hoà chức năng một số
gen, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, phát triển
hệ sinh sản và da ở nữ giới.

Company name www.themegallery.com

Cơ chế sinh lý bệnh
Thiếu vitamin D 🡪 giảm hấp thu Ca ở ruột
🡪Ca máu giảm 🡪 tăng tiết PTH 🡪 hậu quả:

– Giảm tái hấp thu phosphat ở ống thận

🡪giảm phospho máu 🡪 rối loạn chức năng của hệ
thần kinh như kích thích, vã mồ hôi.
– Huy động Ca ở xương vào máu gây ra loãng
xương.

Company name
NGUYÊN NHÂN BỆNH CÒI
XƯƠNG THIẾU VITAMIN D
Thiếu ánh sáng mặt trời:
Nhà ở chật chội tối tăm
Tập quán sai lầm, không cho trẻ ra ngoài trời
Mặc quá nhiều quần áo
Vùng nhiều sương mù, ít ánh sáng mặt trời
Do ăn uống: sữa mẹ ít vitamin D, dùng sữa hạt,
không uống sữa bò, ăn nhiều chất bột sớm
YẾU TỐ THUẬN LỢI CÒI XƯƠNG
THIẾU VITAMIN D

Tuổi: < 1 tuổi

Trẻ đẻ non
Giảm hấp thu do bệnh: nhiễm khuẩn hô hấp,
tiêu chảy kéo dài, tắc mật
Màu da: các trẻ da đen, nâu
Thuốc: corticoide, hydantoine, gardenal.
LÂM SÀNG
Thể còi xương bào thai
Thể còi xương sớm ở trẻ < 6 tháng
Thể cổ điển ở trẻ > 6 tháng
Thể còi xương sớm
Hạ canxi máu: tăng kích thích thần kinh cơ
Biến dạng xương: chủ yếu ở hộp sọ, hộp sọ
mềm theo tư thế nằm, bướu trán, bướu đỉnh.
Giảm trương lực cơ và thiếu máu: nhẹ hơn
thể cổ điển
XN: hạ canxi máu, phosphatase kiềm tăng,
Xquang xương cổ tay cổ chân không có hình
ảnh điển hình như thể cổ điển.

Company name www.themegallery.com

Thể cổ điển ở trẻ > 6 tháng
T/c liên quan đến hạ Ca máu
Biến dạng xương: chuỗi hạt sườn, lồng ngực
ức gà, cong chi dưới, cán vá…
Giảm trương lực cơ
Thiếu máu
XN: Ca máu giảm vừa, Phosphatase kiềm
tăng, Xquang xương cổ tay/cổ chân (đầu
xương to bè, khoét hình đáy chén)

Company name www.themegallery.com

Company name www.themegallery.com
https://ykhoa.org/case-lam-sang-191-benh-coi-xuong-o-tre-em/
Company name www.themegallery.com
Company name www.themegallery.com
CHẨN ĐOÁN
Chẩn đoán chủ yếu dựa vào hỏi bệnh, triệu
chứng lâm sàng.
Phosphataza kiềm tăng, xác định chẩn đoán
nhờ Xquang xương.
ĐIỀU TRỊ
Nguyên tắc điều trị:
– Cải thiện dinh dưỡng: thực phẩm giàu
vitamin D.
– Bảo đảm tiếp xúc đủ với ánh sáng mặt trời.
- Điều trị bệnh nền
- Bổ sung Vitamin D
Điều trị còi xương cổ điển
Xquang:đầu xương khoét đáy chén🡪 dùng vit
D liều cao
Vit D 5000đv/ngày x 2-3 tuần, uống
Kiểm tra xquang sau 2-3 tuần:
- H/ảnh đường viền phục hồi: vitD
400đv/ngày đến tuổi biết đi
- Còn khuyết xương: liều 5000đv x 2 tuần
Ko cần thêm canxi.

Company name www.themegallery.com

Điều trị còi xương sớm
Uống cả vit D và Ca, không cần chụp Xquang
xương.
– Vit D: 1500-2000 đv/ngày x 3-4 tuần, sau
đó chuyển sang liều phòng bệnh 400 đv/ngày
liên tục cho đến tuổi biết đi.
–Canxi: cần kiểm tra canxi máu của cả mẹ và
con:
Ca mẹ giảm: uống Ca 2g/ngày
Ca con giảm: uống Ca 0,5g/ ngày

Company name www.themegallery.com

PHÒNG BỆNH

Giáo dục sức khoẻ:

Tắm nắng cho cả 2 mẹ con
Giáo dục dinh dưỡng
Uống vit D liều phòng bệnh
PHÒNG BỆNH
Liều vitamin D phòng bệnh:
-Sau sinh - 12 tháng: uống 400UI/ ngày
-Trẻ sinh non, sinh đôi, sinh ba: tháng đầu cho
liều cao hơn: 1000 UI/ngày.
- Trẻ >12 tháng: bổ sung nếu trẻ có tiền sử
thiếu vitamin D cần phải điều trị; trẻ có nguy
cơ cao thiếu vitamin D (giảm tổng hợp và hấp
thu).
LƯỢNG GIÁ
Nguồn cung cấp vitamin D:
A.Cơ thể người không tự tổng hợp được
vitamin D
B. 80% vitamin D nhận được là từ thức ăn
C. Nguồn vitamin D từ thực vật dễ hấp thu
hơn nguồn gốc động vật
D. Nguồn cung cấp vitamin D chủ yếu là qua
tổng hợp ở da dưới tác dụng của tia cực tím

Company name www.themegallery.com

Phòng bệnh còi xương cho trẻ:
A. Uống vitamin D 400 UI/ ngày từ khi sinh ra
cho đến lúc 12 tháng tuổi
B. Uống vitamin D mỗi 6 tháng 1 liều 50.000
UI từ ngay sau sinh
C. Chỉ cần cho uống vitamin D dự phòng đối
với trẻ sinh non
D. Nên cho trẻ chích vitamin D mỗi 6 tháng 1
lần.

Company name www.themegallery.com

Thank you !

Company name www.themegallery.com