TS ISO 45001 : 2018

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
YÖNETİM SİSTEMİ

TEMEL EĞİTİMİ

Eğitim Dairesi Başkanlığı

Rev.01
TANIŞMA

2
 EĞİTİME BAŞLAMADAN ÖNCE BİRKAÇ HATIRLATMA 

6 DERS
Ders : 45 dk.
Ara : 15 dk

Telefonlarınızı lütfen sessiz

Lütfen hatırlatınız. moduna alınız.

Kişisel eşyalarınızı lütfen Lütfen acil çıkışları öğreniniz.

güvenli bir yerde tutunuz.

3
- Tanışma
- Eğitimin Amacı - Standart Maddeleri- Devam
- TSE ‘nin Tanıtımı - TS IS0 45001 Geçiş /
- İSG İle İlgili Bazı Kavram ve İstatistikler Belgelendirme Süreci
- OHSAS-TS 18001 den TS ISO 45001’e - Pratik Çalışmalar
Geçiş
- Standart Maddeleri
- Pratik Çalışmalar

4
 EĞİTİMİN AMACI
Kuruluşların her seviye ve pozisyondaki çalışanına İSG
Yönetim Sisteminin kurulması ve uygulanması için
gerekli olan;
- İSG ile ilgili kavram ve tarifler,

- OHSAS 18001’den TS ISO 45001’e geçiş ve

belgelendirme süreci
- TS ISO 45001 standardının şartları,

konularının aktarılması,

Uygulamaya yönelik örneklerin paylaşılması ve pratik

çalışmaların yapılmasıdır.

5
 TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ
Kısa adı TSE olan
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ,
1954 yılında TOBB bünyesinde kurulmuş,1960 yılında 132
sayılı kanun ile bugünkü,“özel hukuk hükümlerine göre
yönetilen kamu kurumu” niteliğini kazanmıştır.

TSE’nin merkezi Ankara’da olup,

Yurt içinde ; Bölge koordinatörlükleri, il müdürlükleri ve
bölge laboratuvarları
Yurt dışında, temsilcilikleri ve çözüm ortakları mevcuttur.

6
 FAALİYET ALANLARIMIZ
 Ürün Belgelendirme
 Sistem Belgelendirme
 Hizmet Belgelendirme
 Personel Belgelendirmesi
 Helal Belgelendirme
 Laboratuvar Hizmetleri
 Kalibrasyon Hizmetleri
 Muayene Gözetim Hizmetleri
 Araç Tip Onayları
 Tehlikeli Madde Taşıma ADR Onayı
 İSG Ekipmanları Periyodik Muayenesi
 Elektriksel Ölçümler (Katodik Koruma
- Topraklama - Paratoner)
 Sera Gazı Doğrulama Hizmeti
 Asansör Periyodik Muayeneleri
 Standart Hazırlama
 CE İşareti Onayı
 Eğitim Hizmetleri
 Özel Gözetim
 Kaynak Prosedür Onayı
 Proje Bazlı Hizmetler
 İthalat Uygunluk Değerlendirme
 Müşteri Dostu Marka Belgelendirme
 Müşteri Dostu Kuruluş Belgelendirme
7
BELGELENDİRİLEN YÖNETİM SİSTEMLERİ

8
 TSE’NİN ÜYE OLDUĞU KURULUŞLAR
Uluslararası Standartlar Teşkilatı Uluslararası Belgelendirme Ağı

Uluslararası Elektroteknik Avrupa Kalite Teşkilatı

Komisyonu
İslam Ülkeleri Standart ve
Avrupa Standartlar Komitesi
Metroloji Enstitüsü

Avrupa Elektroteknik Bölgelerarası Standardizasyon

Standardizasyon Komitesi Birliği

TSE, Belgelendirme faaliyetlerinin büyük bölümünü TÜRKAK tan akredite

olarak yürütmektedir
9
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

TEMEL KAVRAM VE VERİLER

10
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NEDİR?
Güvenlik : Emniyet içinde olma duygusu
İş Güvenliği : Mevcut ortamda kabul edilebilir düzey ve bu düzeyi korumak için
zamansız ölüm, yaralanma veya endişe verici koşulların var olma olasılığını
azaltma
İş Sağlığı ve Güvenliği :
İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden
kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak
amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalar .

Wi-Fi
11
 İŞ KAZASI NEDİR?
Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) :
Önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makina ve teçhizatın
zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO):
Belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış
beklenmedik bir olay
6331 İSG Kanunu Madde.3 :
İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet
veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay.

12
 İŞ KAZALARININ ETKİLERİ
 İŞGÖREN AÇISINDAN;
1. Sosyolojik Sakat kalabilir (Ancak çalıştığı sürece ücret alabilir,
2. Psikolojik geçimini sağlayabilir). Hayatını kaybedebilir.
3. Tıbbi
4. Ekonomik  İŞVEREN AÇISINDAN;
Üretim ve verimlilik olumsuz yönde etkilenir.

 EKONOMİ AÇISINDAN;
Sosyal güvenlik sistemi zarar görür, ülke kaynakları israf
olur. Milli refah olumsuz etkilenir.

13
 KAZALARIN MALİYETİ

• Tedavi
Görünen • Mahkeme
Giderler • Sigorta Primleri ve Tazminatlar
(Doğrudan) • İş Günü Kaybı

Görünmeyen • Üretim Ve Verim Kaybı

Giderler • Gecikme Cezaları
(Dolaylı) • Toplumun Uğradığı Kayıplar

14
 MESLEK HASTALIĞI

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı

tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı
geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
(5510 SGK Kanunu Madde.14 )

15
 SAĞLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1) Kişiye Bağlı Faktörler
(Beslenme Alışkanlıkları, Temizlik Alışkanlıkları)
2) Ortam
a) FİZİKİ ORTAM (Sıcak, Soğuk, Havalandırma)
b) BİYOLOJİK ORTAM (Tarım, Hayvancılık, Bakteriler, Mikroorganizmalar)
c) SOSYAL ORTAM (Gelenekler, Kültür, İnançlar)
d) PSİKOLOJİK ORTAM (Dalgınlık, Sinir, İlgisizlik, Dikkatsizlik)
3) Diğer Etkenler
Genetik (Kalıtsal)

16
 MESLEKİ HASTALIK GRUPLARI
 Kimyasal Madde Kaynaklı Olan Hastalıklar
 Mesleki Cilt (Deri) Hastalıkları
 Pnömokonyozlar (Akciğerde Toz Birikimi) ve Diğer Mesleki
Solunum Sistemi Hastalıkları
 Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
 Fiziki Etkenlerle Oluşan Hastalıklar.

17
 İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARINA AİT
BAZI İSTATİSTİKİ BİLGİLER
Her yıl 374 milyon ölümcül
olmayan işle ilgili yaralanma ve
hastalık vakası gerçekleşmekte

Yılda 2,78 milyondan fazla çalışan iş

kazaları veya işle ilgili hastalıklar
sonucu hayatını kaybetmektedir

Her gün neredeyse 7700 kişi

işle ilgili hastalık ya da kazalar
sonucu hayatını kaybetmektedir
Kaynak: ILO 2017 Verileri
18
 MESLEK HASTALIKLARI
Solunum yolu
hastalıkları
23%

Sigorta bitiminden
sonra teşhis edilenler
48%

İşitme kaybı
5%
Kas iskelet sistemi
rahatsızlıkları
Deri hastalıkları
5%
Diğer hastalıklar
1%
2%

Meslek hastalıkları
listesinde
bulunmayanlar
17%
Kaynak : SGK İstatistikleri
 KAZA TEORİLERİ

! Heinrich kaza piramidi 30’lu yıllarda; Tye/Pearson ve Bird Piramidi ise

70’li yıllarda ortaya konmuş olup günümüzde dayanakları konusundaki
şüpheler nedeniyle kabul görmemekle birlikte sıklıkla karşımıza
çıkmaktadır. 20
21
YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIM

22
OHSAS 18001’DEN ISO 45001:2018’E GEÇİŞ

ISO 45001
TS 18001
OHSAS 18001

23
OHSAS (Occupational Health and Safety Assessment Series- İş Sağlığı
ve Güvenliği Değerlendirme Serileri) 18001 ve 18002

Ulusal ve uluslararası İSG beklentilerini karşılamak amacıyla hazırlanan

bu standardlar, uygulamaya kılavuzluk edebilecek, tanınabilir,
dokümante edilebilir, sürdürülebilir bir İSG yönetim sistemi hakkındaki
isteklere cevaben geliştirilmiştir.

TS 18001 standardı, BSI tarafından kabul edilen BS-OHSAS 18001 standardı

esas alınarak, 2001 yılında TS 18001 olarak hazırlanmış ve TSE Teknik
Kurulunca Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

24
 ISO 45001’e HAZIRLIK

Dünyanın ilk uluslararası iş sağlığı ve güvenliği standardı olarak, ISO/TC 283-"

İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri" Teknik Komitesi tarafından
hazırlanmıştır.
• 69 Katılımcı Ülke
• 20 Gözlemci Ülke
• https://committee.iso.org/home/pc283

ISO 45001 standardı, dünyanın iş sağlığı ve güvenliği referansı olan OHSAS

18001’in yerini alacaktır.
25
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
Standardı ikinci komite taslağı yapılan oylama
sonucunda kabul edilerek, ISO tarafından
12.03.2018 tarihinde onaylanmıştır

Türk Standardları Enstitüsü Teknik Kurulu'nun

27.04.2018 tarihli toplantısında Türk Standardı
olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir

26
 ISO 45001’İN YAPISI NASILDIR?
ISO 45001 standardı, diğer tüm ISO yönetim
sistemi standartlarında olduğu gibi,
- ISO Annex SL ( Yüksek Seviye) şablonuna göre ISO 45001
hazırlanmıştır.
- PUKO ( Planla- Uygula- Kontrol Et- Önlem Al)
modeli uygulanmıştır.
ANNEX SL

ISO 14001 ISO 9001

ISO yönetim sistemlerinden her hangi birini

uygulayan bir kuruluş, ISO 45001’e çok daha
kolay adapte olacaktır.
27
 YÜKSEK SEVİYELİ YAPI STANDART MADDELERİ

1. Kapsam
2. Atıf Yapılan Standardlar
3. Terimler ve Tarifler
4. Kuruluşun Bağlamı
5. Liderlik
6. Planlama
7. Destek
8. Operasyon
9. Performans Değerlendirme
10.İyileştirme

28
PUKÖ MODELİ

29
ISO 45001:2018 PUKÖ DÖNGÜSÜ

30
 ISO 45001 STANDARDI ŞARTLARININ ÖNEM SEVİYESİ
Bu standartda aşağıda belirtilen fiil şekilleri kullanılır ;

- ‘’-meli / -malı’’ ifadesi bir şartı ,

- ‘’-mesi / -ması tavsiye edilir ’’ ifadesi bir tavsiyeyi,
- ‘’-abilir / -ebilir’’ ifadesi izin,
- ‘’-abilir / -ebilir’’ ifadesi olasılık veya yetenek

bildirir.

31
 OHSAS 18001 (TS 18001) İLE TS ISO 45001 MADDELERİNİN EŞLEŞTİRİLMESİ

OHSAS 18001:2007 – TS 18001:2014 TS ISO 45001:2018

1 Kapsam 1 Kapsam
2 Atıf yapılan standartlar 2 Atıf Yapılan Standartlar
3 Terimler ve tarifler 3 Terimler ve Tarifler
4 Kuruluşun Bağlamı
4.1 Kuruluş ve Bağlamının Anlaşılması
4.2 Çalışanlar ve İlgili Tarafların İhtiyaç
ve Beklentilerinin Anlaşılması
4 İSG Yönetim Sistemi Şartları 4.3 İSG Yönetim Sisteminin Kapsamının
4.1 Genel Şartlar Belirlenmesi
4.4 İSG Yönetim Sistemi

Kaynak : OHSAS Project Group Implementation Guide Rev 1

 OHSAS 18001:2007 – TS 18001:2014 TS ISO 45001:2018
4.2 İSG Politikası 5.2 İSG Politikası
10.3 Sürekli İyileştirme
4.3 Planlama 6 Planlama
4.3.1 Tehlike Tanımlama, Risk Değerlendirmesi 6.1 Risk ve Fırsatları Belirleme Faaliyetleri
ve Kontrollerin Belirlenmesi 6.1.1 Genel
6.1.2 Tehlike tanımlaması ve risk ve fırsatları
değerlendirme
6.1.2.1 Tehlike tanımlaması
6.1.2.2 İSG risklerinin ve İSG yönetim sistemine
olan diğer risklerin değerlendirilmesi
8.1.2 Tehlikelerin ortadan kaldırması ve İSG
risklerinin azaltılması
8.1.3 Değişim Yönetimi
8.1.4.2 Yükleniciler

33
 OHSAS 18001:2007 – TS 18001:2014 TS ISO 45001:2018
4.3.2 Yasal ve Diğer Şartlar 6.1.3 Yasal şartlar ve diğer şartları belirleme
8.1.4.3 Dışarıya Yaptırma
4.3.3 Hedefler ve Programlar 6.2 İSG Hedefleri ve Bu Hedeflere ulaşmak
için planlama
6.2.1 İSG hedefleri
6.2.2 İSG hedeflerine ulaşmak için planlama
10.3 Sürekli İyileştirme
4.4 Uygulama ve işletme 7 Destek
8 Operasyon
4.4.1 Kaynaklar, Roller, Sorumluluklar, Hesap 5.1 Liderlik ve Taahhüt
Verebilirlik ve Yetkiler 5.3 Kurumsal görev, yetki ve sorumluluklar
7.1 Kaynaklar
4.4.2 Yeterlilik, eğitim ve farkındalık 7.2 Yetkinlik
7.3 Farkındalık

34
 OHSAS 18001:2007 – TS 18001:2014 TS ISO 45001:2018
4.4.3 İletişim, katılım ve danışma 5 Liderlik ve Çalışanların Katılımı
4.4.3.1 İletişim 7.4 İletişim
7.4.1 Genel
7.4.2 İç İletişim
7.4.3 Dış İletişim
8.1.4.2 Yükleniciler
8.1.4.3 Dışarıya Yaptırma
4.4.3.2 Katılım ve Danışma 4.2 Çalışanlar ve İlgili Tarafların İhtiyaç ve
Beklentilerinin Anlaşılması
5.4 Danışma ve çalışan katılımı
8.1.4.2 Yükleniciler
4.4.4 Dokümantasyon 7.5 Dokümante edilmiş bilgi
7.5.1 Genel
4.4.5 Dokümanların Kontrolü 7.5.2 Oluşturma ve güncelleme
7.5.3 Dokümante edilmiş bilginin kontrolü

35
 OHSAS 18001:2007 – TS 18001:2014 TS ISO 45001:2018
4.4.6 İşletim kontrolü 6.1.1 Genel
6.1.4 Planlama
8.1 Operasyonel planlama ve kontrol
8.1.1 Genel
8.1.2 Tehlikelerin ortadan kaldırması ve İSG
risklerinin azaltılması
8.1.3 Değişim yönetimi
8.1.4 Satınalma
8.1.4.1 Genel
8.1.4.2 Taşeronlar
8.1.4.3 Dışarıya yaptırma
4.4.7 Acil durum hazırlığı ve müdahale 8.2 Acil durum hazırlığı ve müdahale
4.5 Kontrol 9 Performans değerlendirme
4.5.1 Performans ölçümü ve izleme 9.1 İzleme, ölçme, analiz ve performans
değerlendirme
9.1.1 Genel
4.5.2 Uygunluğun değerlendirilmesi 9.1.2 Uygunluğun değerlendirilmesi
36
 OHSAS 18001:2007 – TS 18001:2014 TS ISO 45001:2018
4.5.3 Olay araştırma, uygunsuzluk ve düzeltici 10.2 Olay, uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet
faaliyet ve önleyici faaliyet
4.5.3.1 Olay araştırma
4.5.3.2 Uygunsuzluk, düzeltici ve önleyici faaliyet
4.5.4 Kayıtların kontrolü 7.5.1 Genel
7.5.2 Oluşturma ve güncelleme
7.5.3 Dokümante edilmiş bilginin kontrolü
4.5.5 İç tetkik 9.2 İç tetkik
9.2.1 Genel
9.2.2 İç tetkik programı
4.6 Yönetimin gözden geçirmesi 4 Kuruluşun Bağlamı
4.1 Kuruluş ve Bağlamının Anlaşılması
4.2 Çalışanlar ve İlgili Tarafların İhtiyaç ve
Beklentilerinin Anlaşılması
9.3 Yönetimin gözden geçirmesi
10 İyileştirme
10.3 Sürekli iyileşme
37
 Yüksek
yapılı seviye

Risk Liderlik
Yönetimi vurgusu

45001
18001
temel
farklılıklar

Proses Çalışanların
yaklaşımı katılımı

İç ve dış
hususlar

38
 TS ISO 45001:2018
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri –
Şartlar ve Kullanım Kılavuzu

39
 1. KAPSAM

Bu standart , iş sağlığı ve güvenliğini arttırmak, tehlikeleri ortadan kaldırmak

ve İSG risklerini en aza indirgemek, İSG fırsatlarından yararlanmak ve
faaliyetlerine dayalı İSG yönetim sistemi uyumsuzluklarını ele almak amacıyla
bir İSG yönetim sistemi kurmak, uygulamak ve yürütmek isteyen her kuruluş
için geçerlidir.

Bu standardın bütün şartları genel olup

- Tipine veya,
- Boyutuna ya da,
- Tedarik ettiği ürün ve hizmetlere

bakılmaksızın bütün kuruluşlara uygulanması amaçlanmıştır.

40
 2. ATIF STANDARTLAR

Standartta bağlayıcı bir atıf bulunmamaktadır.

Referans alınan standart ve diğer dokümanlar " Kaynaklar " içinde

görülmektedir.

41
 ISO 9000, Quality management systems — Fundamentals and vocabulary
 ISO 9001, Quality management systems — Requirements
 ISO 14001, Environmental management systems — Requirements with
guidance for use
 ISO 19011, Guidelines for auditing management systems
 ISO 20400, Sustainable procurement — Guidance
 ISO 26000, Guidance on social responsibility
 ISO 31000, Risk management — Guidelines
 ISO 37500, Guidance on outsourcing

42
• ISO 39001, Road traffic safety (RTS) management systems — Requirements
with guidance for use
• IEC 31010, Risk management — Risk assessment techniques
• ILO. Guidelines on occupational safety and health management systems,
ILO-OSH 2001. 2nd ed. International Labour Office, Geneva, 2009.
• ILO. International Labour Standards (including those on occupational safety
and health). International Labour Office, Geneva.
• OHSAS 18001. Occupational health and safety management systems —
Requirements. 2nd ed. OHSAS Project Group, London, July 2007,
• OHSAS 18002. Occupational health and safety management systems —
Guidelines for the implementation of OHSAS 18001:2007.

43
 3. TERİMLER VE TANIMLAR

3.1 Kuruluş
Hedeflere ulaşmak maksadıyla kendi sorumlulukları, yetkileri ve ilişkilerinin
olduğu işlevlere sahip kişi veya kişiler

44
3.2 İlgili Taraf (tercih edilen terim) / paydaş (kabul edilen terim)

Bir kararı veya faaliyeti etkileyen, bunlardan etkilenen veya bunlardan

etkilendiğini düşünen kişi veya kuruluş

45
3.3. Çalışan

Kuruluşun kontrolü altında bulunan iş veya iş ile ilgili faaliyetleri yerine getiren
kişi

! Kişiler düzenli veya geçici, aralıklı veya mevsimsel, gündelik veya kısmi süreli olarak ;
ücretli veya ücretsiz, çeşitli düzenlemelere göre iş veya işle ilgili faaliyetlerde bulunurlar.

! Çalışanlar, üst yönetimi , yöneticileri ve yönetici olmayan kişileri içerir.

46
3.4 Katılım

Karar almaya dahil edilme

! Katılım, mevcut sağlık ve güvenlik kurulları ile çalışan

temsilcilerinin katılımını içerir.

3.5 Danışma

Bir karar almadan önce görüşlerin alınması

! Danışma, mevcut sağlık ve güvenlik kurullarını ve çalışan

temsilcilerini içerir.

47
3.6 İşyeri

Çalışmak amacıyla bir kişinin gitmesi gereken kuruluşun kontrolü altında olan
mekan
! Kuruluşun işyerindeki İSG yönetim sistemi kapsamındaki sorumlulukları, işyeri üzerindeki
kontrol derecesine bağlıdır.

3.7 Yüklenici

Üzerinde anlaşılmış olan şartnameler, hüküm ve

koşullara uygun şekilde kuruluşa hizmet sağlayan harici
kuruluş
! Hizmetler inşaat faaliyetlerini de içerebilir
48
3.8 Şart

Belirtilen, genel olarak ima edilen veya zorunlu olan ihtiyaç veya beklenti

! “Genellikle ima edilen” ifadesi, kuruluş ve ilgili taraflar açısından konu ihtiyaç veya
beklentinin ima edilmesinin teamül veya alışılagelmiş bir uygulama olduğu anlamına
gelir.

! Belirli bir gereklilik, önceden ifade edilmiş- Örneğin dokümante edilmiş bilgi
yoluyla- bir gerekliliktir.

49
3.9 Yasal Şartlar ve Diğer Şartlar

Bir kuruluşun uymak zorunda olduğu yasal şartlar ve kuruluşun uymak

zorunda olduğu veya uymayı tercih ettiği diğer şartlar

! Bu dokümanda amaçları doğrultusunda, yasal şartlar ve diğer şartlar,

İSG yönetim sistemi ile ilgili olanlardır .

! “Yasal ve diğer şartlar” toplu sözleşmelerdeki hükümleri de içerir.

! Yasal ve diğer şartlar kanunlara, tüzüklere, toplu sözleşmelere

ve usullere uygun şekilde çalışan temsilcisi olacak kişileri
belirleyen gereklilikleri de kapsar.

50
3.10 Yönetim Sistemi

Bir kuruluşun politika , hedefler ve prosesler oluşturması ve bu hedeflere

ulaşması için birbiriyle ilişkili veya etkileşim içindeki unsurlar kümesi

51
3.11 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi - İSG Yönetim Sistemi

İSG politikasını gerçekleştirmek için yönetim sistemi veya yönetim

sisteminin bir parçası

! İSG yönetim sisteminin amaçlanan sonuçları, çalışanların yaralanmasını ve

sağlığının bozulmasını önlemek ve güvenli ve sağlıklı işyerleri sağlamaktır.

52
3.12 Üst Yönetim

Bir kuruluşu en üst düzeyde yöneten ve kontrol eden kişi veya kişiler

! Üst yönetim, yetki ve yetki yönetim sistemi için nihai sorumluluk korunmak kaydıyla,
kuruluş içinde yetki devretme ve kaynak sağlama yetkisine sahiptir.

! Yönetim sisteminin kapsamı kuruluşun sadece bir bölümünü kapsadığında, üst

yönetim kuruluşun o bölümünü yöneten ve kontrol edenleri belirtir.

53
3.13 Etkinlik

Planlanan faaliyetleri gerçekleştirme ve planlanan sonuçlara ulaşma boyutu .

54
3.14 Politika
Kuruluşun , üst yönetimi tarafından resmen açıklanan niyetleri ve yönü

3.15 İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası - İSG Politikası

Çalışanların iş ile ilgili yaralanmasını ve sağlığının bozulmasını önlemeye ve
iş yerlerinin sağlıklı ve güvenli olmasını sağlamaya yönelik politika

55
3.16 Hedef

Elde edilmek istenen sonuç.

(Standarttaki metin: elde edilecek sonuç )

! Hedef, farklı disiplinler(finansal, sağlık ve güvenlik ve çevresel hedefler gibi) ile

ilgili olabilir ve farklı seviyelerde (stratejik, kuruluş çapında, proje, ürün ve süreç
gibi) uygulanabilir.

56
3.17 İş Sağlığı ve Güvenliği Hedefi – İSG Hedefi

İSG politikası ile tutarlı belirli sonuçları elde etmek için kuruluş tarafından
belirlenen hedef

57
3.18 Yaralanma ve Sağlığın Bozulması

Bir kişinin fiziksel, ruhsal veya zihinsel sağlığı üzerindeki olumsuz

etkiler .

! Bu olumsuz etkiler arasında meslek hastalığı, hastalık ve ölüm

bulunur.

! “Yaralanma ve sağlığın bozulması” terimi, yaralanma veya

sağlığın bozulması durumlarının ya kendi başlarına ya da
kombinasyon halinde mevcut olduğu durum anlamına gelir.

58
3.19 Tehlike

Yaralanmaya ve sağlığın bozulmasına neden olabilecek potansiyele

sahip kaynak .

59
3.20 Risk

Belirsizlik etkisi
! Bir etki, beklenenden pozitif veya negatif bir sapma
olabilir.

3.21 İş Sağlığı ve Güvenliği Riski – İSG Riski

İş ile ilgili tehlikeli olayın/olayların veya maruziyetin gerçekleşme ihtimali ve

olayın/olayların veya maruziyetin neden olabileceği yaralanma ve sağlığın
bozulmasının ciddiyetinin kombinasyonu
3.22 İş Sağlığı Ve Güvenliği Fırsatı – İSG Fırsatı

İSG performansının iyileştirilmesini sağlayabilecek durum veya durumlar

dizisi .
60
3.23 Yetkinlik

Beklenen sonuçları elde

edebilmek için bilgi ve
becerileri uygulayabilme
yetisi.

61
3.24 Dokümante Edilmiş Bilgi

Kuruluş tarafından kontrol edilmesi ve sürdürülmesi gereken bilgi ve bu

bilginin yer aldığı ortam
! Dokümante edilmiş bilgi herhangi bir formatta ve ortamda ve herhangi bir kaynaktan
olabilir.

62
“Dokümante edilmiş bilgi” ifadesi, hem dokümanlar hem de kayıtlar için
kullanılır.
Bu standardda, “Dokümante edilmiş bilgiyi kanıt olarak muhafaza edin…”
ifadesi kayıtlar anlamına gelir ve “Dokümante edilmiş bilgi olarak
oluşturulur ve sürekliliği sağlanır ” ifadesi prosedür, talimat,iş
akışı,plan,v.s anlamına gelir.

63
3.25 Proses

Girdileri çıktılara dönüştüren birbiriyle ilişkili veya etkileşim halinde olan

faaliyetler dizisi. (TS ISO 45001:2018)

İstenen bir sonuca ulaşmak için girdileri kullanan ve birbirleri ile ilgili olan
veya etkileşimde bulunan faaliyetler dizisi. (TS EN ISO 9000:2015)

3.26 Prosedür
Bir faaliyeti veya bir prosesi gerçekleştirmek için belirtilen yol

Prosedürler dokümante edilebilir veya edilmeyebilir.

64
3.27 Performans

Ölçülebilir sonuç.

3.28 İş Sağlığı ve Güvenliği Performansı - İSG Performansı

çalışanların yaralanmasını ve sağlığının bozulmasını önlemenin ve iş
yerlerinin sağlıklı ve güvenli olmasını sağlamanın etkililiğine ilişkin
performans,
65
3.29 Dışarıya Yaptırma

Bir kuruluşun proses veya işlevinin bir kısmının harici bir kuruluş tarafından
yapılmasını öngören bir anlaşma yapmak

! Dış kaynaklı fonksiyon veya proses kapsam dahilinde olsa dahi harici kuruluş yönetim
sisteminin kapsamı dışındadır.

66
3.30 İzleme

Bir sistem, proses veya faaliyetin durumunu tayin etme

.
3.31 Ölçüm

Bir değeri tayin etme süreci.

67
3.32 Tetkik

Tetkik ölçütlerinin ne kadar karşılandığını belirlemek üzere tetkik kanıtları

elde etmek ve nesnel bir şekilde değerlendirmek için sistematik, bağımsız
ve dokümante edilmiş proses
.

3.33 Uygunluk

Bir şartın karşılanması

3.34 Uygunsuzluk

Bir şartın karşılanmaması

68
3.35 Olay

İşten kaynaklanan veya iş esnasında meydana gelen, yaralanma veya

sağlığın bozulmasına yol açabilecek veya yol açan durum

! Yaralanma ve kötü sağlık durumlarının meydana geldiği bir olay bazen “kaza” ;
yaralanma ve kötü sağlık durumunun meydana gelmediği, ancak bunu yapma
potansiyeline sahip olduğu bir olay, “ramak kala”, “ucuz atlatma” veya “az daha”
olarak adlandırılabilir.
69
3.36 Düzeltici Faaliyet

Bir uygunsuzluğun veya bir olayın nedenini/nedenlerini ortadan kaldırmak ve

tekrar meydana gelmesini önlemek için gerçekleştirilen faaliyet

3.37 Sürekli İyileştirme

Performansı arttırmak için gerçekleştirilen sürekli faaliyet

! Performansın artırılması, İSG politikası ve İSG hedefleri ile tutarlı olarak tüm İSG
performansında iyileşme elde etmek için İSG yönetim sisteminin kullanımıyla ilgilidir.

70
 4. KURULUŞUN BAĞLAMI

4.1 KURULUŞUN VE BAĞLAMININ ANLAŞILMASI

Kuruluş, amacı ve İSG yönetim sistemlerinin amaçlanan çıktı/çıktılarına
ulaşabilme yeteneğini etkileyen, iç ve dış hususları belirlemelidir.
! İç ve dış hususlar olumlu veya olumsuz olabilir ve İSG yönetim sistemini
etkileyebilecek koşullar, özellikler veya değişen durumları içerebilir.

71
 DIŞ HUSUSLAR (Uluslararası, ulusal, bölgesel veya yerel)
• Kültürel, sosyal, politik, yasal, finansal, teknolojik, ekonomik ve doğal
çevre ve pazar rekabeti;

• Yeni rakiplerin, yüklenicilerin, taşeronların, tedarikçilerin, ortakların ve

sağlayıcıların, yeni teknolojilerin, yeni yasaların ve yeni mesleklerin
ortaya çıkması;

• Ürünler hakkında yeni bilgiler elde edilmesi ve bunların sağlık ve

güvenlik üzerindeki etkileri;

• Sektör veya sektörle ilgili kuruluş üzerinde etkili olan önemli sürücüler ve
eğilimler;

• Dış ilgili tarafların algıları ve değerlerinin yanı sıra ilişkileri;

• Yukarıdakilerden herhangi birine göre değişiklikler;

72
 İÇ HUSUSLAR (Meydana gelebilecek değişiklikler dahil)
• Yönetişim, kuruluş yapısı, roller ve sorumluluklar ; Politikalar, hedefler ve
stratejiler;
• Kaynaklar, bilgi ve yetkinlik (örneğin sermaye, zaman, insan kaynakları,
süreçler, sistemler ve teknolojiler) açısından kabiliyetler;

• Bilgi sistemleri, bilgi akışları ve karar verme süreçleri (resmi ve gayri resmi);

• Yeni ürünlerin, malzemelerin, hizmetlerin, araçların, yazılımların, binaların ve

ekipmanların tanıtımı;

• Çalışanların algı ve değerleri ile ilişkileri; Kurum kültürü;

• Kuruluş tarafından kabul edilen standartlar, kılavuzlar ve modeller;

• Örneğin dış kaynaklı faaliyetler de dahil olmak üzere sözleşmeye dayalı

ilişkilerinin biçimi ve kapsamı;
• Çalışma süresi düzenlemeleri ; Çalışma koşulları 73
4.2 ÇALIŞANLARIN VE DİĞER İLGİLİ TARAFLARIN İHTİYAÇ VE BEKLENTİLERİNİN
ANLAŞILMASI
Kuruluş aşağıdakileri belirlemelidir:
a) Çalışanlara ek olarak, İSG yönetim sistemi ile ilgili diğer ilgili tarafları;
b) Çalışanların ve diğer ilgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerini (bir başka deyişle
şartları),
c) Bu ihtiyaç ve beklentilerden hangilerinin yasal ve diğer şart olduğu veya
olabileceği

74
 İLGİLİ TARAFLAR
• Yasal ve düzenleyici otoriteler (il düzeyinde,yerel, bölgesel, ulusal veya
uluslararası);
• Ana kuruluşlar;
• Tedarikçiler, yükleniciler ve alt yükleniciler;
• Çalışan temsilcileri;
• İşçi örgütleri (sendikalar) ve işveren örgütleri;
• Sahipler, hissedarlar, müşteriler, ziyaretçiler, yerel topluluk ve
organizasyonun ve genel kamuoyunun komşuları;
• Müşteriler, tıbbi hizmetler ve diğer toplum hizmetleri, medya, akademi, iş
dernekleri ve sivil toplum kuruluşları (STK'lar);
• İş sağlığı ve güvenliği kuruluşları, iş güvenliği ve sağlık profesyonelleri.

75
PRATİK ÇALIŞMA

Kuruluş bağlamının ve ilgili

tarafların ihtiyaç ve beklentilerinin
tartışılması

76
4.3 İSG YÖNETİM SİSTEMİNİN KAPSAMININ BELİRLENMESİ
Kuruluş, kapsamı belirlemek amacıyla, İSG yönetim sisteminin sınırlarını
ve uygulanabilirliğini tayin etmelidir.

Bu kapsamı belirlerken, kuruluş:

a) Kendisini etkileyen dış ve iç hususları değerlendirmeli,
b) Çalışanların ve diğer ilgili tarafların beklenti ve şartlarını dikkate almalı,
c) İşle ilgili planlanan veya gerçekleştirilen faaliyetleri dikkate almalıdır.

77
İSG yönetim sistemi, kuruluşun İSG performansını etkileyebilecek
kuruluşun kontrolü ve etkisi dahilindeki faaliyetleri, ürünleri ve
hizmetleri kapsamalıdır.
Kapsam, dokümante edilmiş bilgi şeklinde bulunmalıdır.

78
4.4 İSG YÖNETİM SİSTEMİ
Kuruluş, bu standardın şartlarına uygun olarak, ihtiyaç duyulan prosesler
ve bunların birbiri ile etkileşimi dahil, bir İSG yönetim sistemi kurmalı,
uygulamalı, sürekliliğini sağlamalı ve sürekli iyileştirmelidir.

Kuruluş, İSG yönetim sistemi şartlarını tasarım ve geliştirme, satınalma, insan

kaynakları, satış ve pazarlama gibi iş prosesleri ile entegre eder.

79
 5. LİDERLİK VE ÇALIŞANLARIN KATILIMI

5.1 LİDERLİK VE TAAHHÜT

Üst yönetim, İSG yönetim sistemine ilişkin liderlik ve taahhüdü

aşağıdakiler ile göstermelidir:
a) Güvenli ve sağlıklı işyerleri ve faaliyetlerinin sağlanmasının yanı sıra
işle ilgili yaralanma ve sağlığın bozulmasının önlenmesi için genel
sorumluluğu ve hesap verebilirliği üstlenmesi,

80
b) İSG politikası ve ilgili İSG hedeflerinin oluşturulduğunun ve
bunların kuruluşun stratejik yönü ile uyumlu olduğunun güvence
altına alınması,
c) İSG yönetim sistemi şartlarının, kuruluşun iş prosesleri ile
entegre olduğunun güvence altına alınması,
d) İSG yönetim sistemini oluşturmak, uygulamak, sürekliliğini
sağlamak ve geliştirmek için gerekli kaynakların varlığının
güvence altına alınması,
e) Etkin İSG yönetimi ve İSG yönetim sistem şartlarına uygunluğun
öneminin iletilmesi,

81
f) İSG yönetim sisteminin amaçlanan çıktı/çıktılarına ulaşmasının
güvence altına alınması,
g) İSG yönetim sisteminin etkinliğine katkı sağlayacak personelin
yönlendirmesi ve desteklemesi,
h) Sürekli iyileştirmeyi güvence altına alması ve teşvik etmesi,
i) Diğer ilgili yönetim görevlilerinin (kendi sorumluluk alanlarına
uygulanması bakımından) liderliğini göstermesi için desteklenmesi,
j) Kuruluşta, İSG yönetim sisteminin amaçlanan çıktılarını destekleyen
bir kültür geliştirmesi, öncülük etmesi ve teşvik etmesi,

82
k) Çalışanların olayları, tehlikeleri, riskleri ve fırsatları raporlarken
misillemeden korunması,
l) Kuruluşun danışma ve çalışanların katılımı için proses/prosesleri
oluşturma ve uygulamasını güvence altına alması,
m) Sağlık ve güvenlik kurullarının oluşturulması ve faaliyette
bulunmasını desteklemesi.

Not – Bu standartta, “iş” kavramına yapılan atıf, kuruluşun varlık amacı

olan ana faaliyetler olarak yorumlanabilir.

83
5.2 İSG POLİTİKASI

Üst yönetim, aşağıdakileri karşılayan bir İSG politikasını oluşturmalı,

uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır:
a) İşle ilgili yaralanma ve sağlığın bozulmasının önlenmesi için güvenli ve
sağlıklı çalışma koşullarının sağlanmasına yönelik taahhüdünü içeren ;
kuruluşun amacına, büyüklüğüne ,bağlamına ve İSG risk ve
fırsatlarının doğasına uygunluğunu,

84
b) İSG hedeflerinin belirlenmesi için bir çerçeve sağlaması,
c) Yasal şartlar ve diğer şartların yerine getirilmesi için bir taahhüt
içermesi,
d) Tehlikeleri ortadan kaldırmak ve İSG risklerini azaltmak için bir taahhüt
içermesi,
e) İSG yönetim sisteminin sürekli iyileştirilmesi için bir taahhüt içermesi,
f) Çalışanların ve bulundukları yerde varsa, çalışan temsilcilerinin
danışma ve katılımı için bir taahhüt içermesi,

85
İSG politikası:
 Dokümante edilmiş bilgi olarak erişime açık olmalı,
 Kuruluş içerisinde iletilmeli,
 Uygun şekilde, ilgili tarafların erişimine açık olmalı,
 Kuruluşa özgü ve uygun olmalı
dır.

86
 ÖRNEK İSG POLİTİKASI
Kuruluşumuzda daha güvenli, sağlıklı ve verimli çalışma ortamın oluşturulması için;
Yeni teknolojiler ve etkin kaynak kullanımı ile işyerimiz ve faaliyetlerimizde iş sağlığı ve
güvenliği risklerini belirlemek ve en aza indirgemek ve bu konuda çalışanlarımızın görüşlerine
önem vermek,
İş Sağlığı ve Güvenliği performansımızın sürekli iyileştirilmesi ve bağlı bulunduğumuz tüm yasal
ve diğer zorunluluklara uygunluğun sağlamak,
İş Sağlığı ve Güvenliği risklerini en aza indirecek önlemleri almak, çalışma ortamlarını güvenli
hale getirmek ve çalışanlarımızın sağlıklarını korumak, faaliyetlerimiz sırasında meydana
gelebilecek herhangi bir kaza veya acil durumda kayıplarımızı en aza indirecek sistemler
geliştirmek,
Yeni yatırım ve proseslerin İş Sağlığı ve Güvenliği açısından etkilerini projelendirme aşamasında
değerlendirmek,
TS ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği yönetim sistemimizin ve bilincinin tüm çalışanlarımızda ve
faaliyet alanlarında yerleşmesini, gelişmesini, sürekliliğini sağlamak amacı ile gerekli eğitim
organizasyonlarını yapmak,
Müşterilerimiz, tedarikçilerimiz, resmi kurumlar ve diğer paydaşlarımız ile işbirliği yaparak İSG
performansımızı arttırmak,
İSG politikamızdır.
GENEL MÜDÜR
87
5.3 KURUMSAL GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLAR

Üst yönetim, kuruluş içerisinde tüm seviyelerde, İSG yönetim sistemi

içindeki ilgili görevler için sorumlulukların ve yetkilerin belirlendiğini ,
iletildiğini ve dokümante edilmiş bilginin sürekliliğinin sağlandığını güvence
altına almalıdır.
Kuruluşun her seviyesindeki çalışanlar, üzerinde
kontrol sahibi oldukları faaliyetler için İSG yönetim
sistemi açısından sorumluluğu üstlerine almalıdır.

88
!! Sorumluluk ve yetki belirlemesine rağmen, sonuçta üst yönetim İSG
yönetim sisteminin işleyişinde hesap vermede sorumludur.

Üst yönetim aşağıdakiler için yetki ve sorumlulukları belirlemelidir:

a) İSG yönetim sisteminin, bu standardın şartlarına uygunluğunun güvence
altına alınması,
b) İSG yönetim sisteminin performansının üst yönetime raporlanması

!Yetki ve sorumluluklar ;
- bir kişiye verilebilir,
- birden fazla kişi tarafından paylaşılabilir
- veya üst yönetimin bir üyesine verilebilir.
89
5.4 ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE ÇALIŞANLARIN KATILIMI

Kuruluş, İSG yönetim sisteminin geliştirilmesi, planlanması, uygulanması,

performans değerlendirmesi ve iyileştirilmesi faaliyetlerinde, danışma ve
uygun olan tüm seviyelerde çalışanların ve bulundukları yerde varsa, çalışan
temsilcilerinin katılımı için proses/prosesleri oluşturmalı, uygulamalı ve
sürekliliğini sağlamalıdır.

90
Kuruluş:
a) Danışma ve katılım için gerekli uygulama yöntemini, zamanı, eğitimi ve
kaynakları sağlamalı,
(Çalışan temsilcisi belirlenmesi, danışma ve katılım için bir yöntem olabilir.)
b) İSG yönetim sistemi hakkındaki bilgi, açık ve anlaşılır olmalı; bilgiye
zamanında erişimi sağlamalı,
c) Katılım için engelleri veya bariyerleri belirlemeli ve kaldırmalı ;
kaldırılamayanları en aza indirmeli,

91
d) Karar verme yetkisi olmayan çalışanlara aşağıdaki konularda danışılmasını
sağlamalıdır:
1) İlgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerini belirleme ,
2) İSG politikasını oluşturma ,
3) Uygulanabildiğinde, görevler, sorumluluklar ve yetkileri belirleme ,
4) Yasal şartlar ve diğer şartları nasıl yerine getireceğini belirleme ,
5) İSG hedeflerini oluşturma ve bunlara erişmek için planlama ,
6) Dışarıdan temin, satın alma ve yükleniciler için uygun olan kontrolleri belirleme ,
7) Nelerin izlenmesi, ölçülmesi ve değerlendirilmesi gerektiğini belirleme,
8) Tetkik programlarını planlama, oluşturma, uygulama ve sürekliliğini sağlama ,
9) Sürekli iyileşmeyi güvence altına alma ,

92
e) Aşağıdaki konularda, karar verme yetkisi olmayan çalışanların katılımını
sağlamalıdır:
1) Onların danışma ve katılımı için uygulama yöntemlerini belirleme,
2) Tehlikeleri tanımlama ve riskleri ve fırsatları değerlendirme ,
3) Tehlikeleri ortadan kaldırmak ve İSG risklerini azaltmak için faaliyetleri belirleme ,
4) Yetkinlik gerekleri, eğitim ihtiyaçları, eğitim ve eğitimi değerlendirme ,
5) Hangi ihtiyaçların iletilmesi gerektiği ve bunun nasıl yapılacağını belirleme ,
6) Kontrol önlemleri ve etkin uygulama ve kullanımlarını belirleme ,
7) Olayları ve uygunsuzlukları araştırma ve düzeltici
faaliyetleri belirleme

93
18 Ocak 2013 CUMA Resmî Gazete Sayı : 28532

YÖNETMELİK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu 6 aydan fazla süren işlerin

yapıldığı tüm işyerlerinde, İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu
oluşturulmalıdır.

94
29 Ağustos 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28750

TEBLİĞ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN NİTELİKLERİ

VE SEÇİLME USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN TEBLİĞ

Çalışan Temsilcisi Kimdir?

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir
alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil
etmeye yetkili çalışandır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 20. maddesi kapsamında kamu

kurumları dâhil olmak üzere bütün işyerlerinin çalışan temsilcisi görevlendirme
yükümlülüğü bulunmaktadır. İşyerinde çalışan temsilcileri, çalışanlar arasında
yapılacak seçimle veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla
belirlenmektedir.

95
 6. PLANLAMA

6.1 RİSK VE FIRSATLARI BELİRLEME FAALİYETLERİ

96
6.1.1 GENEL
Kuruluş, İSG yönetim sistemini planlarken, iç ve dış hususları,
çalışanların ve diğer ilgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerini ve
İSG yönetim sisteminin kapsamını dikkate almalı ve:

a) İSG yönetim sisteminin amaçlanan çıktısına/çıktılarına

ulaşabileceğine güvence vermek,
b) İstenmeyen etkileri önlemek, veya azaltmak,
c) Sürekli iyileşmeyi sağlamak

için ele alınması gereken risk ve fırsatları belirlemelidir.

97
Ele alınması gereken İSG yönetim sistemi risk ve fırsatlarını ve amaçlanan
çıktılarını belirlerken, kuruluş aşağıdakileri dikkate almalıdır:

 Tehlikeler ,
 İSG riskleri ve diğer riskler ,
 İSG fırsatları ve diğer fırsatlar ,
(İSG fırsatları; tehlikelerin tanımlamasını, nasıl iletişim sağlandığını ve bilinen
tehlikelerin analizini ve azaltılmasını işaret eder. Diğer fırsatlar sistem geliştirme
stratejilerini gösterir.)
 Yasal şartlar ve diğer şartlar .

98
Kuruluş,
- kendi planlama proses/proseslerinde;
- kuruluş içinde,
- proseslerinde
- İSG yönetim sistemindeki

değişikliklerle bağlantılı İSG yönetim sisteminin amaçlanan çıktıları ile ilgili

risklerini ve fırsatlarını belirlemeli ve değerlendirmelidir.
Geçici veya kalıcı olmasına bakılmaksızın planlanmış değişikliklerde söz konusu
değerlendirme değişiklik uygulanmadan önce gerçekleştirilmelidir .

99
Kuruluş aşağıdakilerle ilgili dokümante edilmiş bilgileri oluşturmalı ve sürekliliğini
sağlamalıdır:
 Risk ve fırsatlar,
 Bunların planlı bir şekilde yürütüldüğünden emin olacak şekilde gerekli
proses/prosesleri ve risk ve fırsatların belirlenmesi ve ele almak için ve
faaliyetler.

100
İSG performansını iyileştirmek için fırsat örnekleri:

a) Muayene ve tetkik fonksiyonları;

b) İş tehlike analizi (iş güvenliği analizi) ve göreve ilişkin değerlendirmeler;
c) Monoton işi veya potansiyel tehlikesi önceden belirlenmiş işin hızını
azaltarak İSG performansını iyileştirmek;
d) İş izin sistemi ve diğer onay ve kontrol yöntemlerine izin verme;
e) Olay veya uygunsuzluk araştırmaları ve düzeltici faaliyetler;
f) Ergonomik ve diğer yaralanmayı önlemeye yönelik değerlendirmeler.

101
İSG performansını iyileştirmek için diğer fırsatlara örnekler:

• Ekipmanların veya tesislerin yeniden yerleştirilmesi, prosesin

yeniden tasarlanması veya makine ve tesislerin değiştirilmesi
için süreç planlamasının yaşam döngüsündeki en erken
aşamada iş sağlığı ve güvenliği gereksinimlerini entegre
etmek;
• İSG performansını iyileştirmek için yeni teknolojiler kullanmak;
• İş sağlığı ve güvenliği kültürünün iyileştirilmesi, örneğin iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterliliğin gerekliliklerin ötesinde
genişletilmesi veya olayları zamanında bildirmeleri için
çalışanların teşvik edilmesi;

102
• Üst yönetimin İSG yönetim sistemi desteğinin görünürlüğünü iyileştirmek;
• Olay inceleme süreçlerini geliştirmek;
• Çalışanların danışma ve katılımı için süreçlerin iyileştirilmesi;
• Hem kuruluşun kendi geçmiş performansının hem de diğer kuruluşların
değerlendirilmesi dahil olmak üzere kıyaslama;
• İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konulara odaklanan forumlarda işbirliği
yapmak.

103
6.1.2 TEHLİKE TANIMLAMASI VE RİSK VE FIRSATLARI DEĞERLENDİRME
6.1.2.1 TEHLİKE TANIMLAMASI
Kuruluş, devam eden ve proaktif olan tehlike tanımlaması için proses/prosesler
oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.

Proses/prosesler aşağıdakileri dikkate almalı,

fakat bunlarla sınırlı olmamalıdır:
a) Çalışmanın nasıl organize edildiği, sosyal
faktörler (iş yükü, çalışma saatleri,
mağduriyet, taciz ve zorbalık dahil), liderlik
ve kuruluş içindeki kültür,
104
b) Aşağıdakilerden kaynaklanan tehlikeler dahil olmak üzere, rutin ve rutin
olmayan faaliyetler ve durumlar:
1) İş yerinin altyapısı, ekipmanı, malzemeleri, maddeleri ve fiziksel koşulları,
2) Ürün ve hizmet tasarımı, araştırma, geliştirme, test etme, üretim, montaj,
kurulum/inşa, hizmet sunumu, bakım ve bertaraf,
3) İnsan kaynaklı etkenler,
4) İşin yapılma şekli,
c) Kuruluş içinde veya dışında, acil durumlar da dahil olmak üzere, geçmiş ilgili
olaylar ve bunların nedenleri,
d) Potansiyel acil durumlar

105
e) Aşağıdakileri göz önünde tutarak, kişiler:
Çalışanlar, yükleniciler, ziyaretçiler ve diğer kişiler dahil olmak üzere İş
yerine ve işyerindeki faaliyetlere erişimi olanlar ,
1) İş yerinin yakınında bulunan ve kuruluşun faaliyetlerinden
etkilenebilecek olanlar,
2) Kuruluşun doğrudan kontrolü altında olmayan bir yerde çalışanlar,
f) Aşağıdakileri göz önünde tutarak, diğer konular:
1) İlgili çalışanların ihtiyaç ve yeteneklerine uyumlu olacak şekilde, çalışma
alanlarının tasarımı, prosesler, tesisler, makineler/ekipmanlar, işletme
prosedürleri ve iş organizasyonu,

106
 2) Kuruluşun kontrolü altında gerçekleşen işle ilgili faaliyetlerden kaynaklanan
iş yerinin yakınında oluşan durumlar,
3) Kuruluş tarafından kontrol edilmeyen ve iş yerinin yakınında oluşan, iş
yerindeki insanların yaralanmasına ve sağlığın bozulmasına neden olabilecek
durumlar,

g) Kuruluşta, operasyonlarda, proseslerde, faaliyetlerde ve İSG yönetim

sisteminde mevcut veya önerilen değişiklikler ,
h) Tehlikeler hakkındaki bilgi ve bilgi birikimine yönelik değişiklikler.

Tehlikeler fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, mekanik, elektriksel veya

harekete ve enerjiye dayalı olabilir.

107
Tehlike Tanımlama Süreçlerinde Göz Önünde Bulundurulacaklar :
a) Düzenli ve düzenli olmayan faaliyetler ve durumlar:
• Düzenli faaliyetler ve durumlar günlük çalışmalar ve normal iş faaliyetleri
boyunca tehlike yaratır;
• Düzenli olmayan faaliyetler ve durumlar nadiren görülür veya planlanmamıştır;
• Kısa vadeli veya uzun vadeli faaliyetler farklı tehlikeler yaratabilir;
b) İnsani faktörler;
• İnsan yetenekleri, kısıtlamalar ve diğer karakteristiklere ilişkindir;
• İnsanların güvenli ve rahat kullanması için araçlar, makineler, sistemler,
faaliyetler ve çevreye bilgiler uygulanmalıdır;
• Üç hususu dikkate almalıdır: faaliyet, işçi ve kuruluş ve bunların birbirleriyle nasıl
etkileşime geçtikleri ve iş sağlığı ve güvenliğine nasıl etki ettikleri;

108
Tehlike Tanımlama Süreçlerinde Göz Önünde Bulundurulacaklar :

c) Yeni veya değişen tehlikeler;

• Aşinalık veya değişen koşullar sonucunda iş süreçleri kötüleştiğinde,
değiştiğinde, uyarlandığında veya evrim geçirdiğinde ortaya çıkabilir;
• İşin asıl olarak nasıl yapıldığının anlaşılması (ör. tehlikeleri gözlemlemek ve
işçilerle bunun üzerine tartışmak) İSG risklerinin artması veya azalmasına
dair bilgi verebilir;
d)Potansiyel acil durumlar:
• Ani bir tepki gerektiren planlanmamış veya programsız durumlar (ör. bir
makinenin iş yerinde alev alması veya iş yerinin çevresinde veya işçilerin işle
alakalı faaliyetlerini gerçekleştirdikleri başka bir yerde doğal afet meydana
gelmesi);
• İşçilerin işle alakalı faaliyetlerini gerçekleştirdikleri bir yerde isyan çıkması
sebebiyle acilen tahliye edilmelerinin gerekmesi gibi durumları kapsar;

109
Tehlike Tanımlama Süreçlerinde Göz Önünde Bulundurulacaklar :

e)Halk:
• Kuruluşun faaliyetlerinden etkilenebilecek iş yeri çevresindeki insanlar (ör.
oradan geçenler, yükleniciler veya civardaki komşular);
• Mobil çalışanlar veya başka bir yerdeki işle alakalı faaliyetleri yapmak için
seyahat eden çalışanlar (Ör. posta ofisi çalışanları, otobüs şoförleri, müşteri
sahasına giden veya burada çalışan servis personeli);
• Evden çalışanlar veya yalnız çalışanlar;
f)Tehlikeler hakkındaki bilgi birikimi ve bilgiler:
• Tehlikeler hakkındaki bilgi kaynakları, bilgiler ve yeni anlayışlarla yayınlanan
literatür, araştırma ve geliştirmeler, çalışanlardan gelen geri bildirim ve
kuruluşun kendi çalışma deneyimleri hakkında yaptığı değerlendirmeler.

110
6.1.2.2 İSG RİSKLERİNİN VE İSG YÖNETİM SİSTEMİ İLE İLGİLİ DİĞER
RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Kuruluş aşağıdakiler için proses/prosesler oluşturmalı, uygulamalı ve
sürekliğini sağlamalıdır:
a) Mevcut kontrollerin etkinliğini dikkate alarak tanımlanmış tehlikelerden
kaynaklanan İSG risklerini değerlendirmek,
b) İSG yönetim sisteminin oluşturulması, uygulanması, işletilmesi ve
sürekliliğinin sağlanması ile ilgili diğer riskleri belirlemek ve değerlendirmek.

111
Kuruluş ; İSG risklerini değerlendirme yöntem/yöntemlerini ve kriterlerini,
tepkisel değil proaktif olduklarını ve sistematik bir şekilde kullanılmalarını
güvence altına almak için kuruluşun kapsamına, doğasına ve
zamanlamasına göre tanımlanmalıdır. Yöntem/yöntemler ve kriterler
hakkında dokümante edilmiş bilginin sürekliliği sağlanmalı ve muhafaza
edilmelidir.

112
 RİSK DEĞERLENDİRMESİ
30/6/2012 tarih ve 6331 sayılı
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

kapsamındaki işyerlerini kapsar.

EK BİLGİ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ
(29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı R.G.)

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YASAL GEREKLİLİKTİR!

113
Bir kuruluş, farklı tehlikeleri veya faaliyetleri ele almak için genel
stratejisinin bir parçası olarak İSG risklerini değerlendirmek için farklı
yöntemler kullanabilir. Değerlendirme yöntemi ve karmaşıklığı, kuruluşun
büyüklüğüne değil, organizasyonun faaliyetleri ile ilgili tehlikelere bağlıdır.

İSG yönetim sistemine gelebilecek diğer risklerin de uygun yöntemler

kullanılarak değerlendirilmesi tavsiye edilir.

Yöntemler için TS ISO/IEC 31010

114
Araç ve Teknikler Risk takdir süreci
SA: Kuvvetli Uygulanabilir Risk Analizi
NA: Uygulanamaz Risk Sonuç Olasılık Risk seviyesi Risk değerlendirme
A:Uygulanabilir. Tanımlama

Beyin Fırtınası SA NA NA NA NA
Yapısal veya Yarı Yapısal Mülakat SA NA NA NA NA

Delfi SA NA NA NA NA
Kontrol Listeleri SA NA NA NA NA
Birincil Tehlike Analizi SA NA NA NA NA
HAZOP SA SA A A A
HACCP SA SA NA NA SA
Çevresel Risk Değerlendirmesi SA SA SA SA SA

Yapı<Ya ise>(SWIFT) SA SA SA SA SA
Senaryo Analizi SA SA A A A
İş Etki Analizi A SA A A A
Kök Sebep Analizi NA SA SA SA SA
Hata Türü ve Etkileri analizi (FMEA) SA SA SA SA SA

Hata Ağacı Analizi(Fault Tree Analysis) A NA SA A A

Olay Ağacı Analizi(Event Tree Analysis) A SA A A NA

Sebep Sonuç Analizi A SA SA A A

115
Sebep Etki Analizi SA SA NA NA NA
Araç ve Teknikler Risk takdir süreci
SA: Kuvvetli Uygulanabilir Risk Analizi
NA: Uygulanamaz Sonuç Olasılık Risk seviyesi Risk değerlendirme
Risk
A:Uygulanabilir. Tanımlama

Katman Koruma Analizi (LOPA) A SA A A NA

Karar Ağacı NA SA SA A A
HRA(İnsan Güvenilirlik Analizi) SA SA SA SA A
Papyon Analizi (BTA) NA A SA SA A
RCM (Güvenilirlik Odaklı Bakım) SA SA SA SA SA
Sinsi Devre Analizi (Sneak Circuit A NA NA NA NA
Analysis)
Markov Analizi A SA NA NA NA
Monte Carlo Simülasyonu NA NA NA NA SA
Bayes İstatistiği ve Bayes Ağı NA SA NA NA SA
FN Eğrisi A SA SA A SA
Risk endeksleri A SA SA A SA
Sonuç/Olasılık Matriksi SA SA SA SA A
Maliyet/Yarar Analizi A SA A A A
MCDA(Çok Kriterli Karar Verme A SA A SA A
Analizi) 116
 5X5 MATRİS METODU:

İHTİMAL OLASILIK – İHTİMAL

1
1
Çok Küçük Hemen hemen hiç
Küçük Çok az (yılda bir kez), sadece anormal durumlarda
Orta Az (yılda bir kez)
Yüksek Sıklıkla (ayda bir)
Çok Yüksek Çok sıklıkla (haftada bir, her gün), normal çalışma şartlarında
SONUÇ ŞİDDET
Çok Hafif İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
Hafif İşgünü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi, ilkyardım gerektiren
Orta Hafif yaralanma, yatarak tedavi gerektiren
Ciddi Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
Çok Ciddi Can kaybı, sürekli iş görememezlik

117
 ŞİDDET (D): Zarar Verme Derecesi»

R = OLASILIK*ŞİDDET Çok Ciddi Ciddi Orta Hafif Çok Hafif

5 4 3 2 1
Çok Yüksek
5 25 20 15 10 5
«Günde Bir
Yüksek
4 20 16 12 8 4
«Haftada Bir»
OLASILIK
Orta
(O) 3 15 12 9 6 3
«Ayda Bir»
‘Frekans’
Küçük
2 10 8 6 4 2
«3 Ayda Bir»
Çok Küçük
1 5 4 3 2 1
«Yılda Bir»
Düşük Risk Acil Tedbir Gerektirmeyebilir , İzlenmeli
Orta Risk Bu Risklere Olabildiğince Çabuk Müdahale Edilmeli
Yüksek Risk Bu Risklerle İlgili Hemen Çalışma Yapılmalı

118
 SONUÇ EYLEM
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye düşürülünceye kadar iş
başlatılmamalı, eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal
25 Katlanılamaz durdurulmalıdır. Gerçekleştirilen faaliyetlere rağmen risk düşürmek
mümkün olmuyorsa, faaliyet engellenmelidir.

Belirtilen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamalı, eğer devam eden bir

faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır. Risk işin devan etmesi ile ilgiliyse
15-16-20 Önemli acil önlem alınmalı ve önlem sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
Belirlenen riskleri düşürmek için faaliyetler başlatılmalıdır. Risk azaltma
8-9-10-12 Orta Düzeyde önlemleri zaman alabilir.

Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol proseslerine

2-3-4-5-6 Katlanılabilir ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu
kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.

Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için kontrol prosesleri planlamaya

1 Önemsiz ve gerçekleştirecek faaliyetlerin kayıtlarını saklamaya gerek olmayabilir.

119
FİNE-KİNNEY METODU:

OLASILIK – İHTİMAL – ŞANS OLASILIK

Zararın Gerçekleşme Olasılığı-İhtimali-Şans DEĞERİ

Beklenir, Kesin Çok Kuvvetle Muhtemel 10

Yüksek / Oldukça Mümkün Kuvvetle Muhtemel 6

Olası Nadir Fakat Olabilir 3

Mümkün Fakat Düşük Oldukça Düşük İhtimal 1

Beklenmez Fakat Mümkün Zayıf İhtimal 0,5

Beklenmez Pratik Olarak İmkansız 0,2

120
 FREKANS – SIKLIK FREKANS
«Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı-Sıklığı» DEĞERİ
Rutin Olmayan Rutin Olan

Sürekli (Hemen hemen her zaman) Bir saatte birkaç defa 10

Sık (Sıklıkla) Günde bir veya birkaç defa 6

Ara Sıra Haftada bir veya birkaç defa 3

Sık Değil (Nadir) Ayda bir veya birkaç defa 2

Oldukça Seyrek (Oldukça Nadir) Yılda birkaç defa 1

Çok Seyrek (Çok Nadir) Yılda bir veya daha seyrek 0,5

121
 ŞİDDET - SONUÇLARIN ETKİSİ ŞİDDET
«Tehlikenin İnsan ve/veya Çevre Üzerindeki Tahmini Zararı» DEĞERİ

Zarar Durumu
Dikkate 1
Ucuz atlatma
Alınmalı
Önemli Küçük Hasar-dahili ilkyardım 3

Ciddi Önemli Hasar-Yaralanma-dış ilkyardın 7

Çok Ciddi Kalıcı Hasar-Uzun süre yatarak tedavi 15

Çok Kötü Uzuv Kaybı-İş göremezlik 40

Felaket Ölümlü Kaza 100

122
 RİSK OLASILIK FREKANS ŞİDDET
DEĞERİ-PUANI
= DEĞERİ
X
DEĞERİ
X
DEĞERİ

RİSK DEĞERİ EYLEM

Tolerans
Hemen gerekli önlemler alınmalı veya iş durdurulmalı,
R > 400 Gösterilemez kapatılma gibi önlemler düşünülmelidir.
Risk
200 < R ≤400 Esaslı Risk Kısa dönemde “birkaç ay içerisinde” iyileştirilmelidir.

70 < R ≤ 200 Önemli Risk Uzun dönemde “yıl içerisinde” iyileştirilmelidir.

20 < R ≤ 70 Olası Risk Gözetim altında uygulanmalıdır.

R < 20 Önemsiz Risk Kabul edilebilir, Önlem öncelikli değildir.

123
PRATİK ÇALIŞMA

Bir proses/birim/bölüm vs ait

tehlikelerin belirlenerek risk analizinin
yapılması

124
6.1.2.3 İSG FIRSATLARININ VE İSG YÖNETİM SİSTEMİYLE İLGİLİ DİĞER
FIRSATLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kuruluş aşağıdakileri (fırsatları) değerlendirmek için proses/prosesler

oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliğini sağlamalıdır:

125
a) Kuruluşa, politikalarına, proseslerine veya faaliyetlerine yönelik planlı
değişiklikleri dikkate alarak İSG performansını artırmaya yönelik İSG fırsatları
ve:
1) İşin , iş organizasyonunun ve çalışma ortamının çalışanlara uyarlanmasına
yönelik fırsatlar,
2) Tehlikeleri ortadan kaldırma ve İSG risklerini azaltmaya yönelik fırsatlar,
b) İSG yönetim sisteminin iyileştirilmesi için diğer fırsatlar.

! İSG riskleri ve İSG fırsatları, kuruluş için diğer risk ve fırsatlara neden olabilir.

126
6.1.3 YASAL ŞARTLAR VE DİĞER ŞARTLARIN BELİRLENMESİ
Kuruluş aşağıdakiler için proses/prosesler oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliğini
sağlamalıdır:
a) Tehlikelere, İSG risklerine ve İSG yönetim sistemine uygun güncel yasal
şartları ve diğer şartları belirlemek ve erişmek,
b) Bu yasal şartların ve diğer şartların kuruluşa nasıl uygulanacağını ve hangi
ihtiyaçların iletilmesi gerektiğini belirlemek,
c) İSG yönetim sistemini oluştururken, uygularken, sürekliliğini sağlarken ve
sürekli iyileştirirken, bu yasal şartları ve diğer şartları dikkate almak.

127
Kuruluş, yasal şartlar ve diğer şartlar hakkında dokümante edilmiş bilginin
sürekliliğini sağlamalı ve muhafaza etmelidir. Herhangi bir değişikliği
yansıtmak üzere güncellendiğini güvence altına almalıdır.

! Yasal şartlar ve diğer şartlar, kuruluş için risk ve fırsatlara neden olabilir.

128
Yasal şartlar şunları içerebilir:
1) Tüzük ve yönetmelikler dahil olmak üzere mevzuat (ulusal,
bölgesel veya uluslararası);
2) Kararnameler ve direktifler;
3) Otoriteler tarafından verilen talimatlar;
4) İzinler, lisanslar veya diğer yetki biçimleri;
5) Mahkeme veya idari yargı kararları;
6) Antlaşmalar, sözleşmeler, protokoller;
7) Toplu iş sözleşmeleri.

129
Diğer şartlar şunları içerebilir:
1) Kuruluşun gereksinimleri;
2) Sözleşme koşulları;
3) İstihdam sözleşmeleri;
4) İlgili taraflarla anlaşmalar;
5) Sağlık yetkilileriyle anlaşmalar;
6) Mecburi olmayan standartlar, ortak standartlar ve yönergeler;
7) Gönüllü ilkeler, uygulama kuralları, teknik şartnameler, tüzükler;
8) Kuruluşun veya ana kuruluşunun kamu taahhütleri.

130
 İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Örnekleri
KANUNLAR
- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
YÖNETMELİKLER
- Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
- İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
- İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği
TEBLİĞLER
- İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği
- 6331 Sayılı İSG Kanunu'ndaki İdari Para Cezaları

131
6.1.4 PLANLAMA FAALİYETİ
Kuruluş aşağıdakileri planlamalıdır:
a) Aşağıdakilere yönelik faaliyetler:
1) Riskleri ve fırsatları ele alma,
2) Yasal şartları ve diğer şartları ele alma ,
3) Acil duruma hazır olma ve müdahale ,

132
b) Aşağıdakileri nasıl yapacağı:
1) Faaliyetleri İSG yönetim sistemi proseslerine veya diğer iş proseslerine
entegre etme ve uygulama,
2) Bu faaliyetlerin etkinliğini değerlendirme,
Kuruluş, harekete geçmeyi planlarken kontrol
hiyerarşisi ve İSG yönetim sisteminin çıktılarını
dikkate almalıdır.

Kuruluş, faaliyetlerini planlarken, en iyi uygulamalar

ve teknolojik seçenekleri ile finansal, işletme ve
işle ile ilgili şartları değerlendirmelidir.

133
6.2 İSG HEDEFLERİ VE BUNLARA ERİŞMEK İÇİN PLANLAMA
6.2.1 İSG HEDEFLERİ

Kuruluş, İSG yönetim sisteminin ve İSG performansının sürekliliğini

sağlamak ve sürekli iyileştirmek için ilgili fonksiyonlarda ve seviyelerde
İSG hedefleri oluşturmalıdır.

134
İSG hedefleri:
a) İSG politikası ile uyumlu olmalı,
b) Ölçülebilir (uygulanabildiğinde) veya performans değerlendirmesi
yapmak için yeterli olmalı,
c) Aşağıdakileri dikkate almalı:
1) Uygulanabilir şartlar,
2) Risklerin ve fırsatların değerlendirme sonuçları,
3) Çalışanlar ve bulundukları yerde varsa, çalışan temsilcileri ile
danışmanın sonuçları,
d) İzlenmeli,
e) İletilmeli,
f) Uygun şekilde güncellenmelidir.

135
Hedefler stratejik, taktiksel veya operasyonel olabilir:

a) Stratejik hedefler, İSG yönetim sisteminin genel performansını

iyileştirmek üzere ayarlanabilir (örneğin, gürültüye maruz kalmayı
ortadan kaldırmak için);

b) Tesis, proje veya işlem seviyesinde taktiksel hedefler belirlenebilir (örn.

gürültüyü kaynağında azaltmak için);

c) Operasyonel hedefler faaliyet seviyesinde ayarlanabilir (örneğin gürültüyü

azaltmak için bağımsız makinelerin ortamdan izole edilmesi)

İSG hedeflerinin ölçümü nitel veya nicel olabilir. Nitel ölçümler, anketlerden,
mülakatlardan ve gözlemlerden elde edilenler gibi yaklaşık değerler olabilir.

136
6.2.2 İSG HEDEFLERİNE ERİŞMEK İÇİN PLANLAMA

Kuruluş İSG hedeflerine nasıl ulaşacağını planlarken, aşağıdakileri

belirlemelidir:
a) Ne yapılacağını,
b) Hangi kaynakların gerekeceği,
c) Kimin sorumlu olacağını,
d) Ne zaman tamamlanacağını,

137
e) İzleme için göstergeler dahil olmak üzere sonuçların nasıl
değerlendirileceğini,
f) İSG hedeflerine ulaşma faaliyetlerinin, kuruluşun iş proseslerine nasıl
entegre edileceğini.

Kuruluş, İSG hedefleri ve onlara ulaşmak için planları hakkında dokümante

edilmiş bilginin sürekliliği sağlamalı ve muhafaza etmelidir.

138
PRATİK ÇALIŞMA

İSG hedefleri üzerinde tartışma ve örnek

hedeflerin belirlenerek aksiyon planı
yapılması

139
 7.DESTEK

7.1 KAYNAKLAR
Kuruluş, İSG yönetim sisteminin oluşturulması, uygulanması, sürdürülmesi
ve sürekli iyileştirilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakları belirlemeli ve
sağlamalıdır.

140
KAYNAKLAR

• İnsan kaynağı
• Doğal kaynaklar
• Altyapı,
• Teknoloji
• Finans

Altyapı örnekleri arasında kuruluşun binaları, tesisi, ekipmanı, yardımcı

programları, bilgi teknolojisi ve iletişim sistemleri ve acil durum koruma
sistemleri yer almaktadır

141
7.2 YETKİNLİK
Kuruluş:
a) İSG performansını etkileyen veya etkileyebilecek
çalışanların gerekli yetkinliğini belirlemeli,
b) Uygun öğrenim, eğitim ve tecrübelerine dayanarak
çalışanların yetkinliklerini (tehlikeleri tanımlama becerisi
dahil) güvence altına almalı,
c) Uygulanabilir olduğunda, gerekli yetkinliği elde etmek ve
sürekliliğini sağlamak için faaliyetleri gerçekleştirmeli ve
gerçekleştirilen faaliyetlerin etkinliğini değerlendirmeli,

142
d) Yetkinliğin kanıtı olarak uygun dokümante edilmiş bilgiyi muhafaza
etmelidir.

! Uygulanabilir faaliyetler; örneğin, mevcut çalışan personelin, eğitim

sağlanması, bunlara mentörlük verilmesi veya görev değişikliği ya da yetkin
personelin işe alınması veya sözleşmeli olarak çalıştırılmasını kapsayabilir. 143
 ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
EĞİTİM KONULARI
1. Genel konular
a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,
b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
c) İşyeri temizliği ve düzeni,
ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan
hukuki sonuçlar
2. Sağlık konuları
a) Meslek hastalıklarının sebepleri,
b) Hastalıktan korunma prensipleri ve
korunma tekniklerinin uygulanması,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
ç) İlkyardım,
d) Tütün ürünlerinin zararları ve pasif
etkilenim
3. Teknik konular
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taşıma,
c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,
ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalışma,
.
.
.
.
h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik
kültürü,
ı) Tahliye ve kurtarma,
4. Diğer konular (çalışanın yaptığı işe özgü yüksekte
çalışma, kapalı ortamda çalışma, radyasyon riskinin
bulunduğu ortamlarda çalışma, kaynakla çalışma, özel
risk taşıyan ekipman ile çalışma, kanserojen maddelerin
yol açtığı olası sağlık riskleri ve benzeri)
144
Çalışanların yetkinlikleri, tehlikeleri uygun şekilde tanımlamak ve iş ve iş
yerleriyle ilgili İSG risklerini ele almak için gerekli bilgi ve becerileri
içermelidir.

Her bir görevin yeterliliğini belirlerken, kuruluş aşağıdakileri dikkate

almalıdır:

a) Görev üstlenilmesi için gerekli olan eğitim, öğretim, nitelik ve deneyim

ve yetkinliğin sürdürülmesi için yeniden eğitim ;
b) Çalışma ortamı;
c) Risk değerlendirme süreçleri sonucu belirlenen önleyici tedbirler ve
kontrol tedbirleri;
d) İSG yönetim sistemine uygulanacak şartlar;
e) Yasal şartlar ve diğer şartlar;
f) İSG politikası;
145
g) Çalışanın sağlığı ve güvenliği üzerindeki etki de dahil olmak üzere uygunluğun
ve uygunsuzluğun olası sonuçları;
h) Çalışanların bilgi ve becerilerine dayalı olarak İSG yönetim sistemine
katılımlarının değeri;
i) Rollerle ilgili görev ve sorumluluklar;
j) Deneyim, dil becerileri, okur-yazarlık ve çeşitlilik dahil olmak üzere bireysel
yetenekler;
k) Bağlam veya işle ilgili değişikliklerin gerektirdiği yetkinliğin güncellenmesi.

! Çalışanlar, mutlak ve ciddi tehlike durumlarından kendilerini kurtarmak için

gerekli yetkinliğe sahip olmalıdır. Bu amaçla, çalışanlara işleriyle ilgili tehlikeler
ve riskler konusunda yeterli eğitim verilmesi önemlidir.

! Çalışan temsilcileri , iş sağlığı ve güvenliği için temsil edici işlevlerini etkin bir
şekilde yerine getirmelerini sağlamak için gerekli eğitimi almalıdır.
146
7.3 FARKINDALIK
Çalışanların aşağıdakilerin farkında olmaları sağlanmalıdır:
a) İSG politikası ve İSG hedefleri,
b) İyileştirilmiş İSG performansının faydaları dahil olmak üzere, kendilerinin
İSG yönetim sisteminin etkinliğine katkısı,
c) İSG yönetim sisteminin şartlarının yerine getirilmemesinin etkileri ve
potansiyel sonuçları,

147
d) Olaylar ve bunlarla ilgili araştırmaların çıktıları,
e) Tehlike, İSG riskleri ve bunlarla ilgili belirlenen faaliyetler,
f) Yaşamlarına veya sağlıklarına yönelik mutlak ve ciddi bir tehlike
oluşturduğunu düşündükleri iş durumlarından kendilerini uzaklaştırma
becerisinin yanı sıra ,bunlardan kaynaklanan uygunsuz sonuçlardan
kendilerini korumaya yönelik düzenlemeler.

148
!! Çalışanlara (özellikle geçici çalışanlara) ek olarak,
yükleniciler, ziyaretçiler ve diğer tüm taraflar maruz
kaldıkları İSG risklerinden haberdar olmalıdırlar.

149
7.4 İLETİŞİM

150
7.4.1 GENEL
Kuruluş, aşağıdaki hususların belirlenmesi dahil olmak üzere, İSG yönetim sistemi ile
ilgili iç ve dış iletişim için gerekli olan proses/prosesleri oluşturmalı, uygulamalı ve
sürekliliğini sağlamalıdır:
a) Ne ile ilgili iletişim kuracağını,
b) Ne zaman iletişim kuracağını,
c) Kiminle iletişim kuracağını:
1) Dahili olarak kuruluşun farklı seviyeleri ve fonksiyonları arasında
2) İşyerindeki yükleniciler ve ziyaretçiler arasında
3) Diğer ilgili taraflar arasında
d) Nasıl iletişim kuracağını

151
İletişim ihtiyaçlarını değerlendirirken kuruluş çeşitlilik boyutunu (Örneğin,
cinsiyet, dil, kültür, okuma yazma, engellilik) dikkate almalıdır.
Kuruluş kendi iletişim prosesi/proseslerini oluştururken dış ilgili tarafların
görüşlerini değerlendirdiğini güvence altına almalıdır.
İletişim prosesi/prosesleri oluştururken, kuruluş:
- Yasal şartları ve diğer şartları dikkate almalıdır,
- İletilecek İSG bilgisinin ,İSG yönetim sisteminde oluşan bilgi ile uyumlu ve
güvenilir olduğunu güvence altına almalıdır.
Kuruluş, İSG yönetim sistemi ile ilgili iletişimlere cevap vermelidir.
Kuruluş, iletişimin kanıtı olarak dokümante edilmiş bilgiyi uygun şekilde
muhafaza etmelidir.

152
7.4.2 İÇ İLETİŞİM
Kuruluş:
a) İSG yönetim sistemi ile ilgili değişiklikler dahil, İSG yönetim sistemi ile
ilgili bilgileri, kuruluşun farklı seviyelerinde ve fonksiyonlarında uygun
şekilde paylaşmalıdır,
b) İletişim proses/proseslerinin, çalışanların sürekli iyileştirmeye katkı
sağlamasını güvence altına almalıdır.

153
7.4.3 DIŞ İLETİŞİM
Kuruluş; oluşturduğu iletişim prosesi/proseslerinde yer alan ve yasal
şartları ve diğer şartları dikkate alarak, İSG yönetim sistemi ile ilgili
bilgilerin dış iletişimini sağlamalıdır.

154
7.5 DOKÜMANTE EDİLMİŞ BİLGİ
7.5.1 GENEL
Kuruluşun İSG yönetim sistemi aşağıdakileri içermelidir:
a) Bu standardın gerektirdiği dokümante edilmiş bilgiyi,
b) Kuruluş tarafından, İSG yönetim sisteminin etkinliği için gerekli olduğu
belirlenen dokümante edilmiş bilgiyi.

155
! Bir İSG yönetim sistemi için dokümante edilmiş bilginin boyutu, bir kuruluştan
diğer kuruluşa aşağıdaki sebeplerle değişebilir:
- Kuruluşun büyüklüğü ve faaliyetlerinin, proseslerinin, ürün ve
hizmetlerinin türü,
- Yasal şartların ve diğer şartların yerine getirildiğini gösterme
ihtiyacı
- Proseslerin karmaşıklığı ve birbiri ile etkileşimleri,
- Çalışanların yetkinliği

156
7.5.2 OLUŞTURMA VE GÜNCELLEME
Kuruluş; dokümante edilmiş bilgileri oluştururken ve güncellerken
aşağıdakilerin uygunluğunu güvence altına almalıdır:
a) Tanımlama ve açıklama (örneğin, bir başlık, tarih, yazar veya referans
numarası),
b) Format (örneğin, dil, yazılım sürümü, grafikler) ve ortam (örneğin, kâğıt,
elektronik),
c) Uygunluk ve yeterlik için gözden geçirme ve onay.

157
7.5.3 DOKÜMANTE EDİLMİŞ BİLGİNİN KONTROLÜ
İSG yönetim sistemi ve bu standardın gerektiği dokümante edilmiş bilgi,
aşağıdakileri güvence altına almak için kontrol edilmelidir:
a) İhtiyaç olduğu yer ve zamanda, kullanım için hazır ve uygun olduğunu,
b) Yeterli düzeyde korunduğunu (örneğin, gizliliğin yitirilmesinden, uygunsuz
kullanımdan veya bütünlüğün kaybolmasından).

158
Kuruluş, dokümante edilmiş bilginin kontrolü için aşağıdaki faaliyetlerden
uygulanabilir olanları ele almalıdır:
a) Dağıtım, erişim, bulma ve kullanım,
b) Okunabilirliğinin korunması dâhil, depolama ve koruma,
c) Değişikliklerin kontrolü (örneğin, sürüm kontrolü),
d) Muhafaza ve elden çıkarma.

159
Kuruluş tarafından İSG yönetim sisteminin planlaması ve işletimi için gerekli
olduğu belirlenen dış kaynaklı dokümante edilmiş bilgi, uygun şekilde
tanımlanmalı ve kontrol altında tutulmalıdır.
! Erişim, dokümante edilmiş bilginin sadece görülmesi iznine veya
dokümante edilmiş bilginin görülmesi ve değiştirilmesi izni ve yetkisine dair
bir kararı ifade edebilir.
! İlgili dokümante edilmiş bilgiye erişim, çalışanların
erişimini ve bulundukları yerde varsa çalışan temsilcilerinin
erişimini içerir.

160
 8.OPERASYON

8.1 OPERASYONEL PLANLAMA VE KONTROL

161
8.1.1 GENEL

Kuruluş, İSG yönetim sisteminin şartlarını karşılamak için ihtiyaç duyulan

prosesleri aşağıdakiler yoluyla planlamalı, uygulamalı, kontrol etmeli ve
sürekliliğini sağlamalıdır ve Madde 6’da belirlenen faaliyetleri uygulamalıdır.
a) Prosesler için kriterler oluşturmak,
b) Kriterlere uygun şekilde, proseslerin kontrolünü uygulamak,
c) Proseslerin planlanan şekilde yürütüldüğünden emin olmak için gerekli
ölçüde, dokümante edilmiş bilginin sürekliliğini sağlamak ve muhafaza etmek,
d) İşi çalışanlara uyarlamak.
Çok işverenli işyerlerinde kuruluş, İSG yönetim sisteminin ilgili bölümlerini diğer
kuruluşlarla koordine etmelidir.

162
Operasyonel alanlar ve faaliyetler için makul ölçüde uygulanabilir
seviyelerdeki İSG risklerini azaltarak, tehlikeleri ortadan kaldırarak veya
mümkün değilse, iş sağlığı ve güvenliğini arttırmak için operasyonel planlama
ve kontrolün oluşturulması ve uygulanması gerekmektedir.

İşlemlerin operasyonel kontrol örnekleri şunları içerir:

a) İş prosedürlerinin ve sistemlerinin kullanımı;
b) Çalışanların yetkinliğinin sağlanması;
c) Önleyici veya kestirimci bakım ve muayene programlarının oluşturulması;
d) Mal ve hizmet alımları için şartnameler;

163
e) Yasal şartların ve diğer şartların veya ekipman için imalatçının
talimatlarının uygulanması;
f) Mühendislik ve idari kontroller;
g) İşin çalışanlara göre uyarlanması, örneğin;
1) İşin nasıl organize edildiğinin tanımlanması veya yeniden
tanımlaması;
2) Yeni işçilerin işe başlatılması;
3) Süreçlerin ve çalışma ortamının tanımlanması, yeniden
tanımlaması;
4) Yeni veya modifiye işyerleri, ekipman vb. tasarlarken ergonomik
yaklaşımların kullanılması.

164
8.1.2 TEHLİKELERİ ORTADAN KALDIRMA VE İSG RİSKLERİNİ AZALTMA
Kuruluş, aşağıdaki kontrol hiyerarşisini kullanarak tehlikeleri ortadan kaldırmak ve
İSG risklerini azaltmak için proses/prosesler oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini
sağlamalıdır:
a) Tehlikeleri ortadan kaldır,
b) Daha az tehlikeli prosesler, operasyonlar, malzemeler veya ekipman ile ikame et,
c) Mühendislik kontrollerini uygula ve işin yeniden yapılanmasını sağla,
d) Eğitim dahil olmak üzere idari kontrolleri kullan,
e) Yeterli kişisel koruyucu donanımın kullan.

165
 ORTADAN KALDIR
Çok Etkin

İKAME ET

MÜHENDİSLİK
KONTROLLERİ

İDARİ
KONTROLLER

KKD
Az Etkin

RİSK KONTROL HİYERARŞİSİ 166

ÖRNEKLER :

a) Ortadan kaldırma :
• Tehlikeyi ortadan kaldırmak;
• Tehlikeli kimyasalları kullanmayı durdurma;
• Yeni işyerleri planlarken ergonomi yaklaşımları uygulamak;
• Monoton çalışmaların ya da olumsuz strese neden olan işlerin ortadan
kaldırılması;
• Forkliftlerin bir bölgeden kaldırılması

167
b) İkame:
• Tehlikeliyi daha az tehlikeli ile değiştirmek;
• Online rehberlikle müşteri şikayetlerini yanıtlamak;
• Kaynakta İSG riskleriyle mücadele etmek;
• Teknik ilerlemeye uyum sağlamak (örneğin, solvent bazlı boyayı su
bazlı boya ile değiştirmek, kaygan zemin malzemesini değiştirmek,
ekipman için voltaj gereksinimlerini azaltmak).

168
c) Mühendislik kontrolleri, İşin yeniden
düzenlenmesi veya her ikisi:
• İnsanları tehlikeden izole etmek ;
• Toplu koruyucu önlemlerin uygulanması
(ör., İzolasyon, makine koruma,
havalandırma sistemleri); mekanik
elleçleme ;
• Tek başına çalışanların, sağlıksız çalışma
saatlerinin ve iş yükünün önlenmesi veya
mağduriyetin önlenmesi için çalışmaların
yeniden düzenlenmesi
• Korkuluk kullanarak yükseklikten
düşmelere karşı koruma;
• Gürültüyü azaltma;

169
170
d) Eğitim dahil idari kontroller:
• Güvenlik ekipmanının periyodik muayenelerinin yapılması;
• Zorbalık ve tacizi önlemek için eğitimler;
• Taşeronların faaliyetleri ile koordineli olarak sağlık ve güvenliğin
yönetilmesi;
• İşbaşı eğitimlerinin düzenlenmesi;
• Forklift sürücü lisanslarının yönetilmesi;
• Olayların, uygunsuzlukların ve mağduriyetin cezalandırılma korkusu
olmadan nasıl bildirileceğine dair talimatların verilmesi;
• Çalışanların çalışma şekillerinin (ör. Vardiyalar) değiştirilmesi;
• Risk grubunda olarak tanımlanan çalışanlar için bir sağlık veya tıbbi
gözetim programının yönetilmesi (örneğin, işitme, el-kol titreşimi,
solunum bozuklukları, cilt bozuklukları veya maruziyet);
• İşçilere uygun talimatların verilmesi (ör. Giriş kontrol süreçleri).

171
''İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK ve GÜVENLİK ŞARTLARI''
yönetmeliği kapsamındaki ekipmanların, ulusal ve uluslararası standartlar
temel alınarak, kontroller sırasında yapılacak risk analizine göre periyodik
muayenelerinin yılda en az 1 kez veya farklı periyotlarda muayenelerinin
yapılması gerekmektedir.

172
e) Kişisel koruyucu donanım (KKD):
Giysi ve KKD kullanımı ve bakımı için talimatlar dahil olmak üzere yeterli
KKD'nin sağlanması (örn. Güvenlik ayakkabıları, güvenlik gözlükleri, işitme
koruması, eldivenler).

173
174
KAFA KORUYUCULAR GÖZ KORUYUCULAR 175
176
177
8.1.3 DEĞİŞİM YÖNETİMİ
Kuruluş, aşağıdakiler dahil olmak üzere, İSG performansını etkileyen planlı,
geçici ve kalıcı değişiklikleri uygulamak ve kontrol etmek için proses/prosesler
oluşturmalıdır:
a) Yeni ürünler, hizmetler ve prosesler veya var olan ürünler, hizmetler ve
proseslerde aşağıdakileri içeren değişiklikler,
• işyerinin bulunduğu yer ve çevresi,
• iş organizasyonu,
• çalışma koşulları,
• donanım,
• işgücü,

178
b) Yasal şartlar ve diğer şartlarda değişiklikler
c) Tehlike ve İSG riskleri hakkında bilgi birikimi veya bilgide değişiklikler,
d) Bilgi ve teknolojideki gelişmeler.
Kuruluş, istenmeyen değişikliklerin sonuçlarını gözden geçirmeli, gerektiğinde
olumsuz etkileri azaltmak için faaliyet gerçekleştirmelidir.
! Değişiklikler risklere ve fırsatlara neden olabilir.

179
8.1.4 SATIN ALMA
8.1.4.1 GENEL
Kuruluş, İSG yönetim sistemine uygunluğunu güvence altına almak amacıyla ürün
ve hizmet satın almayı kontrol etmek için proses/prosesler oluşturmalı, uygulamalı
ve sürekliliğini sağlamalıdır.
8.1.4.2 YÜKLENİCİLER
Kuruluş, aşağıdakilerden kaynaklanan tehlikeleri tanımlamak ve İSG risklerini
değerlendirmek ve kontrol etmek için yüklenicileri ile satın alma
prosesi/proseslerini koordine etmelidir:

180
a) Kuruluşu etkileyen yüklenicilerin faaliyet ve operasyonları,
b) Yüklenici çalışanlarını etkileyen kuruluşun faaliyet ve operasyonları,
c)İşyerinde diğer ilgili tarafları etkileyen yüklenicilerin faaliyet ve operasyonları.
Kuruluş, İSG yönetim sisteminin şartlarının yükleniciler ve çalışanları tarafından
karşılanmasını güvence altına almalıdır. Kuruluşun satın alma prosesi/prosesleri
yüklenici seçiminde iş sağlığı ve güvenliği kriterlerini tanımlamalı ve
uygulamalıdır.

! Sözleşme dokümanlarına yüklenicilerin seçiminde

iş sağlığı ve güvenliği kriterlerini dahil etmek yararlı olabilir.

181
8.1.4.3 DIŞARIYA YAPTIRMA
Kuruluş dışarıya yaptırdığı fonksiyonlar ve proseslerin kontrol edildiğini
güvence altına almalıdır. Kuruluş dışarıya yaptırma düzenlemelerinin, yasal
şartlar ve diğer şartlar ve İSG yönetim sisteminin amaçlanan çıktılarına ulaşma
ile tutarlı olduğunu güvence altına almalıdır. Bu fonksiyonlara ve proseslere
uygulanacak kontrolün tipi ve derecesi İSG yönetim sistemi içerisinde
tanımlanmalıdır.
! Dış sağlayıcılarla koordinasyon, bir kuruluşun dışarıya yaptırmanın İSG
performansı üzerinde yarattığı herhangi bir etkiyi ele almasına yardımcı olabilir.

182
8.2 ACİL DURUMA HAZIR OLMA VE MÜDAHALE
Kuruluş, aşağıdakiler dahil olmak üzere, Madde 6.1.2.1’de tanımlanan muhtemel
acil durumlara hazırlık ve bunlara nasıl müdahale edeceği ile ilgili gerekli
proses/prosesleri oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır:
a) İlk yardım sağlanması dahil acil durumlara bir müdahale planı oluşturulması,
b) Planlanan müdahale için eğitim sağlanması,
c) Planlanan müdahale yeteneğinin test edilmesi ve tatbik edilmesi,

183
d) Test edildikten sonra ve özellikle acil durumların ortaya çıkmasından sonrası
da dahil olmak üzere, performansın değerlendirilmesi ve planlanan
müdahalenin, gerektiğinde, revize edilmesi,
e) Tüm çalışanlara görevleri ve sorumlulukları ile ilgili bilgilerin iletilmesi ve
sağlanması,
f) Yüklenicilere, ziyaretçilere, acil müdahale hizmetlerine, resmi makamlara ve
uygun olduğunda, yerel halka ilgili bilgilerin iletilmesi,
g) İlgili tarafların ihtiyaçlarının ve yeteneklerinin dikkate alınması ve planlanan
müdahalenin geliştirilmesinde, uygun şekilde, katılımlarının sağlanması.
Kuruluş proses/prosesler ve potansiyel acil durumlara müdahale etme planları
ile ilgili dokümante edilmiş bilgilerin sürekliliğini sağlamalı ve muhafaza
etmelidir.
184
18 Haziran 2013 SALI Resmî Gazete Sayı : 28681

YÖNETMELİK

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

Acil durum planı

MADDE 7 – (1) Acil durum planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş
aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların
olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması,
görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye
yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum
planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır.

185
186
187
 9.PERFORMANS DEĞERLENDİRME

9.1 İZLEME, ÖLÇÜM, ANALİZ VE PERFORMANS DEĞERLENDİRME

9.1.1 GENEL
Kuruluş, izleme, ölçme, analiz ve performans değerlendirme
proses/proseslerini oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.

188
İzleme, gerekli veya beklenen
başarı düzeyinden sapma olup
olmadığının anlaşılması için sürekli
kontrol, teftiş, durumun dikkatle
gözlemlenmesini ve belirlenmesini
içerebilir.
İzleme, Ölçme, Analiz Ve Performans Değerlendirme
Analiz, bağlantıları, biçimleri ve
eğilimleri ortaya çıkarmak
amacıyla verinin incelenmesidir.
Bu, veriden sonuç çıkarılmasına
yardımcı olmak amacıyla
istatistiksel çalışmaların yapılması
anlamına gelir.
Ölçümler genel olarak obje veya
olaylara sayıların atanmasını
içerir. Ölçüm, nicel verinin
temelidir ve genel olarak
güvenlik programları ve sağlık
denetiminin performans
değerlendirmesi ile bağlantılıdır.
Performans değerlendirmesi İSG
yönetim sisteminin belirlenen
hedeflerine ulaşması amacıyla
uygunluk, yeterlilik ve etkililiğinin
belirlenmesi için yapılan bir
çalışmadır.
Kuruluş şunları belirlemelidir:
a) Aşağıdakiler de dahil olmak üzere neyin izlenmesi ve ölçülmesi gerektiğini,
1) Yasal şartlar ve diğer şartların ne ölçüde yerine getirildiği,
2) Tanımlanan tehlikeler, riskler ve fırsatlar ile ilgili faaliyetler ve operasyonları,
3) Kuruluşun İS&G hedeflerine ulaşma yönündeki ilerlemesi,
4) Operasyonel ve diğer kontrollerin etkinliği,

190
b) Uygulanabildiğinde, geçerli sonuçları güvence altına almak için izleme,
ölçme, analiz ve performans değerlendirme yöntemleri,
c) Kuruluşun İSG performansını değerlendireceği kriterleri,
d) İzleme ve ölçmenin ne zaman gerçekleştirilmesi gerektiğini,
e) İzleme ve ölçme sonuçlarının ne zaman analiz edilmesi, değerlendirilmesi ve
iletilmesi gerektiğini.
Kuruluş, İSG performansını ve İSG yönetim sisteminin etkinliğini
değerlendirmelidir.

191
Kuruluş, izleme ve ölçme donanımının uygulanabildiğinde kalibre edilmesini
veya doğrulanmasını ve uygun şekilde kullanılıp sürdürülmesini sağlamalıdır.
Not – İzleme ve ölçme teçhizatının kalibrasyonu veya doğrulamasına ilişkin
yasal şartlar ve diğer şartlar (Örneğin, ulusal veya uluslararası standardlar)
olabilir.
Kuruluş uygun dokümante edilmiş bilgiyi muhafaza etmelidir:

- izleme, ölçme, analiz ve performans değerlendirme sonuçlarının kanıtı

olarak,
- ölçme teçhizatının bakımı, kalibrasyonu ve doğrulanması konusunda.

192
Nelerin izlenebileceğine ve ölçülebileceğine dair örnekler :

1) İş sağlığı şikayetleri, çalışanların sağlığı (gözetim aracılığıyla) ve çalışma

ortamı;
2) İş ile ilgili olaylar, yaralanmalar ve sağlığın bozulması , şikayetler ve
bunların eğilimleri;
3) Operasyonel kontrollerin ve acil durum tatbikatlarının etkinliği veya yeni
kontrolleri düzenleme veya uygulama ihtiyacı;
4) Yetkinlik

193
Yasal şartların yerine getirilmesini değerlendirmek için izlenebilecek ve
ölçülebilecek olan örnekler :

1) Yasal şartların tanımlanması (Örn. Tüm yasal şartların belirlenmiş olup

olmadığı ve kuruluşun dokümante edilmiş bilgilerinin güncel tutulup
tutulmadığı);
2) Toplu sözleşmeler (Yasal olarak bağlayıcı olduğunda);
3) Yasal şartlara uyumla ilgili boşlukların durumu

194
Diğer şartların yerine getirilmesini değerlendirmek için nelerin
izlenebileceği ve ölçülebileceğine dair örnekler :

1) Toplu sözleşmeler (Yasal olarak bağlayıcı olmadığında);

2) Standartlar ve kurallar;
3) Kurumsal ve diğer politikalar, kurallar ve düzenlemeler;
4) Sigorta gereksinimleri.

195
Kuruluşun performansını karşılaştırmak için kullanabileceği kriterlere
örnekler:

i) Diğer kuruluşlar;
ii) Standartlar ve kurallar;
iii) Kuruluşun kendi kuralları ve hedefleri;
iv) İSG istatistikleri.

196
Kriterleri ölçmek için kullanılan göstergelere örnekler :

i) Eğer kriter olayların bir karşılaştırmasıysa, kuruluş sıklık, tip, şiddet

veya olay sayısına bakmayı seçebilir; daha sonra gösterge, bu
kriterlerin her birinde belirlenen oran olabilir;
ii) Kriter düzeltici faaliyetlerin tamamlanmasının bir karşılaştırmasıysa,
gösterge zaman içinde tamamlanma oranı olabilir.

197
9.1.2 UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ
Kuruluş, yasal şartlar ve diğer şartlara uygunluğu değerlendirmek için
proses/prosesleri oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır .
Kuruluş:
a) Uygunluğu değerlendirme sıklığını ve yöntem/yöntemlerini belirlemeli,
b) Uygunluğu değerlendirmeli ve gerektiğinde faaliyet gerçekleştirmeli,
c) Yasal şartlar ve diğer şartlara uygunluk durumunu anlama ve bu konuda
edinilen bilgi birikiminin sürekliğinin sağlanması ,
d) uygunluk değerlendirmenin sonucu/sonuçlarına ait dokümante edilmiş bilgiyi
muhafaza etmelidir.

198
9.2 İÇ TETKİK
9.2.1 GENEL
Kuruluş, İSG yönetim sisteminin aşağıdakilerle ilgili durumunu belirlemek için
planlanan aralıklarla iç tetkikler yapmalıdır:
a) Aşağıdakilere uygun olup olmadığı:
1) Kuruluşun İSG politikası ve İSG amaçları dahil olmak üzere kendi İSG
yönetim sistemi için olan şartlarına,
2) Bu standardın şartlarına,
b) Etkili bir şekilde uygulanıp uygulanmadığı ve sürekliliğinin sağlanıp
sağlanmadığı.

199
9.2.2 İÇ TETKİK PROGRAMI
Kuruluş:
a) Sıklık, yöntemler, sorumluluklar, danışma, planlama şartları ve raporlama
dâhil, ilgili proseslerin önemi ve önceki tetkik sonuçlarını dikkate alarak, bir
tetkik programı/programları planlamalı, oluşturmalı ve sürekliliğini
sağlamalı,
b) Her bir tetkik için tetkik kriterleri ve kapsamı belirlemeli,
c) Tetkik prosesinin objektifliği ve tarafsızlığını güvence altına almak için
tetkikçileri seçmeli ve tetkikleri gerçekleştirmeli,

200
d) Tetkik sonuçlarının ilgili yönetime rapor edilmesini güvence altına almalı;
ilgili tetkik sonuçlarının çalışanlara, bulundukları yerde varsa, çalışan
temsilcilerine ve diğer ilgili taraflara rapor edilmesini güvence altına almalı,
e) Uygunsuzlukları ele almak ve İSG performansını sürekli iyileştirmek için
faaliyet gerçekleştirmeli,
f) Tetkik programının uygulandığının ve tetkik sonuçlarının kanıtı olarak
dokümante edilmiş bilgiyi muhafaza etmelidir.

! Tetkik ve tetkikçilerin yeterliliği ile ilgili daha fazla bilgi için ISO 19011’e
bakınız.

201
9.3 YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ
Kuruluşun üst yönetimi, planlanan aralıklarla, İSG yönetim sisteminin
uygunluğu, yeterliliği ve etkinliğinin sürekliliğini güvence altına almak amacıyla
gözden geçirmelidir.
Yönetimin gözden geçirmesinde, aşağıdaki hususlar değerlendirilmelidir:
a) Önceden yapılan yönetimin gözden geçirmelerindeki faaliyetlerin durumu,
b) İSG yönetim sistemi ile ilgili dış ve iç hususlardaki değişiklikler, aşağıdakiler
de dahil olmak üzere:
1) İlgili tarafların ihtiyaç ve beklentileri,
2) Yasal şartlar ve diğer şartlar,
3) Risk ve fırsatlar,

202
c) İSG politikası ve İSG hedeflerine ulaşma derecesi,
d) Aşağıdakilerle ilgili eğilimler dahil, kuruluşun İSG performansı hakkında
bilgi:
1) Olaylar, uygunsuzluklar, düzeltici faaliyetler ve sürekli iyileştirme,
2) İzleme ve ölçme sonuçları,
3) Yasal şartlar ve diğer şartlara uygunluğu değerlendirme sonuçları,
4) Tetkik sonuçları,
5) Danışma ve çalışanların katılımı,
6) Risk ve fırsatlar,
e) Etkin bir İSG yönetim sisteminin sürekliliği için kaynakların yeterliliği,
f) İlgili taraflarla iletişim(ler),
g) Sürekli iyileştirme için fırsatlar

203
 Yönetimin gözden geçirmesine ait çıktılar aşağıdakilerle ilgili kararları
içermelidir:
- Amaçlanan çıktılara ulaşmada İSG yönetim sisteminin uygunluğu,
yeterliliği ve etkinliğinin sürekliliği,
- Sürekli iyileştirme fırsatları,
- İSG yönetim sistemine olan herhangi bir değişiklik ihtiyacı,
- İhtiyaç duyulan kaynaklar,
- Faaliyetler, gerektiğinde,
- Diğer iş prosesleri ile İSG yönetim sisteminin entegrasyonunun
geliştirilmesi için fırsatlar,
- Kuruluşun stratejik yönü ile ilgili çıkarımlar.

204
Üst yönetim ,yönetimin gözden geçirmesine ait ilgili çıktıları çalışanlara ve
bulundukları yerde varsa, çalışan temsilcilerine iletmelidir.
Kuruluş yönetimin gözden geçirmesi sonuçlarının kanıtı olarak, dokümante
edilmiş bilgiyi muhafaza etmelidir.

205
Yönetim gözden geçirme ile ilgili olarak kullanılan terimler şöyle
anlaşılmalıdır:

a)“uygunluk”, İSG yönetim sisteminin kuruluşa, faaliyetine, kültürüne ve iş

sistemlerine nasıl uyduğunu ifade eder;
b)“yeterlilik”, İSG yönetim sisteminin uygun şekilde uygulanıp
uygulanmadığını ifade eder;
c) “etkinlik”, İSG yönetim sisteminin amaçlanan sonuca ulaşıp ulaşmadığını
ifade eder.

Yönetim gözden geçirme konularının bir kerede ele alınmasına gerek

yoktur; Kuruluş, yönetim gözden geçirme konularının ne zaman ve nasıl ele
alınacağını belirlemelidir.

206
 10.İYİLEŞTİRME

10.1 GENEL
Kuruluş, iyileştirme için fırsatları tayin etmeli ve İSG yönetim sisteminin
amaçlanan çıktılarına ulaşmak için gerekli faaliyetleri gerçekleştirmelidir.

207
10.2 OLAY, UYGUNSUZLUK VE DÜZELTİCİ FAALİYET
Kuruluş olayları ve uygunsuzlukları belirleme ve yönetmek için raporlama,
araştırma ve faaliyet gerçekleştirme dahil olmak üzere proses/prosesler
oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.
Bir olay veya bir uygunsuzluk oluştuğunda, kuruluş:
a) Olaya veya uygunsuzluğa zamanında tepki vermeli ve uygulanabildiği
durumda:
1) Uygunsuzluğu kontrol etmek ve düzeltmek için faaliyet gerçekleştirmeli,
2) Sonuçları değerlendirmeli,

208
b) Olay veya uygunsuzluğun tekrar veya başka bir yerde oluşmaması için kök
neden(ler)ini ortadan kaldırmak amacıyla düzeltici faaliyet ihtiyacını,
çalışanların katılımı ve diğer ilgili tarafları dahil ederek, aşağıdakilerle
değerlendirilmeli:
1) Olayı araştırma veya uygunsuzluğu gözden geçirme,
2) Olayın veya uygunsuzluğun neden(ler)ini belirleme,
3) Benzer olayların oluşup oluşmadığı, uygunsuzlukların var olup
olmadığı veya potansiyel olarak ortaya çıkabileceğinin belirlenmesi,

209
c) Uygulanabildiği durumda, İSG riskleri ve diğer risklerin var olan
değerlendirmelerini gözden geçirilmeli ,
d) Kontrol hiyerarşisi ve değişim yönetimine uygun olarak, düzeltici faaliyet
de dahil olmak üzere, ihtiyaç duyulan her türlü faaliyeti belirlemeli ve
uygulamalı,
e) Faaliyet gerçekleştirmeden önce yeni veya değişmiş tehlikelerle ilgili İSG
risklerini değerlendirmeli,
f) Düzeltici faaliyet de dahil olmak üzere gerçekleştirilen faaliyetin
etkinliğini gözden geçirmeli,
g) Gerektiğinde, İSG yönetim sisteminde değişiklik yapmalı.

210
Düzeltici faaliyet, olayların etkilerine veya potansiyel etkilerine veya
karşılaşılan uygunsuzluğun etkisine uygun olmalıdır.
Kuruluş, aşağıdakilerin kanıtı olarak dokümante edilmiş bilgiyi muhafaza
etmelidir:
 Olayların veya uygunsuzlukların yapısı ve sonrasında gerçekleştirilen herhangi bir
faaliyet,
 Herhangi bir faaliyet ve düzeltici faaliyetin etkinliği de dahil olmak üzere, bunların
sonuçları.
Kuruluş, bu dokümante edilmiş bilgiyi ilgili çalışanlara ve bulundukları
yerde varsa, çalışan temsilcilerine ve diğer ilgili taraflara iletmelidir.

211
10.3 SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
Kuruluş, İSG yönetim sisteminin uygunluğunu, yeterliğini ve etkinliğini,
aşağıdakiler ile, sürekli iyileştirmelidir:
a) İSG performansının arttırılması,
b) İSG yönetim sistemini destekleyen bir kültürün teşvik edilmesi,
c) İSG yönetim sisteminin sürekli iyileştirilmesi için faaliyetlerin
uygulanmasında, çalışanların katılımının teşvik edilmesi,
d) Çalışanlara ve bulundukları yerde varsa, çalışan temsilcilerine sürekli
iyileştirmenin ilgili sonuçlarının iletilmesi,
e) Sürekli iyileşmenin kanıtı olarak dokümante edilmiş bilgiyi tayin etmeli,
sürekliliğini sağlamalı ve muhafaza etmelidir.

212
Sürekli iyileştirme örnekleri, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla şunları içerir:

a) Yeni teknoloji;
b) Kuruluş içi ve dışı iyi uygulamalar;
c) İlgili taraflardan öneriler;
d) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda yeni bilgi ve anlayış;
e) Yeni veya geliştirilmiş malzemeler;
f) Çalışan yeteneklerinde veya yeterliliklerinde değişiklikler;
g) Daha az kaynakla (yani, sadeleştirme, düzene sokma, vb.) daha iyi
performans elde etmek.

213
 TS ISO 45001:2018
GEÇİŞ / BELGELENDİRME SÜRECİ

IAF MD 21: Requirements on the Migration to ISO 45001:2018 from OHSAS 18001:2007

214
TS ISO 45001:2018 GEÇİŞ ZAMAN ÇİZELGESİ

2018 2019 2020 2021

215
 İŞLEM BASAMAKLARI

216
 Teşekkür Ederiz…

Eğitim Dairesi Başkanlığı

Rev.01 217