‫بسمه تعالی‬

‫گرد آورنده‪ :‬مهدی یوسفی‬

‫استاد‪ :‬ماجدی اصل‬
‫تاریخ انجام آزمایش‪2/12/1401 :‬‬
‫عنوان آزمایش‪ :‬دانه بندی مصالح سنگی ریزدانه که در بتن به کاربرده میشود‬
‫هدف آزمایش‪ :‬تعیین ویژگی های دانه بندی مصالح سنگی ریزدانه‬
‫وسایل مورد نیاز آزمایش‪ :‬سطل‪ -‬الک ها‪ -‬بیلچه‪ -‬ترازو‪ -‬شیکر‬
‫مصالح موردنیاز‪ :‬شن و ماسه‬

‫‪:‬شرح آزمایش‬
‫آزمایش الک یا آزمایش دانه‌بندی تالشی است برای بدست آوردن توزیع اندازٔه‬
‫‪.‬دانه‌ها در نمونٔه خاک‬
‫آزمایش الک را می‌توان بر روی تمام مواد آلی و غیر آلی دانه‌ای شامل ماسه‪،‬‬
‫تکه سنگ‌های ُخ رد شده‪ ،‬رس‪ ،‬گرانیت‪ ،‬فلدسپار‪ ،‬زغال سنگ‪ ،‬بسیاری مواد‬
‫‪.‬گرده‌ای و حتی دانه‌های غالت نیز استفاده کرد‬
‫برای این آزمایش از الک‌های ویژه‌ای که شبکٔه کف آن‌ها از سیم فوالدی است‬
‫‪.‬استفاده می‌کنیم‬
‫‪.‬الک‌های با سوراخ بزرگتر در باال و الک‌های ریزتر در پایین قرار می‌گیرند‬
‫شن و ماسه را بر روی صفحه ای میریزیم و سپس با بیلچه سطح آن را صاف‬
‫می کنیم و آن را به چهار قسمت مساوی تقسیم می کنیم‪ .‬سپس قسمت های رو به‬
‫روی هم را در سطل میریزیم‪ .‬بعد آن را بر روی الک باالیی میریزیم و مجموعه‬
‫‪.‬الک ها برای مدت معلومی تکان می دهیم‬
‫واضح است که دانه های با اندازه کوچکتر از سوراخ های الک عبور می کنند و‬
‫‪.‬دانه های بزرگتر بر روی سیم های فوالدی باقی می مانند‬
‫مجموعه‌ای از الک‌های با اندازه‌های مختلف در دسترس است‪ .‬مرز میان ماسه و‬
‫الی به دلخواه انتخاب می‌شود‪ .‬مطابق سامانه اتحادیه دسته‌بندی خاک برای‬
‫جداکردن ماسه از شن از الک شماره ‪ ۴( #۴‬سوراخ در اینچ) استفاده می‌شود‬
‫‪.‬اندازٔه سوراخ‌های این الک ‪ ۴٫۷۵‬میلی‌متر است‬
‫برای جدا کردن ماسه از الی و رس از الک شماره ‪ #۲۰۰‬که اندازٔه سوراخ‌های‬
‫‪.‬آن ‪ ۰٫۰۷۵‬میلی‌متر است استفاده می‌شود‬
‫پس از آنکه الک‌ها را به ترتیب درشت به ریز روی هم و روی دستگاه لرزاننده‬
‫قرار دادیم؛ در زیر ریزترین الک باید یک سینی قرار داد تا ریزترین دانه که از‬
‫الک آخر عبور می‌کنند در آن سینی ریخته شوند‪ .‬پس از آن که الک‌ها را به‬
‫‪.‬اندازٔه کافی لرزاندیم باید سنگدانه‌های مانده روی هر الک را وزن کنیم‬
‫نتیجه‌های بدست آمده از آزمایش دانه‌بندی را بر روی یک نمودار بر اساس‬
‫‪.‬درصد عبوری از الک به اندازٔه الک رسم می‌کنیم‬
‫برای بدست آوردن درصد عبوری از هر الک‪ ،‬ابتدا باید درصد باقی مانده روی‬
‫‪:‬هر الک را بدست آورد‪ .‬برای این هدف از رابطٔه زیر استفاده می‌کنیم‬
‫‪100*w sieve/w total‬‬
‫وزن کل ‪ WTotal‬وزن باقی مانده روی الک است و ‪ WSieve‬در رابطٔه باال‬
‫‪.‬سنگدانه‌ها است‬
‫در مرحلٔه بعد‪ ،‬باید درصد سنگدانه‌های باقی مانده روی هر الک را به صورت‬
‫‪.‬تجمعی پیدا کرد‬
‫برای این کار باید مقدار سنگدانٔه باقی مانده روی هر الک را با وزن سنگدانه‌های‬
‫باقی مانده روی الک‌های قبلی جمع کرد‪ .‬وزن تجمعی سنگدانٔه عبوری به درصد‬
‫‪:‬از رابطٔه زیر بدست می‌آید‬
‫وزن تجمعی باقی مانده (به درصد) ‪ = ٪۱۰۰ -‬وزن تجمعی عبوری (به درصد)‬
‫در نهایت باید نتیجه‌های بدست آمده را روی یک نمودار رسم کرد به گونه‌ای‬
‫که درصد تجمعی عبوری روی محور ایگرگ و اندازه الک ها به صورت‬
‫‪.‬لگاریتمی روی محور ایکس قرار گیرد‬

‫امروزه الک کردن دستی تنها در جاهایی که امکان استفاده از برق وجود ندارد‬
‫کاربرد داشته و در سایر موارد جهت رسیدن به بهترین و موثق‌ترین نتیجه از‬
‫استفاده می‌شود که بسته به نحوه تکان )‪ (Shaker‬دستگاه‌هایی موسوم به لرزاننده‬
‫‪.‬دادن الک‌ها خود به چند دسته پرتابی‪ ،‬افقی و ضربه‌ای تقسیم می‌شوند‬
‫شماره الک‬ ‫وزن مانده روی‬ ‫وزن تجمعی مانده‬ ‫درصد تجمعی‬ ‫درصد تجمعی‬
‫الک‬ ‫روی الک‬ ‫مانده روی هر‬ ‫عبور از هر الک‬
‫الک‬
‫‪3.8‬‬ ‫‪37 gr‬‬ ‫‪37 gr‬‬ ‫‪3.08%‬‬ ‫‪96.92%‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪146 gr‬‬ ‫‪183 gr‬‬ ‫‪15.25%‬‬ ‫‪84.75%‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪256 gr‬‬ ‫‪439 gr‬‬ ‫‪36.58%‬‬ ‫‪63.42%‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪188 gr‬‬ ‫‪627 gr‬‬ ‫‪52.25%‬‬ ‫‪47.75%‬‬

‫‪30‬‬ ‫‪86 gr‬‬ ‫‪713 gr‬‬ ‫‪59.41%‬‬ ‫‪40.59%‬‬

‫‪50‬‬ ‫‪228 gr‬‬ ‫‪941 gr‬‬ ‫‪78.41%‬‬ ‫‪21.59%‬‬

‫‪100‬‬ ‫‪149 gr‬‬ ‫‪1090 gr‬‬ ‫‪90.83%‬‬ ‫‪9.17%‬‬

‫‪200‬‬ ‫‪41 gr‬‬ ‫‪1131 gr‬‬ ‫‪94.25%‬‬ ‫‪5.75%‬‬

‫‪pan‬‬ ‫‪69 gr‬‬ ‫‪1200 gr‬‬ ‫‪100%‬‬ ‫‪0%‬‬

 ‫شیکر‪ :‬شیکر الک دستگاهی است دارای یک موتور لرزاننده که قابلیت نصب‬
‫الک روی آن وجود دارد و با لرزش خود مواد موجود در الک ها را نسبت به‬
‫‪.‬ریزی و درشتی سرند می کند‬
‫دستگاه شیکر الک قابلیت نصب ‪ 12‬عدد الک ‪ 8‬اینچ و یا ‪ 12‬اینچ را توسط گیره‬
‫‪.‬نگهدارنده‪ ،‬به منظور محکم نمودن الک‌ها را دارد‬
‫با حرکت غربالی متناوب دو طرفه چپ و راست‪ ،‬سرعت الک کردن را افزایش‬
‫‪.‬داده و باعث جلوگیری از انباشته شدن سنگدانه‌ها در هر سمت الک می‌شود‬