Kabanata XII: Si Rizal Sa Hong Kong
sa pamamagitan ng Kapitan, mga intsek at
Slide 1: Ang Pagpunta sa Hong Kong
 Mula Europa papunta sa Hong Kong
 Hidhang pampulitika: Dr. Jose Rizal vs. Marcelo
H. Del Pilar sa pamumuno ng La Solidaridad.
 La Solidaridad: isang dyaryo nilalathala ng
kilusang propaganda sa wikang Espnayol na
naglalayong iparinig sa gobyernong Espanya ang
masaklap na kalagayan ng mga Pilipino at
ibunyag ang kalupitan ng mga prayle.
 Paninira ng mga laban kay Rizal
 Ipinaubaya kay Marcelo H. Del Pilar ang
pamumuno sa isang liham.
 “hindi sya ang magiging hadlang sa pagkakaisa
at makakabuo ng dibisyion.”
Slide 2: Asal ng mga Pilipino sa Europa
 Nasaktan ang damdamin ni Rizal sa asal ng mga
Kabataang Pilipino sa Europa.
 Sa isang liham “nasa ating kabataan pa naman
ang pagtitiwala ng bayan, sila palay nagkamali.”
 Dahilan ng pag-alis sa Europa:
1. Paninira dahil sa hidwang pampulitika
2. Ginamit ang kanyang pangalan para
makakuha ng pera sa maynila
 Bakit hong kong:
1. Naroon ang kaibigang si basa
2. Jaena: naroon ang isang pangkat ng
kabataang Pilipino Dalisay ang hangarin
para sa bayan.
 Basa: Jose Ma. Basa, a successful merchant
who donated money for the smuggling of Dr.
Jose Rizal’s novels to the Philippines. Basa's
home in Hong Kong was turned into a
temporary house of some of the exiled
Filipinos.
 Jaena: Graciano López Jaena: isang lider ng
kilusang repormista, manunulat. Isa siya sa
nanguna sa pag-tatatag ng La Solidaridad noong
1889 at naging unang editor nito
Slide 3: Sa Bapor Melbourne
 Tuluyang naglayag papuntang Hongkong:
October 18, 1891, sakay ng bapor Melbourne o
S.S. Melbourne.
 Tanging Asyano sa bapor.
 Nakatiyak na hindi na siya makakabalik ng
Europa kaya gumamit ng Kastila, Aleman,
Prances, Ingles at Italyano sa mga panulat.
 800 “El Filibusterismo” upang ipuslit sa Pilipinas
kasamtang biyahero. Laht nakumpiska at sinira.
 Presyo sa Madrid 400 bawat isa.
Slide 4: Ang Pagpapadala Ng Mga Liham Sa
Pamilya
 Unang liham pagkadating sa Hongkong
Nais umuwi ng Pilipinas upang damayan ang
pamilya at kababayan sa mga nangyayari sa
Pilipinas.
 Hindi pinayagan ng Pamilya dahil sa walang
humpay na pag-uusig ng pamahalaan sa kanila.
 Sinabi kay Jose na ang pamilya na lamang ang
pupunta sa Hong Kong.
Slide 5: Ang Pagbubukas Ng Klinika
 Natanggap ang duplikadong kopya ng lisensya sa
Medisina na nagpapahintulot manggamot sa
Hong Kong.
 Humanga si Dr. Lorenzo Marquez, isang sikat na
doctor sa Portuges. Recommend Rizal Clinic.
 Nagtagumpay ang klinika at pagiging doctor
ngunit madalas malungkot tuwing naalala ang
pamilya.
Slide 6: Ang Pagdating Ng Mga Kaanak Ni
Rizal
 Matapos ang dalawang lingo dumating ang pamilya
ni Rizal.
 Nauna sina Don Francisco at Paciano.
 Sinundan nina Donya Teodora at apat na kapatid na
babae.
 Napakasaya ng pagkikita ngunit napalitan ng lungkot
ng magsimulang magkuwento ang pamilya.
 Taga Calamba:
o Sinunog ng mga sundalo ang tahana.
o Kinaladkad palabas ng bahay ang may mga
sakit.
 Pinagmalupitan nanaman si Donya Teodora dahil sa
paggamit ng pangalang Teodora Alonzo.
 Pinapunta sa Santa Cruz na kabisera ng Calamba
pinadaan sa bundok. Hiniling na sumakay sa bangka
at babayaran hindi pinayagan.
 Lubos na malungkot si Rizal sa nalaman at nasabing
imposibleng manirahan sa Pilipinas sa kasalukuyan
specially kamag-anak.
Slide 7: Damdamin Ng Mga Kaanak
 Habang nasa Hong-Kong iba’t-iba ang naging
damdamin ng kaanak ni Rizal.
 Don Francisco: Laging namamasyal, kalayaan,
humanga sa tanawin sa Hong-Kong. Nasabi na sa
Hong-Kong nais mamatay.
 Pasyano: Abala sap ag pagsasalin ng “Noli Me
Tangere” sa wikang tagalog.
 Saturnina: Hindi komportable dahil hindi marunong
magsalita ng Ingles.
 Inoperahan ni Rizal ang mata ng Inang si Donya
Teodora upang alisin ang katarata.
Slide 8: Mga Plano Para Sa Kababayan
 Plinanong bumuo ng kolonya na binubuo ng mga
taga Calamba sa North Borneo.
 Rizal proposed to lease at least 5,000 acres of land
with an option to purchase thousands of acres more
in North Borneo for 950 years where he could
relocate his family and the evicted farmers of
Calamba
 Binubuo ng mga Taga Calamba at mga Batangenyo.
 Upang ang mga nawalan ng lupa ay magkakaroon ng
sariling lupang masasaka. Magkalapit ang Klima at
kapaligiran sa Pilipinas.
 British North Borneo Company (BNBC) – Isang
kumpanyang Britanya na nagpapaupa at nag bibili ng
lupa sa Hilagang Borneo (Kasalukuyang Sabah,
Malaysia).
 Sure na si Rizal PInunhatahan nya pa.
• Ika-15 ng Abril, 1892, nilathala ni Eduardo de Lete
ang “Iluso” sa La Solidaridad na tumutuligsa kay
Rizal. Dahil sa pagtigil ni Rizal sa pagpapadala ng
artikulo at hindi pagtulong sa rebolusyon.
• “Iluso” – “Nagpapakasarap lamang sa Hong Kong”,
“Tinalukuran ang tungkulin sa bayan”, “sarili ang
iniisip, duwag, at mahina na mangarap na matubos
ang bayan”.
• Sumulat kay Marcelo del Pilar na susuporta padin sa
kilusang propaganda at lalong palalakasing ang La
Liga Filipina. Nang walang dinadalang sama ng loob.
• Ang La Liga Filipina ay isang samahan na itinatag ni
Dr. Jose Rizal sa Pilipinas noong Hulyo 3, 1892.
Binubuo ito ng mga taong nagnanais na maputol ang
pang-aapi ng mga Kastila sa mga Pilipino. Ang
pangunahing layunin nito ay ang maging malaya ang
Pilipinas sa Espanya sa mapayapang paraan.
• Nagpasyang umuwi sa Pilipinas. Dahil sa
pagkadismaya sa mga pangyayari.
Slide 11: Ang Mga Nangyayari Sa Pilipinas
• Hunyo 1892, na magdesisyong magbalik sa Pilipinas
kahit na batid na maaaring paslangin ng mga
kalaban.
• Naging maingat si Rizal at umiiwas masangkot sa
emosyon ng bayan.

• Naniniwalang makakamtam padin ang kalayaan sa

mapayang paraan, ang mga Pilipino ay hindi pa
Slide 9: Pagpunta sa Sandakan lubusang nagbubuklod at nagkakaisa sapagkat hindi
pa naliliwanagan ng edukasyon ang lahat.
 April, 1892 pumunta sa Sandakan (Present Sandakan
City in Malaysia) upang makita ang paglilipatan ng • Nagiwan ng dalawang liham bago pumunta sa
Kolonya. Maynila na iniwan kay Dr. L Marquez. “Buksan
 Lumiham kay Gobernador-Heneral Despujol upang pagkamatay ko”.
magtayo ng kolonya at magpalit ng nasyonalidad. • Ang isa ay tungkol sa pamilya ang isa naman ay para
Walang sagot ng natanggap. sa bayan.
 Nakatanggap ng liham mula kay G. Pryor: kasunduan
sa upa at payarin para sa nais na lupain ni Rizal. • Alam ni Rizal ang susuungin Nyang kapahamakan sa
Nagustuhan ni Rizal ang alok ni Pryor. paguwi sa pilipinas.
 Tatambakan at lilinisin ng Korporasyon ang lupain,
“Ano ang kamatayan kung mamamatay naman ako para sa
may mga bahay. Magbibigay ng pagkain kung
iniibig, para sa inang bayan at sa minamahal”
kakailnganin.
 Tuluyang hindi sumagot ang Gobernador Heneral
Despujol ngunit lumiham sa Konsul Heneral sa Hong-
Kong. “Ang pilipinas ay nangangailangan ng
manggagawa, hindi Makabayan ang iwan ang bayan.
Ngunit malaya ang mga Pilipino makapili ng lugar
upang makatulong sa bayan basta’t sumusunod sa
batas”.
 Insight: nakapa gaan ng pakikitungo ng ibang bansa
sa Pilipinas at kay Rizal ngunit ayaw pakawalan ng
Espanya.

Slide 10: Pagpapasyang Umuwi sa Pilipinas