Serdar İnal IŞIK

TİCARİ İŞLETME

TTK ya göre Ticari işletme Ticari işletmenin yapısı ve unsurları

Tanımı Kişi unsuru Malvarlığı unsurları

 Gelir sağlamayı hedef tutma Tacir

 Devamlılık Maddi malvarlığı Gayrimaddi malvarlığı
 Bağımsızlık Üretilmiş mallar, motorlu taşıtlar İşletme adı, ticaret
 Esnaf işletmeleri için belirlenen sınırı aşmak Hammadde, yarımamuller, unvanı, marka, patent, model,
Araç gerçler, taşınmazlar, sermaye, vs. fikri ve sınai haklar
 Ticari işletme ile esnaf işletmesi arasındaki sınır
CUMHURBAŞKANI KARARI ile belirlenir. -Tacirin ticari işletmesindeki mal varlığı genel malvarlığına dâhildir. Ayrı bir hukuki statüsü yönetimi yoktur.
 Gerçek kişi tacir, hem şahsi borçlarından hem de ticari borçlarından dolayı iflasa tabidir.
 Faaliyet konusu kaldırılmıştır, serbesttir (ultra vires)
 Esnaf işletmesi: ister gezici ister bir dükkânda veya bir sokağın belli bir yerinde sabit dursun, ekonomik faaliyeti sermayesinden çok bedeni çalışmasına dayanan ve geliri
Cumhurbaşkanının belirlediği sınırı aşamayan zanaat ve ticaretle uğraşan kişilerin işletmeleridir. Tüzel kişilikleri yoktur.

Ticari işletmenin özellikleri
1- Sermaye yoğun çalışırlar
2- Kar amacı ile üretim yaparlar
3- Geliri belirlenen sınırın üstündedir
4- Devir yazılı olarak yapılmak zorunda
Esnaf işletmesinin özellikleri
1- Bedenen emek yoğun çalışırlar
2- Geçimlerine yetecek kadar üretim
3- Geliri sınırın altındadır
4- Devir şekle bağlı değil
Şunlar da esnaf işletmesi sayılır
1- Vergiden muaf olanlar
2- Basit usulde vergilendirilenler
3- İşletme hesabına göre defter tutanlar

1
 Serdar İnal IŞIK
MERKEZ VE ŞUBE

Merkez Şube ve Özellikleri (TTK da tanımı yok)

TTK da merkez tanımı yapılmıştır.

Merkeze bağımlılık (iç Dış ilişkilerde bağımsızlık Aynı kişiye ait olma Yer ve yönetim ayrılığı
İşletmelerin idari, hukuki ve ticari faaliyetlerinin yürütüldüğü ilişkilerde bağımlı)
yerdir. Bunlar birbirinden farklı yerlerde yürütülüyorsa idari  Merkezin yaptığı Şube ile merkez aynı  Yer ayrılığı bina
faaliyetlerin yürütüldüğü yer işletmenin merkezi olur.  Şubeler kendi nam ve türden işlemlerin en kişiye ait olmalıdır, ayrılığı değildir. Aynı
hesabına değil merkez azından asli olanlarını, zira sahibi başka kişi bina içinde de olsa
 Her tacir ticari işletmesinin açıldığı tarihten ad nam ve hesabına üçüncü kişilerle olursa bu ayrı bir merkez ve şube
itibaren 15 Gün içerisinde ticari işletmesini ve hareket ederler. Elde merkezden bağımsız işletme olur. adresleri farklıdır.
seçtiği unvanı işletme merkezinin bulunduğu edilen kar veya zarar olarak yapabilme  Her şubenin kendi
yer ticari siciline tescil ve ilan ettirmelidir tescil+ilan merkeze aittir. özelliğidir. ayrı adresi
-Serbest bölgeler kanununa göre serbest  Şubelerin ayrı tüzel mevcuttur.
bölgelerde açılacak şubelerin ayrı ve bağımsız kişiliği yoktur. Bu  Her şubenin kendine
sermayelerinin olması zorunludur. yüzden geliri ne olursa Örnek: Bankaların
özel müdür müd. Yrd.
-Şubenin merkezden ayrı tüzel kişiliği yoktur. olsun hiçbir zaman şubelerinin yapacakları
Ve diğer yönetim
-Devir şubeleri de kapsar. ticari işletme her işlemde merkezi
kadrosu vardır
-Şubeye karşı dava ister şubenin ister merkezin sayılmazlar. arayıp izin istemek
bulunduğu yerde açılabilir. Ama iflas davası  Tüm genel emirler zorunda olmayışları. Ticari defterler ve
merkezin bulunduğu yerde açılmak zorunda. merkezden gelir ve muhasebe, merkez
- Şubelerin tescilleri 15 gün içinde bulundukları tüm yöneticileri nezdinde tutulabilir
merkez tic. odasında yapılır. merkez atar.
-Ticaret unvanlarını şube eki konularak
kullanırlar.
-Depo, imalathane, yemekhane gibi iş yerinin
temel unsurları şube sayılmaz.

2
 Serdar İnal IŞIK
TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

Devrin kapsam ve şartları Borçlardan sorumluluk - Devrin hüküm ve sonuçları

 Ticari işletmelerin devri yazılı yapılmalıdır.
 Bu geçerlilik şartıdır (Kurucu tescil) Ticaret siciline 15
gün içinde tescil ve ticaret sicil gazetesinde ilan
edilmelidir
 Devir işlemi kül halinde yapılır. Sözleşmede belirlenen
tüm maddi gayri maddi unsurlar devre dâhildir. (aksi
niteliği bozmayan konularda öngörülebilir)
 Aktif ve pasifler birlikte devredilir( emredici hüküm)
 Ticaret unvanının devri işletmeden ayrı devri mümkün
değildir. Fakat işletme ile beraber devredilebilir veya
devrin dışında bırakılabilir.
 İşletmenin daimi unsurları (kiracılık hakkı dâhil)
devralana geçer.
 Devir yapılınca TBK da bulunan Ayıba ve zapta karşı
Tekeffül (Garanti ve sorumluluk yüklenme) hükümleri
devreye girer.
Devralan devri alacaklılara bildirdiği veya ticari işletme
için ticaret sicil gazetesinde yayınlanınca; diğerleri için de
Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde
yayınlanacak ilanla duyurduğu tarihten (devrin ilan ve
ihbarı) başlayarak 3. Kişilere karşı sorumlu olur.
- Tacir sıfatı devirle ortadan kalksa da İİK na göre 1 yıl
daha işletmenin borçlarından dolayı iflasa tabidir.
- Tacir devrettiği işletmenin borçlarından 2 yıl daha
devralanla birlikte müteselsilen sorumludur
- Bu 2 yıllık süre muaccel (vadesi gelmiş) borçlar için
bildirme veya duyuru tarihinde, müeccel (vadesi
gelmemiş) borçlar için Muacceliyet tarihinden (vadesi
gelince) itibaren başlar. (2 yıl hak düşürücü süredir)
- İşletmesini devreden tacir devralanla rekabette
bulunmama borcu altına girer.
- Devreden işletmeyi devrettiği muhitte aynı konuda
başka bir işletme açamaz (rekabet yasağı sözleşmesi
yapmasalar bile) (TMK Md2 dürüstlük kuralı)
- Ticari işletmesini devreden gerçek kişi tacir başka bir
işletmesi yoksa tacir sıfatını kaybeder.
- Devirden sonraki borçlardan sadece devralan sorumlu
olur.
- İyiniyetli devralan işletmenin içinde bulunan 3. kişilere
ait eşyaların da mülkiyetini kazanır.
- Devralan devirde beyan edilmemiş bilinmeyen
borçlardan da sorumludur.(borcun naklinin özel bir
türüdür). Bazı borçlardan sorumlu olmayacağına dair
yapılan sözleşme sadece iç ilişkilerde geçerlidir. 3.
Kişileri bağlamaz.

Alacağın temliki (devri): Borcun naklinin özel bir türüdür. Hem BK da hem de TTK da düzenlenmiştir. Takas: Bir sözleşme değildir.

Alacağın devrinde borçludan izin almaya gerek yoktur( onay gerekmez ama borçluya haber verilir)

NOT: İçinde taahhüt olanlar ve vaatler bir tür sözleşmedir. Borçlandırıcı işlemdir.(TBK)

3
 Serdar İnal IŞIK
TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU (6750) (TİTRK veya TİTREK)

Rehin kuruluş şekli
- TİTRK e göre gerçekleşir
- Rehin hakkı, rehin
sözleşmesinin Sicile tescil
edilmesiyle kurulur.
- Rehin sözleşmesi elektronik
ortamda ya da yazılı olarak
düzenlenir.
- Elektronik ortamda
düzenlenen rehin
sözleşmesinin Sicile tescil
edilebilmesi için sözleşmenin
güvenli elektronik imza ile
onaylanması şarttır.
- Yazılı olarak düzenlenen
rehin sözleşmesinin Sicile
tescil edilebilmesi için
tarafların imzalarının noterce
onaylanması veya
sözleşmenin Sicil yetkilisinin
huzurunda imzalanması
şarttır.
- Rehin hakkının kurulmasına
ilişkin diğer usul ve esaslar
Bakanlıkça çıkarılan
yönetmelikle düzenlenir
- Kurucu tescildir
 Kanunda tescil süresi
belirtilmemiştir. Taraflar
tescili kendileri sistem
üzerinden yapabilir.
Taraflar Rehnin Amacı Rehnin Kapsamı Hüküm ve Sonuçları
Rehin - Rehnin güvence Rehin kapsamına girmeyenler - Tarafların hak ve yükümlülükleri kanun ile
verebilecekler olarak - Taşınır varlıkları konu alır belirlenir.
- Sermaye piyasası araçlarına uygulanmaz - Gecikmesinde tehlike varsa alacaklı mahkemeye
- Tacirler kullanımının - Başka sicile kayıtlı (Tapu kütüğüne (siciline) gemi – gitmeden gerekli tedbirleri alabilir ve
- Esnaflar yaygınlaştırılması. uçak siciline vs tescil edilen taşınırlar bu kanun denetleyebilir.
- Çiftçiler (Çiftçi - Rehne konu kapsamında değildir. - Rehinli alacağın devri için ticari işletme malikinin
- Taşınmazlar ve binaların eklenti ve ek binaları izni gerekmez
örgütüne kayıtlı taşınırların
Rehin kapsamına girenler - İşletmeyi devralan kişi rehin ile yüklü devralır.
olmalıdır) kapsamının
- Ticaret unvanı - Birden fazla rehin kurulabilir
- Üretici örgütleri genişletilmesi - İşletme adı - 3. Kişiler lehine bir başkası adına rehin verilebilir
- Serbest meslek - Aleniyetin - Alacaklar, her türlü kazançlar gelirler, iratlar - Rehin alacaklısı 1. Derecede alacaklı ise borç
erbabı gerçek veya sağlanması - Çok yıllık meyve veren ağaçlar ödenmezse mülkiyetin kendisine devrini isteyebilir
tüzel kişiler - Paraya çevirmede - Fikri ve sınai haklar (lex commisoria istisnası)
- Hammadde (eski kanunda rehin edilemezdi) - Borç ödenince rehnin sicilden terkin edilmesini
Rehin alternatif yollar - Hayvanlar alacaklının talebi ile yapılmak zorundadır.
alabilecekler (lex commisoria - Lisans ve ruhsatlar -
Bankalar ve finans istisnası) - Kiracılık hakkı
- Yabancı hukuka tabi rehin alacaklıları 30 gün,
- Taşınır işletme tesisatı ve motorlu taşıtların
kuruluşları - Rehin hakkının Türk hukukuna tabi rehin alacaklıları 15 gün
getirileri içinde rehni sicilden terkin ettirmek zorundadır.
- Finansal kiralama tesisi - Sarf malzemeleri
Factoring ve - Rehinde öncelik - Stoklar - Rehinli varlık kanun hilafına (ihlaline) kullanılamaz
finansman hakkının - Tarımsal ürünler - Rehinli mal alacaklıya zarar vermek kastı ile tahrip
şirketleri belirlenmesi - Ticari işletme ve sicile kayıtlı esnaf işletmesi veya imha edilemez
Kredi ve kefalet Tarafların ve 3. - Ticari plaka ve hat - Borçlu rehinli malın değerini korumalıdır. Alacaklı
- -
- Ticari proje aleyhinde varlığın değerini düşürürse zararı tazmin
sağlayan kamu ve Kişilerin hak ve - Vagon etmek zorundadır.
özel kurum ve yükümlülükleri - Kiraya verilmiş 3. Kişi zilyetliğinde bulunan taşınır - Sicili yanıltmaya yönelik fiiller cezalandırılır
kuruluşları - Rehin ile ilgili usul varlıklar, hak ve paylı mülkiyet hakkı - Bit taşınırı rehin almak sureti ile ödünç para verme
- Kooperatifler ve esasların - Müstakbel taşınır varlıklar ve getirileri işini devamlı yapan kişi TCK 241 e göre
- Tacir belirlenmesi
-
-
Benzeri her türlü taşınır varlık ve hak
Taşınır varlığın gelecekteki her türlü faiz, sigorta -
cezalandırılır.
Taşınırların üzerinde rehin olması lisans ve kiralama
- Esnaf gibi hukuki getirileri ile doğal ürün ve ikamesi hakkına mani değildir.
mallar, taşınır varlık ile birlikte doğrudan rehnin - Alacak tahsil edilemezse genel hükümlere göre icra
kapsamına girer takibi yapılır.

Yeni kanunda taşınmazlar üzerinde kurulan derece sistemi kıyas yolu ile bu kanuna eklenmiştir.
- Rehinli mala değer tespiti 3 gün içinde yapılmalıdır. İtiraz edilirse mahkeme 3 gün içinde tekrar değer tespiti yaptırır. İtiraz üzerine yapılan tespit kesindir. 2 yıl geçmedikçe yeniden
değer tespiti yapılamaz.
- TMK ya göre Teslimsiz tescilli bir rehin türüdür.
- TARES (taşınır rehni sicili)e işlenen rehinli taşınırlar rehin verenin ticaret siciline de işlenir. Bu sicili bakanlığın yetki vereceği kuruluşlar tutar.
- Rehinli mallar satılamaz, alacaklıya bildirmeden taşınamaz yer değiştirilemez. Zarar verilemez değeri düşürülemez.
- Not: Rehinli alacağın devri için borçlunun izni gerekmez. Devralan rehin yükü ile beraber devralır.
4
 Serdar İnal IŞIK
TİCARİ İŞ

TTK MADDE 3- göre TTK md 19/1 göre

1- Bu Kanunda (TTK da ) düzenlenen hususlarla bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün
işlem ve fiiller ticari işlerdendir.
Örnek: Hukuki işlemler, sözleşmeler, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme, vekâletsiz iş
görme, çalıştırmak için işçilerle iş sözleşmesi yapmak, şube açmak için kira
sözleşmesi yapmak vs….
2- TTK da düzenlenen tüm işler mutlak ticari iştir.
ÖRNEK: Acentelik sözleşmesi, Ticaret şirketlerine ilişkin işler, kambiyo senetleri
NOT: Kanunda düzenlenmemiş sözleşmeler (atipik sözleşmeler) düzenlenebilir.
1- Tüzel kişi tacirlerin adi iş sahası yoktur. Yaptıkları her iş istisnasız ticari iş sayılır.
2- Gerçek kişi tacirlerin de işlemlerinin ticari olması asıldır. Ancak bu durumun 2
istisnası vardır. Bu durumlarda GERÇEK KİŞİ TACİRİN yaptığı iş adi iş sayılır. Bu tür
işler tacirin işletmesini ilgilendirmeyen işlerdir.
a) Tacirin beyanı
b) Durumun elverişsizliği
3- Taraflardan birisi için ticari iş niteliğinde olan sözleşmeler kanunda aksine
hüküm bulunmadıkça diğeri için de ticari iştir.
4- Sözleşme dışındaki borç kaynaklarında özellikle haksız fiilde ticari iş sayılması için
her iki tarafın da ticari işletmesini ilgilendirmesi gerekir.

Ticari iş 2 şekilde belirlenir. 1- TTK da düzenleniyorsa 2- Ticari işletmeyi ilgilendiriyorsa ticari iştir denir.

Ticari işler 2 türlü sınıflandırılır

Mutlak anlamda ticari işler Nispi anlamda ticari işler

İş hem TTK da düzenlenmiş hem de ticari işletmeyi ilgilendiriyorsa TTK da düzenlenmemiş!!! ama işletmeyi ilgilendiren
işler.

TTK da olmayan+ işletmeyi ilgilendiren

Esas itibari işe mutlak Şekil itibari ile mutlak ticari iş
ticari iş TTK+işletmeyi ilgilendirmeyen
TTK+İşletmeyi ilgilendiren

5
 Serdar İnal IŞIK
TİCARİ İŞ OLMAYA BAĞLANAN HUKUKSAL SONUÇLAR

BORÇ KEFALET FAİZ

Adi borç Müteselsil borç Adi kefalet Müteselsil kefalet Anapara faiz (Kapital faiz) Temerrüt faizi (Gecikme) Bileşik faiz(mürekkep)

Ticari olmayan İki veya daha fazla kişi, Önce asıl borçludan Alacaklı edimin yerine Anapara ödünç Adi işlerde vadeden, Hem anaparaya
sözleşmeyi yapan içlerinden biri veya hepsi edimin istenmesi getirilmesini hem asıl sözleşmelerinde vade yoksa da ihtar hem de faize tekrar
kişinin tek başına için ticari nitelikli bir iş gereken kefalet türüdür. borçludan hem de borcun alındığı tarihinden itibaren fiili faiz yürütülmesi
sorumluluğu adi dolayısıyla diğer bir Eğer asıl borçlu edimi kefillerden borcun tarihten vadeye ödemeye kadar işleyen (yüklenmesi haline
sorumluluktur. kimseye karşı birlikte borç yerine getirmezse tamamını isteyebilir. kadar işleyen faiz %9 kanuni faiz.%9 bileşik faiz denir.
Başka kimseyi altına girerse kanunda kefillere sırası ile Ticari borçlara kefalet En fazla %50 Ticari işlerde %21.25 NOT: Adi işlerde
bağlamayan veya sözleşmede aksi başvurulur. Kefillere halinde hem asıl borçlu artırılabilir %13.5 En fazla %100 bileşik faiz yasaktır.
sorumluluk belirtilmezse müteselsil ihbar ve bildirimde hem de kefiller arasındaki olabilir arttırılabilir en fazla
türüdür. sorumluluk olur. bulunulmadan ilişkilerde de kanunda Cumhurbaşkanı bu %42,50 olabilir.
(sözleşmeyi bir kişi yapar başvurulamaz. veya sözleşmede aksi oranı aylık olarak İstenirse MB kısa vadeli
ama diğer ortaklar da hüküm yoksa müteselsil belirlemeye, %10 avans faizi ………+5 puan
sözleşmeden eşit derece kefalet hükümleri una kadar indirmeye istenebilir
sorumludur) uygulanır. ve bir katına(%100)
kadar artırmaya
NOT: Faiz oranları sözleşme veya
yetkilidir.
kanun ile düzenlenir. Kanundaki
hükümler tamamlayıcı hükümlerdir. Bileşik faiz Bileşik faizin istisnaları
Ticari işlerde faiz oranı serbestçe uygulayabilmek için: 1- Cari hesap
1- İki taraf da tacir olacak sözleşmelerinde Müteselsil: Eş derecede sorumluluk demektir
belirlenir. Kararlaştırılmamış bile olsa
ticari işlerde faiz yürütülebilir. 2- Aradaki iş ticari iş 2- Ödünç (karz)
olacak sözleşmelerinde
3- Hesap dönemi 3 aydan 3- Kambiyo senetlerinde
az olmayacak geriye doğru müracaat
hakkını kullanırken.

6
 Serdar İnal IŞIK

TİCARİ HÜKÜMLER

GENEL OLARAK TİCARİ HÜKÜMLERİN UYGULAMA SIRASI

TTK daki hükümlerle, bir ticari işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiillere ilişkin diğer 1- Emredici kanun hükümleri
kanunlarda yazılı hükümler ticari hükümlerdir. 2- Sözleşme hükümleri ( Emredici hükümlere ve genel ahlaka aykırı olmayan)
Örnek: Faiz kanunu, çek kanunu, ticari işlemlerde taşınır rehni kanunu, KHK’lar vs… 3- Tamamlayıcı yorumlayıcı hükümler( doktrinler vs)
Mahkemeler hakkında ticari hüküm bulunmayan hallerde ticari örf ve âdete göre 4- Ticari örf ve adet
bu da yoksa genel hükümlere göre karar verir. 5- Genel hükümler
6- Hâkimin hukuk yaratması
Ticari örf ve adetler:

- Objektif hukuk kurallarıdır. Hâkim tarafından re ’sen araştırılması gerekir. Bulunduğu bölgedeki örf adet kurallarını belirleme işi o bölgenin ticaret odalarının görevidir. Genel
hükümlerin üstündedir.
- Örf ve adet kuralları kural olarak sadece tacirler hakkında uygulanır. Tacirler bilmediğini öne süremez. Bu kurallar tacir olmayanlara uygulanmaz, fakat tacir olmayanlar ancak
onlar tarafından bilindiği veya bilinmesi gerektiği hallerde uygulanır.
- Bir bölgeye ya da bir ticaret dalına özgü olan ticari örf veya adetler genel olanlara nazaran tercih olunur. İlgililer aynı bölgede bulunmadıkları takdirde kanun veya sözleşmelerde
aksine hüküm olmadıkça ifa yerindeki örf adet kuralları uygulanır. Kurallar o bölgenin ticaret odalarına sorulur. Örf adet kurallarını belirlemek o bölgenin ticaret odasının
görevidir.
- Genel hükümler için TMK 1 deki sıra izlenir.
Ticari teamül:
- Henüz ticari örf adet boyutuna ulaşmamış uygulamalardır. (bölgedeki genel fiyatlar, ilgili bölgede işlerin nasıl yapıldığı, genel iş teslim süresi vs)
- Objektif hukuk kuralı değildir.
- Ticari örf ve adetten farklı olarak kanunda aksi bir hüküm bulunmaz ise hükme esas alınmazlar.
- Sadece taraf iradelerinin yorumunda başvurulabilir.
Dikkat: Soruda Genel örf adet yazarsa yanlıştır. Ticari örf adet yazarsa doğrudur.

7
 Serdar İnal IŞIK

TİCARİ YARGI

Mutlak Ticari Davalar Yarı Nispi Davalar Nispi Ticari Davalar

- TTK da düzenlenen tüm ticari davalar ve hususlar İstisnalar: TTK da düzenlenmeyen fakat her iki tarafın da
- TMK nun rehin karşılığı ödünç verme işi ile uğraşanlarla ilgili - Havale ticari işletmesini ilgilendiren
davalar. - Vedia - Satım
- Bazı TBK dan doğan davalar - Fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan ve - Kira
- İşletmenin devralınması, birleşmesi veya şekil değiştirmesi taraflardan en az birinin ticari işletmesini ilgilendiren - Ödünç
ile ilgili davalar davalar (telif davaları) - Hizmet
- İşçinin rekabet yasağına aykırı davranması - Eser sözleşmeleri
- Yayın sözleşmesi
- Alım satım komisyonculuğundan doğan uyuşmazlıklar
- Tacir yardımcıları ile ilgili davalar
- Kredi mektubu, itibar mektubu, kredi emri ile ilgili davalar.
- Mülkiyet hukukuna dair mevzuat ve fikri mülkiyet
- Borsa sergi panayır Pazar ve antrepo gibi yerlere ait davalar
- Banka ve diğer kredi kuruluşları ile ilgili ödünç para davaları.

Özel kanunlar gereği mutlak ticari dava sayılan davalar

- Kooperatifler kanununda düzenlenen davalar
- Finansal kiralama ile ilgili davalar
- İflas ve konkordato ile ilgili davalar
- Ticari işlemlerde taşınır rehni kanunundan doğan davalar

Havale: Bir işi başkasının sorumluluğuna bırakmak (para ve kıymetli evrak vs. gibi şeylerin kabz olması verilmesi için verilen iki taraflı yetki.)

Vedia: Emanet, saklanması ya da korunması için birine veya bir yerlere bırakılan eşya inam ve bunları koruma borcu altına girdiği sözleşme, saklama sözleşmesi.

Aksine bir hüküm yoksa dava olunan şeyin miktarına bakılmaksızın tüm ticari davalara ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ görevlidir. Bulunulan bölgede asliye ticaret mahkemesi yoksa
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ yerine geçerek ticaret mahkemesi sıfatıyla görevli olur.

8
 Serdar İnal IŞIK

TACİRLER

Gerçek kişi tacirler Tüzel kişi tacirler

GERÇEK KİŞİ TACİRLER

1.Tacirin tanımı12/1
TTK 12/1 e göre bir ticari
işletmeyi kısmen de olsa
kendi adına işleten kişiye
TACİR denir.
İki unsuru vardır
A-Ticari işletme
B-Kısmen de olsa kendi
adına işletmek
Ticaret yapmaktan men edilen tefeciler, ruhsatsız eczaneler, memurlar, hâkimler vs. gibi ticari iş yapan tacirliğin faydalarından yararlanamaz ama tüm yükümlülüklerine katlanır.
2.TTK md 12/2
Bir ticari işletme kurup açtığını
sirküler, gazete, radyo, TV, gibi
araçlarla halka bildirmiş veya
işletmesini ticaret siciline tescil
ettirerek durumunu ilan etmiş
olan kimse fiilen işletmeye
başlamamış ortada bir işletme
olmasa bile olsa TACİR sayılır
Haklardan yararlanır ve
yükümlülüklerine katlanır.
3.TTK md12/3
Hayali bir şirket adına iş yapan alakasız
kişilerden bahseder.
Bir ticari işletme açmış gibi ister kendi
adına ister bir adi şirket adına veya her
ne suretle olsun hukuken geçerli
olmayan diğer bir şirket adına ortak
sıfatıyla işlemlerde bulunan, iyiniyetli 3.
Kişilere karşı tacir gibi sorumlu olurlar.
Haklardan yararlanamaz ama
yükümlülüklerine katlanır.
4.TTK Küçük ve kısıtlılar 5.Ticaret yapmaktan men
Sahip oldukları ticari işletmeyi yasal edilenler
temsilcileri aracılığıyla işleten küçük Kanunen ya da bir yargı
ve kısıtlılar tacir olurlar. kararından doğan, bir yasağa
TACİR SIFATI KÜÇÜK VE KISITLIDA aykırı bir şekilde veya başka bir
OLUR! kişinin veya resmi bir makam
Ceza hükümleri açısından yasal izni gerekli olmasına rağmen
temsilci tacir olmaz ama tacir gibi izin veya onay almadan ticari
sorumlu olur. işletmeyi işleten kişi TACİR
SAYILIR
Haklardan yararlanamaz ama
yükümlülüklerine katlanır.

Gerçek kişi tacirlerin ticaret siciline yaptıkları tescil BİLDİRİCİ TESCİL olur.

Adi şirketlerin tüzel kişiliği olmadığı için ortakların her biri TACİR OLUR. ( o yüzden tanımdaki “kısmen bile olsa “ tanımı bu yüzden kanuna eklenmiştir.)

Normal ya da hasılat kirasıyla bir ticari işletmeyi kiralayan kişi de tacir olur. Burada tacir sıfatı malike değil kiracıya ait olacaktır. Sebebi işletme kiracı adına işletilmektedir.

TACİR SIFATININ SONUÇLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1- Basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümlülüğü vardır 8- İşletmesini 15 gün içinde ticari sicile işletmek ve ticaret odasına kaydolmak
2- Ticari örf ve âdete tabidir zorundadır
3- Cezanın indirilmesini mahkemeden isteyemez 9- Fatura ve teyit mektubu düzenlemek zorundadır
4- Defter tutmak zorundadır 10- Ücret ve faiz isteme hakkı vardır
5- İflasa tabidir 11- Tacir ticari iş karinesine sahiptir.
6- Ticaret unvanı seçmek ve kullanmak zorunluluğu vardır 12- Sermaye şirketleri kuruluştan sonra 3 ay içinde internet sitesi açmak zorundadır.
7- İşletme adı kullanma hakkı vardır ama zorunlu değildir

9
 Serdar İnal IŞIK

TÜZEL KİŞİ TACİRLER

1.Ticaret şirketleri 2. Amacına ulaşmak için Ticari işletme işleten dernek ve vakıflar
1. Kollektif şirketler  Bu dernek ve vakıflar tacir sıfatına sahiptir.
2. Komandit şirketler  Kamuya yararlı dernek ve vakıflarda ise tacir sıfatı vakfa değil işleten
a) Adi komandit şirketler işletmeye aittir.
b) Ser. Pay. Böl Komandit şirketler  Kamu yararına çalışan dernekler ve gelirinin %50 ve fazlasını kamu
3. Anonim şirketler yararına kamu görevi niteliğindeki işlere harcayan vakıflar ticari işletme
4. Limited şirketler işletseler bile tacir sayılmazlar. İşletilen işletme tacir sayılır.
5. Kooperatifler a. Bu kuruluşlar iflasa tabi değildir. Hakkında icra takibi
yapılamaz.(Kızılay maden suları) açılan işletme iflas edebilir.
b. Sıradan dernek ve vakıflarda işletilen işletmelerin tüzel kişiliği
olmasa bile tacirlik sıfatına sahiptir.
Adi şirketler tacir sayılmazlar her bir ortağı tacir olur.
3. Devlet ve diğer kamu tüzel kişilikleri tarafından
kurulan kurum ve kuruluşlar
Kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümleri
dairesince yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere
devlet il özel idaresi belediye ve köy gibi kurumlar tacir
olmazlar ve KTK lar tarafından kurulan kurum ve
kuruluşlar tacir sayılır.
Devlet il özel idaresi belediye ve köy ile diğer kamu
tüzel kişileri bir ticari işletmeyi ister doğrudan işletsinler
ister kamu hukuku hükümlerine göre yönetilen ve işletilen
bir tüzel kişi eliyle işletsinler Devlet kurum ve kuruluşları
tacir olamazlar. (EGO-KIZILAY-SGK-İSKİ vs.)

Donatma iştiraki tacir değildir ve tüzel kişiliği yoktur. Fakat her donatanın tacir sıfatı vardır ve donatma iştirakleri de iflas edebilir. Tacirlere ait hükümler donatma iştiraki için de
uygulanır.
Esnaf işletmelerinin de yararlanabileceği haklar
KİT’ler (oyak, tübitak, STK lar vs.) tacirdir. Bu kurumlar nedeni ile devlet veya kurumları tacir olmazlar.
1- Ücret ve faiz isteme hakkı
Kamuya yararlı dernek ve vakıfların mallarına karşı işlenen suçlar devlet malına yapılmış gibi sayılır. 2- İşletme adı kullanma hakkı
3- Hapis hakkı
Kısmi ifayı kabul etmeyen alacaklı temerrüde düşer.
4- TİTRK den yararlanma hakkı (esnaf işletmesi esnaf siciline kayıtlı ise)
Satıcının temerrüdünde satış için ihtar aranmaz.

10
 Serdar İnal IŞIK

TACİR OLMANIN NİMETLERİ (HAKLARI)

1-Ücret isteme hakkı 2.Her iki tarafın tacir olduğu durumlarda özel haklar

Tacir olan veya olmayan bir kişiye ticari işletmesiyle

ilgili bir iş veya hizmet görmüş olan tacir uygun bir ücret
isteyebilir. Ayrıca tacir verdiği avans e yaptığı giderler
için ödeme tarihinden itibaren faize hak kazanır.

Kısmen ifa Alacaklı tacirin temerrüdünde Ayıplı mal tesliminde Hapis hakkının kullanımı Tacirler arasında Fatura ve teyit mektubuna
Kısmen ifa Satış ve trampalarda özel hükümler Alacaklı borçluya ait olan ancak ihbar ve ihtarlar
Tevdi ve tevdi yeri için itiraz
reddedilemez hâkimin kararı onun rızası ile elinde bulunan Tacirler arasında ihtar Fatura veya teyit mektubunu
Açık ayıp: Ayıp teslim sırasında alan tacir 8 gün içinde (hak
gerekmez. Satışa izin menkul, taşınır veya kıymetli ve ihbarlar şu yollarla
açıkça belli ise 2 gün içinde satıcıya düşürücü süre) itiraz etmezse
verilmesini evrakı, borcun muaccel olması yapılır. (ispat şartıdır
ihbarda bulunulmalıdır. kabul etmiş sayılır.
mahkemeden ve niteliği itibariyle alacağını geçerlilik değil) Taraflar arasında bir sözleşme
isteyebilir Gizli ayıp: Eğer ayıp teslim anında tahsil edene kadar elinde ilişkisi yokken gönderilen belge
1- Noter
belli değilse teslim anından itibaren tutabilir. Buna hapis hakkı denir. TTK ya göre teyit mektubu
2- Taahhütlü mektup
Satış için ihtar aranmaz. 8 gün içinde satıcıya ihbarda Hapis hakkı esnaflara da değildir. TBK anlamında bir Öneri
3- Telgraf olur. Faturaya itiraz süresi 30
bulunulmalıdır. tanınmıştır. 4- Güvenli e posta gündür.

2 yıllık zaman aşımında zarar Tacir olmayıp iflasa tabi olanlar:

tazmini istenebilir. Hileden kaynaklı
ayıplarda zaman aşımı yoktur.
-Tacirler ticari defterleri lehine-aleyhine delil olarak kullanabilirler
-Tacirlerin yaptığı işler ticari davalara konu olabilir.
-İki tarafın da tacir olması durumunda bileşik faiz talep edilebilir.
1- Ticareti terk eden tacir 1 yıl daha iflasa tabidir.
2- Bankayı bilerek kusurlu olarak zarar ettiren yönetici
3- Ticari işletme açmış gibi işlem yapanlar
4- Kollektif ve adi komandit şirket ortakları şirket borçlarından dolayı iflasa tabidir. (her
türlü borç değil!)
5- Donatma iştiraki tacir olmasa da iflas tabidir
6- İşletme sahibi devlet memurları ve diğer ticaret yasaklıları
7- İİK ya göre konkordato onaylanmaz, mühleti kaldırılır veya tamamen feshedilirse borçlu
tacir olmasa da iflas eder

11
 Serdar İnal IŞIK
TİCARET UNVANI

1- Gerçek kişi 2- Kollektif 3- Komandit 4- Anonim-limited şirketler 5- Kooperatifler 6- Dernek ve vakıflar 7- Donatma iştiraki
tacirler şirketler şirketler A.Ş ve LTD ŞTİ ler gibi
Ad ve Bütün ortakların Komandite İşletme konusu+şirketin türü. Ancak yazılırlar Tüzel kişiliğe sahip Donatanlardan en az
Soyad’dan ortaklardan birinin ad ve soyadı Eğer isim ve soy isim dernek, vakıf ve diğer birini Ad Soyadı ve
veya en az ortaklardan en az
yazılırsa şirketin türü A.Ş, LTD ŞTİ,
oluşur ortaklardan birinin birinin varsa tüm ek açık seçik tüzel kişilerin ticaret donatma iştiraki ibaresi
KOOP gibi şekillerde kısaltılamaz
Örnek: yazılmalıdır unvanları adlarıdır. veya geminin adı ve
Ad ve Soyadı ve tümü ile açık açık yazılmalıdır.
Ali GÜN Ad+ soyad+ şirket türü Kamuya yararlı donatma iştiraki
şirketin türü. Ali gün tarım kredi derneklerin ve kamuya ibaresi.
Çekirdek+şirket konusu+şirket türü
Ali GÜN Komandit Şirketi Faaliyet alanı + şirket türü kooperatifi. yararlı vakıfların Soyadlar ve gemi adları
Ad+Soyad+şirket türü Ali gün ve ortakları işlettikleri ticari kısaltılmaz.
Komandit şirketi ÖRNEK: Ali GÜN Temizlik gıda Deniz yapı koop. Şti
Örnek: Ali GÜN işletmeler ile kamu Ad + soyad + donatma
otomotiv Anonim şirketi. gibi yazılabilir
Kolektif şirketi, tüzel kişileri tarafından iştiraki
1-7-2012 den sonra
Ali GÜN ve Gazlı içecekler A.Ş veya işletilen ve tüzel kişiliği A.GÜN DONATMA
kurulacak koop larda
ortakları kolektif bulunmayan ticari İŞTİRAKİ
Deniz gazlı içecekler A.Ş şirket ibaresi olmalıdır.
şirketi iletmelerin ticaret Ali gün donatma
Devlet dairelerinin adı unvanları kendilerini iştiraki (donatanın adı
Ali GÜN gıda limitet şirketi
kooperatiflerde işleten tüzel kişilerin ile)
Ad soyad yazmadan kullanılamaz adı ile işletme Gemi adı+ donatma
faaliyet alanı+ şirket türü yazılmış ise konusudur. iştiraki
şirket türünde kısaltmaya gidilebilir Orman bakanlığı tarım Örnek: Nesin Vakfı, olur ad kısaltılabilir
kredi kooperatifi Türk böbrek vakfı, Yakamoz donatma
A.GÜN Anonim şirketi (yanlış) olamaz lösev. ÇYDD. iştiraki (geminin adı ile)
Ali gün AŞ (yanlış)

Zorunlu ekler: Şirketler tasfiyeye girerse “tasfiye halinde” eki getirilir. Şubeler merkezinin ticaret unvanını şube eki ile kullanırlar, eğer tacir almak istediği ticaret unvanına benzer bir
unvan önceden tescil edilmiş ise ayırdedilebilmek için ek kullanılmalıdır. Yasaklanmış, aldatıcı ve gerçeğe aykırı ekler kullanılamaz.

Unvan belirlendikten sonra 15 gün içinde tescil edilmelidir. Bir ticari işletmenin ticaret unvanı tescil edilmiş ise bu unvan tüm Türkiye sınırları içinde korunur.
Tacirleri birbirinden ayırır.Tacirler ticaret unvanı kullanmak zorundadır ama işletme adı kullanmak zorunda değildir, kullanırsa da ticari sicile işletmek zorundadır.
İşletmezse o da haksız rekabet hükümlerince korunur. Esnaflar ticaret unvanı kullanamaz.
Türk-Türkiye- Cumhuriyet- Milli kelimeleri ticaret unvanı olarak ancak CUMHURBAŞKANININ izni ile kullanılır. Banka eki de sadece kanun ile alınabilir.
Ticaret unvanı tek başına devredilemez sadece işletme ile birlikte devredilebilir. NOT: (Ticaret unvanı ve ticari işletme adı birbirinden farklı konulardır karıştırmayın)
İşletme adı: İşletmeleri birbirinden ayırır,esnaflar da kullanabilir (tescil şartı ile), Tüzel kişi tacirler için tescilli işletme adı tekel hakkı verir. Aldatıcı gerçeğe aykırı kamu
düzenine ve ahlaka aykırı işletme adı seçilemez. Tek başına devri ve kiralanması mümkündür.
12

Tanımı: Sınai mülkiyet
kanununda düzenlenmiştir.
Marka, bir teşebbüsün
mallarının veya
hizmetlerinin, diğer
teşebbüslerin mallarından
veya hizmetlerinden ayırt
edilmesini sağlayan
işaretlerdir. Marka sahibine
sağlanan korumanın
konusunun açık ve kesin
olarak anlaşılmasını
sağlayabilecek şekilde
sicilde gösterilebilir olması
şartıyla kişi adları dâhil
olmak üzere şu tür
işaretten oluşabilir.
1- Sözcükler
2- Şekiller
3- Renkler
4- Harfler (tek harf ayırt
edici şekilde farklı ise
olur)
A olmaz ama AA AC TT
vs olabilir
5- Sayılar: Tek sayı ayırt
edici şekilde farklı ise
olur ama standart sayı
ve rakamlar olmaz
tek başına 2 olmaz ama
222 -212 olur, T3 ,13,
Y2 vs
6- Sesler: Aygaz müziği,
kalabak su müziği vs)
7-Malların veya
ambalajlarının biçimi
8- Kişi adları
Serdar İnal IŞIK
MARKA
Marka çeşitleri Kanunun kapsadıkları Markanın tescili, korunması ve tescilin Tescil aşamaları: Bu Marka ile yapılabilecek
1- Ticaret önemi aşamalardan birisi eksik hukuki işlemler
markası 1- Marka - Türk marka ve patent kurumunca olursa bile tescilli marka
2- Hizmet 2- Coğrafi işaret tescil işlemi yapılır. 1- Devredilebilir
olmaz.
markası 3- Tasarım – patent - Tescilli marka tekel hakkı verir. 2- Miras yoluyla intikal
3- Bireysel marka 4- Faydalı model Tescilsiz marka haksız rekabet 1- Eksikler giderilmeli ve edebilir
4- Ortak marka 5- Geleneksel ürün hükümlerince korunur. başvuru eksiksiz 3- Lisans konusu
5- Garanti adlarına ilişkin - Koruma süresi talep kesinleştikten yapılmalı olabilir
markası sonra 10 yıldır ve 10 yıllık
a) Başvuruları 2- İncelenmiş olmalı - İnhisari lisans
sürelerde yenilenir. TPMK sürenin
b) Tescil ve tescil 3- İtiraz yapılmamış, (tekelci)
Kanundaki bittiğini haber vermek zorunda
sonrası işlemleri değildir.
yapılmışsa da - Basit lisans
başlıklar
c) Hakların ihlaline - Yenileme koruma süresinin reddedilmiş olmalı 4- Rehin verilebilir
1- Markalar
dair hukuki ve bitiminden itibaren geçerlilik 4- Başvuru ücreti ödenmiş 5- Teminat olarak
2- Patentler
cezai yaptırımlar kazanır. olmalı gösterilebilir
3- Faydalı
- Tescil yapılmazsa itiraz 2 ay içinde 5- Süresi içinde evraklar 6- Haczedilebilir
modeller Bu suretle teknolojik,
yazılı ve gerekçeli yapılmalıdır. teslim edilmiş olmalı 7- Diğer hukuki işlem
4- Ortak ekonomik ve sosyal
Kanunun - Her marka için ayrı ayrı başvuru 6- Tescil edilmiş ve ve davalara konu
hükümler ilerlemeye katkı sağlar. NOTLAR:
korumasından yapılır. bültende yayınlanmış
olabilir.
yararlanabilecekler - Sicilde aleniyet ilkesi geçerlidir. Bir marka başvuru
Marka alabilmek için olmalı.
- İhtiyat markası almak yasaktır. tarihinden önce
1- TC vatandaşları tacir olmak zorunlu - Haklı bir sebep olmadan 5 yıl hiç Markaya saldırı (tecavüz) kullanılmış ve ayırt edici
2- TC sınırları içinde değildir fakat kullanmak kullanılmamış marka hükümsüz halinde sahibinin nitelik kazanmışsa bu
yerleşim yeri olan için tacir olmak olur. engelleyebileceği durumlar. markanın tescili
gerçek veya tüzel zorunludur. 1- Tescilli marka ile aynı olan
kişiler Davacı olabilecekler reddedilemez.
herhangi bir işaretin tescil
3- Uluslararası Markanın devri 1- Marka sahibi Sadece garanti markası
kapsamına giren mal veya
anlaşma 1- Kısmen ya da tamamen 2- İnhisarı lisans sahibi lisansa konu olamaz.
hizmetlerde kullanılmasını
devredilebilir. 3- Basit lisans sahibi kendi başına
hükümlerine göre 2- Tescilli marka ile aynı Marka işletmeden
açamaz sahibine bildirir. Sahibi
başvuru hakkına 2- Devir şekil şartlarına olmasından dolayı halk bağımsız olarak
sahip olanlar tabidir. Yazılı ve imzalı 3 ay içinde açmazsa açabilir tarafından ilişkilendirilme ve rehnedilebilir.
4- Karşılıklılık ilkesine olmalı 4- Markayı rehin alan açabilir karıştırılma ihtimali bulunan Marka hakları sadece
göre TC 3- İşletmenin devri markaları Davalı olabilecekler markanın kullanılması
3- Tescilli marka ile aynı veya sahibine aittir.
vatandaşlarına da kapsar 1- Fail
2- Ticari amaçla kullanan benzer markanın itibarından Zaman aşımı öğrenmeden
sınai mülkiyet 4- Devir ticari sicile
yarar elde edebilecek veya itibaren 2- 10 yıldır.
koruması sağlayan kaydedilir. Koruma süresi 3- İstihdam eden
itibarı zedeleyebilecek
devletlerin devir ile yenilenmiş olmaz Men davası zamanaşımına
nitelikteki işaretlerin haksız tabi değildir.
uyruğundaki kaldığı yerden devam eder
olarak kullanılması
kişiler 13
 Serdar İnal IŞIK
MARKA TESCİLİNDE ESASA İLİŞKİN İNCELEME (RET NEDENLERİ)

MUTLAK RET NEDENLERİ NİSPİ RET NEDENLERİ

1) Marka olamayacak işaretler. Mutlak ret yoktur marka sahibinin itirazı üzerine reddedilir.(Cümle sonunda veya içinde
2) Ayırt edici niteliğe sahip olmayan işaretler itiraz üzerine yazıyorsa kesinlikle nispi ret sebebidir)
3) Ticaret alanında cins çeşit vasıf kalite miktara amaç değer coğrafi kaynak
belirten veya malların üretildiği hizmetlerin sunulduğu zamanı gösteren veya Halk tarafından karıştırılıp başka markalar ile ilişkilendirilme ihtimali olan markalar itiraz
malların diğer özelliklerini belirten işaret ve aldanmaları barındıran işaretler üzerine reddedilir
 Miktar bildiren:
 Üretim tarihi bildiren: 1- Tescilli marka ile benzer başvurular (SONNY-SUNNY) gibi SONNY nin başvurusu
 Hizmet süresi bildiren: Güç bildiren: olursa marka reddedilir.
 Ölçü bildiren: 2- Kötü niyetle yapılan marka başvuruları itiraz üzerine reddedilir.
 Kalite bildiren 3- Tescilli ya da başvurusu yapılmış markaların halk tarafından ilişkilendirilme ihtimali
 Coğrafi kaynak varsa itiraz üzerine reddedilir.
4) Daha önce tescil edilmiş ya da daha önce başvurusu yapılmış markaya benzeyen 4- Ticari vekil ya da temsilcinin marka sahibinden izinsiz markanın aynı veya benzerini
markalar. kendi adına tescil için yapacağı başvuru itiraz üzerine reddedilir.
5) Bir meslek veya sanat ticaret grubuna ait işaret ve adlandırmalar marka olamaz. 5- Başvuru yapılmadan tescilsiz bir marka ticaret sırasında kullanılan bir başka işaret
6) Mala asli değerini veren şekli ya da başka bir özelliğini içeren işaretler için hak elde edilmişse itiraz üzerine reddedilir.
7) Kalitesi veya coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak işaretler Tanınmış markalar ile aynı veya benzer nitelikteki marka başvuruları, mal veya hizmetler
8) Devlet amblemleri, resmi ayar damga ve teşkilatların amblemleri bakımından itiraz üzerine reddedilir.
9) Kamuyu ilgilendiren tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş
diğer işaretler ile diğer devlet armaları, nişanları ve adlandırmaları içeren Marka hakkına saldırı ve korunması (tecavüz halleri)
işaretler 1- Başkasına ait markayı iktibas ve iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üreten veya
10) Dini değerleri ve sembolleri içeren işaretler
hizmet sunan kişiye dava açılır
11) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı işaretler
2- Satışa arz eden veya satan
12) Tescilli coğrafi işaretler içeren markalar
3- İthal ya da ihraç eden
Marka başvurusu için gereken belgeler 4- Ticari amaç için satın alan ve bulunduran
5- Nakleden veya depolayan kişi tecavüz etmiş sayılır
1- Başvuru formu: Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içermeli Saldırı durumunda açılacak davalar ve alınacak tedbirler
2- Marka örneği a- Önleme davası
3- Başvuruya konu mal veya hizmetlerin listesi b- Men davası f- El koyma, silinme, ihlas ı- Tazminat davası
4- Başvuru ücretlerinin ödendiğini gösteren bilgi ve belge c- Ref davası g- Delillerin tespiti j- İtibar davası
5- Ortak veya garanti markası için başvuru yapılmışsa teknik şartname d- Tespit davası h- Gümrükte el koyma k- Mülkiyet hakkı tanıma
6- Rüçhan hakkı talebi varsa talep ücretinin ödendiğini gösterir belge e- Mah. Kararının basın yolu ile duyrulması
7- Marka örneğinde latin harflerinden başka harf veya harfler kullanılmışsa bunların İktibas: Alıntı, ödünç alma, aktarma.
latin alfabesindeki karşılıkları. İltibas: Andırmak, birbirine çok benzeyen iki şeyin karışması.

14

Hükümsüzlük
Markanın hükümsüzlüğü veya iptali, tescil
edilen bir markanın çeşitli nedenlerle iptal
edilmesi demektir. Markanın
hükümsüzlüğüne ilişkin mahkeme kararları
geçmişe etkilidir. Herkese karşı hüküm
doğurur. Hükümsüz olan marka derhal
sicilden silinir.
1- Bir marka tescil edilmiş olup da kullanım
sonucunda tescil edildiği mal ve
hizmetler bakımından hükümsüzlük
talebinden önce ayırt edici nitelik
kazanmışsa hükümsüz kılınamaz.
2- Marka sahibi sonradan tescil edilmiş
markanın kullanıldığını bildiği veya
bilmesi gerektiği halde bu duruma
kesintisiz 5 sene sessiz kalmışsa diğer
marka kötü niyetli değilse hükümsüzlük
gerekçesi olmaz.
3- Markanın hükümsüzlüğünü
mahkemeden şu kişiler isteyebilir;
a. Menfaati olan kişiler
b. Cumhuriyet Savcıları
c. İlgili kamu kurum ve kuruluşları
MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
Marka hakkının sona ermesi
1-Koruma süresi dolduğunda ve yenileme
talebinde bulunulmadığında: Markanın yenileme
nedeni ile koruma süresinin dolmasından sonra 2
yıl içinde aynı veya benzer bir markanın tescil
başvurusu itiraz edilirse reddedilir. Ortak marka ve
garanti markasında bu süre 3 yıldır. Sona erme
sona erme sebebinin gerçekleşmesinden itibaren
hüküm ifade eder.
2-Feragat (vazgeçme): Markanın tamamından ya
da bir kısmından feragat edilebilir. Feragatin TPMK
na yazılı olarak yapılması gerekir. Vazgeçme sicile
kayıt tarihi itibarı ile hüküm doğurur.
Marka sahibi lisans sahibinin izni olmadan marka
haklarından vazgeçilemez
15
Serdar İnal IŞIK
İptal nedenleri
1. 5 yıl markayı kesintisiz kullanmamak
2. Marka sahibinin fiillerinin veya önlem
almamasının sonucunda markanın yaygın bir ad
haline gelmesi
3. Kullanım sonucunda markanın tescilli olduğu
mal ve hizmetlerin niteliği kalitesi ve coğrafi
kaynağı konusunda halkı yanıltması
4. Garanti markasında teknik şartnameye aykırı
kullanım.
NOT: İptal talepleri marka sahibine bildirilir. Marka
sahibi 1 ay içinde talebe ilişkin delillerini ve cevaplarını
kuruma sunar. Söz konusu süre 1 ay daha uzatılabilir.
Kurum isterse ek belge ve bilgi isteyebilir. Sonra da
kurum dosya üzerinden karar verir.
 Serdar İnal IŞIK
HAKSIZ REKABET (TTK)

Genel unsurları Önemli haksız Hukuki sorumluluk ve Davacı Davalı Kararın ilanı Zamanaşımı İhtiyati tedbirler
rekabet halleri açılabilecek davalar olabilecekler olabilecekler
Amacı bütün Mahkeme davayı Davaya hakkı Dava açma hakkına
katılanların 1- Aldatıcı davranış 1- Tespit 1- Rakipler 1- Fail kazanan tarafın olan tarafın bu sahip bulunan
menfaatine dürüst 2- Dürüstlük kuralına 2- Men 2- Müşteriler 2- Haksız istemiyle gideri hakların kimsenin talebi
e bozulmamış aykırı reklamlar ve 3- Maddi durumun (malların rekabete haksız çıkan doğumunu üzerine mahkeme
rekabetin saldırgan satış imhasını
düzeltilmesi katılan 3. taraftan alınmak öğrendiği 1- Mevcut
sağlanmasıdır. yöntemleri. isteyemez)
4- Malların imhası Kişiler suretiyle hükmün günden itibaren durumun
3- Sözleşmeyi ihlale 3- Mesleki ve
Rakipler arasında 5- Kusur varsa maddi 3- İstihdam kesinleşmesinden 1-3 yıl geçmekle olduğu gibi
ve sona erdirmeye ekonomik
veya tedarik tazminat eden sonra ilan zaman aşımına korunmasına
yöneltmek sivil topum
edenlerle 6- BK şartlarına 4- Basın yayın edilmesine de karar uğrar. Haksız 2- Haksız rekabet
4- Paye, diploma kuruluşları
müşteriler uygunsa manevi ve bilişim verebilir. İlan şeklini rekabet fiili aynı sonucu oluşan
veya ödül almadığı (odalar)
arasındaki ilişkileri maddi durumun
hâlde bunlara tazminat (maddi kuruluşları ve kapsamını zamanda TCK ya
etkileyen aldatıcı ortadan
sahipmişçesine manevi mahkeme belirler. göre daha uzun
veya dürüstlük kaldırılmasına
hareket etmek tazminat dava
kurallarına diğer 3- Haksız
5- Üretim ve iş davası zamanaşımı
şekillerdeki aykırı rekabetin
sırlarını hukuka açamaz) süresine tabi
davranışlar ile ticari önlenmesine
aykırı şekilde ifşa
uygulamalar haksız olan cezayı 4- Yanlış veya
etmek veya NOTLAR: Haksız rekabet TTK da düzenlendiği için ticari iş niteliğindedir.
ve hukuka aykırıdır. gerektiren bir fiil yanıltıcı
kullanmak ele Kusurlu ya da kusursuz haksız rekabet yapılabilir niteliğinde ise beyanların
Bir fiilin haksız (kullanılmasa bile Haksız rekabet yapan ve yapılan arasında rekabet ilişkisi olmak zorunda değildir. bu süre hukuk düzeltilmesine
rekabet olması için haksız rekabet Hizmet sağlayıcılar haksız rekabet fiilinden sorumlu tutulamazlar.
davaları içinde ve diğer
tarafların tacir olur)
Basın yayın iletişim kuruluşlarında haksız rekabeti doğuran tedbirlere
olmasına gerek 6- İş şartlarına geçerli olur.
1- Yazı ise: Yazı işleri müdürüne HMK’nun
yoktur uymamak
2- Yayın ise: Genel yayın yönetmenine ihtiyati tedbir
7- Dürüstlük kuralına
Haksız rekabetin 3- Programsa: Program yapımcısına hakkındaki
aykırı işlem şartları
oluşması için kusur 4- İlan ise: İlan servisi şefine hükümlerine
kullanmak.
şartı aranmaz. Bu kişiler gösterilemiyor ya da bulunamıyor ise işletme sahibinin aleyhine dava göre karar verir.
8- Ekonomik rekabet
açılabilir.
Haksız rekabetin hakkının kötüye
oluşması için zarar kullanılması
şartı aranmaz. 9- Çalışanların yaptığı
Zarar tehlikesi haksız rekabet
yeterlidir.

16

Kuruluş
Ticaret sicili müdürlükleri
Ticaret Bakanlığı
tarafından il merkezindeki
Ticaret ve Sanayi odaları
bünyesinde kurulur. O da
yoksa bakanlık sicil tutacak
donanıma sahip başka bir
yer belirler ve orada
tutulur. Ya da merkeze
bağlı şubeler de
kurulabilir. Sicil Ticaret
Sicili müdürlüklerinde ya
da şubelerinde tutulur,
Sicili sicil memurları ve
müdürleri tutarlar. Bu md.
ve md yrd. larını oda
kendisi belirler. Oda 30
gün içinde belirlemezse
bakanlık re’sen atama
yapar. Devlet memuru
değillerdir fakat memur
gibi hüküm görürler. Bu
nedenden dolayı Ticaret
sicilinin tutulmasından
doğan zararlardan devlet
ve ilgili oda müteselsilen
sorumludur. Kişi ise kamu
görevlisi gibi muamele
görür.
 Ticaret sicilinde
aleniyet ilkesi vardır yani
ticaret sicilinde tutulan
kayıtlar harcı ödeyen
herkese açıktır.
 Sicil üzerinde 3 işlem
yapılabilir.
 Tescil (kayıt)
 Tadil (düzeltme)
 Terkin (silme)
Serdar İnal IŞIK
TİCARET SİCİLİ
Yönetim
-Ticaret sicili ticaret sicil müdürü Tescil Tescil süresi Tescile davet ve ceza Geçici tescil İtiraz
tarafından yönetilir. Müdür Ticaret siciline tescil Kural olarak tescil isteme Tescili zorunlu olup da Çözümü bir İlgililer tescil, değişiklik
bakanlığın görüşü alınarak oda kural olarak istem kanuni şekilde ve süresi veya silinme istemlerin
süresi 15 gündür. Bu süre mahkeme
meclisi tarafından atanır. İş içinde tescil edilmemiş bir
üzerine yapılır. tescil gerekli işlemin ve kararına bağlı ile ilgili olarak sicil
hacmine göre aynı usulle yeteri Resen yetkili kurum olgunun gerçekleştiği, hususu haber alan sicil bulunan veya sicil müdürlüğünce verilecek
kadar müdür yardımcısı
veya kuruluşun müdürü, tüm mahkemeler kararlara karşı
görevlendirilir. tamamlanması bir senet müdürü
bildirilmesi üzerine Tic ve San odaları,
-Ticaret sicilinin tutulmasından veya belgelerin tarafından kesin tebliğden itibaren 8 gün
yapılacak tescillere
doğan zararlardan Devlet ve ilgili düzenlenmesine bağlı olan Noterler, TPMK görevlileri, olarak tescilinde içinde sicilin bulunduğu
oda sorumludur. Ticaret sicili ilişkin hükümler
durumlarda bu senet veya ilgilileri belirleyeceği duraksanan yerdeki ticari davalara
müdürü ve yardımcıları ile diğer istisnadır. Tescil
belgenin düzenlendiği uygun bir süre içinde hususlar ilgililerin bakmakla görevli Asliye
personeli görevleri ile ilgili işlemi ilgililer,
suçlardan dolayı kamu görevlisi temsilcileri veya tarihten başlar. kanuni zorlukları yerine istemi üzerine ticaret mahkemesi ne
olarak cezalandırılır ve bu kişilere hukuki halefleri Genel 15 gün istisnası getirmeye veya o hususun geçici olarak dilekçe ile itiraz
karşı işlenmiş suçlar kamu tescilini gerektiren
tarafından yetkili sicil 1- Ticaret sicil tescil edilir. edilebilir
görevlisine karşı işlenmiş sayılır.
müdürlüğüne dilekçe müdürlüğünün yetki sebeplerin bulunmadığını İlgililer 3 ay Sicil müdürlüğünün
-Ticaret sicili müdürlüğünün
kurulması, sicil defterlerinin
ile yapılır. çevresi dışında ispat etmeye çağırır. içinde eksikleri kararı kesin değildir. 8
tutulması, tescil zorunluluğunun Tescil edilen Verilen süre içinde tescil gün içinde itiraz edilir
oturanlar için bu süre 1 gidermediği
yerine getirilmesine ilişkin usul ve hususlarda meydana isteminde bulunmayan ve
aydır takdirde, ve mahkemeye verilir.
esaslar, sicil müdürlerinin gelen her türlü kaçınma sebeplerini de
2- Anonim ve limited mahkemeye HMK’na göre Mahkeme
kararlarına karşı itiraz yolları, sicil değişiklik de tescil
müdür ve yardımcıları ile diğer şirketler için tescil bildirmeyen kişi mahallin başvurduklarını kararına itiraz halinde
olunur.
personelde aranacak nitelikler, süresi 30 gündür. en büyük mülki amiri veya aralarında 2 hafta içinde Bölge
Sicil talep üzerine
disiplin işleri ile bu konuyla ilgili yapılır, resen veya tarafından idari para anlaştıklarını Adliye Mahkemelerine
diğer esas ve usuller cezasına çarptırılır.
ilgili makamın ispat etmezlerse ve B.A.M’si kararlarına
Cumhurbaşkanınca çıkarılacak
bildirilmesi ile yapılır. geçici tescil resen karşı 2 hafta içinde
yönetmelikte düzenlenir.
silinir. Yargıtay’a gidilir.
Not: Ticaret siciline yapılan tescil genellikle bildirici, bazı hallerde de kurucu etkiye sahiptir. Yargıtay kararı
Kurucu etki: Tescil gerekli bir işlem ancak tescil ile birlikte hukuki sonuç doğurabiliyorsa burada tescil kurucudur. kesindir.
Bildirici etki: Tescili gerekli bir işlem tescil ile değil de tescilden önce zaten hukuki sonuç doğurmaya elverişli ise bu durumda yapılan tescil zaten hukuki sonuç doğurmaya
başlamış ve işlemi açıklamaktan bildirmekten göstermekten ibarettir.
Sicilin olumlu etkisi (fonksiyonu): 3. Kişilerin ticaret sicilinde kayıtlı bir hususu bilmediğini ileri sürmesi mümkün değildir. Zira ticaret sicilinde aleniyet ilkesi vardır.
Sicilin olumsuz etkisi(fonksiyonu): Tescili zorunlu olduğu halde tescil edilmemiş veya tescil edilip de ilan olunmamış bir husus 3. Kişilere karşı ileri sürülemez.
İlana güven ilkesi: Resmi sicile güven esas olmakla birlikte tescil edilmiş bir husus ile ilan edilen husus arasında fark olması durumunda aksi derhal ispat
olunmadıkça iyi niyetli 3. Kişilerin ilana güvenerek yaptıkları hukuksal işlemler korunur.
17

Defter tutma yükümlülüğü
Tacir olan kişiler defter
tutmakla yükümlüdür.
Tacirin birden fazla işletmesi
varsa her bir işletme için
ayrı defter tutulur.
 Tüzel kişi tacirler için bu
yükümlülük, ticaret siciline
kayıt zorunluluğu doğduğu
andan itibaren ortaya çıkar.
 Defterler ve gerekli diğer
kayıtlar Türkçe tutulur.
 Kısaltmalar, harfler,
rakamlar ve semboller
kullanıldığı zaman bunların
anlamları açıkça
belirtilmelidir. Defterler ve
gerekli diğer kayıtlar, olgu
ve işlemleri saptayan
belgelerin dosyalaması
şeklinde veya veri
taşıyıcıları aracılığıyla
tutulabilir. Bu konuda
uygulanan yöntemler Kamu
Gözetimi Muhasebe ve
Denetim Standartları
Kurumunun şartlarına ve
kanunlara uygun olmalıdır.
 Tacirler, tacir sayılanlar,
tacir gibi sorumlu olanlar
da defter tutmakla
yükümlüdür.
 Nasıl tutulacağı Tic ve
maliye bakanlığının
müşterek tebliği ile
belirlenir.
 Yemin TTK da
düzenlenmemiştir.
Serdar İnal IŞIK
TİCARİ DEFTERLER
Ticari defterlerin Ticari defterlerin saklanması Zayi belgesi Ticari defterlerin Ticari defterlerin Ticari defterlerin sahibi lehine
türleri
 Defter ve belgeleri saklamakla alınması ibrazı (davaya konu teslimi ( defterlerin delil olması
İsmen sayılan zorunlu
yükümlü olanlar esas itibariyle gereken sayfaların tümü ile incelenmesi) 1- Defterlerin delil olarak
defterler: Yevmiye
işletme sahibi gerçek kişi tacirlerdir.
defteri, defteri kebir durumlar incelenmesi) kullanılacağı uyuşmazlık,
 Tüzel kişilerde yönetim organı veya Malvarlığı hukukuna
ve envanter (döküm) ticari işletmeyle ilgili
yönetim işlerinde yetkili olan Bir tacirin Ticari ilişkin olan özellikle de
defteri. Bu defterlerin
kimseler, tüzel kişiliği olmayan ticari işlerden çıkmış olmalıdır.
açılış kapanış onayı
işletme veya teşekküllerde onları
saklamakla uyuşmazlıklarda mirasa, mal
2- Anlaşmazlık tarafları tacir
yapılır. yükümlü olduğu mahkeme yabancı ortaklığına ve şirket
yönetmeye yetkili olan kimselerdir. veya defter tutmakla
İsmen sayılmayan
 Gerçek kişi tacirin ölümü halinde defterler ve gerçek veya tüzel tasfiyesine ilişkin yükümlü tacir olmalıdır.
zorunlu defterler:
mirasçılar, ticareti terk etmesi belgeler yangın, kişi olsalar bile uyuşmazlıklarda 3- Ticari defterlerin kanun ve
ismen sayılan
halinde kendisi defter ve belgeleri su baskını, tarafların ticari mahkeme ticari usullere uygun olarak
defterler dışında
saklamakla yükümlüdür. Mirasın tutulmuş olması gerekir.
tutulacak defterleri depremler vs. defterlerinin defterlerin teslimine,
resmi tasfiyesinde defter ve belgeler
Kamu Gözetimi gibi bir afet veya ibrazına, resen veya bütün içeriklerin 4- Karşı taraf ileri sürülen
10 yıl süre ile sulh mahkemesi
Muhasebe ve hırsızlık taraflardan birinin incelenmesine karar iddiayı kendi defter ve
tarafından saklanır. Aynı esas tüzel
Denetim Standartları kayıtları ile çürütmemiş
kişinin tasfiyesi hali bakımından da sebebiyle ve istemi üzerine karar verebilir.
kurumu bir tebliğ ile olmamalı.
uygulanır. kanuni saklama verebilir.
belirleyecektir. Ticari işletmede 5- Tacirlerin belirli zorunlu ve
 Defter ve belgeleri saklama süresi içinde
zorunluluğuna aykırı davranılmasının Bir hukuki alacak ve borçları belirsiz zorunlu defterlerin
İsteğe bağlı ticari zıyaa uğrarsa
müeyyidesi yoktur. Tacirin defteri uyuşmazlıkta ticari bulunan 3. Şahıslar hepsini tutmuş olması
defterler: Muhasabe tacir zıyaı
saklamamasının ispat hukuku defterler ibraz defterlerin teslimini gerekir.
ile ilgili değildirler.
bakımından aleyhine sonuçları öğrendiği 6- Defterlerin açılış ve
Kurum tarafından edilmişse, isteyemezler, bunlar
vardır. tarihten itibaren kapanış onayları hiç
çıkarılan tebliğlerde defterlerin ihtilaf halinde defter
 Saklama süresi TTK ya göre ticari 15 gün içinde yapılmamış veya
bir yasaklama ortaya
defterlerde son kaydın yapıldığı uyuşmazlıkla ilgili ve belgelerin ibrazını zamanında yapılmamışsa
çıkmadığı takdirde ticari işletmenin
takvim yılının bitişinden itibaren 10 kısımları tarafların isteyebilirler. bunlar sahibi lehine delil
tacirlerin isteğe bağlı bulunduğu yer
yıldır. VUK’na göre 5 yıldır. katılımıyla incelenir. Defterler ve belgeleri olarak kullanılamaz.
defter tutmalarını mahkemesinden
 Ticari defterler, envanterler, açılış
engelleyen bir hüküm teslim yükümlülüğü 7- Defterler kanuna uygun
bulunmamaktadır. ve ara bilançolar, finansal tablolar, kendisine bir
de, bunları saklama tutulmuşsa lehe veya
Tüzel kişi tacirlerin faaliyet raporları ve bunların belge verilmesini
dayanak belgeleri Kamu Gözetimi süresi olan 10 yıldır. aleyhe deliller birbirinden
tutacağı muhasebeyle isteyebilir. Bu ayrılmaz.
ilgili olmayan Muhasebe ve Denetim Standartları
dava hasımsız 8- Defterler kanuna aykırı
defterler de ticari Kurumunun şartlarına uygun olmak AŞ ve LTD şirketlerin Ticaret siciline tescili
kaydıyla dijital ortamda saklanabilir. açılan bir tutulmuşsa lehe veya
defterdir. sırasında defterlerin açılış onayları Tic. Sic.
Kuruluş belgeleri 5 yıl tacir davadır. aleyhe kanıtlar dikkate
-Yönetim kurulu karar Müdürleri tarafından yapılır.
defteri(kapanış onayı tarafından saklanmak zorundadır. alınmaz.
yapılır), pay defteri,  Elektronik ortamda tutulan
genel kurul toplantı defterlerin noter veya sic. müd.
defteri, müzakere Onayı aranmaz.
defteri vs. 18
 Serdar İnal IŞIK
CARİ HESAP SÖZLEŞMESİ

Genel unsurlar Cari hesaba geçirilebilecek Cari hesaba geçirilemeyecek Bakiye Cari hesabın sona ermesi
1- Cari hesap özel bir takas rejimidir. İki kişinin alacaklar alacaklar
herhangi bir ilişkiden doğan alacaklarını tek tek 1- Cari hesap sözleşmesinin Sözleşme veya ticari 1- Süreli sözleşmelerde süre
istemekten karşılıklı olarak vaz geçip bunları 1- Anlaşmadan önce doğmuş olan
yapılmasından sonra doğmuş olan teamül uyarınca bitince (kararlaştırılan
kalem kalem alacak-borç şekline çevirerek alacaklar.
hesabın kesilmesinden sonra artan tutarı alacaklardır. 2- Takası mümkün olmayan belirli hesap süre bitince)
isteyebileceklerine ilişkin sözleşmedir. 2- Tarafların onayı ile cari hesap devreleri sonucunda
alacaklar (nafaka ve işçi 2- Belirsiz süreli
2- Yazılı şekilde yapılmak zorundadır. sözleşmesinin yapılmadan önce
ücretleri) devre hesabı sözleşmelerde taraflardan
3- Taraflar tacir olmak zorunda değildir. doğmuş bulunan alacaklarda
4- TTK da düzenlendiği için taraflar tacir olmasalar 3- Belirli bir amaca harcanma için kapatılır. Hesap
geçirilebilir. birinin fesih ihbarıyla
da yapılan iş TİCARİ İŞTİR.
3- Tahsil edilebilir olmaları koşulu ile
teslim olunan para ve devresi hakkında
5- Kanunda aksi kararlaştırılmadığı sürece cari mallardan doğan alacaklar 3- Taraflardan biri iflas
kambiyo senetleri yazılır. sözleşme veya ticari
hesap sözleşmesi 1 yıl için yapılır. 4- Emre hazır tutulmak üzere
6- Cari hesap sözleşmesi belirli veya belirsiz süreli 4- Bedeli alınmış olması koşulu ile ticari teamül yoksa her ederse
olabilir. senetler, bedeli alınmayan ticari teslim olunan para ve taksim yılının son
7- Hesap devresi süresi sözleşmede aksi senetler (çek) sahibine geri verilir ve mallardan doğan alacaklar ve 4- Taraflardan birisi ölür ya
günü hesap devresi
belirtilmediği sürece takvim yılının son günüdür. cari hesap kayıtlarından silinir. şahsi alacaklar. da kısıtlanırsa (hacir
8- Cari hesapta her bir kalem için ayrı ayrı faiz işler olarak kabul edilmiş
5- Şarta bağlı alacaklar yazılır, şart 5- Tevdi edilmiş ( bırakılmış olursa) temsilcileri 10 gün
(kapital faiz)
gerçekleşmezse hesaptan çıkarılır. verilmiş) veya haksız olarak sayılır. Saptanan
9- Hesap devresi sonunda bakiyenin yeni hesaba önceden haber vermek
6- Kural olarak muaccel alınmış veya hile ile alıkonulmuş artan tutarı
kaydedilmesi ile kapital faiz istenebilir. şartı ile sözleşmeyi
10- Hesap devresi 3 aydan az olmamak şartı ile alacaklar(vadesi gelmiş) cari hesaba bulunan bir şeyin iadesi veya gösteren cetveli
feshedebilir.
bileşik (mürekkep faiz) istenebilir. Tek şart iki geçirilir. Sözleşmede belirtilirse bedeline ilişkin talepler. alan taraf aldığı
taraf da tacir olmalıdır. müeccel (vadesi gelmemiş) alacaklar (başkası tarafından emanet tarihten itibaren 1 5- Belirli süreli
11- Hesap kesilmeden kimin alacaklı kimin borçlu da cari hesaba geçirilir. Hesaba
olduğu ortaya çıkmaz. Alacaklı borçlu olmadığı edilmiş şeyler) ay içerisinde sözleşmelerde taraflardan
geçirilmekle alacak yenilenmiş
için temerrüt (gecikme) faizi yazılmaz. 6- Nafaka işçi ücreti gibi borçlunun itirazda birini alacaklısı cebri icra
olmaz.
12- Cari hesap bir bütündür ve bütün olarak hacze ve ailesinin geçimi için mutlak bulunmamışsa ile ona ait tutarı haczeder
konu olur. Cari hesap bölünemez. 7- Takası mümkün alacaklar yazılır.
surette gerekli olup özel niteliği bakiyeyi kabul etmiş ve 15 gün içinde kişi bunu
13- Bu cari hesap sözleşmesi ile taraflar borçlarını ve Kural olarak yazılabilen şey para
alacaklarını tek tek talep etmez. Dava edilemez, olmalıdır. Ya da parasal karşılığı olan
gereği fiilen alacaklının elinde sayılır. kaldırmazsa diğer taraf
temerrüde düşülmez, zaman aşımı işlemez. bulunması gereken alacaklar.
aynı tür misli eşya olmalıdır. sözleşmeyi feshedebilir
14- Dava ve savunma hakları düşmez, temlik (devir)
edilemez. - Takas bir sözleşme değildir ama cari hesap takasın özel bir türüdür. Konusu karşılıklı 6- Cari hesap zamanaşımı
15- Taraflardan birinin tuttuğu hesap cetveline 1 ay
alacaklardır. süresi 5 yıldır.
içinde itiraz edilebilir. Yoksa kabul edilmiş sayılır.
16- Cari hesap sözleşmesinin yapılmasından önce - 4 yıllık bir cari hesap sözleşmesinde 4 hesap dönemi olur.
doğmuş bulunan bir alacak, tarafların onayıyla Kimin kimden alacaklı olduğu sözleşme sonunda hesap kesilince belli olur. Hesap
cari hesaba kaydedilirse, aksi dönemi sonunda belli olmaz tamamen hesabın kesilmiş olması gereklidir.
kararlaştırılmamışsa bu alacak yenilenmiş olmaz.
17- Hesabın kabulü ile borç yenilenmiş olur ve bir - Fesih ihbar sürelerinin aranmadığı tek yer fesih ihbar sözleşmeleridir.
sonraki hesap devresine kaydedilir. - Borca konu olan teminatlar alacaklar üzerinde devam eder.
18- 3. Kişilerin kesinleşen bakiyeye haciz koyması
mümkündür.

19
 Serdar İnal IŞIK
TACİR YARDIMCILARI

Bağımlı Tacir Yardımcıları Bağımsız Tacir Yardımcıları

1- Ticari Temsilci (Mümessil) 1- Acente (TTK da düzenlenmiştir)

2- Ticari Vekil Borçlar kanununda 2- Simsar (Tellal)
3- Pazarlamacı 3- Komisyoncu BK’nda düzenlenmiştir
Not: Acente ve taşıma işleri komisyonculuğu TTK
da düzenlenmiştir.
Ticari Temsilci (Mümessil)

Genel Tanım ve Atanması Ticari mümessilin genel yetki ile Yalnızca özel yetki ile Yetkisinin sınırları ve Kendiliğinden olmayan yetki
Tacirin, ticari işletmeyi yönetmek ve ticari işletmeye ilişkin yapabileceği işler sınırlandırılması
yapabileceği işler sona erme halleri (iradi bir fiil
işlemlerde ticari temsil yetkisi ile kendisini temsil etmek üzere a) Tacir adına kambiyo Kural olarak yetkisi
açıkça veya örtülü yetki verdiği kişidir. Sadece ticari işletmelerde a) İşletme devri ve rehini ile)
taahhüdünde bulunabilir (çek b) İşletmenin faaliyet sınırlandırılamaz! ve
söz konusudur. Esnaf işletmelerinde ticari mümessil olmaz ve a)Azil
atanamaz. 15 gün içinde ticari sicile tescil ettirilir (bildirici tescil) senet ve poliçe düzenleyebilir) temsil yetkisinden
konusuna giriyorsa b)İstifa
Ticari mümessilin atanması: b) Kredi alabilir ve kredi verebilir önceden feragat mümkün
c) Menkul ve gayrimenkul kiralama
taşınmaz devri ve c)Tacirin iflası
1- Sadece ticari işletmelerde çalışabilir ama Tacir ticari temsilci değildir. (sınırsız yetki
atamak zorunda değildir.(sadece merkezi Türkiye’de ve tapu şerhi işlemlerini yapabilir taşınmaz üzerinde sınırlı d)Ticari işletmenin devri
ayni hak kurmak. geçersizdir.) e)Ticari temsilcinin ayırt etme
olmayan ticari işletmeler için zorunludur) d) Gayrimenkul satın alabilir ama
2- Ticari temsilciyi tacir bizzat kendisi atar, Ancak temyiz satamaz. c) İpotek Ancak 2 istisnası vardır. gücünü yitirmesi
kudreti (ayırt etme gücü) yoksa yasal temsilci de bu işlemi e) Şube açabilir işletmenin d) İşletmeye ortak kabulü 1- Merkez- şube işleri ile f)İşletmenin tasfiyesi
yapabilir. Dikkat tam ehliyet gerekmez. Küçük adına ya da birlikte
merkezini değiştirebilir ve çıkarılması Kendiliğinden yetki sona erme
temsilciyi velisi atarken, kısıtlılar için vesayet dairesi atar 2- İmza şartı ile sınırlama
f) Ticari vekil atayabilir e )Tacirin iflasını isteme halleri
3- Tüzel kişi tacir söz konusu ise atama işlemi yetkili organ
tarafından ve oybirliği ile yapılır. g) Mal satışı ve fiyat belirleme f) Konkordato (iflas getirilebilir. a)Mümessilin iflası (temsil
a) A.Ş lerde - yönetim kurulu, yapabilir anlaşması) teklifinde İyi niyetli 3. Kişilere karşı yetkisini sonlandırır tacir
b) Limitet şirketlerde - ortaklar kurulu, h) 3. Kişi borçları için tacir adına hüküm ifade etmesi için
bulunma tescilden silmelidir)
c) Kolektif şirketlerde - ortakların oy birliği ile kefalet verebilir ticaret siciline tescil
d) Komandit şirketlerde - komandite ortağın veya
g) Kendisi gibi bir ticari b)Mümessilin ölümü
i) İşçi işe alabilir, çalıştırabilir ve edilmesi gerekir. Bu iki
ortakların kararı ile atanır işten çıkarabilir. temsilci atama c)Mümessilin fiil ehliyetini
4- Ticari mümessil (temsilci)mutlaka gerçek kişi olmalıdır. h) Tüzel kişi tacirlerde ise istisna durum haricinde kaybetmesi (temsil yetkisi sona
J) Avukat yoksa mahkemede taciri
Devlet memurları ticari temsilci olamaz
temsil edebilir. I. Birleşme yetkileri sınırlandırılamaz. erer tacir sicilden terkin ettirir)
5- Tacir atama işlemini mutlaka ticaret siciline tescil NOT: Diyelim ki sınırlandı,
k) Sulh (anlaşma), ibra (aklama), II. Tür değişikliği NOT: Tescil edilmemiş ise
ettirmelidir. (bildirici tescil) tescil edilmişse kesin karinedir. hatta tescil edildi….. Bu
Ve sona eren yetki tescil edilir. yemin, tahkim(mahkeme yerine III. Fesih etme iyiniyetli 3. Kişilere karşı
6- Başta tam ehliyetli iken sonradan kısıtlanması yetkiyi sona hakeme başvurma), I) Olağanüstü işlemler durum iyi niyetli 3. yetkinin devam ettiği varsayılır.
erdirmez. feragat(vazgeçme) yetkisi vardır. Kişilere karşı ileri Tacirin ölümü ve fiil ehliyetini
7- Çalıştıkları süre içinde ülke sınırları içinde rekabet yasağına l) Kabul, red, icra takibi yapabilir. sürülemez!!! kaybetmesi halinde yetki sona
tabidir.
ermez

20
 Serdar İnal IŞIK
TİCARİ VEKİL

Tanım ve atanması: (TBK da
düzenlenmiştir)
Tacirin, kendisine ticari
temsilcilik yetkisi vermeksizin,
işletmesini yönetmek veya bazı
işleri yürütmek için
yetkilendirdiği yardımcı kişiye
ticari vekil denir.
1-Sadece ticari işletmelerde
çalışabilir.
2-Genel ya da özel yetkili olabilir.
3-Atama işlemi herhangi bir
şekle tabi değildir,
4-Tacir ya da ticari temsilci vekil
atayabilir.
5-Esnaf işletmesinde ticari vekil
söz konusu olmaz
6-Tescil işlemi gerekmez
7-Gerçek kişi olması gerekir
8-Fiil ehliyeti (tam ehliyet) olma
zorunluluğu aranmasa da ayırt
etme gücü olmak zorundadır.
9-Genel yetki ile ticari vekil
atayabilir fakat ticari temsilci
atayamaz.
10-Devlet memurları ticari vekil
olamazlar.
Ticari vekilin genel yetki ile
yapabilecekleri
İşletmenin dâhilindeki
olağan bütün işlemlerini
yapar
a)Mal teslimi,
b)Satış,
c)Satış bedelleri tahsil etme,
d)Sipariş vermek almak vs.
Ticari vekilin özel yetki ile
yapabilecekleri
Bu işlemler için açıkça
yetkilendirilmesi gerekir. Özel yetki
gerektiren işlemleri genel yetki ile
yaparsa ticari mümessil gibi sorumlu
olur.
a)Ödünç para ve mal alma- verme
b)Kambiyo taahhüdünde bulunma
c)Davada temsil
d)Dava açmak
e)Dava takip etmek
f)İşletmenin üretim teknolojisinde
değişiklik
g)İşletme üzerinde rehin
h)Ticari temsilcinin özel yetki ile
yapabileceği her işlemi de yapabilir.
Yetkisinin sınırlandırılması
Yetkinin sona ermesi:
Sınırlandırma her açıdan Yetki verilirken tescil olmadığı
yapılabilir. için sona ererken de tescile
a- Miktar, ihtiyaç yoktur. Geri kalan yetki
sona erme halleri temsilci ile
b- Konu,
aynıdır. Ancak anlaşmazlıklarda
c- Şube, iyi niyetli 3. Kişilerin hakkı
korunur.
d- Merkez,
NOT: Yetkilerin sona ermesi
e- Birlikte temsil ile ticari temsilci ile aynıdır.
sınırlandırma yapılabilir. Bu
işlemler için tescil ve ilan
gerekmez.

21
 Serdar İnal IŞIK
PAZARLAMACI (TBK)

Tanımı Unsurları Pazarlamacının hakları

Görevi işletmenin dışında
çalışmak olan bağımlı tacir
yardımcısıdır. Pazarlamacılık
sözleşmesi pazarlamacının
sürekli olarak işletme sahibi
(tacir) hesabına işletmenin
dışında her türlü işlemin
yapılmasına aracılık etmeyi
yüklendiği ve bunun karşısında
tacirin de ücret ödemeyi
taahhüt ettiği sözleşmedir. Yani
pazarlamacı sürekli tacir
yardımcısıdır.
Bağımlı tacir yardımcılarının
rekabet yasağı:
İşletme sahibinin izni olmadan
doğrudan veya dolaylı
kendilerinin ya da başkasının
hesabına işletmenin yaptığı
türden bir iş yapamazlar ve
yaptıramazlar. Eğer bu şartlara
uymazlarsa bu durumda tacir
şunları yapabilir,
a) Sözleşmeden doğan haklarını
talep edebilir,
b) Zararını talep edebilir,
c) Yapılan işi kendi hesabına
yapılmış olarak kabul edip
kendisine devrini isteyebilir.
Pazarlamacının ticari vekilden
farkı vekil işletme içinde
pazarlamacı işletme dışında
faaliyet gösterir.
a) Sadece ticari işletmelerde olur, esnaf işletmesinde olmaz
b) Sadece tacir adına işlemde bulunur.
c) Sözleşme hükümlerini yerine getirmenin yanında, tacirin izni
olmadan kendisi veya 3. Kişiler adına işlem yapamaz
d) Pazarlamacının garantisi: pazarlamacı müşterilerin borçları
ifa etmemesinden sorumlu olmaz. Bu yönde yapılacak
sözleşme de hükümsüzdür. İstisnası pazarlamacı kendi
müşteri çevresi ile işlem yapıyorsa söz konusu olabilir.
e) Aksi öngörülmemişse sadece işlemlere aracılık etmekle
yükümlüdür. İşlem yapmaya yetkili kılınmışsa yetkisi bu
işlerin icrası için bütün hukuki işlemleri kapsar.
f) Ancak özel yetki verilmedikçe müşterilerden tahsilat
yapamaz. Ödeme günlerini değiştiremez.
g) Bir faaliyet alanında bir pazarlamacıya yetki verilmişse
sözleşmede aksi öngörülmedikçe bir başka pazarlamacıya
daha yetki verilemez. Ancak tacirin kendisi 3. Kişilerle işlem
yapabilir.
h) Tacir pazarlamacıya belli bir ücret öder. Bunun bir kısmı
komisyondur. En fazla 2 ay süren deneme süresinde ücret
serbestçe kararlaştırılabilir.(deneme süresi 2 aydan fazla
olamaz)
i) Pazarlamacının harcamaları işveren tarafından karşılanır.
j) Pazarlamacının hapis hakkı vardır.
k) Pazarlamacıya özel yetki verilecekse bu yazılı olarak
yapılmalıdır.
l) Pazarlamacının tekel hakkı vardır (sorumluluk bölgesinde
başka bir pazarlamacıya yetki verilemez)
m) Harcamalarının kısmen ya da tamamen ücrete veya
komisyona dâhil edilmesine ilişkin anlaşmalar batıldır
hükümsüzdür.
Pazarlamacının yükümlülüğü:
a) Rekabet etmemek
b) Talimatlara uymak
c) Tacire bilgi vermek
d) Garanti yükümlülüğü kural olarak yoktur
Pazarlamacılık
1- Ücret hakkı: işveren pazarlamacıya sadece belli
sözleşmesi ve kurulması
bir miktardan veya bu miktarla birlikte
komisyondan oluşan ücret ödemekle
Sözleşme şekle tabi
yükümlüdür. Ücretin tamamının veya önemli
değildir ancak kısmının komisyondan oluşacağına ilişkin
pazarlamacıya işlem anlaşmanın geçerli olması için yazılı anlaşma
yapma yetkisi yapılmalı ve kararlaştırılan komisyonun
verilecekse bu yazılı pazarlamacının faaliyetinin uygun karşılığını
oluşturması gerekir.
verilmelidir. Sözleşme
2- Deneme süresindeki ücret serbestçe
yapılırken belli kararlaştırılabilir ancak deneme süresi 2 ayı
konularda kanuna
geçemez. Ve ücret verilir.
uyulmak zorundadır. 3- Pazarlamacının tekel hakkı vardır. Bulunduğu
bölgeye başka pazarlamacı atanamaz. Tekel
hakkını ortadan kaldıran anlaşmalar yazılı
yapılmalıdır.
4- Masrafları harcamaları isteme hakkı:
Pazarlamacının faaliyetleri sırasında yaptığı
masrafların tacire ve işverene ait olduğu kanun
tarafından belirtilmiştir. Harcama ve masrafların
kısmen veya tamamen ücrete veya komisyona
dâhil edilmesine ilişkin anlaşmalar kesin olarak
hükümsüzdür.
5- Hapis hakkı: pazarlamacının sözleşmeden doğan
alacaklarının güvence altına alınması amacıyla
işverene ait taşınır, kıymetli evrak ve para
üzerinde hapis hakkı vardır. Bu hak muaccel
alacaklar ve tacirin ödeme güçlüğüne düşmüş
olması halinde muaccel olmayan alacaklar için de
kullanılır.
6- Pazarlamacı kendi çevresi ile işlem yapıyorsa
müşterilerin borçlarını ifa etmemesi durumunda
uygun bir ek komisyon karşılığında işverenin
uğrayacağı zararın ¼ ünü geçmemek şartı ile
karşılayabilir.
Bu oran sigortacılık işleminde ½ dir.

22
 Serdar İnal IŞIK
BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI

ACENTALAR (TTK)

Tanım ve unsurlar Acentelik sözleşmesi ACENTENİN TEMSİL Acentenin hakları PORTFÖY TAZMİNATI
YETKİSİ: (DENKLEŞTİRME
Bir sözleşmeye dayanarak belli bir bölge içerisinde, sürekli olarak ticari 1- Ücret isteme hakkı (olağan giderlerini
işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi ve bunları tacir adına
Aracı acente için sözleşme TAZMİNATI): TTK
1-Hakkı koruyan beyanlar isteyemez el-su kira vs.)
yapmayı meslek edinmiş kimseye acente denir. şekle bağlı değildir yazılı
(ihtar, ihbar vb.) müvekkil Müvekkil acente
a) Sözleşme herhangi bir şekle bağlı değildir veya sözlü olabilir. 2- Avans ve olağanüstü giderlerin
adına yapma ve kabul sayesinde sözleşmenin
b) Acentenin tekel hakkı vardır, aksi sözleşmede yazılı belirtilirse
karşılanmasını isteme hakkı
Sözleşme yapma yetkisi etme sona ermesinden sonra da
mümkündür. 3- Faiz isteme hakkı
önemli menfaat elde
verilecekse acentelik 4- Hapis hakkı (müvekkil aciz halinde ise)
c) Acenteye sözleşme yapma yetkisi verilecekse bunun yazılı sözleşme 2-Müvekkili mahkemede ediyorsa
ile belirlenmesi şarttır kural olarak atanan acente ARACI ACENTEDİR. sözleşmesi yazılı olarak müeccel alacaklar için de hapis hakkı vardır.
temsil etmek 5- Tekel hakkı
Aksi (sözleşme yapmaya yetkili acente) sözleşme ile belirtilmelidir, yapılması gerekir Sözleşme devam etseydi
bunun için tescil ve ilan şarttır. 3-Teslim ettiği malların 6- Tahsil komisyonu acentenin işletmeye
d) Hem gerçek hem de tüzel kişi acente olabilir.
(geçerlilik şartı) Acentelik sözleşmesinin bitiminden sonra kazandırdığı yeni
bedelini tahsil etmek ve
yapılacak rekabet yasağı sözleşmesi müşteriler dolayısı ile
e) Sadece ticari işletmelerle çalışabilir. Tekel yükümlülüğü malları teslim alma 1- Yazılı olarak yapılmak zorundadır. acentenin ücret alacak
f) Yaptığı iş devamlı olmalıdır ve tacir ile aralarındaki ilişki de devamlı
(hakkını) ortadan kaldıran 4-Müvekkil adına aracılık 2- Ek bir komisyon içerir olması. Hakkaniyete uygun
olmalıdır.
sözleşmelerin yazılı 3- En fazla 2 yıl için yapılır düşüyorsa acente
g) Aracılıkta bulunduğu veya yaptığı sözleşmelerle ilgili her türlü ve sözleşme yapma Ücrete hak kazanma:
yapılması gerekir. denkleştirme isteminde
 İhtar ihbar ve protesto gibi beyanları müvekkili adına yapma ve a)Kendi çabasıyla kazandırdığı 3. Kişilerle
Özel ve yazılı yetki gerektiren bulunabilir.
bunları kabul etme yetkisi vardır (müşteriler) kurulan işlemler için kendi çabası
Acente gerçek veya tüzel haller
 Aracılıkta bulunduğu sözleşmeden dolayı ve doğacak dışında kendi tekel hakkı bölgesinde yapılan NOT: Haklı bir neden
uyuşmazlıklardan dolayı müvekkilin adına dava açabilir. kişi olabilir. Müvekkilin özel ve yazılı izni veya işlemler için, müvekkilinin talimatına uygun olmadan acente
 Veya kendisine karşı da aynı sıfatla davaları açabilir. vekâleti olmadan acente bizzat sözleşmeyi fesih ederse
tahsil ettiği paralar için tahsil komisyonu
Susma ret anlamına gelir. teslim etmediği malların bedelini
isteyebilir. veya acentenin
h) Yabancı tacirler adına acentelik yapanlar hakkındaki sözleşmelerde kabule ve bedelini bizzat
yer alan bu hükümlere aykırı şartlar geçersizdir. Her şartta uymak b)3. Kişi (müşteri) kurulan işlemi yerine kusurundan dolayı
zorundadır. Acentenin sözleşmesinin ödemediği malları teslim almaya
sözleşme müvekkil
yetkili olmadığı gibi bu getirdiği (ifa ettiği ) anda acente ücrete hak
i) Müvekkilin yazılı veya özel izni olmadan veya vekâleti olmadan sona ermesi işlemlerden doğan alacağı kazanır, aksi durumda acentenin ücret hakkı tarafından haklı sebeplerle
acente bazı şeylere yetkili değildir. Yetkili olmadığı konular yenileyemez veya miktarı düşer, aracılık edilen sözleşmede ise her fesih edilmişse
e) Bizzat teslim etmediği malların bedelini kabule
Belirli süreli sözleşmelerde değiştiremez. durumda ücret isteyebilir. İfa ile anlatılan denkleştirme isteminde
f) Bizzat bedelini bizzat ödemediği malları teslim almaya sürenin bitimi (zımnen borcun yerine getirilmesine yönelik hareketin bulunamaz.
Yetkisiz temsil hali
g) Bu işlemlerden doğan alacağı yenileyemez, miktarını indiremez uzayabilir) başlamasıdır. Tamamlanması değil
Acente yetkisiz temsille müvekkili Ayrıca acente bir konudaki olumsuz düşünceyi Denkleştirme istemi
j) Acente yetkisiz temsille müvekkilinin adına işlem veya bir sözleşme sözleşme bitiminden sonra
yaparsa müvekkil bunu haber alınca icazet verebilir. Eğer icazet Belirsiz süreli adına bir sözleşme yaparsa olumluya dönüştürmüşse bu bir katkıdır ve
müvekkili bunu haber alınca ücrete hak kazanır.(ikna bir katkıdır) ve ifa 1 yıl içinde ileri sürülebilir.
vermezse acente bu sözleşmeden kendisi sorumlu olur. sözleşmelerde 3 ay icazet verebilir. Vermezse acente hareketleri başlayınca da ücrete hak kazanır.
k) Acente bir konudaki olumsuz düşünceyi olumluya çevirmiş ise önceden feshi ihbar ile yaptığı sözleşmeden kendi c)Sözleşmede hüküm yoksa acentenin alacağı
ÖNEMLİ NOT: (soru çıkar)
Yargıtay’a göre bu bir katkıdır ve ücrete hak kazanır (ikna bir katkıdır) sorumlu olur. Tazminat acentenin son 5
ücretin miktarı
l) Acente müşteriyi ikna etmesi ile hemen ücret hakkı kazanmaz, ifa Haklı nedenlerle fesih yıllık faaliyeti sonucu aldığı
Yabancı tacirlerle çalışan 1-Acentenin bulunduğu yerdeki teamüle göre
hareketlerinin başlaması ile hak kazanır. yıllık komisyon veya diğer
Aksi kararlaştırılmadıysa acenteler sözleşmenin aksini 2-O da belli değilse o yerdeki asliye ticaret
m) Ücret hakkı ücretin doğumundan 3 ay sonra başlar ve bu 3 ay ifa ödemelerin ortalamasını
kararlaştıran sözleşmeler mahkemesince belirlenir.
hareketlerinin başlaması ile başlar. Sözleşmenin sona erdiği tarihe taraflardan birinin ölümü, yaptıkları takdirde sözleşme
aşamaz.
kadar devam eder. Acentenin ücreti doğumundan itibaren en geç
iflası ve kısıtlanmasıyla geçersizdir. Ancak yerli tacirlerle 3 ay içerisinde (ifa hareketlerinin Acentelik sözleşmesinden
yapılan sözleşmenin aksi
sona erer. kararlaştırılabilir.
başlamasından itibaren) ve her durumda doğan haklar 5 yıllık zaman
sözleşme son erdiğinde ödenmesi gerekir. aşımına tabidir.
23

Tanımı
Taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkânının
hazırlanmasına veya kurulmasına aracılık etmeyi
üstlendiği ve bu sözleşme kurulduğunda ücrete hak
kazandığı sözleşmedir. Simsarın temsil yetkisi yoktur.
Sadece tarafları bir araya getirmekle yükümlüdür. Simsar
bu işi meslek edinmek zorunda değildir. Ama bu meslek
edinmesine engel de değildir. İster tacirlerle ister
esnaflarla herkesle çalışabilir.
1-Simsar sadece aracılık yapar, sözleşme yapmaya yetkisi
yoktur.
2-TBK’daki vekâlete ilişkin hükümler uygulanır
3-Sözleşme şekle bağlı değildir, sadece taşınmazlar için
yazılı olma şartı vardır.
4-Sadece belli bir iş için kurulur ve devamlı değildir
müvekkil ile ilişki geçicidir, bağımlı değildir. Her tür
işletme ile çalışabilir.
5-Sözleşmenin kapsamı açıkça gösterilmemişse işin
niteliğine göre belirlenir.
6-Simsar özel olarak yetkilendirilmedikçe
 Dava açamaz,
 Sulh olamaz,
 Hakeme (tahkim) başvuramaz,
 İflas isteyemez,
 İflas anlaşması (konkordato) talebinde
bulunamaz,
 Kambiyo taahhüdünde bulunamaz
 Bağışlama yapamaz,
 Kefil olamaz,
 Taşınmaz devredemez ve
 Hak ile sınırlandırılamaz
Serdar İnal IŞIK
SİMSARLIK (TELLALLIK) SÖZLEŞMESİ (TBK)
HAKLARI VE BORÇLARI SİMSARLIK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ:
1- Ücret isteme hakkı Aracılık faaliyetlerinin yerine getirilmesi
Normalde simsarın ücret isteme hakkı yoktur. Bir araya
a)Tek taraflı sona erdirme (tazminat hakkı
getirdiği taraflar sözleşme yaparsa ücrete hak kazanır
saklıdır)
ücret belirlenmemişse tarifelere, tarife yoksa teamüllere
göre belirlenir. b) Taraflardan birisinin ölümü
2- Masraflarını isteme hakkı
c) Taraflardan birisinin fiil ve hak ehliyetini
Ancak sözleşmede giderlerin karşılanacağı yazıyorsa
kaybetmesi (kısıtlanması)
sözleşme kurulmasa dahi yaptığı giderleri isteyebilir.
3- Ücret ve açıkça kararlaştırılamamışsa ödenecek olan d) İflas ile son bulur.
masrafları talep hakkının düşmesi
4- Simsar üstlendiği borcuna aykırı davranarak diğer tarafın e) Haklı nedenlerle (kusur şart değildir)
menfaatine hareket eder veya dürüstlük kuralına aykırı Simsarlık sözleşmesinden doğan haklar 5 yıllık
olarak diğer taraftan ücret sözü alırsa ücrete ve yaptığı zaman aşımına tabidir.
giderlere ilişkin haklarını kaybeder.
BORÇLARI:
1- Talimata (tacirin talimatlarına) uygun hareket etmek
2- Şahsen aracılık
3- Sadakat ve özen
4 -Hesap verme
24

Tanımı
Ücret karşılığında kendi adına ve
vekâlet veren müvekkili (tacir)
hesabına hukuki işlem yapan
(kıymetli evrak ve taşınırların alım
ve satımını üstlenen kişiye
komisyoncu denir.
 Konusu kural olarak menkul
eşya alım satımı ve kıymetli
evraktır
 Dolaylı temsilcidir. (işlemi
kendi adına müvekkili namına
yapar) dolaylı temsil ile çalışan
tek tacir yardımcısıdır.
 Müvekkili ile olan ilişkisi
geçicidir.
 Her türlü işletme ile çalışabilir.
 Mesleki olarak devamlı yapmak
zorunda değildir.
 Komisyoncu sözleşmenin bizzat
tarafı olur.
 Vekâletle çalışır (vekâlet boşluk
doldurucu düzenlemedir)
 Genel olarak komisyoncu
TBK’nunda, taşıma işleri
komisyonculuğu ise TTK da
düzenlenmiştir.
Serdar İnal IŞIK
KOMİSYONCU (TBK)
Komisyoncunun hakları: Komisyoncunun borçları: Komisyoncunun kendisiyle işlem Komisyonculuk sözleşmesinin
 Bilgilendirme borcu, yapması sona ermesi:
1- Ücret isteme hakkı
 Sigortalama borcu:
(İfa hareketleri Borsada kayıtlı veya piyasada fiyatı  Verilen işin tamamlanması
Sözleşmede açıkça
başlayınca ücrete hak bulunan kambiyo senetleri ve
öngörülmüşse söz konusu  Tek taraflı sona erdirme
kazanır.) diğer kıymetli evrak ya da ticari
olur
2- Masrafları isteme hakkı mallar için komisyoncu kendi  Ölüm
3- Hapis hakkı  Özen ve dikkat borcu malını satabilir veya satacağı malı
4- Malın açık arttırma ile  Müvekkilin (tacirin) kendisi için satın alabilir. Eğer  Ehliyet kaybı
talimatlarına uyma borcu
satılması komisyoncu kendisi ile işlem  İflas
5- Komisyoncunun kendisi  Vekâlet verenin belirlediği yapmışsa bunu aynı gün içinde
Komisyonculuk sözleşmesinden
ile işlem yapması bedelden daha aşağı müvekkiline bildirmelidir.
(müvekkile bildirmek satmama borcu doğan haklar 5 yıllık zaman
şartı ile) aşımına tabidir (TBK) genel zaman
6- İşveren yüzünden iş aşımı 10 yıldır.
aksarsa ücret isteyebilir. Taşıma işleri komisyonculuğundan
doğan haklar 1 yıllık zaman
Komisyoncunun Garantisi: komisyoncu açıkça garanti etmişse veya bulunduğu yerdeki ticari aşımına tabidir.
teamül gerektiriyorsa işlemde bulunduğu borçlu kimselerin ödemelerinden de sorumlu olur.
Diğer hallerde sorumlu olmaz.
Garanti veren komisyoncunun bundan dolayı ayrıca ücret isteme hakkı vardır. (dükruvar
ücreti)
Dükruvar: Bir malı satana karşı3. Bir şahsın ve genellikle satış yapan komisyoncunun malın
bedeli ödenmediği takdirde bunu ödemek üzere müşteri yerine geçeceğini ifade eden
taahhüt kredi riskinin başkasına kaydırılması işlemi.
İnançlı komisyon: Aracı acentenin temsil yetkisi yoktur, esnaf işletmesi simsar veya
komisyoncu ile çalışır.
Taşıma işleri komisyoncusu: tacirle ilişkisi devamlıdır, bu işi mesleki olarak yapmak
zorundadır. Acenteden tek farkı bu işi dolaylı temsi ile yapmasıdır.
25