STYLE KIEROWANIA WMAEJFIRMIE

ILONADUKAJ

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |2

ILONA DUKAJ

STYLE KIEROWANIA
W MAEJ FIRMIE

Copyright by e-bookowo & Ilona Dukaj 2008

ISBN 978-83-61184-16-4

Internetowe Wydawnictwo e-bookowo www.e-bookowo.pl Kontakt: wydawnictwo@e-bookowo.pl

Wszelkie prawa zastrzeone. Kopiowanie, rozpowszechnianie czci lub caoci bez zgody wydawcy zabronione

Wydanie I 2008

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |3

SPIS TRECI

WSTP ................................................................................................................................. 4 ROZDZIA I Specyfika maej firmy ....................................................................................................... 6 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Maa firma w ujciu kryteriw klasyfikacyjnych ............................................... 6 Cele maej firmy ..................................................................................................... 7 Warunki funkcjonowania maej firmy szanse i zagroenia ............................ 8 Saboci maej firmy ............................................................................................... 8 Specyfika kierowania ma firm ......................................................................... 9

ROZDZIA II Styl kierowania w ujciu modelowym ......................................................................... 10 2.1 Pojcie stylu kierowania ...................................................................................... 10 2.2 Przegld i charakterystyka stylw kierowania .................................................. 11 2.3 Czynniki wpywajce na wybr okrelonego stylu kierowania ...................... 13 2.4 Ocena ksztatowania si zachowa pracownikw pod wpywem rnych stylw kierowania ....................................................................................................... 14 ROZDZIA III Badanie wpywu stylu kierowania na zachowanie pracownikw .......................... 16 3.1 Charakterystyka stylu kierowania stosowanego w firmie ................................ 16 3.2 Wpyw stylu kierowania na zachowanie si pracownikw firmy .... Bd! Nie zdefiniowano zakadki. ZAKOCZENIE ............................................................................................................. 18 BIBLIOGRAFIA ......................................................................................................... 20 ANKIETA SKIEROWANA DO KIEROWNIKW .............................................. 21 ANKIETA DLA PRACOWNIKW ..................................................................... 22

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |4

WSTP
Rola maych i rednich przedsibiorstw stale ronie. Obecnie ich liczba w znacznym stopniu przekracza ilo przedsibiorstw pastwowych. Jest to zwizane z prywatyzacj oraz rozwojem gospodarki rynkowej. Coraz wikszym wyzwaniem dla przedsibiorcw staje si skuteczne kierowanie zasobami ludzkimi na drodze do realizacji strategii firmy. Jest to rwnie zwizane z przygotowaniem merytorycznym menederw do zarzdzania. Istnieje wiele stylw kierowania firm. Kady z nich posiada swoje specyficzne cechy. Wybr jednego z nich zaley nie tylko od charakteru kierownika, ale take od specyfiki firmy. Zasadniczym celem niniejszej pracy jest to, czy i w jaki sposb styl kierowania wpywa na funkcjonowanie danej organizacji. Jako przykad posuy firma, gdzie przeprowadzono badania. Praca skada si z trzech rozdziaw. W pierwszym przedstawiono specyficzne cechy maej firmy na podstawie dostpnej literatury przedmiotu. W rozdziale tym omwiono cele, jakie moe przyj maa firma, warunki jej funkcjonowania na rynku wraz z szansami i zagroeniami, jakie przed ni stoj. Zaprezentowano tu take saboci tej formy organizacji oraz specyfik kierowania maym i rednim przedsibiorstwem. Drugi rozdzia jest powicony rnym stylom kierowania przedsibiorstwem: wychodzc od ich przegldu i charakterystyki poprzez czynniki wpywajce na wybr okrelonego stylu kierowania, koczc na ocenie ksztatowania si zachowa pracownikw pod wpywem rnych stylw kierowania.
www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |5

Ostatni rozdzia skupia si na charakterystyce firmy bdcej przedmiotem obserwacji. Na podstawie przeprowadzonych bada wrd pracownikw i kadry kierowniczej dokonano opisu stylu kierowania stosowanego w firmie oraz jego wpywu na zachowanie si pracownikw. Dziki temu mona byo okreli, czy przyjty styl kierowania spenia swoje funkcje, czy te naley go podda korekcie.

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |6

ROZDZIA I Specyfika maej firmy

1.1 Maa firma w ujciu kryteriw klasyfikacyjnych

Maa firma jest specyficznym rodzajem przedsibiorstwa. Jest swego rodzaju przedueniem osobowoci jej waciciela. Tak naprawd, trudno jest okreli, czym s mae i rednie przedsibiorstwa. Oglnie przyjmuje si, e musz one spenia co najmniej poow z przedstawionych kryteriw: - podmiot jest niezaleny od podmiotw zewntrznych i jest zarzdzany przez wacicieli; - kapita finansujcy dziaalno przedsibiorstwa pochodzi od jednego lub kilku wacicieli; - obszar, na ktrym dziaa przedsibiorstwo, jest niewielki i ma lokalny charakter; - przedsibiorstwo jest relatywnie mae w porwnaniu z najwikszymi konkurentami z brany. Mae firmy atwo mona zlokalizowa w najbliszej okolicy. Bd to zatem: wypoyczalnie filmw, zakady fryzjerskie, sklepy spoywcze, piekarnie prowadzone przez ich wacicieli, bary i wiele

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |7

innych. 1 S to zatem rnego rodzaju zakady i firmy usugowe, sklepy, a take firmy transportowe, remontowe, a ostatnio coraz czciej oferujce usugi z zakresu technologii cyfrowych, Internetu, lokalnych sieci telekomunikacyjnych. Spektrum moliwoci jest nieograniczenie due, zalene od pomysowoci wacicieli.

1.2 Cele maej firmy

W oglnym ujciu wyrni mona trzy podstawowe cele dziaalnoci maej firmy: 1. produkcja (wytwarzanie produktw) 2. sprzeda (handel detaliczny lub hurtowy) 3. serwis (dziaalno usugowa). 2 Nie ulega wtpliwoci, e dziedziny te mog si nawzajem pokrywa i wspiera. Obecnie na pierwszy plan wysuwaj si usugi. Zakadajc now dziaalno naley okreli jej cele, gdy nie wyznaczajc ich, nie mona niczego osign. Wane jest zatem stworzenie finansowych. planu dziaalnoci wraz z opracowaniem planw Kolejnym krokiem jest okrelenie rynku docelowego

oraz potencjalnej oferty.

G. Michalski, Pynno finansowa w maych i rednich przedsibiorstwach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 9. 2 R. R. Gallagher, Maa firma. To takie proste, Signum, Krakw 1992, s. 24.

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |8

1.3 Warunki funkcjonowania maej firmy szanse i zagroenia

Mae i rednie przedsibiorstwa, chcc si utrzyma na rynku i rozwija, musz wzi pod uwag nie tylko szanse, jakie przed nimi stawiaj warunki rynkowe, a przede wszystkim zagroenia. Zalet maego przedsibiorstwa jest bez wtpienia atwo adaptacji, ktrej zdecydowanie brakuje duym firmom. Moe ono ograniczy wielko kosztw staych i dziki temu dysponowa wikszym marginesem manewrowania nimi. Maa firma jest najczciej interesem rodzinnym. Jej szef nie jest takim menederem jak kierownik w duej firmie. Jest on bezporednio zwizany z biznesem, czsto zatrudnia czonkw rodziny i znajomych. Du rol odgrywa te czsto dziedziczenie. Specyfika maego przedsibiorstwa polega na tym, e finansuje ono swoj dziaalno z wasnych rodkw. Mimo to, firma musi korzysta z usug bankw. Wikszo maych firm nie jest w stanie sprosta wymaganiom bankowym w kwestii przyznawania kredytw, co w duej mierze opnia rozwj firmy. Niewiele osb, rozpoczynajc dziaalno gospodarcz dysponuje rodkami, mogcymi by zabezpieczeniem dla firmy. 3 1.4 Saboci maej firmy

Zalety maych firm, ich prno i elastyczno, nie moe jednak przesania pewnych trudnoci, przed ktrymi stoj. Jest to przede wszystkim problem zwizany z wcielaniem postpu technologicznego i
3

D. Bednarska, op.cit., s. 13-14.

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

Strona |9

technicznego oraz badaniami i rozwojem, jak rwnie innowacjami umoliwiajcymi konkurencyjno z innymi firmami. Innowacja w maej firmie jest podstawowym warunkiem utrzymania swojej pozycji na rynku. Innym problemem s szkolenia pracownikw, na ktre wikszo maych firm po prostu nie sta. 4

1.5 Specyfika kierowania ma firm

Jednym z podstawowych warunkw odniesienia sukcesu przez ma firm jest dobra organizacja pracy. Jest za ni odpowiedzialna osoba zarzdzajca caym przedsiwziciem. Kierowanie firm jest oparte na umiejtnoci wywierania wpywu na innych, aby podali w wyznaczonym kierunku wykonujc narzucone im obowizki. Firma powinna mie przed sob jasno wytyczone, znane wszystkim pracownikom cele, gdy tylko denie do nich gwarantuje odniesienie sukcesu. Firma, ktra nie stawia przed sob adnych wymaga, nigdy nie osignie celu, gdy go po prostu nie ma. Wane jest, by cele byy jasno okrelone, tak, by kady z pracownikw dokadnie wiedzia do czego cae przedsiwzicie zmierza. Zasady powinny zosta ustalone ju na samym pocztku istnienia firmy. Najlepiej, by byy one wyraone na pimie, tak, by pniej mona byo ich konsekwentnie przestrzega.

D. Bednarska, op.cit., s. 14-15.

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 10

ROZDZIA II Styl kierowania w ujciu modelowym

2.1 Pojcie stylu kierowania

Kierowanie ludmi w organizacji, ktre okreli te mona kierowaniem personelem jest to specyficzny, interpersonalny stosunek czonkw organizacji, z ktrych jedni kieruj dziaaniami innych pracownikw w celu osignicia celw przedsibiorstwa. Kierowanie kadrami stanowi integraln cz (funkcj) zarzdzania zasobami ludzkimi i jest ukierunkowane poprzez na celowe zapewnienie ksztatowanie oczekiwanej zachowa produktywnoci pracy

indywidualnych i caych zespow pracownikw. Kierowanie ludmi wie si z posiadaniem przez kierujcego wadzy, czyli moliwoci decydowania o zachowaniu osb kierowanych. Istniej trzy rodzaje wadzy: tradycyjna, oparta na przekonaniu ugruntowanym przez tradycj, e przeoony ma wadz; biurokratyczna lub racjonalna, wynikajca z regu i przepisw obowizujcych w organizacji oraz

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 11

charyzmatyczna, problemem

wynikajca

cech si

osobistych take

kierujcego.

kierowania

wie

kwestia

autorytetu

kierownictwa, czy jest on formalny, merytoryczny czy osobisty. 5

2.2 Przegld i charakterystyka stylw kierowania

Styl kierowania jest zagadnieniem, ktre ma due znaczenie zarwno z ekonomicznego, jak i psychologicznego oraz etycznego punktu widzenia. Pierwsza typologia stylw kierowania zostaa opracowana przez Lippita i Whitea, ktrzy wyrnili trzy podstawowe style: autokratyczny, demokratyczny i liberalny. Style te przedstawiono w tabeli 2.

A. Pocztowski, Zarzdzanie zasobami ludzkimi. Zarys problematyki i metod, Antykwa, Krakw 1998, s. 103-104.

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 12

Tabela 2. Style kierowania wedug Lippita i Whitea

Rodzaj stylu Charakterystyka

Autokratyczny Kierownik zachowuje ca wadz i odpowiedzialno - decyzje podejmowane s bez konsultacji z podwadnymi. Zadania i sposb ich wykonania s okrelane przez kierownika.

Demokratyczny Kierownik deleguje znaczcy zakres wadzy, ale zatrzymuje ostateczn odpowiedzialno za wykonanie zada oraz rodki kontroli i interwencji, ktre maj zapewni realizacj celw zespou. Podwadni maj duy zakres swobody w podziale zada i okrelenia sposobu ich wykonania. Dominuje komunikacja dwukierunkowa pomidzy szczeblem kierowniczym i wykonawczym. Sprzyja zaangaowaniu pracownikw poprzez stworzenie moliwoci udziau w podejmowaniu decyzji. Partycypacyjny sposb podejmowania decyzji jest czasochonny.

Liberalny Kierownik dy do jak najdalej idcej delegacji wadzy.

Kierownik pozostawia podwadnym cakowit swobod decydowania o podziale zada i sposobw ich wykonania. Dominuje komunikacja pozioma pomidzy czonkami grupy.

Dominuje komunikacja jednokierunkowa z gry do dou . Zapewnia porzdek i przewidywalno wynikw dziaa w organizacji. Krpuje inicjatyw i samodzielne mylenie podwadnych.

Zalety

Umoliwia rozwizywanie niektrych problemw bez niepotrzebnej ingerencji kierownika. Poszczeglne osoby lub grupy naraone s na niebezpieczestwo dziaania w zym kierunku lub anarchii.

Wady

rdo: Opracowanie wasne na podstawie rnych rde

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 13

2.3 Czynniki wpywajce na wybr okrelonego stylu kierowania

Kierowanie

jest

procesem

planowania,

organizowania, do

przewodzenia i kontrolowania pracy czonkw organizacji (firmy) oraz wykorzystywania wszelkich dostpnych zasobw organizacji osignicia jej celw. 6 Stylem kierowania okreli mona specyficzne techniki, czyli zestawy bodcw, dziki ktrym przeoony moe oddziaywa na podwadnych. Kierownik moe stosowa jednoczenie kilka technik kierowania w zalenoci od sytuacji i celw jakie ma zamiar osign. Czynniki, ktre maj wpyw na wybr stylu kierowania to, przede wszystkim: - cechy osobowoci kierownika - szczebel instancyjny - indywidualne cechy poszczeglnych pracownikw - sytuacja organizacji 7 Sposb zachowania si kierownika w poszczeglnych sytuacjach zaley zatem od: - potencjau menedera, na ktry skada si: wiedza fachowa, wyksztacenie, umiejtno oceny, wsppraca z ludmi, odwaga, umiejtnoci organizatorskie, trafno podejmowania decyzji - potencjau podwadnych: ich wyksztacenia, zdobytej wiedzy fachowej, dowiadczenia, umiejtnoci pracy w zespole, zaufania do przeoonego
P. Tyraa, B. Stplewski, Controlling nowoczesn metod zarzdzania strategicznego, Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2003, s. 27. 7 J. Bieda, G. Gruszczyska-Malec, op.cit., s. 128-129.
6

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 14

- rodzaju sytuacji, czyli rodowiska pracy kierownika - zasad i technik kooperacji panujcych w danej firmie. 8 Biorc pod uwag wymienione czynniki wpywajce na dobr stylu kierowania, trzeba przyzna, e nie ma jednego, doskonaego stylu kierowania, sprawdzajcego si w kadych warunkach. Dobr stylu zaley od szeregu czynnikw i wpywu otoczenia. Jednake warto zwrci uwag, e: W organizacjach, w ktrych kadry w przewaajcej czci stanowi osoby o duych kwalifikacjach, szczeglnego znaczenia nabiera partycypacja i partnerstwo w procesie podejmowania decyzji. Oznacza to konieczno odchodzenia od autorytarnych koncepcji kierowania w kierunku stylw demokratycznych nastawionych midzy innymi na wspuczestnictwo pracownikw w procesie decyzyjnym. Wynika to gwnie z faktu wikszych ambicji, aspiracji i wyszego poczucia wasnej wartoci wrd pracownikw kompetentnych i dobrze wyksztaconych co przekada si na ich wiksz ch wspdecydowania o firmie. 9

2.4 Ocena ksztatowania si zachowa pracownikw pod wpywem rnych stylw kierowania

Zadaniem pracownikw ze

kierownika sob i

jest

zapewnienie ich

wspdziaania do wypeniania

mobilizowanie

powierzonych im zada i realizacji celw. Jednake, narzucajc pracownikom obowizki, kierownik nie moe lekceway oczekiwa i
8 9

Ibiedem., s. 128-129. Rafa Muster, Siatka stylw. Skuteczne kierowanie wysoko kwalifikowan kadr z wykorzystaniem metody R.R. Blakea i J.S. Mouton, Personel i Zarzdzanie 5/2004

www.e-bookowo.pl

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 15

postaw swoich podwadnych. Dobry meneder powinien zatem by dyplomat, politykiem, rozjemc, kanaem informacyjnym. Musi by odpowiedzialny i gotowy do podejmowania trudnych decyzji. Od niego bowiem zaley sukces firmy poprzez sprawne kierowanie pracownikami.

www.e-bookowo.pl

ROZDZIA III Badanie wpywu stylu kierowania na zachowanie pracownikw

3.1 Charakterystyka stylu kierowania stosowanego w firmie

Celem podjtych bada byo uzyskanie informacji na temat tego, czy i w jaki sposb style kierowania stosowane przez kierownikw dziaw w firmie wpywaj na funkcjonowanie przedsibiorstwa. W celu przeprowadzenia bada dotyczcych stosowanego stylu kierowania zastosowano skierowana metod do ankietow oraz jako metody style uzupeniajce kontrolowan obserwacj oraz wywiad. Ankieta kierownikw badajca ich kierowania bya anonimowa, a udzia w niej wzili respondenci na zasadzie dobrowolnoci. Wzr ankiety zosta przedstawiony w zaczniku nr 1. Skada si ona z 23 pyta dotyczcych elementw procesu kierowania stosowanego w firmie przez poszczeglnych kierownikw. Wszystkie pytania posiadaj od trzech do piciu

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 17

odpowiedzi, z ktrych ankietowani musieli wybra tylko jedn odpowied najbardziej odpowiadajc prawdzie. Ankieta miaa wykaza, w jakim stopniu kierownicy dopuszczaj podwadnych do podejmowania samodzielnych decyzji i samodzielnego wykonywania powierzonych im zada. Pytania zostay tak skonstruowane, by unikn zafaszowania wynikw bada na skutek udzielania nieszczerych odpowiedzi. Dlatego ten sam problem zosta poruszony w rnej formie w kilku pytaniach.

www.e-bookowo.pl

ZAKOCZENIE

Celem niniejszej pracy jest to, czy i w jaki sposb styl kierowania wpywa na funkcjonowanie danej organizacji. wnioski zostay wywiedzione na podstawie literatury przedmiotu i bada ankietowych przeprowadzonych w Firmie. Okazuje si, e w wielu przypadkach styl kierowania musi by dopasowany do konkretnej sytuacji, do oczekiwa, moliwoci i zachowa pracownikw. Kierownik musi take uwzgldnia sytuacj panujc na rynku i w najbliszym otoczeniu. Wybr stylu kierowania powinien gwarantowa nie tylko biece sukcesy firmy, ale take rwnomierny rozwj pracownikw, poprzez podnoszenie ich kwalifikacji i mobilizowanie do podejmowania coraz to nowych i ambitniejszych dziaa. To bowiem gwarantuje sukces firmy i satysfakcj z pracy jej pracownikw. Kierownik, wybierajc odpowiedni dla sytuacji styl kierowania, musi by nastawiony na wspprac z ludmi, nie tracc przy tym z oczu zasadniczych celw, ktre ma osign firma. Przeoony powinien umie przekona podwadnych o swoich racjach, nie zapominajc o koniecznoci rozwizywania problemw i przyjmowania krytyki ze strony innych. Wane jest tu tworzenie atmosfery wzajemnego zaufania, swobody dzielenia si sukcesami i wsplnego radzenia sobie z porakami. Wszystko to mona osign dziki dobremu przepywowi informacji midzy pracownikami i kadr zarzdzajc. Rozwaania teoretyczne oraz przeprowadzone w firmie badania empiryczne dowiody, e nie ma jednego idealnego stylu kierowania,

Ilona Dukaj: Style kierowania

S t r o n a | 19

ktry sprawdzaby si w kadej sytuacji. Wysoko oceniany by styl demokratyczny, jednak, jak wiadomo, ma on swoje wady i sabe strony. Jeli jednak chodzi o ma firm, zdaje si on by w zarzdzaniu ni najodpowiedniejszy, gdy deleguje cz odpowiedzialnoci na pracownikw, sprawiajc, e czuj si oni znacznie bardziej zaangaowani w sprawy firmy jako caoci, identyfikujc si z jej celami i misj.

www.e-bookowo.pl

BIBLIOGRAFIA

ANKIETA SKIEROWANA DO KIEROWNIKW badajca ich styl kierowania

(prosz o zaznaczenie tylko jednej odpowiedzi)

ANKIETA DLA PRACOWNIKW oceniajca styl kierowania stosowany w firmie

(prosz o zaznaczenie tylko jednej odpowiedzi)