You are on page 1of 43

1

AZwH«$‘{ZH$m
अनु. . घडामोडी पृ मांक
1. रा ीय घडामोडी / ादेिशक घडामोडी 4-9
 ि पुरा िवधानसभा िनवडणूक
 नागालँड िवधानसभा िनवडणूक
 मेघालय िवधानसभा िनवडणूक
 महारा रा याचे चौथे मिहला धोरण
 ‘िभकारीमु शहर’ हा नवा उप म नागपुरात सु
 महारा गोसेवा आयोग
 “Call Before u Dig” अॅप चे उ ाटन
 रा पती मुमू यांनी ‘कच द न-2023’ मोहीम सु कली
 23 वी कॉमनवे थ लॉ कॉ फर स गो यात
 सव पे शन पोट सचे िवलनीकरण
 जनऔषधी दवस 2023: 7 माच
 “मौगंज” हा म य देशातील 53 वा िज हा बनला
 पािकग शु कासाठी ई - पी वीकारणारी कोची पिहली मेटो ठरली
 'आरो याचा अिधकार' िवधेयक (Right to Health Bill) मंजूर
करणा राज थान हे देशातील पिहले रा य
2. आंतररा ीय घडामोडी 10-12
 जपानचे पंत धान िकिशदा फिमयो दोन दवसां या भारत दौ यावर
 भारत-बांगलादेश मै ी पाइपलाइनचे उ ाटन
 इिज अिधकतपणे ि स यू डे हलपमट बँकचा सद य
 अमे रकलाही मॅकमोहन षा मा य
3. आिथक घडामोडी 12-16
 RBI ारा 75 िडिजटल हलेज काय म सु
 भारताचे दरडोई उ प 2014-15 पासून द पट झाले
 ई-िबल णाली
 िहंद वाढीचा दर
 भारतातील िकरकोळ महागाई फ ुवारी 2023 म ये 6.44%
 RBI ने 18 देशांतील बँकांना पयात यापार कर याची परवानगी दली
 भुवने रम ये RBI चे डेटा सटर आिण सायबर सुर ा िश ण सं था
थापन
 2023-24 साठी MGNREGS मजुरी दर 10%
 NPCI ने UPI यवहारांवर 1.1% पयत इंटरचज शु काची िशफारस
कली

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


2

3. मह वा या िनयु या 16-18
 शैलेश पाठक यांची FICCI सरिचटणीस हणून िनयु
 राजेश म हो ा यांची PIB चे धान महासंचालक हणून िनयु
 नवीन लेखा िनयं क - एस. एस. दबे
 नेपाळचे ितस रा पती - रामचं पौडेल
 बांगलादेशचे २२ वे रा पती - मोह मद शहाबु ीन चु पू
 अमे रकचे भारतातील राजदत - ए रक गास ी
 र मी शु ा सश सीमा दला या महासंचालक
4 मह वाचे पुर कार 19-23
 ऑ कर पुर कार 2023
 आबेल पुर कार 2023
 माक नी पुर कार 2023
 32 वा सर वती स मान
 32 वा यास स मान
 पु यभूषण पुर कार 2023
 व यजीव संर ण पुर कार
5. िनधन वाता 24-25
 ए. एम. अहमदी
 सतीश कौिशक
 िगरीश बापट
 क झाबुरो ओ
 जग मोहन नाथ
 वरीद थे ठाला
6. अहवाल व िनदशांक 26-27
 जागितक आनंदी अहवाल 2023
 जागितक दहशतवाद िनदशांक 2023
 जागितक वायू गुणव ा अहवाल
7. योजना 27-30
 PM – MITRA
 लाडली बहना योजना
 िमशन श
 मागेल याला शेततळे योजना
 नमो शेतकरी महास मान िनधी योजना
 लेक लाडक योजना
 रा ीय शै िणक धोरण २०२० ची ठळक वैिश ये

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


3

8. डा घडामोडी 30-32
 Women’s Premier Legue (WPL) 2023
 भारतीय पु ष हॉक संघाचे नवे मु य िश क : ग फ टन
 जागितक बॉ संग चॅ पयनिशप 2023
 मिहलांची पिहली महारा कसरी पधा
9. पयावरण घडामोडी 33-34
 महारा महामागावर 'जगातील पिहला' बांबू श बॅ रयर
 भारत आिण जागितक बँक यां यात करार
 कषी मं ी नर िसंह तोमर यांनी “िडजी म” चे उ ाटन कले
10. िव ान, तं ान व संर ण 34-36
 इ ोने चं यान - 3 साठी ायोजेिनक इंिजनची यश वी उ ाण
चाचणी कली
 गगनयान मोिहम
 'इ ो'कडन ३६ उप हांचे एकाच वेळी ेपण
 क टन शािलजा धामी या IAF म ये लढाऊ युिनटचे नेतृ व करणारी
पिहली मिहला
 “सु खा यादव” वंदे भारत ए स ेस चालवणा या पिह या मिहला
लोको पायलट
 यु सराव ला पे झ-2023
11. दनिवशेष 37
12. मह वाची पु तक 38
13. वन लाइनर 38

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


4

amîQ´>r¶ / àmXo{eH$ KS>m‘moS>r


{Ìnwam {dYmZg^m {ZdS>UyH$
• {Ìnw a m {dYmZg^o M o gd© 60 gXñ¶ िनकाल
{ZdS>ʶmgmR>r {Ìnwam‘ܶo 16 ’o$~«wdmar भारतीय जनता पाट 32
2023 amoOr {ZdS>UwH$m nma nS>ë¶m. भारतीय क युिन ट प (मा सवादी) 11
• 2 ‘mM© 2023 amoOr ‘Vm§Mr ‘moOUr Pmbr भारतीय रा ीय काँ ेस 3
इंिडिजनस पीप स ट ऑफ ि पुरा 1
Am{U {ZH$mb Kmo{fV H$aʶmV Ambm.
टपर मोथा पाट 13
• ‘m{UH$ gmhm ¶m§Zr Xþgè¶m§ Xm {Ìnw amMo
‘w»¶‘§Ìr åhUyZ enW KoVbr
- S>m°. ‘m{UH$ gmhm ¶m§Zr gbJ Xþgè¶m§Xm {ÌnwamMo Zìmo ‘w»¶‘§Ìr åhUyZ
enW KoVbr.
- {ÌnwamMr amOYmZr AmJaVim ¶oWrb {dìmoH$mZ§X ‘¡XmZmda {ÌnwamMo amÁ¶nmb
g˶Xod Zmam¶U Am¶© ¶m§Zr ˶m§Zm enW {Xbr.
- ¶m enW{dYrbm n§VàYmZ Za|Ð ‘moXr Am{U J¥h‘§Ìr A{‘V ehm CnpñWV
hmoVo.
- 2022 ‘ܶo {~ßb~ Xo~ ¶m§À¶m OmJr ˶m§Zm ‘w»¶‘§Ìr ~ZdʶmV Ambo.
- 2016 ‘ܶo ˶m§Zr H$m±J«og gmoS>ë¶mZ§Va ^mOn‘ܶo àìmoe Ho$bm.
- ‘mM© 2022 ‘ܶo ˶m§Mr amÁ¶g^oda {ZdS> Pmbr.

ZmJmb±S> {dYmZg^m {ZdS>UyH$


• ZmJmb±S> {dYmZg^o À¶m gd© 60 gXñ¶m§Zm
िनकाल
{ZdS>ʶmgmR>r ZmJmb±S>‘ܶo 27 ’o$~«wdmar 2023 रा वादी लोकशाही पुरोगामी प 25
amoOr ZmJmb±S> {dYmZg^oMr {ZdS>UyH$ KoʶmV भारतीय जनता पाट 12
Ambr. रा वादी काँ ेस पाट 7
• ‘Vm§Mr ‘moOUr Pmbr Am{U 2 ‘mM© 2023 amoOr नॅशनल पीप स पाट 2
लोक जनश पाट (रामिवलास) 2
{ZH$mb Kmo{fV H$aʶmV Ambm.
नागा पीप स ट 2
• Z°eZ{bñQ> S>‘o moH«°${Q>H$ àmoJo{« gìh nmQ>u (NDPP) रप लकन पाट ऑफ इंिडया (आठवले) 2
Am{U gh¶moJr ^maVr¶ OZVm nmQ>u (BJP) जनता दल (संयु ) 1
¶m§À¶m {dO¶mgh, Zo {’$¶y [aAmo ho {dH«$‘r अप 4
nmMì¶m§Xm ZmJmb±S>Mo ‘w»¶‘§Ìr ~ZUma AmhoV.
• ZmJmb±S>À¶m ñWmnZonmgyZ n{hë¶m§XmM ‘{hbm Am‘Xma {ZdSy>Z Amë¶mV : hoH$moZr OmIby, gbhm¡Vw AmoZwAmo H«w$go
Ago ˶m§Mo Zmd AmhoV.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


5

Zo{’$¶y [aAmo
- 1989 À¶m ZmJmb±S {dYmZg^oÀ¶m {ZdS>UwH$sV CÎma A§J‘r 2 ¶m {dYmZg^m
‘VXmag§KmVyZ H$m±J«og njmÀ¶m grQ>da {ZdSy>Z Ambo.
- ˶m§Mr H«$sS>m Am{U embo¶ {ejU ‘§Ìr åhUyZ {Z¶wº$s H$aʶmV Ambr Am{U Z§Va
Vo Cƒ Am{U V§Ì{ejU ‘§Ìr Am{U H$bm Am{U g§ñH¥$Vr ‘§Ìr Pmbo.
- ˶m§Zr ZmJmb±S> B§S>pñQ´>¶b S>oìhbn‘|Q> ’o$S>aoeZ, ZmJmb±S> ImXr Am{U J«m‘moÚmoJ
g§KQ>Zm Am{U ZmJmb±S> {dH$mg àm{YH$aUmMo Aܶj åhUyZhr H$m‘ Ho$bo.
- 1993 ‘ܶo, [aAmo ˶m§À¶m nyduÀ¶m ‘VXmag§KmVyZ H$m±J«og (Am¶) C‘oXdma åhUyZ
{ZdSy>Z Ambo Am{U ˶m§Zm ~m§YH$m‘ Am{U J¥h{Z‘m©U ‘§Ìr åhUyZ {Z¶wº$ H$aʶmV
Ambo.
- ^maVr¶ amîQ´>r¶ H$m±J«ogMo gXñ¶ åhUyZ, [aAmo ho 1998 Vo 2002 n¶ªV Eg.gr. O‘ra ¶m§À¶m gaH$ma‘ܶo
J¥h‘§Ìr hmoVo.
- 2002 ‘ܶo ˶m§Zr H$m±J«ogMm amOrZm‘m {Xbm. amOrZm‘m {Xë¶mZ§Va [aAmo ZmJm nrnëg ’«§$Q> (NPF) ‘ܶo
gm‘rb Pmbo.
- ZmJm nrnëg ’«§$Q>Zo 2003 À¶m ZmJmb±S> {dYmZg^m {ZdS>UwH$sV BVa ZmJm àmXo{eH$ nj Am{U ^maVr¶ OZVm
njmÀ¶m (BJP) amÁ¶ emIoÀ¶m ^mJrXmarV S>o‘moH«°${Q>H$ Abm¶Ýg Am°’$ ZmJmb±S> (DAN) Mr ñWmnZm Ho$br.
- AmVmn¶ªV ˶m§Zr ZmJmb±S> amÁ¶mMo ‘w»¶‘§Ìr åhUyZ nmM ìmoim enW KoVbr Amho.

‘oKmb¶ {dYmZg^m {ZdS>UyH$


- ‘o K mb¶ {dYmZg^o M o gd© 59 gXñ¶
{ZdS>ʶmgmR>r ‘oKmb¶‘ܶo 27 ’o$~«wdmar 2023 िनकाल
amoOr {dYmZg^oÀ¶m {ZdS>UwH$m Pmë¶m. 2 ‘mM© नॅशनल पीप स पाट 26
2023 amoOr {ZH$mb Kmo{fV H$aʶmV Ambm. युनायटेड डेमो टक पाट 11
भारतीय रा ीय काँ ेस 5
- ^mOn Am{U EZ.nr.nr. Zo {dYmZg^m {ZdS>UyH$
ऑल इंिडया तृणमूल काँ ेस 5
ñdV§ÌnUo bT>dbr hmoVr, na§Vw Z§Va ZdrZ gaH$ma
भारतीय जनता पाट 2
ñWmnZ H$aʶmgmR>r {ZdS>UyH$moÎma ¶wVr Pmbr. अप 2
- H$m° Za°S> H$mo §JH$b g§J ‘m ¶m§Mr ZmJmb±S> Mo इतर प 8
‘w»¶‘§Ìr åhUyZ {ZdS> H$aʶmV Ambr.
- Vo Z°eZb nrnëg nmQ>r©Mo gXñ¶ AmhoV. ˶m§Mo
dS>rb ‘mOr ‘w»¶‘§Ìr, bmoH$g^oMo ‘mOr Aܶj nr. E. g§J‘m hmoVo.
- Vo 2016-2018 ¶m H$mbI§S>mV Vwam ¶m ‘VXmag§KmVyZ ImgXma hmoVo.
- g§J‘m ho 2008 nmgyZ ‘oKmb¶ gaH$maMo AW©, D$Om© Am{U n¶©Q>Z ‘§Ìr
XoIrb hmoVo.
- ˶m§Zr amîQ´>dmXr ¶wdH$ H$m±J«ogMo amîQ´>r¶ Aܶj åhUyZhr H$m‘ Ho$bo Amho
- 2018 nmgyZ amÁ¶mMo ‘w»¶‘§Ìr åhUyZ AmVmn¶ªV Vo H$m¶©aV hmoVo.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


6

eº$snrR> ‘hm‘mJ© ‘mJ© (ZmJnya Vo Jmodm)


• ‘hm‘mJm©Mr bm§~r EHy$U bm§~r - 760 {H$‘r
• àdmg ìmoi - 21 Vmg
• ‘hm‘mJm©Mo ñdê$n - 6 nXar (J«rZ’$sëS>)
• ZmJnya- Jmodm Agm Agm ‘mJ© Agbobm ¶m ‘hm‘mJm©Mm
Ahdmb V¶ma Pmbm AgyZ 86 hOma 300 H$moQ>tMm
{ZYr ‘§Oya Pmbm Amho. Cn‘w»¶‘§Ìr d AW©‘§Ìr Xoìmo§Ð
’$S>Udrg ¶m§Zr AmO {dYmZg^oV ¶m~m~V KmofUm Ho$br
Amho.
• dYm© {OëømVrb ndZma Vo qgYw X þJ © {OëømVrb
nmÌmXodrn¶ªV ZmJnya - Jmodm ‘hmamîQ´> e{º$nrR> ‘hm‘mJm©Mm Ahdmb V¶ma Pmbm Amho.
• eº$snrR> ‘hm‘mJm©‘wi§ ‘hmamîQ´>mMo Aamܶ X¡dV Agboë¶m ‘mhÿa, VwiOmnya, A§~oOmoJmB© hr VrZ eº$snrR>o OmoS>br
OmUma AmhoV.
• ˶mM~amo~a Am¡§T>m ZmJZmW, nair d¡OZmW hr XmoZ Á¶mo{V©qbJ, Zm§XoS> JwéÛmam, n§T>anya, H$ma§Om bmS>, A¸$bH$moQ>,
JmUJmnya, Zagmo~mMr dmS>r, Am¡Xþ§~a XoIrb OmoS>bo OmUma AmhoV. eº$snrR> ‘hm‘mJm©‘wi§ qhJmobr, Zm§XoS>, na^Ur,
~rS>, bmVya, Ymam{ed, dYm©, ¶dV‘mi, gmobmnya, gm§Jbr, H$moëhmnya, qgYwXþJ© {Oëøm§Zm bm^ hmoUma Amho.

‘hmamîQ´> amÁ¶mMo Mm¡Wo ‘{hbm YmoaU


• ¶m YmoaUmV ‘{hbm§À¶m {dH$mgmH$[aVm CÚmoJmda ^a XoʶmV ¶oUma Amho ‘w»¶ åhUOo ¶m ‘{hbm YmoaUmV ‘wbtZm
{ejUmMr gº$s H$aʶmV ¶oUma Amho.
• CÔoe… ‘{hbm§Zm A{YH$ g§Yr XoUo.
• AZmWml‘mVrb 18 dfmªdarb ‘wbtgmR>r gaH$ma nwZd©gZ ¶moOZm AmUUma Agë¶mMohr ˶m§Zr Omhra Ho$bo.
• ñVZnmZ H$aUmè¶m ‘mVm§gmR>r nmo{bg ñQ>oeZ‘ܶo {haH$Ur H$j (H$mjm) gwê$ H$aUo.
• gaH$maZo gd© joÌmV ‘{hbm§Zm g‘mZ Am{U gÝ‘mZZr¶ ñWmZ àXmZ H$aʶmMm àñVmd {Xbm Amho.
• ‘{hbm YmoaUmV Am{W©H$ gj‘rH$aU Am{U b¢{JH$ g‘mZVm ¶mgh BVa ‘hÎdmÀ¶m ~m~tMm {dMma Ho$bm OmB©b.
• ZdrZ añ˶mda à˶oH$ 50 {H$‘r Z§Va ‘{hbm§gmR>r ñdÀN>VmJ¥h ~m§Ybo OmB©b.

‘{^H$mar‘wº$ eha’ hm Zdm CnH«$‘ ZmJnwamV gwê$


• ‘hmamîQ´>mVrb ZmJnya‘ܶo ‘{^H$mar‘wº$ eha’ hm ZdrZ CnH«$‘ gwê$ H$aʶmV Ambm Amho.
• ¶mg§X^m©V 144 Crpc Mr A{YgyMZm Omar H$aʶmV Amë¶mMr ‘m{hVr ZmJnya ehamMo nmo{bg Am¶wº$ A{‘Voe
Hw$‘ma ¶m§Zr {Xbr. bmoH$m§Zm Zmo{Q>gm ~Omdë¶m AmhoV.
• ZmJnya nmobrg ¶mMr H$mQ>oH$moa A§‘b~OmdUr H$aUma AgyZ gmd©O{ZH$ {R>H$mUr ^rH$ ‘mJy XoUma Zmhr.
• ZmJnya eha nmobrg Am{U ZmJnya ‘hmZJanm{bH$m (NMC) g‘mOH$ë¶mU {d^mJ ¶m§Mm hm g§¶wº$ CnH«$‘
Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


7

‘hmamîQ´> Jmogodm Am¶moJ


• ‘hmamîQ´> Jmogodm Am¶moJ ñWmnZogmR>r 24 ‘mM© 2023 amoOr ‘hmamîQ´> {dYmZg^oV ho {dYo¶H$ nm[aV H$aʶmV
Ambo.
• ‘hmamîQ´> Jmogodm Am¶moJ {dYo¶H$ ‘hmamîQ´>mMo ‘hgyb ‘§Ìr amYmH¥$îU {dIo nmQ>rb ¶m§Zr {dYmZg^oV ‘m§S>bo.
• øm Am¶moJmÀ¶m ñWmnZoMr KmofUm ¶mdfr©À¶m AW©g§H$ënmVM H$aʶmV Ambr hmoVr.
• ñWm{ZH$ Jmod§em§Zm àmoËgmhZ Am{U g§ajU, Xoer Jm¶, dmgao ¶m§Mm gm§^mi, g§ajU àOZZ B˶mXr H$m‘o H$aUmè¶m
Jmogodm g§ñWm§À¶m ì¶dñWmnZmgmR>r ‘hmamîQ´> Jmogodm Am¶moJ gwê$ H$aʶmV Ambm.
• Am¶moJmMr aMZm - 1 Aܶj + 14 nX{gÕ gXñ¶ + 9 AemgH$s¶ g§ñWm§Mo à{V{ZYr (25 gXñ¶r¶ g§ñWm)
Am¶moJmÀ¶m O~m~Xmè¶m
- Xoer Jm¶r, ~¡b Am{U dmgam§À¶m g§ajUmMr O~m~Xmar ¶m Am¶moJmda Agob.
- ho Xoer Jm¶tÀ¶m g§JmonZ Am{U àOZZmbm MmbZm XoB©b Am{U Jm¶tÀ¶m Aml¶ñWmZm§Mr Zm|XUr Am{U g§nyU©
XoIaoI XoIrb hmVmiob.
- VgoM ¶m joÌmV H$m‘ H$aUmè¶m {dÎmr¶ g§ñWm§Zm ~iH$Q>r XoʶmgmR>r VgoM Hw$aUm§Mm {dH$mg Am{U Jwam§gmR>r
Mm§Jë¶m XOm©Mm Mmam ¶mgmR>r Cnm¶¶moOZm gwM{dë¶m OmVrb.
- ¶m {dYo¶H$m§VJ©V Am¶moJmZo R>adyZ {Xboë¶m {Z¶‘m§Mo C„§KZ H$aUmè¶m 춺$sbm 10,000 én¶m§Mm X§S> R>moR>mdbm
OmB©b.

“Call Before u Dig” A°n Mo CÓmQ>Z


• ho A°n Xÿag§Mma {d^mJ Am{U JwOamV gaH$maÀ¶m A§VJ©V H$m¶©aV Agboë¶m
^mñH$amMm¶© BpÝñQ>Qçy>Q> ’$m°a ñnog A°pßbHo$eÝg Am{U {OAmoBÝ’$m°‘o©{Q>³g ¶m§Zr
g§¶wº$nUo {dH${gV Ho$bo Amho.
• XoemÀ¶m ^y{‘JV gmd©O{ZH$ nm¶m^yV gw{dYm§Mo g§ajU H$aUo ho ˶mMo àmW{‘H$
C{ÔîQ> Amho.
• ¶m A°nMo CÓmQ>Z n§VàYmZ Za|Ð ‘moXr ¶m§À¶m hñVo H$aʶmV Ambo.
• “H$m°b {~’$moa ¶y {S>J” A°n EgE‘Eg/B©‘ob gyMZm Am{U p³bH$-Qy>-H$m°b n¶m©¶m§Ûmao CËIZZH$V} Am{U ‘mb‘Îmm
‘mbH$ ¶m§À¶mV g‘Ýd¶ gmYʶmg ‘XV H$aob.
• A°n dmnê$Z, CËIZZ H$aUm¶mªZm ^y{‘JV Cn¶wº$Vm ‘mb‘ÎmoMo ñWmZ Am{U ˶m§À¶m Imobr~Ôb ‘m{hVr {‘iy
eH$Vo, Á¶m‘wio ˶m§Zm ˶m§À¶m H$m‘mMo {Z¶moOZ H$aʶmV ‘XV hmoB©b Am{U ¶m ‘mb‘ÎmoMo H$moUVohr ZwH$gmZ
Q>miVm ¶oB©b.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


8

amîQ´>nVr ‘w‘y© ¶m§Zr ‘H°$M X aoZ-2023’ ‘mohr‘ gwê$ Ho$br


• amîQ´>nVr Ðm¡nXr ‘w‘y© ¶m§Zr ‘H°$M X aoZ-2023’ hm CnH«$‘ nmdgmù¶mÀ¶m
nydm©Ym©V Obg§YmaUmbm ‘moR>çm ‘mo{h‘oV ê$nm§V[aV H$aʶmÀ¶m à¶ËZm§Mm
EH$ ^mJ åhUyZ gwê$ Ho$bm Amho.
• 2023 À¶m ‘mo{h‘oMr Wr‘ ‘{nʶmÀ¶m nmʶmMm ñÌmoV emídVVm’
(Source Sustainability for Drinking Water) hr hmoVr.
• amîQ´>nVtZr ñdÀN> ^maV {‘eZ - J«m‘rU, Ob OrdZ {‘eZ Am{U
amîQ´>r¶ Ob {‘eZ A§VJ©V 18 nwañH$mahr àXmZ Ho$bo.
• ˶m§Zr ‘ñdÀN> gwOb eº$s H$s A{^춺$s’ ZmdmÀ¶m H$Wm§Mo g§H$bZ à{gÕ Ho$bo Amho.

23 dr H$m°‘ZìmoëW bm° H$m°Ý’$aÝg Jmoì¶mV


• Jmoì¶mMo amÁ¶nmb nr. Eg. lrYaZ {n„B© ¶m§Zr Jmoì¶mV 5 Vo 9 ‘mM© 2023 ¶m H$mbmdYrV Am¶mo{OV 23 ì¶m
H$m°‘ZìmoëW H$m¶Xm n[afXoMo CÓmQ>Z Ho$bo.
• ¶m H$m¶©H«$‘mbm H|$Ðr¶ H$m¶Xm ‘§Ìr {H$aoZ [a{OOy Am{U Jmoì¶mMo ‘w»¶‘§Ìr à‘moX gmd§V XoIrb CnpñWV hmoVo.
• ^maVr¶ ݶm¶ì¶dñWm nyU©nUo nonabog H$aʶmgmR>r gaH$maZo B©-H$moQ>© ’o$O III gwê$ Ho$ë¶mMohr ‘§Í¶m§Zr gm§{JVbo.
• ¶m n[afXobm 52 Xoem§Vrb 500 à{V{ZYr CnpñWV hmoVo.

gd© noÝeZ nmoQ>©ëgMo {dbZrH$aU


• amÁ¶‘§Ìr (H$‘©Mmar, gmd©O{ZH$ VH«$mar Am{U noÝeZ) S>m°. {OV|Ð qgh ¶m§Zr ‘m{hVr {Xbr H$s noÝeZ Am{U
noÝeZg© H$ë¶mU {d^mJ gd© noÝeZ nmoQ>ë© g, noÝeZ {dVaU ~±H$ nmoQ>©ëg, ANUBHAV, CPENGRAMS,
CGHS, B˶mXr EH$mM nmoQ>©b‘ܶo EH${ÌV H$aob.
• ho nmoQ>©b Zì¶mZo V¶ma Ho$boë¶m “B§{Q>J«oQ>oS> noÝeZg© nmoQ>©b” (https://ipension.nic.in) À¶m ñdê$nmV
EH${ÌV Ho$bo OmVrb.
• C{ÔîQ>: Á¶oð> ZmJ[aH$m§gmR>r amhʶmMr gmo¶ gw{ZpíMV H$aUo.

OZAm¡fYr {Xdg 2023: 7 ‘mM©


• ¶moOZo~Ôb OmJê$H$Vm dmT>dʶmgmR>r Am{U OoZo[aH$ Am¡fYm§Zm àmoËgmhZ XoʶmgmR>r 7 ‘mM© 2023 amoOr 5ì¶m
OZAm¡fYr {XdgmMo Am¶moOZ g§nyU© ^maVmV H$aʶmV Ambo Amho.
• Wr‘ 2023: OZ Am¡fYr - “gñVr ^r AÀN>r ^r”
• Amamo½¶ ‘§Ìmb¶ ’$m‘m©ñ¶w{Q>H$ëg A±S> ‘o{S>H$b {S>ìhmBgog ã¶wamo Am°’$ B§{S>¶m Am{U amÁ¶o/H|$Ðem{gV àXoem§À¶m
ghH$m¶m©Zo gwê$ H$aʶmV Ambo Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


9

• 1 Vo 7 ‘mM© 2023 ¶m H$mbmdYrV Xoe^amVrb {d{dY eham§‘ܶo AmR>dS>m^amMm H$m¶©H«$‘ Am¶mo{OV H$aʶmV
Ambm Amho.
• hm {Xdg n{hë¶m§Xm 7 ‘mM© 2019 amoOr gmOam H$aʶmV Ambm hmoVm.

“‘m¡J§O ” hm ‘ܶ àXoemVrb 53 dm {Oëhm ~Zbm


• ‘ܶ àXoeMo ‘w»¶‘§Ìr {edamO qgh Mm¡hmZ ¶m§Zr Omhra Ho$bo H$s ‘ardm’ {OëømMm EH$ VmbwH$m “‘m¡J§O” hm
amÁ¶mVrb 53 dm {Oëhm Agob.
• ardm {OëømVrb Mma VmbwHo$ OmoSy>Z ˶mMm {dH$mg Ho$bm OmUma Amho.
• Mma VmbwHo$: ‘m¡J§O, hZw‘mZ, ZB© J‹T>r Am{U XodVbm~.
• Am{W©H$ {dVaU H$m¶©H«$‘mV ˶m§Zr g§~b ¶moOZoÀ¶m 27,000 bm^m϶mªÀ¶m ~±H$ Im˶mV 605 H$moQ>r Omar Ho$bo
AmhoV.

nmqH©$J ewëH$mgmR>r B© - énr ñdrH$maUmar H$moMr n{hbr ‘oQ´>mo R>abr


• g|Q´>b ~±H$ {S>{OQ>b H$aÝgr (CBDC) bm àmoËgmhZ XoʶmgmR>r H$moMr ‘oQ´>moZo Amnë¶m nmqH©$J gw{dYm§‘ܶo
{S>{OQ>b MbZ ñdrH$maʶmg gwédmV Ho$br Amho.
• ¶mgh H$moMr ‘oQ´>mo hr CBDC ñdrH$maUmar XoemVrb n{hbr ‘oQ´>mo Amho.
• Wm¶Hy$S>‘ ¶oWrb nmqH©$J gw{dYo‘ܶo ¶m H$m¶©H«$‘mMo CÓmQ>Z H$aʶmV Ambo Am{U bdH$aM ‘oQ´>moÀ¶m BVa gd©
nmqH©$J joÌmV hr àUmbr gwê$ Ho$br OmB©b.
• Am¶S>rE’$gr ’$ñQ>© ~±Ho$À¶m ghH$m¶m©Zo hm H$m¶©H«$‘ gwê$ H$aʶmV Ambm.

‘Amamo½¶mMm A{YH$ma’ {dYo¶H$ (Right to Health Bill) ‘§Oya H$aUmao amOñWmZ ho XoemVrb n{hbo amÁ¶
• amÁ¶mVrb a{hdmem§Zm é½Umb¶o Am{U XdmImZo ‘mo’$V Amamo½¶ godm {‘iʶmMm A{YH$ma XoʶmÀ¶m VaVwXr ¶m
{dYo¶H$mV AmhoV. ¶m‘ܶo ImgJr é½Umb¶m§Mmhr g‘mìmoe H$aʶmV ¶oUma Amho.
• gaH$mar Am{U ImgJr é½Umb¶o ¶mnwT>o CnMma ZmH$mê$ eH$Uma ZmhrV. ¶oWrb à˶oH$ 춺$sbm ImÌrera CnMma
{‘iob.
• AmnËH$mbrZ n[apñWVrV ImgJr é½Umb¶m§Zmhr ‘mo’$V CnMma Úmìmo bmJUma AmhoV. ImgJr é½Umb¶m§‘ܶo
AmnËH$mbrZ n[apñWVrV ‘mo’$V CnMmam§gmR>r ñdV§Ì {ZYr V¶ma H$aʶmV ¶oUma Amho.
• Aem àH$aUm§‘ܶo, é½Umb¶ ñVamdarb H$moU˶mhr àH$maÀ¶m {ZîH$miOrnUmgmR>r {Oëhm Am{U amÁ¶ ñVamda
àm{YH$aU ñWmnZ Ho$bo OmB©b. ¶mda gwZmdUr hmoUma Amho.
• {dYo¶H$mÀ¶m C„§KZmer g§~§{YV àH$aUmVrb àm{YH$aUmÀ¶m {ZU©¶mbm H$moU˶mhr {XdmUr ݶm¶mb¶mV AmìhmZ
XoVm ¶oUma Zmhr.
• Xmofr AmT>ië¶mg 10 Vo 25 hOma én¶m§Mm X§S> hmoD$ eH$Vmo. n{hë¶m§Xm X§S> 10 hOma Am{U ˶mZ§Va 25
hOmam§n¶ªV Agob.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


10

Am§VaamîQ´>r¶ KS>m‘moS>r
OnmZMo n§VàYmZ {H${eXm ’w${‘¶mo XmoZ {Xdgm§À¶m ^maV Xm¡è¶mda
• OnmZMo n§VàYmZ {H${eXm ’w${‘¶mo 20 ‘mM© 2023 nmgyZ XmoZ
{Xdgm§À¶m ^maV Xm¡è¶mda Ambo hmoVo.
• G7 Am{U G20 À¶m ˶m§À¶m g§~§{YV Aܶjm§gmR>r nañna
{hVg§~§Ym§À¶m àmXo{eH$ ‘wÔçm§da MMm© H$aVrb.
• OnmZ hm ^maVmVrb nmMdm gdm©V ‘moR>m Jw§VdUyH$Xma Amho.
• 2022 ‘ܶo {Ûnjr¶ ì¶mnma 20.75 AãO S>m°bg© BVH$m hmoVm
(AmVmn¶ªVMm gdm©V ‘moR>m ì¶mnma hmoVm.)
• g§ajU Am{U gwajm ghH$m¶© ho {deof YmoaUmVrb gdm©V ‘hÎdmMo n¡by CX¶mg Ambo AmhoV.
• ^maV Am{U OnmZZo n§VàYmZ ‘moXr Am{U OnmZMo n§VàYmZ ’w${‘¶mo {H${eXm ¶m§À¶m {Ûnjr¶ MM}À¶m ~mOybm
XmoZ XñVEodOm§da ñdmjar Ho$br.
1) OnmZr ^mfoV ghH$m¶m©À¶m ‘o‘moa±S>‘Mo ZyVZrH$aU
2) ‘w§~B©-Ah‘Xm~mX hm¶-ñnrS> aoëìmo àH$ënmda 300 AãO ¶oZÀ¶m JICA H$Om©da ZmoQ>m§Mr XodmUKodmU.
• n§VàYmZ {H${eXm ¶m§Zr n§VàYmZ {H${eXm ’w${‘¶mo ‘moXtZm G7 {hamo{e‘m {eIa n[afXoMo Am¡nMm[aH$ {Z‘§ÌU
{Xbo.
• 2024 ho XmoZ Xoem§‘Yrb ¶wdm XodmUKodmUrMo df© åhUyZ Kmo{fV H$aʶmMo AmdmhZhr n§VàYmZ ‘moXtZr OnmZÀ¶m
n§VàYmZm§Zm Ho$bo.

^maV-~m§JbmXoe ‘¡Ìr nmBnbmBZMo CÓmQ>Z


• n§VàYmZ Za|Ð ‘moXr Am{U ˶m§À¶m ~m§JbmXoeÀ¶m Aܶjm
eoI hgrZm ¶m§Zr g§¶wº$nUo ^maV - ~m§JbmXoe ‘¡Ìr {S>Pob
nmBnbmBZMo CÓmQ>Z Ho$bo.
• ¶m 131.5 {H$bmo‘rQ>a bm§~ nmB©nbmB©ZMo CÓmQ>Z 18
‘mM© 2023 amoOr Am^mgr nÕVrZo H$aʶmV Ambo.
• hr nmB© n bmB© Z Amgm‘ ‘Yrb Zw ‘ mZrJT> Vo CÎma
~m§JbmXoebm OmoS>Vo.
• gßQ>|~a 2018 ‘ܶo ¶m nmBnbmBZÀ¶m H$m‘mMr nm¶m^aUr H$aʶmV Ambr hmoVr.
• 2015 nmgyZ ‘Zw‘mbrJT> [a’$m¶Zar {b{‘Q>oS>’ ~m§JbmXoebm noQ´>mo{b¶‘ CËnmXZm§Mm nwadR>m H$aV Amho.
• IBFP hr ^maV Am{U ~m§JbmXoe Xaå¶mZMr n{hbr H«$m°g-~m°S>©a D$Om© nmBnbmBZ Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


11

B{Oá A{YH¥$VnUo {~«³g ݶy S>oìhbn‘|Q> ~±Ho$Mm gXñ¶


• B{Oá BRICS ݶy S>oìhbn‘|Q> ~±Ho$V (NDB) A{YH¥$V gXñ¶ åhUyZ gm‘rb Pmbm.
• B{OáZo 20 ’o$~«wdmar 2023 amoOr nmÌ gXñ¶ hmoʶmgmR>r gd© Amdí¶H$ à{H«$¶m nyU© Ho$ë¶m.
• ’$moQ>m©boPm ¶oWo ghmì¶m {~«³g {eIa n[afXoV ^mJrXma amîQ´>m§Zr Am§VagaH$mar H$amamda ñdmjar Ho$ë¶mZ§Va Owb¡
2014 ‘ܶo {~«³gÀ¶m ZdrZ {dH$mg ~±Ho$Mr ñWmnZm H$aʶmV Ambr.
• NDB ~±Ho$V ^maV, ~«mPrb, a{e¶m, MrZ Am{U X{jU Am{’«$H$m gXñ¶ Xoe AmhoV.
• ~«mPrbÀ¶m ‘mOr amîQ´>nVr {S>ë‘m am¡go’$ ¶m§Mr NDB Mo Zìmo Aܶj åhUyZ {ZdS>
- ݶy S>oìhbn‘|Q> ~±Ho$À¶m ‘§S>imZo ~«mPrbÀ¶m ‘mOr Aܶjm, {S>ë‘m dmZm am¡go’$ ¶m§Mr VmËH$mi à^mdmZo ~±Ho$À¶m
ZdrZ AܶjnXr {Z¶wº$s Ho$br Amho.
- ˶m§Zr OmZodmar 2011 Vo Am°JñQ> 2016 Xaå¶mZ ~«mPrbÀ¶m ’o$S>ao{Q>ìh [anpãbH$À¶m Aܶjm åhUyZ H$m‘ Ho$bo.
- gbJ XmoZ ìmoim ˶m ~«mPrbÀ¶m amîQ´>mܶjnXr {ZdSy>Z Amë¶m.

A‘o[aHo$bmhr ‘°H$‘mohZ aofm ‘mݶ


• MrZ Am{U AéUmMb àXoe ¶m§À¶mV Agbobr
‘°H$‘mohZ aofm hrM Am§VaamîQ´>r¶ gr‘m Agë¶mMo
A‘o[aHo$Zohr ‘mݶ Ho$bo.
• A‘o[aHo$À¶m {gZoQ> g^mJ¥hmZo ¶m~m~V R>amd Ho$bm
AgyZ ¶mZwgma AéUmMb àXoe hm ^maVmMmM
A{d^mÁ¶ ^mJ Agë¶mMo A‘o[aHo$bm ‘mݶ
Agë¶mMo ñnîQ> Pmbo Amho.
• 1914 ‘ܶo {V~oQ>r à{V{ZYter g„m‘gbV H$ê$Z “ga hoZ«r ‘°H$‘mohZ” ¶m§Zr Vo H$mT>bo hmoVo. ^maV Am{U MrZ
¶m§À¶mVrb Am§VaamîQ´>r¶ gr‘maofm ‘°H$‘mohZ aofm åhUyZ AmoiIbr OmVo.
• ‘qhX-àem§V joÌmVrb Iwë¶m Am{U ‘wº$ dmVmdaUmbm MrZH$Sy>Z YmoH$m {Z‘m©U Pmbm AgVmZm A‘o[aHo$Zo Amnë¶m
YmoaUmË‘H$ ^mJrXma Xoem§À¶m, {deofV: ^maVmÀ¶m Im§Úmbm Im§Xm bmdyZ C^o amhUo Amdí¶H$ Amho,’ Ago ‘V
{gZoQ>‘ܶo R>amd ‘m§S>Umao gXñ¶ {~b h°JQ>r© ¶m§Zr gm§{JVbo.
• R>amdmVrb ‘wÔo - AéUmMb àXoe hm ^maVmMm àXoe
- à˶j Vm~m aofoOdirb bîH$ar hmbMmbtMm {ZfoY
- dmXJ«ñV ^mJmV Jmìmo C^maʶmÀ¶m MrZÀ¶m H¥$VrMm {ZfoY
- dmXJ«ñV ^mJmVrb Jmdm§Zm MrZÀ¶m ZH$memV XmI{dʶmg {damoY
- ^yVmZ‘Yrb àXoemda MrZZo Ho$boë¶m Xmì¶mMm {ZfoY

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


12

दोन देशा दर यान असले या सीमेचे नाव


भारत - अफगािण तान 1893 म ये अफगािण तानचे पूव चे अमीर यां या कराराने
ुरंड लाइन
सर मॉ टमर ुरंड यांनी सीमांकन कले
भारत - पािक तान भारता या फाळणीसाठी आिण पूव आिण पि म
रॅडि फ लाइन पािक तान या िनिमतीसाठी सर िस रल रॅडि फ यांनी हे
सीमांकन कले होते. या त स याचा भारत, बांगलादेश
आिण पािक तानचा समावेश आहे.
द. हएतनाम - उ. िलिबया - सुदान
17th Parallel हएतनाम 20th Parallel

22th Parallel इिज - सुदान 25 th Parallel मॉ रटािनया - माली


31th Parallel इराण आिण इराक 38th Parallel द. को रया – उ. को रया
49th Parallel यूएसए आिण कनडा िहंडेनबग लाइन पोलंड आिण जमनी

Am{W©H$ KS>m‘moS>r
Mmby Am{W©H$ dfm©À¶m Am°³Q>mo~a-{S>g|~a‘ܶo ^maVmÀ¶m GDP Zo 4.4% Mr dmT> Zm|Xdbr
• H|$Ðr¶ gm§p»¶H$s ‘§Ìmb¶mÀ¶m AmH$S>odmarZwgma, Mmby Am{W©H$ dfm©À¶m (2022-23) Am°³Q>mo~a - {S>g|~a ¶m
{Vg¶m© {V‘mhrV ^maVmMo gH$b Xoem§VJ©V CËnmXZ (GDP) dmT> 4.4% Zm|Xdbr Jobr Amho.
• 2022-23 À¶m {Vg¶m© {V‘mhrV GDP 40.19 bmI H$moQ>r én¶m§Mm A§XmO Amho, 2021-22 À¶m {Vgè¶m
{V‘mhrV 38.51 bmI H$moQ>r én¶o hmoVm.
• dmñV{dH$ GDP 2021-22 ‘Yrb 9.1% À¶m VwbZoV Mmby Am{W©H$ dfm©gmR>r 7% dmT>ʶmMm A§XmO Amho.
• Va ‘m¡{ÐH$ GDP 15.9 Q>¸o$ dmT>ʶmMm A§XmO Amho.

RBI Ûmam 75 {S>{OQ>b pìhboO H$m¶©H«$‘ gwê$


• RBI JìhZ©a eº$sH$m§V Xmg ¶m§Zr 6 Vo 12 ‘mM© 2023 ¶m H$mbmdYrV gmOam hmoUmè¶m {S>{OQ>b no‘|Q>
OmJê$H$Vm gámh 2023 Xaå¶mZ ‘ha no‘|Q> {S>{OQ>b’ {‘eZ gwê$ Ho$bo Amho.
• ‘mo{h‘oMr Wr‘: {S>{OQ>b no‘|Q> AnZmAmo, Am¡amo§ H$mo ^r {gImAmo ({S>{OQ>b no‘|Q> ñdrH$mam Am{U BVam§Zm XoIrb
{eH$dm)

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


13

• RBI Zo 75 Jmìmo XÎmH$ KoD$Z ˶m§Zm {S>{OQ>b no‘|Q> gj‘ Jmdm§‘ܶo ê$nm§V[aV H$aʶmMm H$m¶©H«$‘ gwê$ Ho$bm
Amho.
• no‘|Q> {gñQ>‘ Am°naoQ>a (nr. Eg. Amo) Xoe^amVrb hr Jmìmo XÎmH$ KoVrb.

^maVmMo XaS>moB© CËnÞ 2014-15 nmgyZ XþßnQ> Pmbo


• amîQ´>r¶ gm§p»¶H$s H$m¶m©b¶ (NSO) Zwgma, 2022-23 gmR>r gܶmÀ¶m {H$‘VtZwgma A§XmOo dm{f©H$ XaS>moB©
({Zìdi amîQ´>r¶ CËnÞ) 1,72,000 én¶o Amho, Oo 2014-15 ‘ܶo 86,647 én¶m§dê$Z gw‘mao 99% dmT>
Xe©{dVo.
• ‘hmJmB© (pñWa {H$‘Vr) gmR>r g‘m¶mo{OV Ho$ë¶mZ§Va, XaS>moB© CËnÞ A§XmOo 35% Zo dmTy>Z 2014-15 ‘ܶo
72,805 én¶o dê$Z 2022-23 ‘ܶo 98,118 én¶o Pmbo Amho.
• 2014 Vo 2019 ¶m H$mbmdYrV ^maVmÀ¶m XaS>moB© CËnÞmMr dmñV{dH$ dmT> dm{f©H$ 5.6 Q>¸o$ hmoVr.

B©-{~b àUmbr
• 2022 ‘ܶo 46 ì¶m ZmJar boIm {XZm{Z{‘Îm H|$Ð gaH$maZo Bbo³Q´>m°{ZH$ {~b (B©-{~b) à{H«$¶m àUmbr gwê$
Ho$br.
• 2022-23 À¶m H|$Ðr¶ AW©g§H$ënmV ¶mMr KmofUm H$aʶmV Ambr hmoVr.
• ‘X BO Am°’$ Sw>B§J {~PZog’ Am{U {S>{OQ>b B§{S>¶m BH$mo{gñQ>‘bm àmoËgmhZ XoʶmgmR>r ^maV gaH$maZo Ho$boë¶m
{d{dY Cnm¶¶moOZm§Mm hm EH$ ^mJ Amho.
B©-{~b àUmbr H$m Amho?
- gd© H|$Ðr¶ ‘§Ìmb¶o Am{U {d^mJm§Zm ‘mM© 2024 nydu nonabog Am{U ’o$gbog B©-{~b àUmbrÀ¶m ~moS>©da AmUbo
OmB©b OoUoH$ê$Z ^«îQ>mMma Xÿa hmoB©b Am{U ˶m§À¶m {dH«o$Vo Am{U H§$ÌmQ>Xmam§Zr gmXa Ho$bobr {~bo ìmoioda ‘§Oya
Ho$br OmVrb.
- gܶm 350 {d^mJ ¶m àUmbrda AmhoV. nwT>rb dfm©V AmUIr 200 AgoM H$am¶Mo AmhoV.
- B©-{~b àUmbr {S>{OQ>b nÕVrZo {~bm§Mo ì¶dhma H$aob.
- ^maVmVrb {S>{OQ>b BH$mo{gñQ>‘ Am{U ì¶dgm¶ H$aUo gwb^ H$aʶmgmR>r ho gmXa Ho$bo Jobo.
- nmaXe©H$Vm dmT>dUo hm ¶m àUmbrMm ‘w»¶ CÔoe Amho.
- nmd˶m V¶ma H$aUo, J«mhH$m§H$Sy>Z Xo¶Ho$ Jmoim H$aUo Am{U ~rOH$ nmR>dUo.
- BZìhm°Bg‘ܶo J«mhH$m§Zm àXmZ Ho$bobr CËnmXZo Am{U godm§Mr ¶mXr AgVo.
- gmd©O{ZH$ Am{W©H$ ì¶dñWmnZ àUmbr.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


14

- ho {dÎm ‘§Ìmb¶mÀ¶m AI˶marV MmbVo.


- nydu ¶mbm g|Q´>b ßb°Z ñH$såg ‘m°{ZQ>qaJ {gñQ>r‘ Ago åhUVmV.
- XoemVrb gaH$mar ¶moOZm§VJ©V Omar Ho$boë¶m n¡em§Mm ‘mJmodm KoʶmgmR>r Am{U dmñV{dH$ ìmoioV Ho$ë¶m OmUm¶m©
IMm©Mm Ahdmb XoʶmgmR>r ho {dH${gV Ho$bo Jobo Amho.
- gmd©O{ZH$ {dÎm ì¶dñWmnZmV ^maV gaH$mabm ‘XV H$aUo hm ‘w»¶ CÔoe hmoVm.

qhXþ dmT>rMm Xa
• “qhXþ dmT>rMm Xa” hm eãX gy{MV H$aVmo H$s dmT>rMm ‘§X Xa
hm Am{W©H$ YmoaUo Am{U g§aMZmË‘H$ g‘ñ¶m§EodOr gm§ñH¥${VH$
qH$dm Ym{‘©H$ KQ>H$m§À¶m narUm‘m§‘wio hmoVm.
• 1950 Am{U 1980 À¶m Xaå¶mZ ^maVr¶ AW©ì¶dñWoÀ¶m
‘§X {dH$mg XamMo dU©Z H$aʶmgmR>r “qhXþ dmT>rMm Xa “ hr
ì¶m»¶m dmnabr OmVo.
• 1970 À¶m XeH$mV ^maVr¶ AW©emñÌ ‘amO H¥$îUm’ ¶m§Zr hr g§km dmnabr hmoVr.
• ¶m H$mbmdYr‘ܶo ^maVr¶ AW©ì¶dñWm Xa dfu gamgar 3.5% XamZo dmT>br, Or X{jU H$mo[a¶m, V¡dmZ Am{U
hm±JH$m±J gma»¶m BVa {dH$gZerb Xoem§nojm IynM H$‘r hmoVr.
qhXþ dmT>rÀ¶m XamMr d¡{eîQç>o
- gmd©O{ZH$ joÌmMo AW©ì¶dñWoda dM©ñd hmoVo, na§Vw Vo AH$m¶©j‘, AZwËnmXH$ Am{U ^«îQ>mMmamZo J«ñV hmoVo.
- Am¡Úmo{JH$ joÌmda H$mhr gmd©O{ZH$ joÌmVrb H§$nݶm§Mo dM©ñd hmoVo Am{U ImOJr joÌmda ‘moR>çm à‘mUmda
{Z¶§ÌU hmoVo.
- gaH$maZo {dXoer Jw§VdUwH$sda H$R>moa {Z¶§ÌUo bmXbr Am{U {Z¶m‘H$ dmVmdaU naH$s¶ Jw§VdUwH$sgmR>r nmofH$
ZìhVo.
- H¥$fr joÌmV ’$maer Jw§VdUyH$ Pmbr Zmhr Am{U gaH$mar YmoaUm§‘ܶo eoVr joÌmbm ’$maeo àmYmݶ {Xbo Jobo Zmhr.
- hm Xa 1950 Vo 1980 n¶©§VÀ¶m H$mbmdYrMm g§X^© XoVmo Ooìhm ^maVmMr AW©ì¶dñWm Xa dfu gamgar 3.5%
XamZo dmT>br, Or BVa {dH$gZerb Xoem§À¶m VwbZoV IynM H$‘r hmoVr.
- ^maVmH$S>o àM§S> gaH$mar {Z¶‘Z Agbobo g‘mOdmXr Am{W©H$ ‘m°S>ob hmoV.o nadmZm amO àUmbr‘ܶo ì¶mdgm¶m§gmR>r
nadmZ½¶m Am{U nadmZo Amdí¶H$ hmoVo, ¶mVyZM ZmoH$aemhr ^«îQ> àUmbr V¶ma Pmbr Á¶m‘wio ZdH$ënZm Am{U
CÚmoOH$Vobm AS>Wim Ambm.
- ^maVmZo Am¶mV à{VñWmnZmÀ¶m YmoaUmMo nmbZ Ho$bo, ¶m‘ܶo gaH$maZo Xoem§VJ©V CÚmoJm§Zm naXoer ñnY}nmgyZ
g§ajU XoD$Z {dH${gV H$aʶmMm à¶ËZ Ho$bm. ¶m‘wio ñnY}Mm A^md n[aUm‘r CËnmXZm§Mm XOm© H$‘r Pmbm d
qH$‘Vr hr dmT>ë¶m.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


15

^maVmVrb {H$aH$moi ‘hmJmB© (Retail Inflation) ’o$~«wdmar 2023 ‘ܶo 6.44%


• Z°eZb ñQ>°{Q>pñQ>H$b Am°{’$g (NSO) Zo Omar Ho$boë¶m AmH$S>odmarZwgma ^maVmVrb {H$aH$moi MbZdmT>rMm Xa
’o$~«wdmar 2023 ‘ܶo 6.44% BVH$m H$‘r Pmbm Amho Omo OmZodmar 2023 ‘ܶo 6.52% hmoVm.
• na§Vw gbJ Xþgè¶m ‘{hݶmV [aPìh© ~±H$ Am°’$ B§{S>¶m (RBI) À¶m 4+/- 2 Q>¸o$ ‘ܶ‘ ‘wXVrÀ¶m bú¶mÀ¶m
daÀ¶m ~±S>À¶m da am{hbo.
• OmZodmar 2023 ‘Yrb 6% dê$Z AÞYmݶ ‘hmJmB© ’o$~«wdmar 2023 ‘ܶo 5.95 Q>³³¶m§n¶ªV H$‘r Pmbr, Va
V¥UYmݶo, XÿY Am{U ’$io ¶m§À¶m ‘hmJmB©V dmT> Pmbr.

RBI Zo 18 Xoem§Vrb ~±H$m§Zm én¶mV ì¶mnma H$aʶmMr nadmZJr {Xbr


• RBI Zo 18 Xoem§Vrb {dXoer ~±H$m§Zm Am§VaamîQ´>r¶ ì¶mnma én¶mV goQ>b H$aʶmgmR>r ìhmoñQ´>mo ImVr (Vostro
accounts) CKS>ʶmg ‘mݶVm {Xbr Amho.
• Vostro accounts - ìhmoñQ´>mo ImVo ho Ago ImVo Amho Oo EImÚm H$añnm°ÝS>§Q> ~±Ho$Zo Xþgè¶m ~±Ho$À¶m dVrZo
R>odbobo AgVo. hr ImVr H$añnm°S>§Q> ~±qH$JMm EH$ Amdí¶H$ n¡by Amho Á¶m‘ܶo {ZYr YmaU H$aUmar ~±H$ naXoer
g‘H$jmÀ¶m Im˶mgmR>r g§ajH$ åhUyZ H$m‘ H$aVo qH$dm ì¶dñWm{nV H$aVo.
• 18 Xoe: ~moËgdmZm, {’$Or, O‘©Zr, J¶mZm, Bòm¶b, Ho${Z¶m, ‘bo{e¶m, ‘m°[aeg, å¶mZ‘ma, ݶyPrb§S>, Amo‘mZ,
a{e¶m, goeoëg, qgJmnya, lrb§H$m, Q>m§Pm{Z¶m, ¶wJm§S>m Am{U ¶yHo$
• {dÎm amÁ¶‘§Ìr ^mJdV H$amS> ¶m§Zr amÁ¶g^oV ‘m{hVr {Xbr.

^wdZoída‘ܶo RBI Mo S>oQ>m g|Q>a Am{U gm¶~a gwajm à{ejU g§ñWm ñWmnZ
• RBI JìhZ©a eº$sH$m§V Xmg ¶m§Zr ^wdZoída, Amo{S>em ¶oWo “J«rZ{’$ëS> S>oQ>m g|Q>a’ Am{U ‘E§Q>aàmBP H$m°å߶wqQ>J
Am{U gm¶~a gwajm à{ejU g§ñWm’ ñWmnZ H$aʶmgmR>r nm¶m^aUr Ho$br Amho.
• g§emoYZ Am{U j‘Vm dmT>rgmR>r A˶mYw{ZH$ gw{dYm§Ûmao g‘{W©V Ama~rAm¶À¶m {dÚ‘mZ g§JUH$s¶ nm¶m^yV
gw{dYm§‘ܶo dmT> H$aʶmMr JaOhr JìhZ©am§Zr AYmoao{IV Ho$br.
• ho RBI Am{U {dÎmr¶ joÌmÀ¶m Amdí¶H$ JaOm nyU© H$aob.

2023-24 gmR>r MGNREGS ‘Owar Xa 10%


• H|$ÐmZo J«m‘rU amoOJma h‘r H$m¶©H«$‘, MGNREGS 2023-24 A§VJ©V 10% n¶ªV ‘OwarÀ¶m XamV dmT>
gy{MV Ho$br Amho.
• Á¶mV h[a¶mUm‘ܶo gdm©{YH$ X¡Z§{XZ ‘Owar 357 à{V{XZ Amho Am{U ‘ܶ àXoe Am{U N>ÎmrgJS>‘ܶo gdm©V
H$‘r 221 Amho.
• 7 Vo 26 n¶ªV AgUmar ìmoVZdmT> 1 E{àb 2023 nmgyZ bmJy hmoB©b.
• ¶m ¶moOZoMm ‘w»¶ CÔoe {H$‘mZ 100 {Xdgm§Mm h‘r ‘OwarMm amoOJma XoD$Z J«m‘rU ^mJmVrb Hw$Qw>§~m§Mr amoOramoQ>rMr
gwajm dmT>dUo Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


16

NPCI Zo UPI ì¶dhmam§da 1.1% n¶ªV B§Q>aM|O ewëH$mMr {e’$mag Ho$br.


• Z°eZb no‘|Q²>g H$m°nm}aoeZ Am°’$ B§{S>¶mZo 1 E{àb 2023 nmgyZ àrnoS> no‘|Q>
BÝñQ®>‘|Q> (PPIs)- dm°boQ>/H$mS>© dmnê$Z Ho$boë¶m ì¶mnmar UPI ì¶dhmam§da
1.1% n¶ªV B§Q>aM|O ewëH$mMr {e’$mag Ho$br.
• Am°ZbmBZ ì¶mnmar, ‘moR>o ì¶mnmar Am{U bhmZ Am°’$bmBZ ì¶mnmè¶m§Zm Ho$boë¶m
UPI no‘|Q>da 2,000 nojm OmñV ewëH$ AmH$mabo OmB©b.
• VWm{n, H$mhr ì¶mnmar loUtda, 0.5% nmgyZ gwê$ hmoUmar H$‘r AXbm~Xb
bmJy H°$ßgZwgma AmH$mabr OmD$ eH$Vo.
• na§Vw ho ewëH$ gmYmaU J«mhH$m H$Sy>Z KoVbo OmUma Zmhr Va g§~§{YV ¶ynrAm¶ dmnaUmè¶m H§$nZr Am{U ~±Ho$ ‘Ybm
ì¶dhma amhrb.

‘hÎdmÀ¶m {Z¶w³Ë¶m
e¡boe nmR>H$ ¶m§Mr FICCI ga{MQ>Urg åhUyZ {Z¶wº$s
• ’o$S>aoeZ Am°’$ B§{S>¶Z M|~g© Am°’$ H$m°‘g© A±S> B§S>ñQ´>r (FICCI) Zo 1
‘mM© 2023 nmgyZ e¡boe nmR>H$ ¶m§Mr ga{MQ>Urg åhUyZ {Z¶wº$s Ho$br
Amho.
• ˶m§Zr gaH$ma‘ܶo Am¶EEg A{YH$mar åhUyZ H$m‘ Ho$bo Amho VgoM ImOJr
joÌmVrb ‘moR>çm H§$nݶm§Mo ZoV¥Ëd Ho$bo Amho.
• FICCI Zo Agohr Omhra Ho$bo H$s ‘hmg§MmbH$ AéU Mmdbm 30 OyZ
2023 amoOr godm{Zd¥Îm hmoVrb Am{U g„mJmamÀ¶m ^y{‘Ho$V {XgVrb.
• FICCI Mo Aܶj: ew^«H$m§V nm§S>m

amOoe ‘ëhmoÌm ¶m§Mr PIB Mo àYmZ ‘hmg§MmbH$ åhUyZ {Z¶wº$s


• 1989 ~°MMo IIS A{YH$mar amOoe ‘ëhmoÌm ¶m§Mr 1 ‘mM© 2023 nmgyZ àog BÝ’$m°‘}eZ ã¶wamo (PIB) Mo àYmZ
‘hmg§MmbH$ åhUyZ {Z¶wº$s H$aʶmV Ambr Amho.
• 28 ’o$~«wdmar 2023 amoOr godm{Zd¥Îm Pmboë¶m g˶|Ð àH$me ¶m§À¶mZ§Va ˶m§Zr
nX^ma ñdrH$mabm.
• ˶m§Zm 21 df} (1996-2017) ‘r{S>¶m Am{U H$å¶w{ZHo$eZMo à^mar åhUyZ
ECI er g§~§{YV hmoVo.
• Va {à¶m Hw$‘ma ¶m§Mr XÿaXe©Z ݶyOÀ¶m (S>rS>r ݶyO) ‘hmg§MmbH$ åhUyZ {Z¶wº$s
H$aʶmV Ambr. ˶m ‘¶§H$ AJ«dmbMr OmJm KoUma Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


17

ZdrZ boIm {Z¶§ÌH$ - Eg. Eg. Xþ~o


• Eg. Eg. Xþ~o 1989 À¶m ~°MMo B§{S>¶Z {gpìhb AH$mC§Q²>g gpìh©g (ICAS)
A{YH$mar AmhoV. ¶m§Zr 6 ‘mM© 2023 nmgyZ 28 ì¶m H§$Q´>moba OZab Am°’$
AH$mC§Q²>g (CGA) åhUyZ H$m¶©^ma ñdrH$mabm Amho.
• ¶mnydu Vo A{V[aº$ {Z¶§ÌH$ OZab Am°’$ AH$mC§Q²>g, npãbH$ ’$m¶ZmpÝe¶b
‘°ZoO‘|Q> {gñQ>‘ (PFMS) hmoVo.
• CGA ho H|$Ð gaH$maMo boIm{df¶H$ ~m~tMo ‘‘w»¶ g„mJma’ AmhoV.
• CGA H|$Ð gaH$maÀ¶m {VOmoar {Z¶§ÌU Am{U A§VJ©V boImnarjUmgmR>r XoIrb O~m~Xma AgVmV.

ZonmiMo {Vgao amîQ´>nVr - am‘M§Ð nm¡S>ob


• Á¶oð> Zonmir H$m±J«og ZoVo am‘ M§Ð nm¡S>ob (78) ¶m§Mr ZonmiÀ¶m {Vgè¶m amîQ´>nVrnXr {ZdS> Pmbr Amho.
• ˶m§Zr grnrEZ - ¶yE‘EbMo Cnmܶj gw^mfM§Ð Zo‘~m§J ¶m§Mm nam^d
Ho$bm.
• ˶m§Zr AܶjnXmÀ¶m {ZdS>UwH$sV 33,802 ‘Vm§Zr {dO¶ {‘idbm,
Va ˶m§À¶m à{Vñnܶm©bm 15,518 ‘Vo {‘imbr.
• Zonmi‘ܶo ’o$S>ab nmb©‘|Q> Am{U àm§Vr¶ Ag|ãbrMo gXñ¶ Agboë¶m
Bbo³Q>moab Ûmao AܶjmMr {ZdS> Ho$br OmVo.
• {~Úm Xodr ^§S>mar ¶m§À¶m OmJr Vo nX^ma gm§^miVrb.

~m§JbmXoeMo 22 ìmo amîQ´>nVr - ‘mohå‘X ehm~wÔrZ Mwßny


• ‘mohå‘X ehm~wÔrZ Mwßny ¶m§Mr ~m§JbmXoeMo 22 ìmo amîQ´>nVr åhUyZ {ZdS>
Pmbr Amho.
• gÎmmYmar Adm‘r brJZo ˶m§Zm ¶m nXmgmR>r C‘oXdmar {Xbr hmoVr.
• ¶m nXmgmR>r Aݶ H$moU˶mhr njmZo qH$dm 춺$sZo AO© XmIb Ho$bm Zmhr.
• Vo amîQ´>nVr ‘mohå‘X AãXþb h‘rX ¶m§Mr OmJm KoVrb Á¶m§Mm H$m¶©H$mi 23
E{àb 2023 amoOr g§nUma Amho.
• AãXþb h‘rX ¶m§Zr gbJ XmoZ df} nmM df} amîQ´>nVr åhUyZ H$m‘ nm{hbo.
• ~m§JbmXoeMr KQ>Zm H$moU˶mhr 춺$sbm XmoZ Q>‘©À¶m nwT>o amîQ´>nVr nXmda amhʶmMr nadmZJr XoV Zmhr

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


18

A‘o[aHo$Mo ^maVmVrb amOXÿV - E[aH$ Jm©goQ²>Q>r


• ¶wZm¶Q>oS> ñQ>oQ>² g Am°’$ A‘o[aH$m (¶yEgE) {gZoQ>Zo E[aH$ Jm©gQo ²>Q>r ¶m§Mr ^maVmVrb
nwT>rb ¶yEg amOXÿV åhUyZ {Z¶wº$sbm ‘mݶVm {Xbr.
• ˶m§Mr {Z¶wº$s AmVm XmoZ dfmªhZÿ A{YH$ H$mi [aº$ Agboë¶m ‘hÎdmÀ¶m
nXmda hmoUma Amho.
• ˶m§À¶m Zm‘m§H$ZmMr nwîQ>r 52 - 42 ‘Vm§Zr Pmbr, Or Owb¡ 2021 nmgyZ ¶yEg
H$m±J«ogg‘moa àb§{~V hmoVr.
• Ho$ZoW OñQ>a ho Zdr {X„rVrb ¶yEgÀ¶m amOXÿV {ZdmgmMo eodQ>Mo {Zdmgr
hmoVo ˶m§Zr OmZodmar 2021 ‘ܶo nX gmoS>bo hmoVo.

aí‘r ew³bm geñÌ gr‘m XbmÀ¶m ‘hmg§MmbH$


• aí‘r ew³bm ¶m§À¶mH$S>o hr O~m~Xmar 30 OyZ 2024 n¶ªV AgUma Amho.
• amÁ¶ JwádmVm© {d^mJmV H$m¶©aV AgVmZm aí‘r ew³bm ¶m§Zr ‘hm{dH$mg AmKmS>rVrb Zo˶m§À¶m ‘mo~mBbMo ~oH$m¶Xm
A{^ìmojU Ho$ë¶mMm Amamon Pmbm hmoVm.
• H|$Ðmda à{V{Z¶wº$sda Agboë¶m ew³bm 8 ’o$~«wdmar 2021 nmgyZ H|$Ðr¶ amIrd nmobrg ~bmÀ¶m (CRPF)
A{V[aº$ g§MmbH$nXr H$m¶©aV hmo˶m.
• ˶mZ§Va AmVm ˶m§Zm geñÌ gr‘mXbmÀ¶m ‘hmg§MmbH$nXr (SSB)
{Z¶wº$s H$aʶmV Ambr Amho.
geñÌ gr‘m Xbm {df¶r ‘m{hVr
- SSB : Sashastra Seema Bal
- ñWmnZm : 1963
- ‘w»¶mb¶ : Zdr {X„r
- ~moYdm³¶ : godm, gwajm Am{U ~§YwËd
- Zonmi Am{U ^yVmZÀ¶m gr‘oda V¡ZmV AgVmV.

ँड ॲ बेसेडर
JioCinema सुयकमार यादव UNICEF आयु मान खुराना
Rummy Jungly अजय देवगन Dream 11 काितक आयन
BYJU’S िनरज चो ा FireBoult िकयरा अडवाणी
BATA दशा पटाणी PEPSI रणिवर िसंह
Cashify राजकमार राव Pepsico India सारा अली खान
Sabon India सिचन तडलकर Viacom मह िसंग धोनी
अ अजुन Luxor Writing िवराट कोहली
Red bus
Instruments

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


19

‘hÎdmMo nwañH$ma
Am°ñH$a nwañH$ma 2023
• gwédmV - 1929 ; 2023 Mr Amd¥Îmr - 95 dr
• nwañH$ma XoUmar g§ñWm - Academy of Motion Picture Arts and
Sciences (AMPAS)
• A‘o[aH$Z Am{U Am§VaamîQ´>r¶ {MÌnQ> joÌmVrb CËH¥$îQ> H$m‘{JargmR>r {Xbm
OmVmo.
• ‘AH°$S>o‘r AdmS²>g©’ ¶m ZmdmZohr hm nwañH$ma AmoiIbm OmVmo.
• Am°ñH$a nwañH$ma H$m¶©H«$‘mV Xr{nH$m nXþH$moU ¶m§Zr nwañH$ma gmXa Ho$bo Aem
H$aUmè¶m ˶m {ටH$m Mmoàm Am{U n{g©g I§~mQ²>Q>m ¶m§À¶mZ§Va {Vgar ^maVr¶
R>abr Amho.
• Am°ñH$aÀ¶m 95 ¶m Amd¥ÎmrV ^maVmÛmao B{Vhmg aMbm Jobm Á¶mV gdm}ËH¥$îQ> ‘wi JmUo ¶m loUrV ‘ZmQw> ZmQw>’ ¶m
Jmʶmbm Va gdm}ËH¥$îQ> bKw ‘m{hVrnQ> (Best Documentary Short Film) ¶m loUrV ‘X E{b’§$Q>
pìhñnag©’ ¶m ‘m{hVrnQ>mbm {‘imbm.
• “EìharqWJ EìharìhoAa Am°b A°Q> dÝg” ¶m {MÌnQ>mbm EHy$U 7 nwañH$ma {‘imbo.

पुर कार ेणी िवजेते


सव क िच पट ए हरीिथंग ए हरी हेअर ऑल अॅट व स
सव क द दशक डॅिनयल ान आिण डॅिनयल िशनेट (ए हरीिथंग ए हरी हेअर ऑल अॅट
व स)

सव क अिभनेता डन झर (द हेल)
सव क अिभने ी िमशेल येओह (ए हरीिथंग ए हरी हेअ र ऑल अॅट व स)
सव क मूळ गाणे (Original नाट नाट (RRR)
Song)
सव क लघु मािहतीपट द एिलफट ह परस (काितक गो सा वस आिण गुनीत म गा यांचे)
सव क आंतररा ीय िच पट All Quiet on the Western Front : Germany
सव क अॅिनमेटेड िच पट िगलेम डेल टोरो (िपनोिचयो)
सव क सहा यक अिभनेता क आ ान (ए हरीिथंग ए हरी हेअर ऑल अॅट व स)
सव क सहा यक अिभने ी जेमी ली क टस (ए हरीिथंग ए हरी हेअर ऑल अॅट व स)
सव क िच पट संपादन ए हरीिथंग ए हरी हेअर ऑल अॅट व स
सव क विनमु ण Top Gun: Maverick

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


20

नाट नाट संगीताब ल


RRR (एस. एस. राजामौली यां या ा
MOVIE
द दिशत)
MUSIC एम. एम. क रावानी
ARRANGEMENTS काळा भैरवा
LYRICS चं बोस
SINGERS रा ल िसपलीगुंज, काळा भैरव
CHOREOGRAPHER ेम रि त

- ‘X E{b’§$Q> pìhñng©’Mr H$Wm ~mo‘Z Am{U ~obr ¶m Am{Xdmgr


OmoS>߶mMr Amho.
- ~mo‘Z Am{U ~obr ‘Yw‘bmB© ì¶mK« àH$ënmV amhUmè¶m EH$m AZmW
hÎmrbm XÎmH$ KoVmV.
- Vo ˶mMo Zmd aKy R>odVmV Am{U ˶mM§ CÎm‘ nmbZnmofU H$ê$Z hÎmrbm
dmT>dVmV.
- EH$ hÎmr ˶m XmoKm§À¶m Am¶wî¶mV H$gm ~Xb KS>dyZ ¶mMr H$Wm ‘X
E{b’§$Q> pìhñnag©’ ¶m bKwnQ>mV XmIdʶmV Ambr Amho.
- ‘m{hVrnQ> {Z‘m©Ë¶m H$m{V©H$s JmoÝgmpëdg ¶m§Zr {X½X{e©V Ho$bobm Amho.
- V{‘iZmSy>Vrb ‘Xþ‘bmB© amîQ´>r¶ CÚmZmV ¶m bKwnQ>mMo g§nyU© {MÌrH$aU Pmbo Amho.

A°~ob nwañH$ma 2023


• nwañH$mamMr gwédmV - 2003
• Zm°ìmo©{O¶Z AH°$S>‘r Am°’$ gm¶Ýg A±S> boQ>g© Ûmao {Xbm OmVmo.
• ñdê$n - 7.5 Xebj Zm°ìmo©{O¶Z H«$moZa
• JU{VmVrb Zmo~ob nwañH$ma åhUyZ AmoiIbm OmVmo.
• 2023 Mo {dOoVo - bwB©g H°$’o$abr
• ‘wº$ gr‘m g‘ñ¶m Am{U ‘m°ÝJo - A±ånoao g‘rH$aUmgh Zm°ZbmBZa Am§{eH$ {d^oXH$
g‘rH$aUm§gmR>r {Z¶{‘VVm {gÕm§VmVrb ‘hÎdnyU© ¶moJXmZmgmR>r {Xbm Jobm.
• 2022 Mo {dOoVo - S>o{Zg nmaZob gw{bìhZ

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


21

‘mH$mo©Zr nwañH$ma - 2023


• ‘mH$mo©Zr nwañH$ma hm g§JUH$ emñÌkm§gmR>r gdm}ƒ gÝ‘mZ Amho.
• hm nwañH$ma US pñWV ‘mH$mo©Zr ’$mC§S>oeZÛmao àXmZ Ho$bo OmVo.
• g§JUH$ emñÌk “S>m°. har ~mbH¥$îUZ ¶m§Zm 2023’’ Mm ‘mH$mo©Zr nwañH$ma
Omhra.
• S>m.° ~mbH¥$îUZ ho MIT À¶m Bbo³Q´>m°{ZH$b B§{O{ZAqaJ Am{U H$m°å߶yQ>a gm¶Ýg
{d^mJmV àmܶmnH$ AmhoV.
• S>m.° ~mbH¥$îUZ ¶m§Zm “Wires and wireless networking, mobile sensing and distributed”
¶m àUmbr‘ܶo ‘yb^yV ¶moJXmZmgmR>r nwañH¥$V Ho$bo Jobo Amho.
• Vo H|${~«O ‘mo~mBb Q>obr‘°{Q>³g (grE‘Q>r) Mo g§ñWmnH$, ‘w»¶ V§ÌkmZ A{YH$mar Am{U Aܶj XoIrb AmhoV.
• ~mbH¥$îUZ ¶m§Zr Am¶Am¶Q>r ‘Ðmg‘YyZ ~rQ>oH$ nXdr Am{U ~H©$bo ¶oWrb H°${b’$mo{Z©¶m {dÚmnrR>mVyZ nr.EM.S>r.
Ho$br Amho.

32 dm gañdVr gÝ‘mZ
• gwédmV - 1991
• ñdê$n - 15 bmI én¶o
• Ho$. Ho$. {~bm© ’$mD§$S>oeZ Ûmao {Xbm OmVmo.
• AZwgyMr 8 ‘Yrb 22 ^mfm§n¡H$s H$moU˶mhr ^mfoVrb CËH¥$îQ> JÚ qH$dm
H$mì¶ gm{h˶H¥$VrgmR>r {Xbm OmVmo.
2022 Mm gݑmZ
- V{‘i bo{IH$m “{ed e§H$ar” ¶m§Zm ‘gy¶© d§e‘’ ¶m nwñVH$mgmR>r
- {ede§H$ar ¶m§Mo ^maVr¶ gm{h˶mVrb ‘hÎdmMo ¶moJXmZ åhUOo ˶m§Mo Mma I§S>m§Mo ‘{ZQ> B§{S>¶m W«y {bQ>aoMa’,
Á¶m‘ܶo 18 ^mfm§‘Yrb ‘hmZ gm{hp˶H$m§Mo ÑpîQ>H$moZ g‘m{dîQ> AmhoV, ˶m§À¶m H$Wm Am{U g§dmXm§‘YyZ 춺$
Ho$bo Jobo.
- ZD$ H$mX§~¶m© à{gÕ {MÌnQ> {X½Xe©H$m§Zr {MÌnQ>m§‘ܶo ê$nm§V[aV Ho$ë¶m AmhoV.
- ‘Hw$Q²>Q>r’ (~mb‘Owarda AmYm[aV) ¶m H$mX§~argmR>r amîQ´>r¶ Am{U àmXo{eH$ ‘gdm}ËH¥$îQ> ‘oJm gr[a¶b’ nwañH$mam§Mm
g‘mìmoe Amho.
2021 Mm gÝ‘mZ - “am‘Xae {‘lm” ¶m§À¶m ‘‘¡ Vmo ¶hm± hÿ’ ¶m H$d{Vmg§J«hmbm

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


22

32 dm ì¶mg gÝ‘mZ
• gwédmV - 1991
• ñdê$n - 4 bmI én¶o
• Ho$. Ho$. {~bm© ’$mD§$S>oeZÛmao {Xbm OmVmo.
• qhXr ^mfoVrb gm{h˶mgmR>r
2022 Mm gÝ‘mZ - S>m°. kmZ MVwìmo©Xr (‘nmJbImZm’ H$m§X~argmR>r)
- S>m°. MVwìmo©Xr ¶m§Mm OÝ‘ 2 Am°JñQ> 1952 amoOr CÎma àXoemVrb Pmer
^mJmV Pmbm.
- Vo ‘ܶ àXoemVrb EH$ à{gÕ öX¶amoJVÁk AmhoV.
- 30 dfmªhÿZ A{YH$ H$mi goìmoZ§Va ˶m§Zr é½Umb¶mMo g§MmbH$ åhUyZ {Zd¥Îmr Omhra Ho$br.
- 2015 ‘ܶo S>m°. MVwìmo©Xr ¶m§Zm ^maVmVrb Mm¡Wm gdm}ƒ ZmJar gÝ‘mZ nÙlrZo gÝ‘m{ZV H$aʶmV Ambo.
- {X„r AH$mX‘r nwañH$ma Am{U B§Xÿ e‘m© Am§VaamîQ´>r¶ H$Wm nwañH$mamì¶{V[aº$ ˶m§Zm 춧½¶ Am{U {Z~§YmVrb
o mR>r ‘ܶ àXoe gaH$maMm ‘eaX Omoer nwañH$ma’ XoIrb {‘imbm Amho.
CËH¥$îQ>Vg
- ˶m§Mo n{hbo nwñVH$, ZaH$-¶mÌm (OZu Qy> hob), Oo ^maVmVrb d¡ÚH$s¶ {dkmZ {ejU nÕVrda AmYm[aV hmoVo.
• 2021 Mm gÝ‘mZ - AgJa dOmhV (‘hm~br H$m§X~argmR>r)

nwʶ^yfU nwañH$ma 2023


• gwédmV - 1989
• Amd¥Îmr - 33 dr
• nwʶ^yfU ’$mC§S>oeZ Ûmao {Xbm OmVmo.
• ñdê$n - 1 bmI amoI a¸$‘
• n{hbm nwañH$ma - n§{S>V ^r‘goZ Omoer
• g§ñWoMo Aܶj - gVre XogmB©
• nwañH$ma {ZdS> g{‘Vr Aܶj - S>m°. aKwZmW ‘meobH$a
• 2023 Mm nwañH$ma - ‘mohZ AmJmeo (A{^ZoVo)

JìhZ©a Am°’$ X B¶a


• ^maVr¶ [aPìh© ~±Ho$Mo JìhZ©a e{º$H$m§V Xmg ¶m§Zm g|Q´>b ~±qH$JÛmao 2023 gmR>r
‘JìhZ©a Am°’$ X B¶a’ hr nXdr àXmZ H$aʶmV Ambr.
• H$R>rU H$mimV ˶mÀ¶m ZoVË¥ dmgmR>r, Ogo H$s ‘hÎdnyU© Zm°Z-~±qH$J H§$nZrMo An¶e,
H$mo{dS>-19 gmWrMm amoJ Am{U a{e¶mÀ¶m ¶wH«o$Zdarb AmH«$‘Um‘wio hmoUmao
MbZdmT>rMo n[aUm‘ øm gd© AS>MUtMm ¶mo½¶ arVrZo gm‘Zm Ho$ë¶m‘wio hm nwañH$ma
XoʶmV Ambm.
VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048
23

• Z°eZb ~±H$ Am°’$ ¶wH«o$Zbmhr g|Q´>b ~±H$ Am°’$ X B¶a nwañH$mamZo gÝ‘m{ZV H$aʶmV Ambo.
• g|Q´>b ~±qH$J ho Am§VaamîQ´>r¶ Am{W©H$ g§emoYZ OZ©b Amho.

^maVr¶ - A‘o[aH$Z “q‘S>r H$qbJ” ¶m§Zm amîQ´>r¶ ‘mZdVm nXH$ àXmZ


• A‘o[aHo$Mo amîQ´>mܶj Omo {~S>oZ ¶m§Zr ^maVr¶ - A‘o[aH$Z A{^ZoÌr Am{U {Z‘m©Vr q‘S>r H$qbJ ¶m§Zm à{V{ð>V
2021 Mm amîQ´>r¶ ‘mZdVm nXH$ àXmZ Ho$bo Amho.
• ZdrZ {nT>rbm ˶m§À¶m H$Wm AZmXa Am{U àm‘m{UH$nUo gm§JʶmgmR>r gj‘ H$aʶmgmR>r hm nwañH$ma XoʶmV
Ambm.
• Z°eZb ‘oS>b Am°’$ AmQ²>©g hm ¶yEg gaH$maÛmao H$bmH$ma, H$bm g§ajH$ Am{U JQ>m§Zm {Xbm OmUmam gdm}ƒ nwañH$ma
Amho.

dݶOrd g§ajU nwañH$ma H$mí‘raÀ¶m Am{b¶m ‘rabm


• hm ~hþ‘mZ {‘idUmè¶m ˶m àXoemVrb n{hë¶m ‘{hbm AmhoV.
• Oå‘y Am{U H$mí‘ra H$bop³Q>ìh ’$m°aoñQ²>gZo Am¶mo{OV Ho$boë¶m OmJ{VH$
dZrH$aU {XZmÀ¶m g‘ma§^mV boâQ>Z§Q> ‘ZmoO {gÝhm ¶m§À¶m hñVo ˶m§Zm
hm nwañH$ma àXmZ H$aʶmV Ambm.
• Wildlife SOS H$m¶©H«$‘mV {ejU àUmbrMo à‘wI åhUyZ H$m‘
H$aUmè¶m Am{b¶mZo njr, Am{e¶mB© H$mio Añdb Am{U {h‘mb¶rZ
Vn{H$ar Añdbm§gh Ag§»¶ dݶ àmʶm§Mr gwQ>H$m Ho$br Amho.
• gmnm§Zm nH$S>ʶmgmR>r, H$m°[aS>m°a, H$ma, bm°Z, JmS>©Z Am{U Am°{’$g Am{U BVa AmñWmnZm§‘Yrb ~g ê$‘ ¶m§gma»¶m
{d{dY {R>H$mUm§hÿZ ˶m§Mr gwQ>H$m H$ê$Z Am{U ˶m§Zm nwÝhm O§JbmV gmoS>ʶmgmR>r {VZo bmoH${à¶Vm {‘idbr Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


24

{ZYZ dmVm©
‘mOr gaݶm¶mYre E. E‘. Ah‘Xr
• ^maVmMo ‘mOr gaݶm¶mYre E. E‘. Ah‘Xr ¶m§Mo 90 ì¶m dfu Aënem AmOmamZo
{ZYZ Pmbo.
• Am°³Q>mo~a 1994 Vo ‘mM© 1997 n¶ªV Vo ^maVmMo 26 ìmo gaݶm¶mYre hmoVo.
• 1964 ‘ܶo, ˶m§Mr Ah‘Xm~mX ¶oWo {XdmUr Am{U gÌ Ý¶m¶mYre åhUyZ
{Z¶wº$s H$aʶmV Ambr Am{U Vo amÁ¶mMo H$m¶Xm g{Md ~Zbo.
• 1976 ‘ܶo ˶m§Mr JwOamV Cƒ ݶm¶mb¶mMo ݶm¶mYre åhUyZ {Z¶wº$s H$aʶmV
Ambr.
• 1988 ‘ܶo ˶m§Mr gdm}ƒ ݶm¶mb¶mV {Z¶wº$s H$aʶmV Ambr.
• {Zd¥ÎmrZ§Va 1998 ‘ܶo Vo ¶w{Z¶Z H$m~m©BS> AZwXmZrV ^monmi ‘o‘mo[a¶b Q´>ñQ> hm°pñnQ>bMo Aܶj ~Zbo.
• gwàr‘ H$moQ>m©Vrb ˶m§À¶m H$m¶©H$mimV, Vo ‘yb^yV {ZH$mbm§Mm ^mJ hmoVo Á¶mZo amOH$maUmMm ‘mJ© ~Xbbm.

gVre H$m¡{eH$
• ~m°{bdyS> A{^ZoVm - {X½Xe©H$ gVre H$m¡{eH$ ¶m§Mo 9 ‘mM© 2023 amoOr d¶mÀ¶m
66 ì¶m J§^ra öX¶{dH$mamÀ¶m PQ>³¶mZo {ZYZ Pmbo.
• ˶m§Zr Amnë¶m H$ma{H$Xr©Mr gwédmV 1983 ‘ܶo Amboë¶m ‘OmZo ^r Xmo ¶mamo’
¶m {MÌnQ>mVyZ Ho$br hmoVr.
• Mma XeH$m§À¶m H$ma{H$XuV ˶m§Zr Odinmg 100 {MÌnQ>m§‘ܶo H$m‘ Ho$bo
Amho.
• H$m¡{eH$ Z°eZb ñHy$b Am°’$ S´>m‘m (NSD) Am{U {’$ë‘ A±S> Q>o{bpìhOZ
BpÝñQ>Qçy>Q> Am°’$ B§{S>¶m (FTII) Mo ‘mOr {dÚmWu hmoVo.
• {‘ñQ>a B§{S>¶m, Voao Zm‘, ê$n H$s amZr Mmoamo§ H$m amOm, XrdmZm ‘ñVmZm, {~«H$ boZ, gmOZ Mbo ggwamb ¶m§gma»¶m
{MÌnQ>mVrb ˶m§À¶m à{V{ð>V ^y{‘H$m§gmR>r Vo AmoiIbo OmV hmoVo.

Am°{bpånH$ S>m¶qìhJ M°pån¶Z n°Q> ‘°H$H$m°{‘©H$ ¶m§Mo {ZYZ


• A‘o[aH$Z Am°{bpånH$ E°WbrQ> n°Q> ‘°H$H$m°{‘©H$ ¶m§Mo H°${b’$mo{Z©¶m ¶oWo 92 ì¶m
dfu Amamo½¶mer g§~§{YV g‘ñ¶m Am{U ñ‘¥{V^«§em‘wio {ZYZ Pmbo.
• {VZo {’$Zb§S>‘Yrb 1952 Am°qb{nH$‘ܶo ‘{hbm§À¶m 3-‘rQ>a qñàJ~moS>© Am{U
10-‘rQ>a ßb°Q>’$m°‘© ñnYm© qOH$ë¶m.
• E‘oÀ¶moa E°Wbo{Q>H$ ¶w{Z¶Z (AAU) Ûmao {Vbm 1956 ‘ܶo Ooåg B©. gw{bìhZ
nwañH$ma - dfm©Vrb hm¡er E°WbrQ>Zo Jm¡a{dʶmV Ambo.
• ObVaUnQy> A°Z H${Q>©g (1944) Z§Va nwañH$ma qOH$Umar Vr Xþgar ‘{hbm
hmoVr.
• {Vbm B§Q>aZ°eZb pñdq‘J hm°b Am°’$ ’o$‘‘ܶo g‘m{dîQ> H$aʶmV Ambo.
Q>rn : Aem àH$maÀ¶m {ZYZ dmVm©‘ܶo Am¶moJ g§~§{YV 춺$sÀ¶m Ioim{df¶r qH$dm ˶m§À¶m joÌm{df¶r ‘m{hVr {dMmaVo.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


25

OnmZr Zmo~ob {dOoVo H$mX§~arH$ma Ho$ÝPm~wamo Amo ¶m§Mo {ZYZ


• OnmZr H$mX§~arH$ma ‘Ho$ÝPm~wamo Amo’ ¶m§Mo 3 ‘mM© 2023 amoOr d¶mÀ¶m 88 ì¶m dfu {ZYZ Pmbo.
• Vo ˶m§À¶m em§VVmdmXr Am{U AÊdñÌ{damoYr {dMmam§gmR>r à{gÕ hmoVo.
• 1994 ‘ܶo “H$pënV OJ, {OWo OrdZ Am{U {‘WH$ EH${ÌV hmoD$Z AmOÀ¶m ‘mZdr XþX©eoMo EH$ AñdñW
H$aUmao {MÌ ~Zdë¶m~Ôb” ˶m§Zm gm{h˶mVrb Zmo~ob nm[aVmo{fH$mZo gÝ‘m{ZV H$aʶmV Ambo.
• ‘A ng©Zb ‘°Q>a’ Am{U ‘X gm¶b|Q> H«$m¶’ hr ˶m§Mr C„oIZr¶ gm{h˶ Amho.

hdmB© XbmMo qdJ H$‘m§S>a “OJ ‘mohZ ZmW” ¶m§Mo {ZYZ


• 1962 Am{U 1965 À¶m ¶wÕm§‘ܶo {V~oQ> Am{U nm{H$ñVmZda ˶m§À¶m H°$Z~oam {d‘mZmVyZ Ag§»¶ CÈ>mU H$aUmao
^maVr¶ hdmB© XbmMo AZw^dr qdJ H$‘m§S>a OJ ‘mohZ ZmW ({Zd¥Îm) ¶m§Mo {ZYZ Pmbo.
• ¶wÕm§Xaå¶mZ ^maVr¶ hdmB© à¶ËZm§gmR>r ‘hÎdnyU© R>aboë¶m ˶m§À¶m ‘mo{h‘oXaå¶mZ ‘m{hVr Jmoim Ho$ë¶m~Ôb
˶m§Zm ‘hmdra MH«$mZo gÝ‘m{ZV H$aʶmV Ambo hmoVo.
• qdJ H$‘m§S>a ZmW 1970 ‘ܶo {Zd¥Îm Pmbo Am{U Z§Va Vo EAa B§{S>¶m‘ܶo ì¶mdgm{¶H$ nm¶bQ> åhUyZ éOy Pmbo.

A{^ZoVo darX Wo¸o$R>mbm ¶m§Mo {ZYZ


• à{gÕ ‘ë¶mi‘ A{^ZoVo darX Wo¸o$Wmbm ¶m§Mo d¶mÀ¶m 75 ì¶m dfu {ZYZ Pmbo.
• 1972 ‘ܶo ào‘ ZPra Am{U O¶^maVr A{^ZrV ‘Z¥Ë¶embm’ ¶m {MÌnQ>mÛmao ˶m§Zr {MÌnQ>g¥îQ>rV àìmoe Ho$bm.
• ˶m§Zr 700 hÿZ A{YH$ {MÌnQ>m§‘ܶo H$m‘ Ho$bo Am{U ˶m§À¶m H$m°{‘H$ ^y{‘H$m§gmR>r Vo AmoiIbo Jobo.
• ˶m§Zr MmbHw$S>r ¶oWyZ 2014 À¶m bmoH$g^m {ZdS>UwH$sV S>mì¶m bmoH$emhr AmKmS>rMm nmqR>~m Agbobo Anj
C‘oXdma åhUyZ {dO¶ {‘idbm hmoVm.
• ‘‘mbm‘mb drH$br’ ¶m H$mhr qhXr {MÌnQ>m§‘ܶohr ˶m§Zr H$m‘ Ho$bo Amho.

{Jare ~mnQ>
• ^mOn ImgXma {Jare ~mnQ> ¶m§M§ XrK© AmOmamZo {ZYZ Pmb§ Amho. d¶mÀ¶m
73 ì¶m dfu ˶m§Zr AIoaMm ídmg KoVbm.
• nwʶmVrb H$g~m ‘VXma g§KmV Am{U BVa nwʶmV ^mOn nj dmT>dʶmgmR>r
˶m§Zr àM§S> ‘ohZV Ho$br hmoVr.
• Q>oëH$mo H§$nZrV 1973 bm H$‘©Mmar åhUyZ H$m‘ H$aV AgVmZm H$m‘Jma
g§KQ>ZoÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ amOH$maUmV àìmoe Ho$bm hmoVm.
• 1983 bm nwUo ‘hmnm{bHo$V ZJagodH$ åhUyZ {ZdSy>Z Ambo. gbJ VrZìmoim
ZJagodH$ åhUyZ {ZdSy>Z Ambo hmoVo.
• 1993 bm Pmboë¶m H$g~m noR> {dYmZg^oÀ¶m nmoQ>{ZdS>UwH$sV {Jare ~mnQ> ¶m§Mm nam^d nËH$amdm bmJbm
hmoVm.
• ˶mZ§Va ˶m§Zr amOH$maUmV ‘mJo diyZ nm{hb§ Zmhr.1995 nmgyZ H$g~m noR> ‘VXmag§KmV gbJ 5 ìmoim
Am‘Xma åhUyZ {dO¶r Pmbo hmoVo.
• amÁ¶mÀ¶m ‘§{Ì‘§S>imV AZoH$ Im˶m§Mo ‘§Ìr Am{U nwʶmMo nmbH$‘§Ìr åhUyZ H$m‘ Ho$b§ Amho.
• ˶mZ§Va 2019 bm nwʶmMo ImgXma åhUyZ {dH«$‘r ‘Vm{Y³¶mZo {ZdSy>Z Ambo hmoVo.
VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048
26

Ahdmb d {ZX}em§H$
OmJ{VH$ AmZ§Xr Ahdmb 2023
• Omhra H$aUmar g§ ñ Wm - UN Sustainable
Development Solutions Network
• AhdmbmV gm‘m{OH$ AmYma, CËnÞ, Amamo½¶, ñdmV§Í¶, Am¡Xm¶©
Am{U ^«îQ>mMmamMr AZwnpñWVr ¶m ghm à‘wI KQ>H$m§Mm {dMma
H$aʶmV Ambm Amho.
• ¶m AhdmbmV 137 Xoem§n¡H$s ^maVmMm H«$‘m§H$ 126 dm
am{hbm Amho. (2022 ‘ܶo 136 dm hmoVm.)
• {’$Zb±S> hm gbJ ghmì¶m dfu OJmVrb gdm©V AmZ§Xr Xoe R>abm Amho.
• gdm©V eodQ>r ¶m AhdmbmV A’$Jm{UñVmZ 137 ì¶m H«$‘m§H$mda Amho.
• ¶wH«o$Z gma»¶m XoemV ¶wÕ pñWVr gwê$ AgyZ gwÕm ˶m§Mm ¶m AhdmbmV 92 H«$‘m§H$ Amho.
पिहले 5 देश शेवटचे 5 देश शेजारील देश
1) िफनलँड 137) अफगािण तान नेपाळ (78)
2) डे माक 136) लेबनॉन पािक तान (108)
3) आइसलँड
135) सी रया ीलंका (112)
4) इ ायल
5) नेदरलँड 134) िझंबा वे यानमार (117)
बांगलादेश (118)

OmJ{VH$ XheVdmX {ZX}em§H$ 2023


• 10 ì¶m OmJ{VH$ XheVdmX {ZX}em§H$ AhdmbmZwgma A’$Jm{UñVmZ h„o Am{U ‘¥Ë¶y AZwH«$‘o 75% Am{U
58% H$‘r Pmbo Agbo Var gbJ Mm¡Ï¶m dfu XheVdmXmZo gdm©{YH$ à^m{dV Pmbobm Xoe Amho.
• A’$Jm{UñVmZnmR>monmR> ~w{H©$Zm ’$mgmo, gmo‘m{b¶m, ‘mbr Am{U gr[a¶m ¶m§Mm H«$‘m§H$ bmJVmo.
• ¶m {ZX}em§H$mV nm{H$ñVmZZo 4 ñWmZm§Mr àJVr H$aV 6 ì¶m ñWmZmda nmohmoMbo Amho.
• Va ^maV {ZX}em§H$mV 13 ì¶m ñWmZmda Amho.
• X{jU Am{e¶m hm àXoe gdm©V eodQ>À¶m ñWmZmda am{hbm Amho.

OmJ{VH$ dm¶y JwUdÎmm Ahdmb


• pñdËPb©§S>Mr g§ñWm Am¶³¶y EAaZo hm arnmoQ>© ‘dëS>© EAa ¹$m°{bQ>r [anmoQ>© ‘V¶ma H$aVo.
• ¶m AhdmbmZwgma OJmVrb gdm©{YH$ àXÿ{fV Xoem§V ^maV 8 ì¶m H«$‘m§H$mda Amho.
• Joë¶mdfr© ^maV 5 ì¶m H«$‘m§H$mda hmoVm ^maVmZoZo VrZ ñWmZm§Mr gwYmaUm Ho$br Amho.
• ^maVr¶ eham§V gamgar nm{Q>©³¶wboQ> ‘°Q>a (pm H$U) 2.5 ho 53.3 ‘m¶H«$moJ«°‘ AmT>ibo.
VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048
27

• ho à‘mU OmJ{VH$ Amamo½¶ g§KQ>ZoÀ¶m gwa{jV ‘¶m©{Xnojm 10 nQ> A{YH$ Amho.


• ^maVmVrb dm¶y àXÿfUmMm gdm©V ‘moR>m KQ>H$ åhUOo dmhVyH$ joÌ AgyZ, EHy$U àXÿfUmV ˶mMm dmQ>m 20-35
Q>¸o$ Amho.
• OJmVrb Q>m°n 100 gdm©{YH$ àXÿ{fV eham§n¡H$s 65 ehao ^maVmVrb AmhoV. Va Q>m°n 10 ‘Yrb 6 ehao ^maVr¶
AmhoV.

1) चाड लाहोर (पािक तान) 1) िद ली


2) इराक 2) कोलकाता
होटन (चीन)
3) पािक तान 3) मुंबई
4) बहिरन भीवािड (राज थान) 4) है दराबाद
5) बांगलादेश 5) बगलु , चे ई
िद ली

पेशवार (पािक तान)

¶moOZm
PM - MITRA : Pradhan Mantri Mega Integrated Textile Region and Apparel
• nm³g© EH$mM {R>H$mUr H$mnS> CËnmXZmgmR>r H$VmB©, {dUH$m‘, à{H«$¶m/a§J Am{U N>nm©BnmgyZ dñÌ CËnmXZmn¶©§V
EH$mpË‘H$ dñÌ ‘yë¶ gmIir V¶ma H$aʶmMr g§Yr XoB©b.
• hr nm³g© àm¶mo{JH$ VÎdmda 7 amÁ¶m§‘ܶo bmJy hmoB©b : Vm{‘iZmSy>, Vob§JUm, JwOamV, H$Zm©Q>H$, ‘ܶàXoe,
CÎmaàXoe ‘hmamîQ´>
• nrE‘ {‘Ìm nm³g© ‘mZZr¶ n§VàYmZm§À¶m 5F pìhOZZo ào[aV - Farm to Fibre to Factory to Fashion
to Foreign
• Odinmg é. 70,000 H$moQ>tMr Jw§VdUyH$ Am{U 20 bmI amoOJma {Z{‘©VrMr A§XmO Amho.
• OmJ{VH$ XOm©Mr Am¡Úmo{JH$ nm¶m^yV gw{dYm A˶mYw{ZH$ V§ÌkmZmbm AmH${f©V H$aob Am{U E’$S>rAm¶ Am{U ¶m
joÌmVrb ñWm{ZH$ Jw§VdUwH$sbm MmbZm XoB©b.

bmS>br ~hZm ¶moOZm


• ‘w»¶‘§Ìr {edamO qgh Mm¡hmZ ¶m§À¶m ZoV¥ËdmImbrb ‘ܶ àXoe ‘§{Ì‘§S>imZo ‘{hbm§Zm à˶oH$ ñVamda gj‘
H$aʶmgmR>r ‘w»¶‘§Ìr bmS>br ~hZm ¶moOZobm ‘§Owar {Xbr Amho.
• ¶m ¶moOZoA§VJ©V, ‘{hbm§À¶m Im˶mV 1000 én¶o (‘{hZm) O‘m Ho$bo OmVrb
• ¶m ¶moOZoMm bm^ d¶ df© 23 Mm da Agboë¶m ‘{hbm§Zm {‘iob
• hr ¶moOZm 5 ‘mM© 2023 amoOr gwê$ hmoUma Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


28

{‘eZ eº$s
• CÔoe : ‘{hbm§Mr gwajm, Am{U gj‘rH$aUmgmR>r hñVjon ‘O~yV H$aUo Amho.
• {‘eZ eº$sÀ¶m XmoZ Cn-¶moOZm AmhoV - ‘g§~i’ Am{U ‘gm‘϶©’
• ‘g§~i’ ‘{hbm§À¶m gwajogmR>r Amho Va ‘gm‘϶©’ ‘{hbm gj‘rH$aUmgmR>r Amho.
• ‘g§~i’ Cn-¶moOZoÀ¶m KQ>H$m§‘ܶo dZ ñQ>m°n g|Q>a, ‘{hbm hoënbmBZ, ~oQ>r ~MmAmo ~oQ>r nT>mAmo
• ‘gm‘϶©’ Cn-¶moOZoÀ¶m KQ>H$m§‘ܶo C‚dbm, ñdmYma J¥h Am{U H$m¶©aV ‘{hbm dg{VJ¥hmÀ¶m nyduÀ¶m ¶moOZm§Mm
g‘mìmoe hmoVmo.
• hr ¶moOZm H|$Ð gaH$maÛmao am~{dbr OmVo.

‘{hbm gÝ‘mZ ¶moOZm


• 17 ‘mM© 2023 nmgyZ EgQ>r ‘hm‘§S>imÀ¶m gd© àH$maÀ¶m ~gog‘YyZ ‘{hbm§Zm {VH$sQ> XamV 50 Q>¸o$ gdbV
XoʶmMr ¶moOZm bmJy H$aʶmV Ambr Amho.
• ¶m ¶moOZobm EgQ>r ‘hm‘§S>imÀ¶m ñVamda ‘{hbm gÝ‘mZ ¶moOZm åhUyZ AmoiIbo OmV Amho.
• ¶m ¶moOZoMr à{VnwVr© a¸$‘ emgZmH$Sy>Z ‘hm‘§S>imbm {‘iUma Amho.

‘mJob ˶mbm eoVVio ¶moOZm


• CÔoe : amÁ¶mVrb nO©Ý¶ ¶mda AmYm[aV H$moaS>dmhÿ eoVrgmR>r nmUbmoQ> d Obg§dY©ZmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ObqgMZmMr
CnbãYVm dmT>dUo.
• Á¶m eoVH$è¶m§H$S>o ˶m§À¶m Zmdmda H$‘rV H$‘r 0.60 ho³Q>a O‘rZ CnbãY Amho.
• ¶mnydu BVa H$moU˶mhr ¶moOZm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ eoVVio qH$dm gm‘wXm{¶H$ gm‘wXm{¶H$ eoVVio AWdm ~moS>r ¶m
KQ>H$mMm bm^ KoVbobm Zmhr. Ago bm^m϶mªZm ¶m ¶moOZogmR>r bm^ Koʶmg nmÌ AgUma AmhoV.
• bm^mWu eoVH$è¶m§Mr O‘rZ eoVVù¶mH$[aVm Vm§{ÌH$ ÑîQç>m nmÌ AgUo Amdí¶H$ AgUma Amho.
• eoVH$è¶m§À¶m Cnamoº$ Z‘yX AmH$ma‘mZmZwgma Xo¶ hmoUmar AZwXmZmMr a¸$‘ Am¶wº$ H¥$fr ¶m§Zr emgZ {ZU©¶
{ZJ©{‘V Pmë¶mZ§Va ËdarV {ZpíMV H$amdr d ˶m~m~VÀ¶m ‘mJ©Xe©H$ gyMZm Ëd[aV {ZJ©{‘V H$amì¶mV. VWm{n
AZwXmZmMr H$‘mb a¸$‘ én¶o nÞmg hOma BVH$s amhrb én¶o nÞmg hOma nojm OmñV IM© Pmë¶mg Cd©[aV a¸$‘
g§~§{YV bm^m϶m©Zo ñdV… IM© H$aUo Amdí¶H$.

Z‘mo eoVH$ar ‘hmgÝ‘mZ {ZYr ¶moOZm


• ‘hmamîQ´>mVrb eoVH$è¶m§Zm AmVm 12,000 én¶m§Mm gÝ‘mZ {ZYr
• àYmZ‘§Ìr H¥$fr gÝ‘mZ {ZYr ¶moOZoV amÁ¶ gaH$maMr ^a
• à{V eoVH$ar, à{V df© 6000 én¶o amÁ¶ gaH$ma XoUma
• H|$ÐmMo 6000 Am{U amÁ¶mMo 6000 Ago 12,000 én¶o à{Vdf© {‘iUma
• 1.15 H$moQ>r eoVH$ar Hw$Qw>§~m§Zm bm^. 6900 H$moQ>r én¶m§Mm ^ma amÁ¶ gaH$ma CMbUma
VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048
29

boH$ bmS>H$s ¶moOZm


• ‘wbtÀ¶m gj‘rH$aUmgmR>r ‘boH$ bmS>H$s’ ¶moOZm AmVm Zì¶m ñdê$nmV
• {ndù¶m Am{U Ho$ear aoeZH$mS>© YmaH$ Hw$Qw>§~m§Vrb ‘wbtZm bm^
• OÝ‘mZ§Va ‘wbrbm 5000 én¶o
• n{hbrV 4000 én¶o, ghmdrV 6000 én¶o
• AH$amdrV 8000 én¶o
• ‘wbJr 18 dfmªMr Pmë¶mda 75,000 én¶o

REACHOUT ¶moOZm ^y{dkmZ ‘§Ìmb¶mZo bmJy Ho$br


• REACHOUT: Research, Education, and Training Outreach
• hr Imbrb ghm Cn-¶moOZm§Mr EH$ N>Ìr ¶moOZm Amho:
1) n¥Ïdr àUmbr {dkmZ ‘ܶo R&D
2) Am°naoeZb AmoeZmoJ«m’$sgmR>r Am§VaamîQ´>r¶ à{ejU H|$Ð
3) n¥Ïdr àUmbr {dkmZm‘ܶo Hw$eb ‘Zwî¶~imÀ¶m {dH$mgmgmR>r H$m¶©H«$‘
4) nmohmoM Am{U OmJê$H$Vm
5) KRCNet 6) BCWC

amîQ´>r¶ e¡j{UH$ YmoaU 2020 Mr R>iH$ d¡{eîQ>¶o


• MM}V H$m ?
- amîQ´>r¶ e¡j{UH$ YmoaU 2020 bmJy H$aUmao n{hbo amÁ¶ H$Zm©Q>H$ R>abo Amho.
- ‘hmamîQ´>mÀ¶m Am{W©H$ nmhUr 2022 - 23 ‘ܶo NEP 2020 ~Ôb g{dñVa ‘m{hVr {Xbr Amho.
• embo¶ {ejU
- gZ 2030 n¶ªV 100 Q>¸o$ nQ>g§»¶oMo à‘mU gmܶ H$aʶmH$arVm nyd© àmW{‘H$ Vo ‘mܶ{‘H$ ñVamn¶©§V {ejUMo
gmd©{ÌH$sH$aU.
- Iwë¶m embo¶ {ejU ì¶dñWoÛmao emim~mh¶ ‘wbm§Zm ‘w»¶ {ejU àdmhmV AmUUo
- àM{bV 10+2 aMZm ~XbyZ 3 Vo 8 df} (nm¶m^yV Q>ßnm), 8 Vo 11 df} (àma§{^H$), 11 Vo 14 df} (‘ܶ‘)
Am{U 14 Vo 18 df} (‘mܶ{‘H$) d¶moJQ>mV AZwH«$‘o 5+3+3+4 Aer aMZm H$aUo .
- 3 Vo 6 df} d¶moJQ>mVrb emim~mh¶ ~mbH$m§Zm 12 dfm©À¶m embo¶ Aä¶mgH«$‘m§VJ©V g‘m{dîQ> H$éZ KoUo.
- B¶Îmm 10 dr d 12 dr À¶m n[ajm§‘ܶo ghOVm AmUUo.
- nVm§H$Z AmamIS>m A§{JH$maUo Am{U gmd©O{ZH$ VgoM ImOJr emim§À¶m {Z¶‘ZmgmR>r ñdV§Ì àmYrH$aU H$aUo.
- B¶Îmm 6 dr nmgyZ B§Q>Z©{engh ì¶dgm¶ {ejU XoUo.
- AܶmnZemñÌmgmR>r ZdrZ d gd©g‘mìmoeH$ amîQ´>r¶ Aä¶mgH«$‘ d aMZm 2021 V¶ma H$aUo.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


30

• Cƒ {ejU :
- gZ 2035 n¶ªV Cƒ {ejUm‘ܶo EHy$U nQ>g§»¶oMo à‘mU 50 Q>³³¶m§n¶ªV dmT>dUo.
- JwUm§H$ ñWmZm§Va gw{dYm CnbãY H$éZ XoʶmH$arVm e¡j{UH$ JwUm§H$ ~±Ho$Mr ñWmnZm.
- XoemV OmJ{VH$ XOm©À¶m ~hþ{dY emIm§‘ܶo {ejU KoʶmMr gw{dYm Agboë¶m e¡j{UH$ d g§emoYZ {dÚm{nR>m§Mr
ñWmnZm.
- Xoem‘ܶo g§emoYZ g§ñH¥$VrMo g§dY©Z d ~iH$Q>rH$aU H$aʶmH$[aVm ‘amîQ´>r¶ g§emoYZ ’$mC§S>oeZ’ Mr {Z{‘©Vr
• BVa ~Xb :
- {ejU, ‘yë¶m§H$Z, {Z¶moOZ Am{U àemgZm‘ܶo gwYmaUm KS>{dʶmgmR>r V§ÌkmZ dmnamÀ¶m H$ënZm§Mo ‘wº$
AmXmZàXmZ H$aʶmH$[aVm ì¶mgnrR> CnbãY H$éZ XoʶmÀ¶m CÔoemZo amîQ´>r¶ e¡j{UH$ V§ÌkmZ ‘§M ¶m ñdm¶Îm
‘§S>imMr ñWmnZm.
- {dÚm϶m©§Mo ‘yë¶m§H$Z H$aʶmH$[aVm “naI” ¶m amîQ´>r¶ ‘yë¶m§H$Z H|$ÐmMr ñWmnZm
- naXoer {dÚmnrR>m§Zm XoemV H|$Ðo ñWmnZ H$aʶmgmR>r àmoËgm{hV H$aUo
- ZdrZ YmoaUm A§VJ©V d§{MV àXoe d KQ>H$m§gmR>r {deof e¡j{UH$ {d^mJ Am{U O|S>a g‘mìmoemH$[aVm {ZYrMr
ñWmnZm H$aʶmda ^a.

H«$sS>m KS>m‘moS>r
Women’s Premier Legue (WPL) 2023
• gwédmV - 2023 (n{hbr Amd¥Îmr)
• Am¶moOH$ - BCCI
• gh^mJr g§K - 5
• A{YH¥$V àm¶moOH$ - TATA H§$nZr
• {dOoVm g§K - ‘w§~B© B§{S>¶Ýg (MI)
• Cn{dOoVm g§K - {X„r H°${nQ>ëg (DC)
• Am°a|O H°$n - ‘oJ b°qZJ (345 Ymdm) (DC)
• nn©b H°$n - hobr ‘°Ï¶yO (16 {dHo$Q²>g) (MI) सहभागी संघ कणधार
• gm‘Zmdra - ZVmbr ñH$pìha ~«§ Q> (‘w§ ~B© मेग लॅिनंग मेग लॅिनंग
B§{S>¶Ýg) मुंबई इंिडय स हरमन ीत कौर
• WPL 2023 ‘Yrb gdm© V ‘hmJS>çm
गुजरात जायं स बेथ मुनी
IoimSy> ñ‘¥Vr ‘§YZm - 3.4 H$moQ>r
• WPL 2023 ~«m°S>H$mñQ>qJ H$aUmar H§$nZr - रॉयल चॅलजस बंगलोर मृती मंधना
VIACOM 18 युपी वॉ रयस ओिलसा िहल

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


31

^maVr¶ nwéf hm°H$s g§KmMo Zìmo ‘w»¶ à{ejH$ : H«o$J ’w$ëQ>Z


• hm°H$s B§{S>¶mZo ^maVr¶ nwéf hm°H$s g§KmMo Zìmo ‘w»¶ à{ejH$ åhUyZ X{jU Am{’«$Ho$Mo H«o$J ’w$ëQ>Z ¶m§Mr {Z¶wº$s
Ho$br Amho.
• OmZodmar 2023 ‘ܶo amOrZm‘m XoUmao Am°ñQ´>o{b¶Z J«°h‘ arS> ¶m§À¶m OmJr ˶m§Mr {Z¶wº$s H$aʶmV Ambr Amho.
• ˶mÀ¶mH$S>o Odinmg 25 dfmªMm à{ejUmMm AZw^d Amho Am{U ˶m§Zr X{jU Am{’«$Ho$gmR>r 10 dfmªÀ¶m
H$mbmdYrV bjUr¶ H$m‘{Jar Ho$br Amho.
• 2020-21 h§Jm‘mV ~opëO¶‘ hm°H$s brJ OoVonXmgmR>r ˶m§À¶m ³b~ KHC S´>°JÝgbm ‘mJ©Xe©Z Ho$ë¶mda ˶m§Zm
~opëO¶‘Mm gdm}Îm‘ à{ejH$ åhUyZ gÝ‘mZ {‘imbm.

^maVmÀ¶m ga~Á¶moV qgJZo ISSF {dídMfH$ ñnY}V 10 ‘rQ>a EAa {nñVyb‘ܶo gwdU©nXH$ qOH$bo
• ^maVmMm {nñVwb Zo‘~mO, ga~Á¶moV qgJ ¶mZo ‘ܶ àXoemVrb
^monmi ¶oWo Pmboë¶m ISSF am¶’$b Am{U {nñVyb {dídMfH$
2023 ‘ܶo nwéfm§À¶m 10 ‘rQ>a EAa {nñVyb àH$mamV gwdU©nXH$
qOH$bo Amho.
• Va déU Vmo‘aZo ¶mM ñnY}V H$m§ñ¶nXH$ {‘idbo.
• ‘{hbm§À¶m 10 ‘rQ>a EAa {nñVyb àH$mamV MrZÀ¶m br ¶yZo
gwdU© Am{U O‘©ZrÀ¶m S>moaoZ ìmoZoH°$ånbm am¡ß¶nXH$mda g‘mYmZ
‘mZmìmo bmJbo.

^maVmZo nwéf Am{U ‘{hbm XmoÝhr ‘ܶo Am{e¶mB© Imo - Imo M°pån¶Z{en 2023 qOH$bo
• ^maVmZo Amgm‘‘Yrb Vm‘wbnya ¶oWo Am¶mo{OV Am{e¶mB© Imo - Imo M°pån¶Z{en 2023 ‘Yrb nwéf Am{U
‘{hbm XmoÝhr {dOoVonXo qOH$br.
• ‘{hbm JQ>mV ^maVr¶ IoimSy>§Zr ZonmiMm EH$ S>md Am{U 33 JwUm§Zr nam^d Ho$bm.
• XþgarH$S>o nwéf g§KmZohr ZonmiMm EH$ S>md Am{U 6 JwUm§Zr nam^d Ho$bm.
• g§nyU© ñnY}V ^maV XmoÝhr JQ>mV Anam{OV am{hbm.
• ¶m ñnY}V EHy$U ZD$ Xoe gh^mJr Pmbo hmoVo.

OmJ{VH$ ~m°q³gJ M°pån¶Z{en 2023


• ^maVr¶ ‘{hbm ~m°³ga, {ZVy KZKmg {hZo Ho$S>r ¶oWo Am¶mo{OV IBA
‘{hbm OmJ{VH$ ~m°q³gJ M°pån¶Z{en 2023 À¶m 48 {H$bmo dOZr
JQ>mV gwdU©nXH$ qOH$bo Amho. OmYd hm°b Am¶Or ñQ>o{S>¶‘ Zdr
{X„r.
• {VZo ‘§Jmo{b¶mÀ¶m AëVmZgoQ>goJ bwQ>gmB©ImZMm 5-0 Agm nam^d
Ho$bm.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


32

• dëS>© M°pån¶Z{en qOH$Umar Vr EH$‘od ghmdr ^maVr¶ ~m°³ga R>abr.


• Cnm§Ë¶ ’o$arV {VZo H$PmH$À¶m AbwAm ~mpëH$~oH$modmMm nam^d Ho$bm.

75 िकलो सुवण
48 िकलो सुवण
50 िकलो सुवण
81 िकलो सुवण

‘{hbm§Mr n{hbr ‘hmamîQ´> Ho$gar ñnYm©


• {R>H$mU : gm§JbrVrb {Oëhm H«$sS>m g§Hw$bmÀ¶m ‘¡XmZmda
• hr ñnYm© ’$º$ ‘°Q>da Am¶mo{OV hmoVr.
• ñnY}gmR>r amÁ¶^amVyZ 45 g§Km§VyZ gw‘mao 400 Vo 450 ñnY©H$ gh^mJr
Pmbo hmoVo.
• {dOo˶m§Zm Mm§XrMr JXm, amoI 51 hOma én¶o Am{U à‘mUnÌ {Xbo
OmUma Amho.
• H$ë¶mUÀ¶m d¡îUdr nmQ>rb {hbm hadV gm§JbrÀ¶m “àVrjm ~mJS>r”
gm‘Zm Amnë¶m Zmìmo Ho$bm.
- àVrjm am‘Xmg ~mJS>r hr 21 dfmªMr AgyZ {VM§ dOZ 76 {H$bmo BVH§$ Amho.
- Vr gm§JbrÀ¶m Vw§J JmdMr ‘{hbm n¡bdmZ Amho.
- {Vbm à{ejH$ gwZrb M§XZ{eìmo ¶m§À¶mH$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z Ho$b§ OmV§.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


33

n¶m©daU KS>m‘moS>r
‘hmamîQ´> ‘hm‘mJm©da ‘OJmVrb n{hbm’ ~m§~y H«°$e ~°[a¶a
• añVo dmhVyH$ Am{U ‘hm‘mJ© ‘§Ìmb¶mZo ‘hmamîQ´>mVrb
dUr - damoam ‘hm‘mJm©da 200 ‘rQ>a C§M ~m§~yMm H«°$e
~°[aAa ~gdbm Amho. hm ‘hm‘mJ© amÁ¶mVrb M§Ðnya
Am{U ¶dV‘mi {Oëøm§Zm OmoS>Vmo.
• ¶m ~m§~y H«°$e ~°[a¶abm ‘~mhþ ~„r’ Ago Zmd XoʶmV
Ambo Amho.
• éaH$s BWë¶m B‘maV g§emoYZ g§ñWm (CBRI) g|Q´>b
¶oWo Am¶mo{OV Ho$boë¶m AmJ{ZamoYH$ MmMUrV ¶m Hw§$nUmbm àW‘ loUr {‘imbr. VgoM, B§{S>¶Z amoS> H$m±J«ogZohr
˶mbm ‘mݶVm {Xbr Amho.
• ~m§~y Hw§$nUmMo nwZdm©na ‘yë¶ 50-70 Q>¸o$ Amho Va ñQ>rbÀ¶m Hw§$nUmMo nwZdm©na ‘yë¶ 30-50 Q>¸o$ Amho
• ~m§~wgm ~mbH$moAm ¶m ~m§~yÀ¶m àOmVrnmgyZ, ho Hw§$nU ~ZdʶmV Ambo Amho.
• S>m§~amnmgyZ ~Zdboë¶m {H«$AmogmoQ> ¶m bmHy$S> ajH$ VobmZo ˶mda à{H«$¶m Ho$br Jobr Amho.
• VgoM hm¶-S>opÝgQ>r nm°br B{WbrZMo bonZ ˶mda H$aʶmV Ambo Amho.

J«rZ amîQ´>r¶ ‘hm‘mJ© H$m°[aS>m°a àH$ënmgmR>r ^maV Am{U OmJ{VH$ ~±H$ ¶m§À¶mV H$ama
• ^maV Am{U OmJ{VH$ ~±Ho$Zo 4 amÁ¶m§‘ܶo h[aV amîQ´>r¶ ‘hm‘mJ© H$m°[aS>m°a àH$ën ~m§YʶmgmR>r H$O© H$amamda
ñdmjar Ho$br Amho.
• 4 amÁ¶o: {h‘mMb àXoe, amOñWmZ, CÎma àXoe Am{U Am§Y« àXoe
• 500 Xebj S>m°bg©À¶m H$O© ghmæ¶mZo 781 {H$bmo‘rQ>a ~m§YʶmgmR>r H$ama H$aʶmV Ambm Amho.
• EHy$U àH$ënmMr qH$‘V 7,662 H$moQ>r én¶o Amho.
• CÔoe… hdm‘mZmVrb gwa{jV Am{U h[aV V§ÌkmZmMm dmna bjmV KoD$Z gwa{jV Am{U h[aV ‘hm‘mJ© àX{e©V
H$aUo.

Vm{‘iZmSy>Mo 18 ìmo dݶOrd A^¶maʶ : ‘W§WmB© no[a¶ma dݶOrd A^¶maʶ’


• Vm{‘iZmSy> gaH$maZo ‘W§WmB© no[a¶ma dݶOrd A^¶maʶ’ amÁ¶mVrb 18 ìmo dݶOrd A^¶maʶ åhUyZ A{Ygy{MV
Ho$bo Amho.
• ho BamoS> {OëømVrb A§{V¶wa Am{U Jmo{~MoQ²>Q>rnbm¶‘ Vmbw³¶m§Vrb dZjoÌmV 80,567 ho³Q>a‘ܶo ngabobo
Amho.
• ho H$Zm©Q>H$mVrb ‘bmB© ‘hmS>oídam dݶOrd A^¶maʶ Am{U H$mìmoar dݶOrd A^¶maʶ Odi Amho.
• ho {Zb{Jar ~m¶moñ’$sAa [aPìh© Am{U H$mìmoar X{jU dݶOrd A^¶maʶ ¶m§À¶mVrb H$Zoq³Q>J nm°B©§Q> åhUyZ XoIrb
H$m¶© H$aVo.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


34

H¥$fr ‘§Ìr Za|Ð qgh Vmo‘a ¶m§Zr “{S>Or³bo‘ ” Mo CÓmQ>Z Ho$bo


• H¥$fr ‘§Ìr Za|Ð qgh Vmo‘a ¶m§Zr amîQ´>r¶ nrH$ {d‘m nmoQ>©bÛmao Xmì¶mÀ¶m
{dVaUmgmR>r àYmZ‘§Ìr ’$gb {d‘m ¶moOZoÀ¶m H$joV “{S>Or³bo‘”
gwê$ Ho$bm.
• DigiClaim ‘m°S>çybgh 23 ‘mM© 2023 amoOr 6 amÁ¶m§Vrb
{d‘mYmaH$ eoVH$è¶m§Zm 1,260 H$moQ>r én¶m§hÿZ A{YH$ {d‘m Xmìmo
{dV[aV Ho$bo Jobo AmhoV.
• 6 amÁ¶o : amOñWmZ, CÎma àXoe, {h‘mMb àXoe, N>ÎmrgJS>, CÎmamI§S>
Am{U h[a¶mUm

^yn|Ð ¶mXd ¶m§Zr Aadbr J«rZ dm°b àH$ënmMm ew^ma§^ Ho$bm


• H|$Ðr¶ n¶m©daU, dZ Am{U hdm‘mZ ~Xb ‘§Ìr, ^yn|Ð ¶mXd ¶m§Zr Aadbr J«rZ dm°b àH$ënmMm ew^ma§^ Ho$bm, Omo
Mma amÁ¶m§‘ܶo (h[a¶mUm, amOñWmZ, JwOamV Am{U {X„r) Aadbr nd©Vam§Jm^modVr 5 {H$‘r ~’$a joÌ h[aV
H$aʶmMm EH$ à‘wI CnH«$‘ Amho.
• ˶m§Zr dZrH$aU hñVjonm§Ûmao dmid§Q>rH$aU Am{U O{‘ZrÀ¶m èhmgmMm gm‘Zm H$aʶmgmR>r amîQ´>r¶ H¥$Vr ¶moOZm
Am{U ^maVr¶ dZrH$aU g§emoYZ Am{U {ejU n[afXoZo àH$m{eV Ho$boë¶m H¥$fr-dZrH$aUmdarb FAQ Mo
AZmdaU XoIrb Ho$bo.

{dkmZ, V§ÌkmZ d g§ajU


BòmoZo M§Ð¶mZ - 3 gmR>r H«$m¶moOo{ZH$ B§{OZMr ¶eñdr CÈ>mU MmMUr Ho$br
• ISRO Zo M§Ð¶mZ -3 ‘mo{h‘ogmR>r CE-20 H«$m¶moOo{ZH$ B§{OZMr CÈ>mU MmMUr ¶eñdr[a˶m nma nmS>br Amho.
• 24 ’o$~«wdmar amoOr ISRO àmonëeZ H$m°åßbo³g, ‘h|Ð{Jar, Vm{‘iZmSy> ¶oWo hr MmMUr ¶eñdr[a˶m KoʶmV
Ambr.
• Cƒ C§Mr MmMUr gw{dYoda 25 goH§$Xm§À¶m {Z¶mo{OV H$mbmdYrgmR>r MmMUr KoʶmV Ambr.
• M§Ð¶mZ-3 hr ^maVmMr {Vgar M§Ð ‘mohr‘ Amho.

JJZ¶mZ ‘mo{h‘
• TV-D1 {‘eZgmR>r H«y$ ‘m°S>çwb ñQ´>³Ma {dV[aV Ho$bo Jobo Amho, Am{U
© r pñWa-MmMUr Ho$br Jobr Amho.
gd© H«y$ EñHo$n {gñQ>‘ ‘moQ>gM
• ^maVmMo n{hbo ‘mZdr A§Vami ¶mZ ‘JJZ¶mZ’Mr V¶mar OmoamV gwê$ Amho.
JJZ¶mZ nwT>rb dfu A§VamimV PonmdUma AgyZ, ˶mnydr© XmoZ àmW{‘H$
‘mo{h‘m am~{dʶmV ¶oUma AmhoV.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


35

• n{hbr ‘mohr‘ ‘mZda{hV amhUma Amho Va Xþgè¶m ‘mo{h‘oV ‘ì¶mo‘{‘Ì’ ZmdmÀ¶m ‘{hbm amo~moQ>bm nmR>{dʶmV
¶oUma Amho. ˶mVyZ JJZ¶mZmMr gwa{jVVm gw{ZpíMV H$aʶmMm hoVy Amho.
• ^maVr¶ A§Vamidram§Zm A§VamimV nmR>dUmar hr n{hbr ñdXoer ‘mohr‘ Amho.
• ¶m ‘mo{h‘oA§VJ©V ‘VrZ gXñ¶ H«y$’ bm AdH$memV nmR>dbo OmB©b.
• ¶m ‘VrZ gXñ¶ H«y$’ bm à{ejUmgmR>r a{e¶m ¶oWo nmR>dʶmV Ambo Amho.
• VgoM BñÌmoZo BVa ghH$m¶m©gmR>r ’«$mÝgMr AdH$me g§emoYZ g§ñWm CNES gmo~V H$ama Ho$bm Amho.
• ho JJZ¶mZ 5 Vo 7 {Xdgm§gmR>r n¥ÏdrnmgyZ 300 Vo 400 {H$‘r C§Mrda ‘LOW EARTH ORBIT’
‘ܶo n¥Ïdr^modVr {’$aob.
• hr ‘mohr‘ ¶eñdr Pmë¶mg ‘mZdmg A§VamimV nmR>dUmam ^maV hm A‘o[aH$m, a{e¶m Am{U MrZ Z§Va 4 Wm Xoe
R>aob.

‘Bòmo’H$Sy>Z 36 CnJ«hm§Mo EH$mM ìmoir àjonU


• BòmoÀ¶m ‘EbìhrE‘3’ ¶m gdm©V ‘moR>çm àjonUmñÌmÀ¶m ‘XVrZo {~«Q>ZpñWV ‘dZìmo~ J«yn H§$nZr’Mo 36 B§Q>aZoQ>
CnJ«h àjo{nV Ho$bo.
• ‘Bòmo’Mr ì¶mdgm{¶H$ CnemIm Agboë¶m ‘ݶy ñnog B§{S>¶m àm. {b. ‘ Mr hr Xþgar ¶eñdr ‘mohr‘ Amho.
• H$‘r C§MrÀ¶m H$joV EHy$U 72 CnJ«h àjo{nV H$aʶmgmR>r BòmoZo dZìmo~ J«wn H§$nZr gmo~V H$ama Ho$bm hmoVm.
• ˶mVrb n{hbo 36 CnJ«h 23 Am°³Q>mo~a 2022 amoOr àjo{nV H$aʶmV Ambo hmoVo.
• Va Cd©[aV 36 CnJ«hm§Mm Xþgam Vm’$m V{‘iZmSy>Vrb lrharH$moQ>m ¶oWrb gVre YdZ A§Vami H|$ÐmÀ¶m Xþgè¶m
Vimdê$Z 26 Am°³Q>mo~a 2022 amoOr àjo{nV H$aʶmV Ambm.
‘mo{h‘oMr d¡{eîQç>o
- EH$mM ìmoir 36 CnJ«hm§Mr {Z¶mo{OV H$joV ñWmnZm
- CnJ«hm§Mo EHy$U dOZ
- nobmoS> : 5,805 {H$bmo
- ‘dZ-ìmo~’ H§$nZrgmR>r n{hbr ¶eñdr ì¶mdgm{¶H$ ‘mohr‘
- JaOm nyU© H$aʶmgmR>r ‘H«$m¶moOo{ZH$’ Q>ß߶m‘ܶo H$m¡eë¶nyU© g§MbZ

H°$ßQ>Z em{bOm Ym‘r ¶m IAF ‘ܶo bT>mD$ ¶w{ZQ>Mo ZoV¥Ëd H$aUmar n{hbr ‘{hbm R>abr
• J«wn H°$ßQ>Z em{bOm Ym‘r (bw{Y¶mZm) ¶m§Mr ^maVr¶ dm¶wgoZoZo npíM‘ go³Q>a‘ܶo ’«§$Q>bmBZ H$m°å~°Q> ¶w{ZQ>Mr
H$‘m§S> hmVr KoʶmgmR>r {ZdS> Ho$br Amho.
• IAF À¶m B{VhmgmVrb ˶m n{hë¶m ‘{hbm A{YH$mar R>aë¶m AmhoV Á¶m§Zm ’«§$Q>bmBZ H$m°å~°Q> ¶w{ZQ> H$‘m§S>
XoʶmV Ambr Amho.
• gܶm ˶m ’«§$Q>bmBZ H$‘m§S> ‘w»¶mb¶mÀ¶m Am°naoeÝg emIoV V¡ZmV Amho.
• ˶m§Zr qhS>Z hdmB© Vimda MoVH$ ¶w{ZQ>Mr âbmBQ> H$‘m§S>a åhUyZhr H$m‘ Ho$bo hmoVo.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


36

Am{e¶mVrb n{hë¶m ‘{hbm bmoH$mo nm¶bQ> “gwaoIm ¶mXd” d§Xo ^maV E³gàog MmbdUma
• Am{e¶mVrb n{hbr ‘{hbm bmoH$mo‘mo{Q>ìh nm¶bQ> gwaoIm ¶mXd øm
d§Xo ^maV E³gàog MmbdUmè¶m àW‘ ‘{hbm R>aUma Amho AmhoV.
• ˶m§Zr gmobmnya Vo ‘hmamîQ´>mVrb N>ÌnVr {edmOr ‘hmamO Q>{‘©Zb
(CSMT) n¶ªV d§Xo ^maV E³gàog Mmbdbr.
• ˶m ‘hmamîQ´>mVrb AgyZ 1988 ‘ܶo XoemVrb n{hbr ‘{hbm
aoëìmo MmbH$ ~Zbr.
• ˶m§À¶m ¶m H$m‘{JargmR>r ˶m§Zm AmVm n¶ªV amÁ¶ Am{U amîQ´>r¶
ñVamda AZoH$ nwañH$ma {‘imbo AmhoV.

CÎmamI§S>‘ܶo Am{e¶mVrb gdm©V ‘moR>çm 4 ‘rQ>a {b{¹$S> {‘aa Q>o{bñH$monMo CÓmQ>Z


• H|$Ðr¶ amÁ¶‘§Ìr {dkmZ Am{U V§ÌkmZ S>m°. {OV|Ð qgh ¶m§Zr CÎmamI§S>‘Yrb “XodñWi” ¶oWo Am{e¶mVrb gdm©V
‘moR>çm 4 ‘rQ>a B§Q>aZ°eZb {b{¹$S> {‘aa Q>o{bñH$monMo CÓmQ>Z Ho$bo.
• Am¶©^Q²>Q> [agM© BpÝñQ>Qçy>Q> Am°’$ Am°ãPìmo©eZb gm¶ÝgogÀ¶m H°$ång‘ܶo Agboë¶m ìmoYemioV ho 2450 ‘rQ>a
C§Mrda Amho.
• àH$me Jmoim H$aʶmgmR>r Am{U bj H|${ÐV H$aʶmgmR>r 4 ‘rQ>a ì¶mgmMm {’$aUmam Amagm dmnaVo Omo Ðd
nmam˦m nmVi WamZo ~Zbobm hmoVm.

¶wÕgamd bm noéP-2023
• bm noéP ¶m ~hþñVar¶ ¶wÕ gamdmÀ¶m {Vgè¶m Amd¥ÎmrMo qhXr ‘hmgmJa joÌm‘ܶo 13 Am{U 14 ‘mM© 2023
amoOr Am¶moOZ hmoV Amho.
• ¶m {Vgè¶m Amd¥Îmr‘ܶo am°¶b Am°ñQ´>o{b¶Z Zm¡Xb, ’«|$M Zm¡Xb, ^maVr¶ Zm¡Xb, OnmZr gmJar gwajm Xb Am{U
A‘o[aH$s Zm¡XbmMo Zm{dH$, ¶wÕZm¡H$m Am{U ˶m§À¶mda V¡ZmV Agbobr ho{bH$m°ßQ>g© gh^mJr hmoUma AmhoV.
• ’«|$M Zm¡XbmH$Sy>Z bm noéP ¶m {Ûdm{f©H$ ¶wÕ gamdmMo Am¶moOZ H$aʶmV ¶oVo Am{U gmJar joÌmVrb OmJéH$VoV
dmT> H$aUo, Am{e¶m àem§V joÌmVrb ¶m gamdmV gh^mJr hmoUmè¶m Xoem§À¶m Zm¡Xbm§gmo~V ¶mo½¶ gmJar g‘Ýd¶
amIUo hm ¶m gamdmMm CÔoe Amho.

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


37

{XZ{deof (‘mM© 2023)


िदवस

जागितक नागरी संर ण िदन Uniting the world’s leading specialists


for the safety and security of future
generations

शू य भेदभाव िदवस Save lives: Decriminalise

जागितक व यजीव िदवस Partnerships for wildlife conservation

जागितक ल पणा िदन Changing Perspectives: Let’s Talk About


Obesity

आंतररा ीय मिहला िदवस DigitALL: Innovation and technology for


gender equality

जागितक िकडनी िदवस Kidney Health for Everyone – Preparing


for the Unexpected, Supporting the
Vulnerable

जागितक ाहक संर ण ह क Empowering Consumers Through Clean


िदन Energy Transitions

रा ीय लसीकरण िदन -

जागितक पुनव पर िदन Creative Innovation

जागितक आनंदी िदवस Be Mindful, Be Grateful, Be Kind

जागितक िचमणी िदन I Love Sparrow

जागितक किवता िदन Always be a poet, even in prose

जागितक वन िदन Forests and health

जागितक डाऊन स ोम िदन With Us, Not For Us

जागितक जल िदन Accelerating the change to solve the


water and sanitation crisis

जागितक हवामान िदन The Future of Weather, Climate, and


Water Across Generations

जागितक यरोग िदन िदवस Yes! We can end TB

जागितक रं गभूमी िदन Theatre and a Culture of Peace..

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


38

‘hËdmMr nwñVHo$
लेखक पु के

समीर कुमार महासेठ The Book of Bihari Literature


India’s Vaccine Growth Story’ at World Book
मनसुख मांड वया ( काशन)
Fair 2023
डॉ. करण सह Mundaka Upanishad: The Gateway to Eternity
आशुतोष रारावीकर Retrospect 75 years of Independence
के. एम. चं शेखर AS Good as My Word
पी. ो तमनी India’s Struggle for Independence : Gandhian Era
संजय बा Journey of Nation: 75 years of Indian Economy
रचना ब त रावत Bipin: The Man Behind the Uniform
राव इं जत सग Women and Men in India 2022
क पल स ल Rfüerfect-Reflections: In Rhyme & Rhythm.
अनुराग बेहार A Matter of the Heart: Education in India
ी राजीव म ो ा आ ण
Snakes in the Ganga: Breaking India 2.0
ीमती वजया व नाथन

dZ bmBZa
• VwH$S>o~§XrÀ¶m {ZU©¶mgmR>r amÁ¶ gaH$maH$Sy>Z g{‘Vr ñWmnZ - lmdU h{S>©H$a g{‘Vr
• 2023 Mo SCO Film Festival Am¶moOZ - ‘w§~B© ¶oWo
• {ZYr AmnHo$ {ZH$Q> hm H$m¶©H«$‘ H$moUr gwé Ho$bm - EPFO
• 15 dr BRICS n[afXoMo Am¶moOZ X{jU Am{’«$Ho$Vrb - ‘X~©Z’ ehamV
• ‘bmS>br ~ohZm’ ¶moOZm - ‘ܶàXoe
• {b{hë¶m AjamnmgyZ JmUo ~Z{dUo H¥${Ì‘ ~m¡{YH$ V§ÌkmZmMm dmna H$éZ - JwJbÛmam -
‘MUSICLM’
• ‘VIHANGAM’ nmoQ>©b H$emMr g§~§YrV Amho - S´>moZ V§ÌkmZmgmR>r
• Eagle 44 (oghab 44) hr n{hbr ^w{‘JV hdmB© Xa Vi - BamU XoemMm
• High Mobility Artillery Rocket system (HIMARS) - A‘o[aHo$Mo V§ÌkmZ
• 14 ì¶m ‘Eamo ñnog B§{S>¶m’ H$m¶©H«$‘mMo Am¶moOZ - ~§Jbwa ¶oWo
• ZwH$VoM ‘hmJmB©‘wio H$moU˶m XoemZo ZmoQ>~§Xr Omhra Ho$br - Zm¶Oo[a¶m
• nÌH$marVogmR>r {Xbm OmUmam amOm am‘ ‘mohZ am°¶ hm amîQ´>r¶ nwañH$ma - E.dr. Ho$. àgmX
• gm¡Xr Aao{~¶mÀ¶m n{hë¶m ‘{hbm A§Vamidra - am¶Zm ~Zm©dr
• ‘{~‘m gwJ‘’ nmoQ>©b {d‘m joÌmgmR>r - IRDAI Ûmao

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


39

• ‘Am{X ‘hmoËgd’ AZwgy{MV OmVtgmR>r - TRIFED Ûmao


• ^maVr¶ g¡Ý¶XbmV boâQ>Z§Q> nXmgmR>r ‘hmamîQ´>mVyZ EH$‘od VéUrMr {ZdS> - ‘Ywam Hw§$Ora
• BñÌmB©bMo n{hbo ‘Telescope Mission’ - ULTRASAT
• ‘Soyuz MS-23’ AdH$me CÈ>Z {d‘mZ àjo{nV - a{e¶m Ûmao
• ILO Mo ~mø boImn[ajH$ åhUyZ {Z¶wº$s - {J[aeM§Ð ‘w‘y©
• ‘8 ì¶m am¶grZm g§dmXmMo’ ‘w»¶ Aܶj hmoVo (BQ>brÀ¶m Aܶjm) - Om{O©¶m ‘obmoZr
• HD-3385 ho dmU H$moU˶m {nH$mMo Amho - Jhÿ
• OmVr^oXmda ~§Xr AmUUmam A‘o[aHo$Vrb n{hbo eha - {gEQ>b
• H$moU˶m H§$nUrÛmao ‘288-20/LW Aircraft’ ~Zdbo Amho - HAL
• ‘g‘W© ¶moOZm’ H$moUÀ¶m ‘m’©$V am~dʶmV ¶oUma Amho - dñÌmoCÚmoJ ‘§Ìmb¶
• FRINJEZ-23 n{hbm ¶wÜX gamd - ^maV ’«$m§g Xaå¶mZ
• ZmJmb±S>À¶m àW‘ ‘m{hbm ‘§Ìr - gmbhþVwAmoZwAmo H«w$go
• OJmVrb n{hbo ‘3D printed Rocket’ - Terran - 1
• eoI Ah‘X Z~m’$ Ab gbmh ho Z{dZ n§VàYmZ - Hw$d¡V ¶m XoemMo
• ݶm¶m°H©$ ݶm¶mb¶mV n{hbo ^maVrb - A‘o[aH$Z ݶm¶mYre - AéU gw~«‘ʶ‘
• ‘oar b±S>À¶m n{hë¶m ^maVr¶ A‘o[aH$Z boâQ>Z§Q> ZìhZ©a - AéUm {‘ba
• eoI ‘mohå‘X {~Z AãXþb ah‘mZ Ab WmZr ho Z{dZ n§VàYmZ - H$Vma ¶m XoemMo
• ^maVrb nwéf hm°H$s g§KmMo Z{dZ à{ejH$ - H«o$J ’w$ëQ>Z
• ‘{hbm§À¶m h¸$m§gmR>r ‘OJmVrb gdm©V XS>nemhr H$aUmam Xoe’ - A’$Jm{UñVmZ
• OJmVrb gdm©V bm§~ aoëìmo ßb°Q>’$m°‘© - hþ~ir- YmadmS> (1507 m)
• 2023 À¶m dmgoZma ì¶dgmMo AܶjnX Am¶bªS> H$Sw>Z H$moUmH$S>o Ambo - ^maV
• aUOr Q´>m°’$s ‘ܶo h°{Q´>H$ KoUmam n{hbm Jmob§XmO - O¶Xod CZmS>H$a
• UN-Habitat’s World Habitat Award 2.23 For jaga Mission - AmoS>rem amÁ¶mbm
• ‘State Finance : A study of Budget Ahdmb - RBI Ûmam
• ‘Bharos’ ^maVmMo ñdV: Mo Oprating system - IIT ‘Ðmg Ûmao
• àYmZ‘§Ìr amîQ´>r¶ ~mb nwañH$ma H$sVr dfm© Xaå¶mZ ‘wbm§Zm - 5 Vo 18 df}
• d§Xo ^maV E³gàog Mmb{dUmè¶m n{hë¶m ‘{hbm aoëìmo MmbH$ (LOCO Pilot) - gwaoIm ¶mXd
• BñÌmoÛmao gw¶© J«hmMm Aä¶mg H$aUmgmR>r CnJh àjonU H$aUma - Am{X˶ - L1
• National child Science Congress 2023 Mo Am¶moOZ - ~§Jiya ¶oWo
• OmVr {Zhm¶ gìh} H$aʶmMr gwédmV H$moU˶m amÁ¶mZo Ho$br - {~hma
• ^maVr¶ ‘{hbm IoS>miy Á¶m§Zr EH$arV 6 J«±S>ñb°‘ qOH$bo - gm{Z¶m {‘Pm©
• 2023 À¶m àOmgÎmmH$ {XZ H$m¶©H$« ‘mV gh^mJ - B{OáÀ¶m goZÀo ¶m VwH$S>rMm
• ZmH$mdmQ>o {Xbr OmUmar n{hbr bg - I N C O VA C C
(^maV ~m¶moQ>oH$)

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


40

• g©dmoH¥$îQ> gmhgr n¶©Q>Z ñWi qOH$Umao amÁ¶ - Oå‘w Am{U H$mpí‘a


• Zhongxing-26 ZmdmMm H$å¶w{ZHo$eZ CnJ«hmMo àjonU - {MZ Ûmao
• B©emݶ ^maVmVrb n{hbm H$m°åàoS> ~m¶moJ°g ßbm§Q> àH$ën - Amgm‘
• ñnoZMo ‘gm{O©¶m am‘mogZ’ H$moU˶m Ioimer g§~§{YV Amho - ’w$Q>~m°b
• ^maVr¶ nwamVËd gìm}jU {d^mJmZo 1300 df} OwZm ñVyn emoYbm - {~hma ‘ܶo
• ZmJmb±S>À¶m n{hë¶m ‘{hbm Am‘Xma - hoH$mZr OmIby
• Zm¶Oo[a¶mMo Z{dZ amîQ´>mܶj - ~mobm Q>rZy~y
• ‘Mother’s Milk Bank’ gwé H$aUmao amÁ¶ - CÎmamI§S>
• npíM‘ Zm¡XbmMo ßb°J Am{’$gXa H$‘m§qS>J - BZ - Mr’$ - {XZoe Ho$. {ÌnmR>r
• PIB Mo Z{dZ ‘hmg§MmbH$ - amOoe ‘ëhmoÌm
• ^maVmMm 81 dm J«±S>‘mñQ>a - gm¶§VZ Xmg (n.~§Jmb)
• BBC B§{S>¶Z ñnmoQ>©g dy‘Z Am°’$ X B©¶a 2022 - ‘ram~mB© MmZw (Xþgè¶m§Xm)
• 28 ìmo ^maVmMo boIm {Z¶§ÌH$ - Eg. Eg. Xþ~o
• SATHEE ßb°Q>’$m°‘© (Am°ZbmBZ) - {ejU ‘§Ìmb¶mÛmao
• ‘Illegal Migration Bill’ H$moU˶m XoemÛmao nma{V H$aʶmV - {~«Q>Z
• OJmVrb n{hbm AI AmYmarV ao{S>Amo ßb°Q>’$m°‘© - Radio GPT
• LEAN ¶moOZm - MSME ‘§Ìmb¶mÛmao
• Merits of the plague - Bãb Ab AñH$bmZr
• ^maVmVrb A‘o[aHo$Mo amOXÿV åhUyZ {ZdS> - E[aH$ Jmg}Q>r
• Governer of the year 2023 (Banking) - eº$sH$m§V Xmg (^maV)
• ‘w»¶‘§Ìr bmS>br ~hZm ¶moOZm - ‘ܶàXoe
• JwOamV‘Yrb ‘{hbm CÚmoOH$m§Zm STARTUP ‘ܶo ‘XV H$aʶmgmR>r - herSTAR
• ‘COPILOT’ AI AmYmarV {S>OrQ>b ghm¶H$ - Microsoft Ûmao
• {^H$mar ‘wº$ eha hm CnH«$‘ - ZmJnya ehamÛmao
• dZ ZoeZ dZ MbZ nwT>mH$ma KoUmao n{hbo amÁ¶ - JwOamV
• ‘w»¶‘§Ìr OZOmVr {OdZrH$m {‘eZ - Amo{S>em gaH$maÛmao
• ^maVmVrb n{hbr dV©UyH$ à¶moJemim (Behavioural Lab) - amOñWmZ amÁ¶mV
• g‘wÐmImbr co2 gmR>dUmam n{hbm Xoe - S>oÝ‘mH©$
• 2047 n¶ªV {’$’$m Aܶj åhUwZ {ZdS> - {O¶mZr B§Ý’$m{Q>Zmo
• geñÌ Xb d¡Ú{H$¶ godmMo Z{dZ ‘hmg§MmbH$ - XbOrV qgJ
• gm{h˶ AH$mX‘rMo Z{dZ Aܶj åhUwZ {ZdS> - ‘mYd H$m¡{eH$
• n{hbm ‘oKmb¶ Am§VamîQ´>r¶ {MÌnQ> ‘hmoËgd - {ebm±J ¶oWo
• 25 dfm©V àW‘M ‘hrbm§gmR>r bîH$ar godm gwé H$aUmam Xoe - H$mob§{~¶m
• ^maV noQ´>mo{b¶‘ H$m°nm}aoeZ {b{‘Q>oS>Mo (IPCL) Mo CEO - Or. H¥$îUHw$‘ma
• gm¡Xr Aao{~¶m J«±S> {à³g 2023 {dOoVm - Max Verstappen

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


41

• amîQ´>r¶H¥$V ~±H$m‘ܶo ‘{hbm H$‘©Mmè¶m§Mr g§»¶m nm{hOo - 25 %


• {‘gog B§{S>¶m 2023 À¶m {dOo˶m - Á¶mVr Aamoam
• OJmVrb n{hbr dmiyMr Z°Q>ar ~ZdʶmMm {dH«$‘ - {’$Zb±S> XoemÛmao
• g§JrV AH$mX‘rMm 2023 Mm g§JrVm Hw$bm{ZYr nwañH$ma {dOo˶m - ~m°å~o O¶lr
• kmZßnmZ nwañH$ma 2023 - ìhr. ‘YwgwXZZ Zm¶a
• {àËPH$a nm[aVmo{fH$ 2023 - ga S>opìhS> {Mna{’$ëS>
• am¶~aobr ¶oWrb ñQ>o{S>¶‘bm Zmd - hm°H$snQy> amUram‘nmb ¶m§Mo
• Amamo½¶ h¸$ {dYo¶H$ ‘§Owa H$aUmao n{hbo amÁ¶ - amOñWmZ
• ‘w»¶‘§Ìr d¥jg§nXm ¶moOZm - N>ÎmrgJS> amÁ¶mMr
• Xþgar Anti Submarin Warfare shalloo water Craft - E§S´>moW (Andorth)
• ‘Triple Threat Report’ (Ahdmb)àH$m{eV - UNICEF Ûmao
• ‘Technology and Innovation Report’ (Ahdmb)àH$m{eV - UNCTAD Ûmao
• ghH$ma g‘¥ÜXr gm¡Ym (¶moOZm) - H$Zm©Q>H$
• ZwH$VoM XoemV XmoZ ‘Time Zone’ bm ‘mݶVm XoUmam Xoe - bo~Zm°Z
• ¶wH«o$ZÀ¶m gwH$mao 2000 g¡{ZH$m§Zm à{ejU XoʶmgmR>r - Opretion Interflex
• ‘One Web’ H§$nZrMo BñÌmMo 36 CnJ«h H$moU˶m am°Ho$Q>Zo àjo{nV Ho$bo - LVM3
• ^maVmVrb n{hbr ³bmoqZJ Ho$bobo ‘Jra’ àOmVrVrb Jm¶rMo Zmd - J§Jm
• How is India Adapting to Heatwaves Ahdmb àH$m{eV - YmoaU g§emoYZ H|$ÐmZo (CPR)
• ^maVmVrb Q>mB‘ dëS>©g J«oQ>oñQ> ßbogog - ‘¶yaJ§O (Amo{S>em), bS>mI
• ‘Giving to Amplifty Earth Action’ hr ‘mohr‘ World Economic Foroum Ûmao
• ‘Zem ‘wº$ A{^¶mZ’ H$moU˶m ‘§Ìmb¶m ‘m’©$V am~dʶmV ¶oUma Amho
- gm‘m{OH$ A{U ݶm¶ ‘§Ìmb¶m‘m’©$V
• qhS>oZ~J© AhdmbmÀ¶m AmjonmZ§Va AXmZr g‘wh àH$aUmMr Mm¡H$er H$aʶmgmR>r gdm}ƒ ݶm¶mb¶mÛmao g{‘Vr
- E‘.Eg.gào g{‘Vr
• nwd© bS>mIÀ¶m AmKmS>rda joÌr¶ H$m¶©emioMo {’$ëS> ‘H$‘m§S>a’ åhUyZ ZoV¥Ëd H$aUmè¶m ^maVr¶ bîH$amÀ¶m àW‘
‘{hbm - JrVm amUr
• H°$M X aoZ ‘mohr‘ 2023 Mr Wr‘ - Source sustainability for dri nking water
• International Union of pune and Appied chemistry (IUPAC) AdmS>© 2023 qOH$Umè¶m
àW‘ ^maVr¶ 춺$s - Á¶mo{V‘©¶r ‘moh§Vr (Amo{S>em)
• Comprehensive Mo Miragtion and mobility partnership Ageament
- ^maV - Am°pñQ´>¶m Xaå¶mZ
• National Electricity policy (NEP) 2021 V¶ma H$aʶmgmR>r g{‘VrMo Aܶj - {Jare àYmZ
• OJmVrb n{hbm CnJ«h Omo “Tow way messaging system” da AmYm[aV Amho. -
Qualcomm H§$nZrÛmao
• Bbo³Q´>m°{Z³g Am{U ‘oH°${ZH$b B§{OAg© ¶w{ZQ> H$‘m§qS>JÀ¶m n{hë¶m ‘{hbm A{YH$mar - JrVm amUm

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048


42

• PM-VIKAS ¶moOZmoMo bm^mWu - H$mamJra ( A)


• Sickel Cell Anaemia ¶m amoJmbm H$Yrn¶©§V ZîQ> H$aʶmMo bj ^maVmZo amIbo - 2047
• Z‘ñVo ¶moOZm H$moUm‘m’©$V am~drbr OmVo - J¥h {Z‘m©U Am{U ehar ‘§Ìmb¶
• Oxfam 2023 À¶m Am§VamîQ´>r¶ g§ñWoÀ¶m 2023 À¶m AhdmbmMo {ef©H$- Survival of the Richest
• Pension fund Regulatory and Development Authority À¶m AܶjnXr - {XnH$ ‘moh§Vr
• PM-Mega Integrated Textile Region and Apparel (PM-MITRA) ¶moOZm
- - dñÌmoCÚmoJ ‘§Ìmb¶m‘m’©$V
• B§{S>¶Z J«±S> {à³g -1 E°Wbo{Q>³g ‘ܶo 200 ‘rQ>a e¶©V 23.79 goH§$XmV qOH$br
- - {h‘m Xmg ¶m§Z
• Special Window for Affordable and mid Income Howing
- - SWAMIH Fund
• VoOñdrZ e§H$a Zo CWG 2022 ‘ܶo H$m§ñ¶ nXH$ qOH$bo H$moU˶m Ioimer g§~§{YV - C§M CS>r
• ‘International Bio resource Conclave & Ethon-Pharmacology’ Congress 2023’
Mo Am¶moOZ - Bå’$mi ehamV
• SOFIA (Stratospheric observatory for Infrared Astronomy) àH$ën H$mU˶m XmoZ Xoem
Xaå¶mZÀ¶m Amho - A‘o[aH$m-O‘©Zr
• bîH$amVrb n{hë¶m ‘{hbm ‘Leader of a frontline Comvat unit’ ‘ܶo {Z¶wº$s
-emboPm Ym‘r

VIDARBH IAS, ACADEMY Mob. No. 8668920552/ 9067580048

You might also like