Professional Documents
Culture Documents
Yağ asidi
CANLI YAPISINDAKİ BİLEŞİKLER - II Gliserol
• Yağlar Aminoasit
Temel (esansiyel)
• Proteinler
Amfoter
• Vitaminler Yağda erime
Suda erime
Yağlar Çözüm:
Kimyasal Yap›
Karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) elementlerinden Nötral yağ sentezi s›ras›nda 1 molekül gliserol, 3 molekül
oluşur. Ayr›ca yap›lar›nda fosfor (P) ve azot (N) gibi yağ asidi aras›nda 3 ester bağ› kurulurken, 3 molekül
başka elementler de bulunabilir. Yağlar›n içerdiği kar- H2O aç›ğa ç›kar.
bon miktar›, oksijene göre daha fazlad›r. Yağlar suda Cevap B
çözünmezler veya çok az çözünürler.
Yağlar›n canl›lar için önemli çeşitlerinden biri trigliserit-
lerdir. Bir trigliseridin oluşumu aşağ›daki gibidir.
+ → + 3H2O
Yağların Görevleri
Uzun süreli yedek besin deposudur (nötral yağlar).
Karbonhidratlardan sonra, ikinci s›rada enerji kaynağ›
Gliserol + 3 Yağ asidi Trigliserit + 3 su olarak kullan›l›r.
Hücrelerde oksijenli solunumla y›k›lmas› sonucunda
Nötral yağ›n (trigliserit) oluşumu s›ras›nda 3 ester bağ› fazla enerji ve çok miktarda metabolik su aç›ğa ç›kar.
kurulur ve bu olaya esterleşme denir. Ayr›ca 3 molekül Bu enerji ve su, k›ş uykusuna yatan ve göç eden
su aç›ğa ç›kar ve bu olay bir dehidrasyon sentezidir. hayvanlar için çok yararl›d›r. Ayr›ca yağlar karbon-
hidratlara göre daha hafiftir.
Yap› maddesi olarak kullan›l›r. Fosfolipitler, hücre
zar›n›n yap›s›na kat›l›r. Ayr›ca yağlar başka molekül-
lerle birleşerek de vücutta kullan›l›r. Örneğin;
Örnek 1
Lipit + Glikoz → Glikolipit
Nötral yağ›n sentezi s›ras›nda,
Lipit + Protein → Lipoprotein
I. su aç›ğa ç›kmas›,
II. ester bağ›n›n kurulmas›, Baz› hormonlar›n yap›s›na kat›larak düzenleyici görev
III. 3 molekül gliserol kullan›lmas› yapar.
olaylar›ndan hangileri gerçekleşir? Yumuşakl›ğ›yla hayvanlar›n doku ve organlar›n›
mekanik etkilere karş› korur.
A) Yaln›z II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III Canl›larda ›s› yal›t›m› sağlar.
Kolesterol ise dört pirol halkası ve ek molekül grupları Bitki hücreleri bütün amino asitleri sentezleyebilir.
içeren bir makromoleküldür. Ancak polimer değildir. Hayvanlar ise, 8 çeşit amino asidi sentezleyemez.
Cevap A Hayvanlar›n vücudunda üretilemeyen ve vücuda
al›nmas› gereken bu amino asitlere temel (zorunlu =
esansiyel = eksojen) amino asitler denir.
Amino asitlerin oksijenli solunumda kullan›lmas› s›ra-
s›nda CO2 ve H2O’nun yanı sıra NH3 aç›ğa ç›kar.
Proteinler
Kimyasal Yap›
Karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) element- Örnek 4
lerinden oluşur. Ayr›ca yap›lar›nda kükürt (S) ve fosfor Aşağıda insan vücudunda sentezlenen tripeptit, trisakka-
(P) elementleri de bulunabilir. rit ve trigliserit organik moleküllerinin sentezleri şematize
Proteinlerin yap› taşlar› amino asitlerdir. edilmiştir.
I. + + → ─ ─ Tripeptit
Radikal (değişken) Grup
R II. + + → ─ ─ Trisakkarit
H N C C OH III.
H + → Trigliserit
H O
Amino Grubu Karboksil Grubu
Bir amino asitin yapısı
Bunların sentezlenmeleri sırasında açığa çıkan su
molekülü sayılarının kıyaslanmasıyla ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisi doğrudur?
Bilinen 20 çeşit amino asitin; amino grubu ve karboksil
A) I = II = III B) I = II > III C) I = II < III
grubu ayn›d›r. Amino asitlerin farkl› olmas›n› R grubu
sağlar. D) I > II = III E) I < II = III
Bir amino asidin karboksil grubu (–COOH) ile diğerinin (YGS 2016)
Çözüm:
amino grubu (–NH2) bağlan›r. Amino grubundan bir hid-
rojenle (H), karboksil grubundan bir hidroksil (OH) grubu
birleşir ve bir su molekülü (H2O) aç›ğa ç›kar. Bu olaya
peptitleşme, oluşan bağa peptit bağ› denir.
Organik moleküllerin sentezi sırasında su, bağın oluşabil-
Protein sentezi bir dehidrasyon olayıdır. mesi için açığa çıkar. Yani oluşan bağ sayısı açığa çıkan su
Aa + Aa → Dipeptit + H2O molekülü sayısına eşittir. Tripeptit ve trisakkaritler olu-
şurken ikişer; trigliserit oluşurken üç su açığa çıkmıştır.
Aa + Aa + Aa → Tripeptit + 2H2O
Cevap C
(n) Amino asit → Protein + (n – 1) Su
Çözüm:
b. Suda Çözünen Vitaminler :
B grubu ve C vitaminleri bu gruba girer. Fazlas› vücutta
depolanmaz ve idrarla d›şar›ya at›l›r. Depolanabilen bazı vitaminlerin (A vitamini gibi) aşırı mik-
tarları rahatsızlıklara neden olmaktadır. (I yanlış)
Bu nedenle uzun süreli açlık durumunda, suda eriyen
vitaminlerin eksikliğine bağlı rahatsızlıklar daha çabuk Özellikle B grubu vitaminler, enzimlerin yapısına koenzim
ortaya çıkar. olarak katılır. (II doğru)
Vitaminler enzim ve hormonlarına yapısına katılarak Vitaminler, canlı organizmalar tarafından hiçbir şekilde
düzenleyici görev yapar. enerji kaynağı olarak kullanılmaz. (III yanlış)
Bu nedenle eksikliklerinde ilgili enzimin veya hormo- Sadece üretici özelliğe sahip canlılar vitamin sentezleye-
nun sentezlenememesine bağlı olarak çeşitli rahatsız- bilir. (IV yanlış)
lıklar görülür. A vitamini ve D vitamini öncüllerinden insan vücudunda
sentezlenebilir. (V doğru)
Vitamin Cevap B
Eksikliğinde ortaya çıkan rahatsızlık
çeşidi
A Gece körlüğü
Beriberi (sinir hastalığı)
B
Anemi (kansızlık)
1. Bir memelinin vücudundaki organik ve inorganik 3. Organik besinler inorganik besinlerden farklı ola-
maddelerin oranı tabloda verilmiştir. rak,
Özellikler
Glikozit bağı N atomu Hidroliz Enerji 5. Bir bilim adamı karbon (C) atomlarını işaretlediği
Besinler bulundurma bulundurma edilme verme
organik molekülü kobaya besin yoluyla veriyor.
K – – – + Daha sonra işaretli karbon atomunu solunum sonu-
L + – + + cu açığa çıkan CO2 de tespit ediyor.
M – + + +
Buna göre, kobaya besin yoluyla C atomları işaretli,
N – – – –
(+: Var, –: Yok) I. temel amino asit,
II. glikoz,
Buna göre, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yan-
lıştır? III. vitamin
Zaman Zaman
E) Ortamdaki enzim
7. Aşağıdaki tabloda numaralarla gösterilen glikoz, gli- miktarı
kojen, protein ve yağ moleküllerine ait bazı bilgiler
30
verilmiştir.
Moleküller
Zaman
Özellikler I II III IV
Bitki hücresinde
sentezlenme + + – +
Hayvan hücresinde
sentezlenme + – + +
Hücre zarından
– + – –
geçebilme
1. Aşağıdaki tabloda, üç farklı protein molekülüne ait 3. Canlı yapısında bulunan X, Y ve Z moleküllerinin,
amino asit dizilimi şematik olarak gösterilmiştir.
• X’in yapısında glikozit bağı bulunduğu,
Protein • Y’nin solunumda kullanılması sırasında X ve
Amino asit dizilimi
çeşidi Z’ye göre daha fazla miktarda metebolik su
A oluşturduğu,
• Z nin monomer diziliminin genlerdeki bilgiye
B
göre yapıldığı
C
bilindiğine göre, X, Y ve Z molekülleri aşağıda veri-
lenlerden hangisi olabilir?
Tabloya göre; A, B ve C proteinlerinin,
X Y Z
I. aminoasit çeşidi, A) Glikoz Dipeptit Trigliserit
II. aminoasit dizilimi, B) Fruktoz Yağ asidi Protein
III. peptit bağı sayısı, C) Maltoz Yağ asidi Protein
IV. aminoasit çeşidi sayısı D) Aminoasit Laktoz Gliserol