Exam

Subject Filipino

Deadline @January 25, 2023 8:00 AM

Description Memorize the terms learn the story and research of about the truths in some stories

Reminder Best of luck! (11 hour/s left)

Status Not started

Type Exam

Panitikan sa Panahon ng Kolonyalismo Kaligirang Kasaysayan

KASAYSAYAN

Ferdinand Magellan sa Pilipinas sa taong 1521

unang misa sa Samar

ipinakilala nila sa mga katutubo ng Cebu ang Kristiyanismo

Nabinyagan si Datu Humabon at ang iyong mga kabig nito

Buong giting na lumaban si Lapulapu at nagapi niya si Magellan

Pananakop ng mga Kastila nga simula sa pagdating nina Miguel Lopez de Legazpi, bilang kauna-unahang Kastilang
gobernador-heneral

nagtatag ng unang pamayanan sa Pilipinas noong 1565

pagkakaroon ng digmaan sa Cavite noong 1872 (GomBurZa)

nasakop ang Pilipinas ng mahigit tatlong daang taon (333 years)

Pangunahing Layunin ng mga Kastila

1. Palaganapin ang Katolisismo

sinunog nila ang mga nakasulat na panitikan ng mga katutubo sa dahilan ang mga iyon daw ay likha ng demonyo

pinalaganap nila ang tungkol sa kanilang pananampalataya

pinag-aralan ng mga prayle ang mga wika sa Pilipinas at sumulat sila ng mga gramatika at diksyunaryo sa iba’t-ibang
wikain sa Pilipinas

2. Pagpapalawak ng kapangyarihan

3. Paghahanap ng mga pampalasa, yamang-likas at mga hilaw na materyales

upang tustusan ang mga pangangailangang pang-ekspedisyon

Haring Felipe II ng Espanya - saan nagmula ang pangalan na Pilipinas

bilang pagpaparangal sa kanya Villalobos

Pagbabago sa Pamamahala sa Pilipinas sa pananakop ng Espanya

1. Pinalitan ang dating mga barangay at ang namuno sa Pilipinas sa isang Gobernador-Heneral na siyang kinatawan ng Hari
ng Espanya sa Pilipinas

2. Nagkakaroon ng pagbabago sa pamahalaan batay sa kung sinong namamahala sa Espana samantalang ang mga prayleng
namumuno sa simbahan sa kapuluan ay hindi napapalitan

3. Sila rin ang may hawak ng edukasyon ng mga bata na nagsisimula ng magsipag-aral sa mga kumbento

Hindi magtatagumpay ang isinagawang paghihimagsik dahil hindi nagkakaisa ang mag Pilipino sa kanilang mga layunin. Mababasa
sa kasaysayan ang mga paghihimagsik nina Tamblot, Dagohoy, Palaris, Diego Silang, atbp.

Exam 1
 Dahilan ng Paghihimagsik

a. pag-aalsa bunga ng pansariling karaingan

b. pagtutol sa mga bagong institusyong pang-ekonomiya at panrelihiyon

c. pagkamkam ng lupa

IMPLUWENSYA NG KASTILA

1. Ang baybayin na ipinagmamalaki ng kauna-unahang abakadang Pilipino ay nahalinhan ng alpabetong Romano.

2. Ang pagkakaturo ng Doctrina Cristiana na kinasasaligan ng mga gawaing makarelihiyon.

3. Ang wikang Kastila na naging wika ng panitikan ng panahong iyon.

4. Ang pagkakadala ng mga alamat ng Europa at tradisyong Eureopeo rito sa Pilipinas na naging bahagi ng Panitikan Pilipino
tulad ng awit, korido, moro-moro at iba pa

5. Ang pagkakasinop at pagkakasalin ng makalumang panitikan sa Tagalong at sa ibang wikain.

6. Ang pagkakalathala ng iba’t ibang aklat pambalarila sa iba’t ibang wikain sa Pilipinas

7. Nagkaroon ng makarelihiyong himig ang mga lathalain.

Katangian ng Panitikan

1. May sari-saring anyo at pamamaraan gaya ng mga tulang liriko, awit, korido, pasyon, duplo, karagatan, komedya, senakulo,
sarswela

2. Ang paksa ay panrelihiyon, kagandahang-asal

3. Ang lalong nakararami sa akda ay huwad, tulad o halaw sa anyo, paksa ng tradisyong Kastila

KASTILANG PAGSUSULAT

ladino - ang paggamit ng magkahalong Kastila at Tagalog sa akda

kilala rito sina Fernando Bagongbanta, Tomas Pinpin, at Pedro Suarez

a. Tula

San Jose (1906) Fernando Bagongbanta - “Memoria de la Vida Cristiana”

Padre Alonzo de Sta. Ana - magaling na makata

Padre Pedro Herrera - “Horacio ng Wikang Tagalog”

Padre Gaspar de San Agustin - “Demosthenes ng Wikang Tagalog”

b. Tuluyan - hindi matatawag na nobela sapagkat kulang ng sangkap ngunit masasabing pinag-ugatan ng nobela

Urbana at Feliza - pagpapalitan ng lihan ng magkapatid

Tandang Basio Macunat

Barlaan at Josaphat - isang nobela ngunit salin lamang buhat sa wikang Griyego

c. Dula

tahanan, lansangan, at tanghalan/entablado

Akdang Panrelihiyon
1. Panrelihiyon - pananampalatayang Katolisismo kung saan na kilala ang iba’t-ibang Santo na kinikilala ng mga katolikong
Pilipino

Nuestra Senora del Rosario - naglalaman ng talambuhay ng mga Santo at mga nobena

2. Pangkagandahang-asal - natutunan ng mga Pilipino ang mga mabubuting asal na ayon sa mga Kastila ay kinalulugdan ng
Diyos

Urbana at Feliza - sa bawat liham ng magkapatid matututunan ang iba’t ibang mabubuting asal na dapat tinataglay ng isang
Katoliko

Exam 2
 DOCTRINA CHRISTIANA

nakasulat sa wikang Espanyol at may salin sa Tagalog sa alpabetong Romano

Inilathala ito noong 1593 sa imprenta ng mga Dominiko sa Maynila

Paster Noster (Ama Namin) - kadalasang binibigkas bago ang Dios Te Salve Maria (Ave Maria) - “Ginoo” and ginagamit sa
eukarista ng mga Kristiyano tuwing sila’y magsasamba pagtukoy sa isang lalaki o babae may karangalan

Sampung Utos ng Diyos Limang Utos ng Iglesia Pitong Kasalanang Mortal

1. Ibigin mo ang Diyos nang lalo at higit sa 1. Magsimba at huwag 1. Kapalaluan (Pride)
lahat. magtrabaho nang mabigat
2. Karamutan (Greed)
kung araw ng linggo at
2. Huwag kang sasamba sa mga diyos-
pistang pangilin 3. Kalibugan (Lust)
diyosan.
2. Mag-ayuno 4. Kagalitan (Wrath)
3. Ipangilin mo ang araw ng Sabbath.
3. Magkumpisal kahit sa isang 5. Kayamuan sa pagkain at
4. Galangin mo ang iyong ama at ina.
taon pag-inom(
5. Huwag kang papatay. Gluttony)
4. Mag-abuloy ayon sa
6. Huwag kang makikiapid sa hindi mo asawa. kakayahan 6. Kapanghilian (Envy)

7. Huwag kang magnakaw. 5. Pakasal ayon sa batas na 7. Katamaran (Sloth)

8. Huwag kang magbibintang at huwag kang itinakda ng Iglesia

magsisinungaling.

9. Huwag kang magnanasa sa hindi mo

pagaari.

10. Huwag kang magnanasa sa hindi mo

asawa.

PASYON SENAKULO

tungkol sa buhay ni Panginoong Hesus manuskrito ay ang pasyon

Nagsisislbing Bibliya noon ng mga Pilipino tuwing Mahal na Araw sa entablado o tanghalan

Patula ang pagkakasulat; paawit ang pagpapahayag sinimulan sa Lunes Santo hanggang Biyernes Santo

Padre Mariano Pilapil (1814) Paraan ng Pagtatanghal

Anyo ng Pasyon a. Hablada - pasalita

a. 8 na pantig; 5 na taludtod b. Cantada - paawit

b. 12 na pantig; 4 na taludtod

Dulang Panrelihiyon
Isa sa layunin ng mga kastila and palaganapin ang relihiyon at palaganapin ang panitikang pang simbahan at kagandahang
asal, ang dulang panrelihiyon.

a. Labasan (TiSaPaPaMoHuKa) - tibag, santakrusan, panunuluyan, pangangaluluwa, moriones, at hugas-kalawang

b. Tahanan (BuDuPaKaDu) - bugtungan at dulog o pamanhikan, karagatan, at duplo

c. Entablado (KaMSerSen) - karilyo, moro-moro, sarswela, at senakulo

TIBAG

labasan

Tuwing buwan ng Mayo sa Bulacan, Bataan, Rizal, Nueva Ecija, at Bicol.

Exam 3
 Ang pananalita ay patula ngunit hindi nangangailangan ng sukat at tugma.

📌 Mga Pangyayari

Sa tatlong bundok, ang isang krus na kumakatawan sa krsu na pinagpakuan kay Hesus ay nasa isa sa bundok na ito.

May mga bahay na namamahala sa tatlong bundok na pupuntahan na pagtatanghal sa entablado na siyang
bubuwagin.

Itatanghal ito pagsapit ng ikatlo ng hapon at pinangungunahan ni haring Constantino ina niyang si Santa Elena at
mga kawal ang paghahanap at pagbubuwag ng mga bundok.

Ang aktuwal na paghahanap ay magaganap sa ibaba ng entablado and paglalaban ng mga binyagan at di-binyagan
ay ginaganap sa entablado.

Mananalo si Constantino kasama ang mga kawal sa tulong ng banal na krus at ang paraan ng pagtukoy sa tunay na
krus. Kumuha sila ng babaeng may sakit at ang pangatlong krus ang nagpagaling sakanya.

Sa ikatlong bundok, matatagpuan ang krus at mga masayang tula at awiting ang maririnig dito.

Pagkatapos nahukay ang krus magpuprusisyon sila hanggang sa simbahan at mag-aawitan ng kantahing
panrelihiyon na susundan ng paglagak sa krus sa simbahan or kapilya.

PANGANGALULUWA

lansangan/labasan

Tuwing bisperas (day or night before) ng Todos Los Santos(”All Saints Day”)/Undas o sa mismong araw ng Undas

📌 Mga Pangyayari

Nagsisimula sa pagdating ng dilim at nagtatapos sa hatinggabi.

Nagbabahay-bahayan ang mga pangangaluluwa at umaawit sila tungkol sa daing ng mga kaluluwang namatay.

Isinagawa upang gunitain ang namayapang ninuno at kapamilya

Paraan ng pakikipag-ugnayan sa taong buhay sa mga namatay, na bahagi ng ritual ng Kristiyano

Ang mga kabahayan na inaawitan ay nagbibigay ng pagkain or pera at and perang kinikita ng mga nangangaluluwa
ay magiging pondo na maaaring magagamit sa pagpapaayos ng simbahan at iba pa.

MORO-MORO/KOMEDYA

entablado

Ang Karakter ay Kristiyano na inilalarawang mabait at tahimik at Muslim na inilarawang matatapang at magugulo.

📌 Mga Pangyayari

Isang lalaking Muslim na iibig at sasagutin ng babaing Kristiyano.

Ang magulang ng babae ay hindi sasang-ayon dito, mapapakasal lamang ang babae kung ang lalaki ay
magpapabinyag bilang Kristiyano.

Kung hindi ito masunod magkakaroon ng sagupaan sa dalawang hukbo.

PANUNULUYAN

lansangan/labasan

Tuwing bisperas ng pasko

Exam 4
 📌 Mga Pangyayari

Paghahanap ng matutuluyan ng mag-asawang Birheng Maria at San Jose sa Bethlehem.

Sa sabsaban sila humuntong dahil walang sinumang nagpapatuloy sa kanila at dito ipinanganak ang Panginoong
Hesus.

Naging huling tagpo sa pagsasadula ng panunuluyan ang eksenang pagsamba ng tatlong hari sa batang si Hesus na
nagsipaghandong ng regalo (ginto, kamangyan, at mira).

Summary

Flores de Mayo - ang parokya at komunidad ng mga Pilipino ay nag-oorganisa upang gunitain ito at
magaganap tuwing Mayo.

Tibag - ang paghahanap ng mag-ina sa krus na nakapagpagaling. Ipinakita rito ang pagkakaisa at
magmamahal ng ina.

Pangangaluluwa - dulang ritwal ng mga Kristiyano na alay sa kaluluwa. Ginaganap tuwing Undas.

Panunuluyan - dulang ipinakita ang paghahanap ng matutuluyan nina Birheng Maria at San Jose.

Moro-moro/Komedya - ang banghay sa dulang ito ay umiikot sa lalaking Muslim na iibig sa babaing
Kristiyano.

Quiz Reviewer
Ano-ano ang 6 na dulang panrelihiyon na pang lansangan?

tibag, santakrustan, panunuluyan, pangangaluluwa, moriones, hugas-kalawang

Ano-ano ang 3 na dulang panrelihiyon na pang tahanan?

bugtungan at dulog or pamanhikan, karagatan, duplo

Ano-ano ang 4 na dulang panrelihiyon na pang entablado?

karilyo, moro-mor, sarsuwela, senakulo

Akdang Pangkagandahang-asal: Barlaan at Josaphat

Barlaan at Josaphat

Buong Pamagat – Aral na tunay na totoong pag aacay sa tauo, nang manga cabanalang gaua nang manga maloualhating santos
na si Barlaan ni Josafat na ipinalaman sa sulat ni S. Juan Damaceno.
San Juan Damasceno - sumulat sa Barlaat at Josaphat

Padre Antonio de Borja (1712) - Nagsalin ng kuwento sa tagalog; at naging Barlaan at Josaphat ang pamagat
La compania de Jesus - naglathala sa libro

Kabuoang pahina ng libro - 553

Bilang ng kabanata - 40

Isinulat sa wikang Griyego

Ito ang una ang pinakamahabang kathang isinalin sa katutubong wika ng Pilipina

napakagandang dokumento ang katha dahil sa pamamagitan ng mga aral ni Barlaan ay para na ring binása ang Bibliya na hindi
ipinababása noon sa karaniwang tao

Exam 5
 Mga Tauhan sa Barlaan at Josaphat

Tomas Apostol – Nagtuturo ng aral ng Diyos sa Indya

Abenir – Hari ng Indya

Barlaan – matandang pari sa Senaar

Barchias – ang buong hari ng kaharian na iniwan ni Josaphat

Josaphat - anak ni haring Abenir

Theudas - isa sa mga alaga ng hari na

Araquez - isa sa mga tagapayo ng hari

Pagkakasunod-sunod ng mga Pangyayari

Si Abenir ay gusto ipalayo ang kanyang mga anak sa Kristiyanismo, si Josaphat

Dahil nung nabuntis ang reyna, may manghuhula na sinabi na ang kanyang anak ay magiging Kristiyano

Sinikap ng hari na ibukod ng tirahan at kapaligiran; pinuno niya ito ng mabuting bagay pati mga tao

Pinapaalis niya ang mga may sakit dahil hindi gusto ng hari na makita ito ni Josaphat

At nang nakalabas na si Josaphat, natanaw niya ang isang bulag, isang matanda, at isang may sakit. Dito niya napagtanto na
ang buhay hindi puro maganda lamang at may namamatay rin.

Pinag-isipan niya ang buhay at kamatayan nang matanaw niya ang mga taong kahabag-habag.

Narinig ang kabutihan ni Josaphat at nagpanggap si Barlaan bilang isang tagapagtinda upang mapalapit kay Josaphat

Si Josaphat ay laging pumupunta kay Barlaan upang mag aral tungkol sa Kristiyanismo, sa huli na kumbinsi niya si Josaphat na
magpabinyag.

May nakapansin na kawal na laging may pinupuntahan si Josaphat. Upang malaman ito ng hari, sinabi niyang may sakit siya,
nung nalaman na wala talagang sakit ang kawal, sinabi ng kawal ang tungkol nga Josaphat.

Narinig ito ni Abenir at ipinahanap si Barlaan ngunit nakaalis na siya. Upang makumbinsi ng hari na tumigil sa paniniwala sa
Kristiyanismo ay kumuha sila ng tao na maaaring magpanggap bilang Barlaan.

Nagtapat si Josaphat at nakita niyang daan upang pagsikapan niyang hikayatin ang ama.

Nakita ni Abeir and paghomik dapat ang gamit at hindi pagbabanta kaya at hinamon ni abenir and anak saka ang mga
kapanalig nito sa isang pagtatalo.

Nanalo sina Josaphat dahil sa hindi inaasahang marunong ang taong na dakip.

Batay sa kanilang kasunduan dapat ay magpapabinyag rin ang hari, ngunit ayaw parin nito.

May tauhan ng hari na naghikayat sa pagkapanalo ni Josaphat at nagalit ang hari.

Pinalitan niya ng mapanuksong babae upang makumbinsi si Josapaht ngunit hindi ito gumana

Akala ni Josaphat na ito ang tangkang pagbubulid nito sa kanya sa kasamaan kaya nagdamdam ito.

Iminungkahi ng ministro ni Abenir na hayaang mamuno si Josaphat sa isang kaharian, pumayag naman si Abenir.

Sumalit maraming tao ang lumipat sa kaharian ni Josaphat kaya naisip ni Abenir na marapat lang na ipabinyag na siya at si
Josaphat din ang tuluyang manghari sa kaharian. Si Abenir ay namuhay siya nang tahimik hanggang sa mamatay.

Dahil sa gusto hanapin ni Josaphat si Barlaan, iniwan niya ang kaharian kay Barachias.

Minsang sinabi ni Barlaan na malapit na siyang mamatay, pinasundo niya kay Josaphat ang mga monghe sa di-kalayuang
monasteryo, at nagmisa si Barlaan bago namatay.

Nanaginip minsan si Josaphat at nakita niya ang dalawang korona: (1) para sa kanya (2) para sa kanyang ama. Ang sinisimbolo
nito ay ang pagtanggap ng Diyos sa kanilang dalawa, na kahit man naging makasarili ang hari, tinanggap parin ng Diyos dahil
sa huli ay nagsisi rin.

Sinabi niyang hindi marapat sang kanyang ama, sinisi niya si Barlaan, at nagsisi siya sa sarili.

Namuhay siyang bilang isang emitanyo (or hermit sa ingles) at nung namatay ay inilibing sa puntod ni Barlaan.

Exam 6
 Nang mapag-alaman ni Barachias na namatay na si Josaphat, pinahanap niya ang libingan nito. Mabango at buo ang bangkay
ng dalawa. Mula noon, marami na ang nagpabinyag.

Akdang Panlibangan: Duplo at Karagatan

DUPLO

tahanan

mula sa salitang Kastila na “doble” o “ibayo”

pagtatalo sa pamamagitan ng tula or balagtasan sa kasalukuyang panahon

📌 Mga Pangyayari

Ginagawa sa lamay or pasiyam upang aliwin ang mga namatayan, isang tagisan ng talino sa pagtutula at ibang mga
kaisipang taglay ng berso (awit, korido, salawikain, at kasabihan)

Nahahati ang mga manlalaro sa dalawang pangkat ang belyako at bilyaka na nakaupo sa magkabilang panig ng
mesa at pinangungunahan ito ng hari o pinunong halaman.

Sa gitna ng mesa makikita ang hitso, sigarilyo at ang tsinelas na sumisimbolo ng kapangyarihan ng hari o punong
halaman.

1. Hahawakan ng hari ang tsinelas at magsasabi ng Tribulacion bilang hudyat ng pagsisimula ng laro.

2. Magsisimula ang hari sa pagsasabing “Atin ngayong sisimulan ang paglalarong mahusay; ang magulo ay maharot; pakinggan
ng kapitbahay”

3. Matapos buksan ng hari ang laro, susunod ang pagdarasal ng “Ama Namin”, “Aba Ginoong Maria”, “Requiem Eternam” bilang
pagdarasal para sa kaluluwa ng namatay.

4. Magsisimula ang numeracion o pagbibilangan. Sa maling pagbigkas pa lamang sa mga numero o bilang, paparusahan na ang
nagkamali.

5. Pagkatapos ng bilangan, sisimulan na ang paglalaro.

6. Ang salitang putok ay nangangahulugang mayroon nang patatamaan.

7. Kadalasan, kapag ang napagbintangan ay magandang duplera, ipagtatanggol ito ng ng isang duplerong may lihim na pagtingin
sa magandang duplera.

8. Ang isang manlalarong natalo sa pagbibintangan ay pinaparusahan sa pamamagitan

ng pagbigkas ng mahabang dasal para sa namatay.

KARAGATAN

tahanan

umiikot sa isang alamat tungkol sa isang dalaga na may singsing na nahulog sa gitna ng dagat

sinumang binatang matagumpay na makakuha ng nawawalang singsing ay magkakamit ng “ganda ng pagibig“ ng naturang
dalaga.

isang mimetikong laro ng mga Tagalog na ginaganap kapag may lamay na ang layunin ay aliwin ang mga
namatayan

Exam 7
 📌 Mga Pangyayari (Ver. Panganiban at Semorlan)

May magpapasimuno ng laro. Ihahayag niya sa pamamagitan ng tula ang layunin ng masayang pagtitipon.
Karaniwang isang matanda ang magpapasimula ng laro.

Paiikutin ng nagpasimuno ang isang tabo o lumbong na may tandang puti.

Ang matatapatan ng panandang puti ang mauunang lumusong sa tubig.

Sisimulan na ang paghahanap sa nawawalang singsing at bibigkas ng tula ang nagtagumpay na lalaki.

Ihahandog ng lalaki ang nakuhang singsing sa dalagang kanyang napupusuan.

Tutula rin ang babae bago niya tatanggapin ang singsing.

Ver. Rubin at Cassanova

Sinuman ang matapatan ng puting tandang ay hindi na kailangan lumusong sa tubig sa halip tatanungin ng mga dalaga ang
talinghaga o palaisipan. Kapag ito ay nasagot, ihahandog ng lalaki ang kanyang singsing sa dalagang
napupusuan.

Kahalagahan
magbigay ng aliw sa mga namatayan at alisin kahit papaano ang lungkot at dalamhati

pagpapabuti ng pagtutula or pagpapalawak sa bokabularyo sa Tagalog

Exam 8