Hücrenin Genel Özellikleri

Azibe Yıldız
Histoloji ve Embriyoloji AbD.
azibe.yildiz@inonu.edu.tr
Giriş
Histoloji; hücre, doku ve organların mikroskobik düzeydeki yapısal
özelliklerini, fonksiyonları ile bağlantılı olarak araştıran bilim dalıdır.
 Genel özellikler
Hücreler iki ana gruba ayrılırlar.
Prokaryotik hücreler Ökaryotik hücreler
Membranla çevrili nükleusları Membranla çevrili bir veya daha fazla
bulunmayan, genellikle membranlı nükleusları bulunan, membranlı-
organelleri olmayan küçük hücrelerdir membransız organeller içeren daha
(1-5 µm). büyük hücrelerdir (3-200 µm).
Giriş
Giriş
Genel özellikler
Çok hücreli organizmalarda hücreler temel yaşamsal fonksiyonlarının yanı
sıra özel yetenekler kazanarak özelleşmiş fonksiyonlar gerçekleştirirler.
• Kas hücreleri
• Sinir hücreleri
Bu özel fonksiyonları gerçekleştirebilmeleri için yapısal olarak da özelleşirler.
Genel özellikler
Hücre tipi Fonksiyonu
Kalp kası hücresi Kontraksiyon
İskelet kası hücresi Kontraksiyon
Düz kas hücresi Kontraksiyon
Nöron Uyarı iletme
Leydig hücresi Testosteron üretme
Makrofaj Fagositoz
Tip I alveoler hücre Hava-gaz alışverişi
Enterosit Absorbsiyon
Pariyetal hücre HCl üretimi
… …
Genel özellikler
Genel özellikler
Genel özellikler
Genel özellikler
Genel özellikler
Genel özellikler
Genel özellikler
İnsanda en az 200 farklı hücre tipi bulunur.
• Zigot
• Blastomerler
Kompaksiyon
Genel özellikler
Asimetrik bölünmeler ve hücre farklılaşması
Genel özellikler
Genel özellikler
Organizmayı oluşturan hücreler çok farklı büyüklüktedirler (3-200 µm).
Bununla beraber, hücrelerin çoğu 15-20 µm çapındadır.
• Oosit; yaklaşık 200 µm
• Nöron;
• Yaklaşık 150 µm hücre gövdesi ve 1.5 m akson uzunluğu
• 3-5 µm hücre gövdesi
Genel özellikler
Organizmayı oluşturan hücreler çok farklı şekillerde olabilirler.
Genel özellikler
Organizmayı oluşturan hücreler çok farklı şekillerde olabilirler.
Genel özellikler
Organizmayı oluşturan hücreler çok farklı şekillerde olabilirler.
Genel özellikler
Organizmayı oluşturan hücreler çok farklı şekillerde olabilirler.
Genel özellikler
Hücreler iki temel bölümden oluşur.
• Sitoplazma
• Nükleus
Genel özellikler
Nükleus
Hücrenin genetik materyalinin bulunduğu kompartımandır.
Genel özellikler
Nükleus
Genel özellikler
Sitoplazma
Hücrenin nükleusu dışında kalan bölümüdür. Fonksiyonel olarak;
nükleustan alınan bilgiler doğrultusunda hücrenin tüm metabolik
olaylarının gerçekleştiği bölümdür.
• Sitosol (sitoplazmik matriks)
• Şekilli elemanlar; organeller ve inklüzyonlar
Genel özellikler
Sitoplazma (sitosol)
Sitosol; sitoplazmadaki şekilli elemanların arasını dolduran kolloidal bir
maddedir.
• Su (büyük kısmı)
• İnorganik maddeler (sodyum, potasyum, kalsiyum)
• Organik maddeler (protein, karbonhidrat, lipid, vitamin, RNA)
• Ara metabolitler
Sitosoldeki tüm maddeler suda çözündüğünden sitosol elektron mikroskopta
bir yapı göstermez.
Total hücre hacminin yaklaşık yarısını oluşturur.
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Organeller; sitoplazma içindeki yapısal ve fonksiyonel olarak özelleşmiş
yapılardır.
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Tüm hücreler aynı temel organel setine sahiptirler ve bunlar iki grup
halinde sınıflandırılır;
• organelin iç ortamını sitoplazmadan ayıran plazma membranına sahip
membranlı organeller
• plazma membranı bulunmayan membransız organeller
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Genel özellikler
Sitoplazma (organeller)
Genel özellikler
Sitoplazma
İnklüzyonlar; hücrenin metabolik aktivite ürünlerini içerirler ve büyük
oranda pigment granülleri, lipid damlacıkları ve glikojenden oluşmaktadır.
İyi çalışmalar…