CHƯƠNG 2 :CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

I . Khái quát về chủ nghĩa duy vật và duy tâm

-Hình thành nên trường phái:
1. Chủ nghĩa duy vật
Những thuyết cho rằng:
-Sự tồn tại của TG hiện thực là xuất phát từ một thực thể tinh thần có trước hoặc do ý muốn của các
lực lượng siêu nhiên tạo ra
=> Chủ nghĩa duy tâm khách quan
Vd: sự tồn tại của sự vật xuất phát từ TG “ý niệm” có trước (Platon)
-Sự tồn tại của sự vật xuất phát từ ý thức con người quy định
=> CN duy tâm chủ quan
Vd: Thế giới hiện thực có cơ sở từ tế giới “ý niệm tuyệt đối”
Sự vật tồn tại là “ phức hợp của các cảm giác”
2. Chủ nghĩa duy vật
-Sự tồn tại của tất cả các sự vật trong thế giới chỉ là những dạng vật chất, hình thành và tồn tại khách
quan
-Có 3 hình thức:
2.1 CNDV chất phác cổ đại
-Học thuyết Ngũ hành của người TQ cổ đại (Thổ, Kim, Thủy, Mộc, Hỏa)
vd: Democritus:nguyên tử; Thales: nước,.
2.2 Chủ nghĩa duy vật siêu hình
-Phát triển điển hình ở TK XVII-XVIII
-Coi thế giới hình thành từ vật chất
-PP tư duy siêu hình
Vd: Beecon và Đề các: vật chất đầu tiên của vũ trụ là hạt
-Hốp xơ, Didro thế giới hình thành từ những vật thể riêng lẻ tồn tại cạnh nhau
-CNDV biện chứng:
+là triết học của Các mác Ăng ghen …
Quan điểm của duy tâm:
-Ý niệm
-Ý niệm tuyệt đối
-Ý Thượng đế
 -Mệnh trời
-Ý thức người
=>Ý thức quyết định thế giới
-Những can cứ của CNDVBC:
+Tổng kết, kế thừa của các thành tựu của các khoa học
+Kế thừa các thành tựu lịch sử triết học
+Tổng kết thực tiễn
 Từ đó lý giải về bức tranh chung thế giới
1 . Thế giới về vật chất
-Chỉ có 1 thế giới duy nhất
-Vật chất tồn tại khách quan, không lệ thuộc vào cảm giác nhưng có thể gây cảm giác
-TGVC không có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc
-Các dạng vật chất luôn vận động, phát triển không ngừng, và có sự liên hệ chuyển hóa lẫn nhau
-Con người, xã hội và tư duy cũng chỉ là trạng thái tiến hóa lâu dài của vật chất
2. Về bản chất, nguồn gốc của ý thức
*Bản chất của ý thức
-Có ý thức tồn tại, song đó là ý thức của con người
-Là sự phản ánh TGVC vào trong bộ óc con người dưới dạng hình ảnh tinh thần
*Nguồn gốc của ý thức
-Do sự tiến hóa của não người
-Do sự phản ánh Tg vật chất vào não bộ
-Do hđ lđ của con người nhờ lđ con người thông minh hơn ( yếu tố quan trọng nhất )
-Do có ngôn ngữ ( công cụ để tư duy)
3. Về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
-TG vật chất có trc, ý thức có sau; ý thức chỉ là sự phản ánh vật chất
-Vật chất tồn tại không do ý thức quyết định, ngược lại vật chất quy định ý thức
-Ý thức có tính độc lập tương đối và tác động trở lại vật chất
-Ý thức con người có sự năng động, sáng tạo trong phản ánh vật chất; có quy luật tồn tại riêng
nhất định
-Ý thức có thể định hướng con người cải biến TGVC thông qua hoạt động thực tiễn
4. Ý nghĩa phương pháp luận
a) Vì thế giới VC tồn tại khách quan, nên:
-Thực hiện PP khách quan
+Nhận thức sự vật, hiện tượng gắn với hiện thực khách quan vốn có của nó (‘nhìn thẳng sự thật
đánh giá đúng sự thật)
 +Đề xuất đường lối, chủ trương, chính sách, biện pháp cải tạo sự vật, hiện tượng phải dựa trên
hiện thực khách quan
+Tránh rơi vào sự chủ quan, duy ý chí
b)Vì ý thức có vai trò quan trọng định hướng con người cải tạo thế giới, nên cần:
-Nâng cao ý thưc của con người( trí tuệ, tình cảm, ý chí, niềm tin,…)
-Phát huy vai trò sáng tạo của ý thức con người trong cải tạo thế giới vật chất