Chương 2:

MẠCH KHUẾCH ĐẠI VÀ KHUẾCH ĐẠI THUẬT TOÁN

NỘI DUNG:
2.1. Khái niệm chung về mạch khuếch đại.
2.2. Khuếch đại dùng tranzito lưỡng cực.
2.3. Khuếch đại dùng tranzito trường.
2.4. Khuếch đại công suất.
2.5. Khuếch đại thuật toán.

9/13/2022 3:35 PM 1
 Bài 2.1:
KHÁI NIỆM CHUNG VỀ MẠCH KHUẾCH ĐẠI
NỘI DUNG:

1. Nguyên lý chung để xây dựng một tầng khuếch đại.

2. Các tham số cơ bản.

3. Các chế độ làm việc cơ bản.

4. Hồi tiếp.

9/13/2022 3:35 PM 2
 1. Nguyên lý chung để xây dựng một tầng khuếch đại.

Ứng dụng quan trọng nhất của tranzito là sử dụng nó trong các mạch để làm tăng cường độ
điện áp hay dòng điện của tín hiệu (mà thường gọi là mạch khuếch đại).

Khuếch đại là quá trình biến đổi 1 tín hiệu có biên độ nhỏ thành tín hiệu có biên độ lớn hơn.

Thực chất khuếch đại là một quá trình biến đổi năng lượng có điều khiển, ở đó năng lượng
của nguồn cung cấp một chiều (không chứa đựng thông tin) được biến đổi thành dạng năng
lượng xoay chiều (có quy luật biến đổi mang thông tin cần thiết).

9/13/2022 3:35 PM 3
 1. Nguyên lý chung để xây dựng một tầng khuếch đại.

- Cấu trúc nguyên lý để xây dựng một tầng khuếch đại:

Phần tử cơ bản của một tầng khuếch đại là một phần tử
điều khiển (Tranzito) có điện trở thay đổi theo sự điều
khiển của điện áp hay dòng điện đặt tới cực điều khiển
(Bazơ) của nó, qua đó điều khiển quy luật biến đổi của
điện áp hay dòng điện mạch ra.
Ở đầu ra ta nhận được tín hiệu biến thiên cùng quy luật
với tín hiệu đầu vào nhưng có biên độ lớn hơn nhiều lần.

Tín hiệu ở đầu ra của tầng khuếch đại có thể coi như là tổng của các thành phần xoay chiều
(khi có tín hiệu vào) và thành phần một chiều (phân cực tĩnh).
Như vậy phải bảo đảm sao cho biên độ của thành phần xoay chiều không vượt quá thành
phần một chiều, nếu không sẽ gây méo dạng tín hiệu.

9/13/2022 3:35 PM 4
 2. Các tham số cơ bản.

Để đánh giá chất lượng của 1 tầng khuếch đại, người ta định nghĩa các tham số cơ bản sau:

- Hệ số khuếch đại K: là tỷ số giữa tín hiệu ra và tín hiệu vào.

𝑈𝑟
Ta có: 𝐾𝑢 = - Hệ số khuếch đại điện áp
𝑈𝑣
𝐼𝑟
𝐾𝑖 = - Hệ số khuếch đại dòng điện
𝐼𝑣
𝑃𝑟
𝐾𝑝 = = 𝐾𝑢 𝐾𝑖 - Hệ số khuếch đại công suất
𝑃𝑣
- Trở kháng vào Zv và trở kháng ra Zr:
𝑈𝑣 𝑈𝑟
𝑍𝑣 = 𝑍𝑟 = ቤ
𝐼𝑣 𝐼𝑟 𝑈
𝑣 =0

9/13/2022 3:35 PM 5
 3. Các chế độ làm việc.

Tuỳ thuộc vào chế độ công tác của tranzito, tầng khuếch đại có thể làm việc ở các chế độ: A,
AB, B và C.
- Chế độ A:
Tín hiệu được khuếch đại gần như tuyến tính, thu được cả chu kỳ trên tải.
Khi tín hiệu vào hình sin thì dòng tĩnh colectơ luôn luôn lớn hơn biên độ dòng điện ra. Vì
vậy, hiệu suất của bộ khuếch đại chế độ A rất thấp (< 50%).

9/13/2022 3:35 PM 6
 3. Các chế độ làm việc.

- Chế độ AB:
Tín hiệu được khuếch đại hơn 1 nửa chu kỳ.
Khi tín hiệu vào hình sin thì dòng tĩnh colectơ nhỏ hơn biên độ dòng điện ra. Vì vậy, hiệu
suất của bộ khuếch đại chế độ AB có thể đạt hiệu suất cao hơn chế độ A (< 70%).

9/13/2022 3:35 PM 7
 3. Các chế độ làm việc.

- Chế độ B:
Tín hiệu được khuếch đại 1 nửa chu kỳ.
Chỉ một nửa chu kỳ âm (hoặc dương) của điện áp vào được tranzito khuếch đại.

9/13/2022 3:35 PM 8
 3. Các chế độ làm việc.

- Chế độ C:
Tín hiệu được khuếch đại gần 1 nửa chu kỳ.
Hiệu suất chế độ C khá cao (> 78%), nhưng méo rất lớn.

9/13/2022 3:35 PM 9
 4. Hồi tiếp.

Hồi tiếp là việc thực hiện truyền tín hiệu từ đầu ra về đầu vào bộ khuếch đại.
Thực hiện hồi tiếp trong bộ khuếch đại sẽ cải thiện hầu hết các chỉ tiêu chất lượng của nó và
làm cho bộ khuếch đại có một số tính chất đặc biệt.
Sơ đồ cấu trúc bộ khuếch đại có hồi tiếp:

9/13/2022 3:35 PM 10
 4. Hồi tiếp.

Từ sơ đồ khối, ta có:
𝑋𝑟 = 𝐾𝑋ℎ
𝑋ℎ𝑡 = 𝐾ℎ𝑡 𝑋𝑟
𝑋ℎ = 𝑋𝑣 − 𝑋ℎ𝑡
Hệ số khuếch đại khi có hồi tiếp:
′
𝑋𝑟 𝐾
𝐾 = =
𝑋𝑣 1 + 𝐾𝐾ℎ𝑡
+ 1 + 𝐾𝐾ℎ𝑡 > 1 ⟹ 𝐾 ′ < 𝐾: Hồi tiếp âm.
Xht đưa tới đầu vào bộ khuếch đại ngược pha với Xv.
+ 1 + 𝐾𝐾ℎ𝑡 < 1 ⟹ 𝐾 ′ > 𝐾: Hồi tiếp dương.
Xht đưa tới đầu vào bộ khuếch đại cùng pha với Xv.
9/13/2022 3:35 PM 11
 4. Hồi tiếp.

Ảnh hưởng của hồi tiếp âm đến chỉ tiêu của bộ khuếch đại là:

- Hồi tiếp âm làm giảm hệ số khuếch đại K’ và làm tăng độ ổn định hệ số khuếch đại của bộ
khuếch đại.
- Hồi tiếp âm nối tiếp làm tăng điện trở vào.

9/13/2022 3:35 PM 12