SSC107N

Ang Buhay at mga Gawa ni Rizal

KANATA XII

.
Si Rizal Sa
Hong Kong
John Alfred Veatch
Discussant

COLUMBAN COLLEGE, INC.

OLONGAPO CITY, ZAMBALES
Ang Pagpunta sa Hong Kong
• Rizal vs. del Pilar bilang pinuno ng La Solidaridad

• Ipinaubaya kay del Pilar ang pamumuno dahil sa mga

lathala ng mga laban kay Rizal

“Hindi ako dapat magpasimuno ng dibisyon sa La

Solidaridad. Nais ko pang mapag-isa kaysa makasira sa
maganda at mapayapang Samahan ng mga patnugot.”

“Nais kong matiyak na hindi ako magiging hadlang

kaninuman kahit na masasangkot dito ang sarili kong
pagbagsak.”
Asal ng mga Pilipino Sa Europa
• Ang mga asal ng Filipino sa Europa ay nakasakit sa
damdamin ni Rizal
• Dahilan ng Pag-alis sa Europa:
1. Hidwang Pampulitika
2. Ilang Pilipino sa Madrid ay ginagamit ang kanyang pangalan
upang makakuha ng pera sa Maynila.
• Hong Kong
o Malapit sa Pilipinas at naroon ang kaibingang si Basa.
o Ayon kay Jaena, nasa Hong Kong ang Pangkat ng kabataang
Pilipinong dalisay and hangarin para sa Pilipinas.
Sa Bapor Melbourne
• Ika-18 ng Oktubre, 1891, Nag labkay papuntang Hong Kong.

• May dalang walong daang kopya ng “El Filibusterismo” upang ipuslit sa

Pilipinas.

• Halos lahat ng kopya ay nakumpiska at sinira.

• May mga nagkaroon ng kopya subalit dahil sa pananakot ni Despujol ay

sinunog ang mga iyon.

• Ang nagging presyo ng “El Filibusterismo” sa Madrid ay umabot ng

apatnaraang piso bawat isa.
Ang Pagpapadala ng mga Liham sa Pamilya
• Unang ipinaalam ang pagnanais na bumalik sa Pilipinas.

• Hindi pinayaagang umuwi ng Pamilya dahil sa paguusig ng

pamahalaan.

“Mahal kong magulang at mga kapatid,

Sinusundan-sundan ko ang kalbaryong inyong nadarama. Kung
papayagan lamang Ninyo akong umuwi, labis akong maliligayahan. Maaring
maging iba ang takbo ng mga pangyayari. Payagan na Ninyo akong umuwi at
dariting ako agad.
Labis akong nanabik na mayakap kayo.”
Ang Pagbubukas ng Klinika
• March 11, 1892, Natanggap ni Rizal ang duplikadong kopya
ng kanyang lisensya sa Medisina na nagpapahintulot sa
kanyang makapanggamot sa Hong Kong.

• Nakilala at humanga si Dr. Lorenzo Marquez, isang sikat na

doktor sa Portuges.

• Nagtagumpay ngunit malimit dalawin ng lungkot.

Ang Pagdating ng mga Kaanak ni Rizal
• Dumating sina Don Francisco at Paciano na sinundan nina Donya
Teodora at ang kanyang apat ng kapatid na babae.

• Baong balita tunkol sa mga taga-Calamba:

1. Sinunog ng mga sundalo ang tahanan.
2. Kinaladkad palabas ng tahanan ang mga may sakit.
3. Pinagmalupitan si Donya Teodora dahil sa paggamit ng
pangalang ‘Teodora Alonzo’.
Damdamin ng mga Kaanak
• Inoperahan ni Rizal ang Ina upang alisin ang katarata sa mata.

• Ibat-iba ang naging damdamin ng pamilya ni Rizal sa

pamamalagi sa Hong-Kong:
• Don Francisco: Palaging namamasyal at nabanggit na sa
Hong-Kong nya nais mamatay.
• Paciano: Abala sa pagsasalin ng “Noli Me Tangere” sa
wikang tagalog.
• Saturnina: Hindi komportable dahil hindi ito marunong
magsalita ng wikang Ingles.
Mga Plano para sa Kababayan
• Planong gawing kolonya ng Pilipino ang isang bahagi ng Borneo.

• ‘Nueva “New” Calamba’. Uupa ng 5,000 Acres ng Lupa. Bibilin sa loob ng 950
taon.

• Nakilala nya si H.L. Dalrymple, isang miyembro ng Lupon ng Pambansang

Aklatan at Kalipunan ng Taga-eksaming Medikal, isang ahente ng British North
Borneo Company.

• British North Borneo Company (BNBC) – Isang kumpanyang Britanya na

nagpapaupa at nag bibili ng lupa sa Hilagang Borneo (Kasalukuyang Sabah,
Malaysia).

• Enero, 1892, nakipaglihaman si Rizal kay G.W.B. Pryorm tagapamahala ng

North Borneo Development Company.
Pagpunta sa Sandakan
• Abril, 1892, pumunta sa Sandakan para makita ang lugar na nais paglipatan
ng mga taga-Calamba at taga Batangas na pinagmalupitan.

• Lumiham kay Gobernador-Heneral Despujol upang magtayo ng kolonya at

magpalit ng nasyonalidad. Walang sagot ng natanggap.

• Nakatanggap ng liham mula kay G. Pryor: kasunduan sa upa at payarin

para sa nais na lupain ni Rizal. Nagustuhan ni Rizal ang alok ni Pryor.

• Sa huli hindi naisakatuparan ang plano nang dahil sa hindi pagsunod ni

Despujol.
Pagpapasyang Umuwi sa Pilipinas
• Ika-15 ng Abril, 1892, nilathala ni Eduardo de Lete ang “Iluso” sa La
Solidaridad na tumutuligsa kay Rizal. Dahil sa pagtigil ni Rizal sa
pagpapadala ng artikulo at hindi pagtulong sa rebolusyon.

• “Iluso” – “Nagpapakasarap lamang sa Hong Kong”, “Tinalukuran ang

tungkulin sa bayan”, “sarili ang iniisip, duwag, at mahina na mangarap na
matubos ang bayan”.

• Sumulat kay Marcelo del Pilar na susuporta padin sa kilusang

propaganda at lalong palalakasing ang La Liga Filipina. Nang walang
dinadalang sama ng loob.

• Nagpasyang umuwi sa Pilipinas.

Ang mga Nangyayari sa Pilipinas
• Hunyo 1892, na magdesisyong magbalik sa Pilipinas kahit na batid na
maaaring paslangin ng mga kalaban.

• Naging maingat si Rizal at umiiwas masangkot sa emosyon ng bayan.

• Nagiwan ng dalawang liham bago pumunta sa Maynila na iniwan kay Dr. L

Marquez. “Buksan pagkamatay ko”.

• Ang isa ay tungkol sa pamilya ang isa naman ay para sa bayan.

“Ano ang kamatayan kung mamamatay naman ako para sa iniibig, para sa
inang bayan at sa minamahal”