KARIŞTIRMA

SU ARITIM TEKNOLOJİLERİ
PROF. DR. YÜKSEL ARDALI
 KARIŞTIRMA
 İki veya daha fazla bileşenden oluşan bir bileşimi hazırlamak için
gazlar, sıvılar veya katılar birbirleri ile karıştırılırlar.
→ Pıhtılaştırıcı kimyasalların karıştırılması (KOAGÜLASYON)
→ Flokülasyon
→ Dezenfeksiyon için klor ilavesi
→ Biyolojik arıtma

 Atıksu arıtımının birçok kademesinde karıştırma gereklidir.

 Örneğin: bir maddeyi diğeri ile tamamen karıştırmak, sıvı
süspansiyonlarını karıştırmak gereklidir.
 İkinci kademe çöktürme tankı çıkış suyunun dezenfeksiyon için klor
veya hipoklorit ile karıştırılması gerekir.
 Aktif çamur prosesinde havalandırma tankının içeriğinin
karıştırılması, sisteme mikroorganizmalar için hava veya oksijen
verilmesi gerekir.
 Çamurdan suyun ayrılmasının kolaylaşması için çamur bazı
kimyasallarla karıştırılır.
 Havasız arıtımda, biyolojik dönüşümün hızlanması ve tüm reaktörün
homojen olarak ısınmasının sağlanması için karıştırma uygulanır.
 Karıştırma
 1. Moleküler difüzyon, termal olarak indüklenen Brownian
hareketinden kaynaklanır.
 2. Eddy-Girdap akımı (hız gradyanının bir sonucu olarak üretilir)
 3. Uniform olmayan akış

 Karıştımanın derecesi ∞ Girdap akımlarının büyüklüğü veya sıvı

türbülansı içinde oluşan
 KARIŞTIRMA
 BORULARDA
 Pompalama ile
 Statik mikserlerle ve Mekanik karıştırma
 Bunlardan ilk dördünde karışım türbülansla sağlanır.
 Statik mikserlerde türbülans enerji dağılması ile sağlanır.
 Mekanik mikserlerde ise türbülans, dönen bir çark vasıtasıyla enerji
verilmesi ile sağlanır.
 Reaktörde karıştırmada ise amaç bir reaktör veya tanktaki içeriğisürekli
karışım halinde tutmaktır.
 Sürekli karıştırma çeşitli şekillerde yapılabilir: • Mekanik mikserlerle •
Basınçlı havalı (pnömatik) • Statik mikserlerle • Pompalama ile Basınçlı
hava ile karıştırma biyolojik arıtımda havalandırmada uygulanır.
Karıştırma tipleri
 Ventürimetre
Hidrolik Sıçrama
HİDROLİK Parshal Savak
KARIŞTIRMA Savaklar
Şaşırtmalı karıştırma tankları

MEKANİK Türbin karıştırıcılar

KARIŞTIRICILAR
KARIŞTIRMA Pedal karıştırıcılar
Pervane karıştırıcılar

PÖNOMATİK Hava difüzörleri

KARIŞTIRMA
Kimyasalların bir sıvıda hızlı karıştırılması çeşitli
şekillerde yapılabilir:

 1. Açık kanallarda hidrolik sıçrama : Hidrolik sıçrama, (ing. Hydraulic

jump) h,:
 Hidrolik biliminde, nehirler ve dolu savaklar gibi açık kanal akışında
sıklıkla gözlenen bir olaydır.
 Yüksek hızda sıvı düşük hızda bir bölgeye aktarıldığında, sıvı yüzeyinde
ani bir artış meydana gelir.
 Hızla akan sıvı aniden yavaşlar ve yüksekliği artar, bu da akışın
başlangıçtaki kinetik enerjisinin bir kısmını potansiyel enerjideki bir
artışa dönüştürür, enerjinin bir bölümü çalkantıdan (türbülanstan) ısıya
geri dönüşü olmayan bir şekilde kaybolur.
 Tanıtım: Hidrolik sıçrama, akımın sel rejiminden (kritik üstü akım) nehir
rejimine (kritik altı akım) geçtiği yerde meydana gelen ve su yüzünde ani
bir yükselme oluşturan bir olaydır.
 𝑉02 ℎ1
=1→ = 1 𝑆𝚤ç𝑟𝑎𝑚𝑎 𝑦𝑜𝑘
𝑔ℎ0 ℎ0
𝑉02 ℎ1
<1→
𝑔ℎ0 ℎ0
< 1 𝑁𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑓 𝑏𝑖𝑟 𝑠𝚤ç𝑟𝑎𝑚𝑎 𝑣𝑎𝑟𝑑𝚤𝑟,
𝑏𝑢 𝑒𝑛𝑒𝑟𝑗𝑖 𝑠𝑎ğ𝑙𝑎𝑚𝑎𝑧
𝑉02 ℎ
> 1 → ℎ1 > 1 Olumlu bir sıçrama vardır
𝑔ℎ0 0
Hidrolik sıçrama ile enerji dağılımı
ℎ1 −ℎ0 3
∆𝐸= 4ℎ0 ℎ1
Hidrolik karıştırma

 Türbülans derecesi, yük kayıp ile ölçülür.

 → Akışa bağlı
 → Hidrolik bir cihazda güç kaybı = ρ gQ Δ hL
 Savaklar ile
https://www.youtube.com/watch?v=3p4r9Tws4Ho

Savak üzerindeki hidrolik seviyedeki ani düşüş, karıştırma için sudaki türbülansı
arttırır.
Savak üzerine difüzörler yardımı ile kimyasallar eklenir.
Yeterli türbülansı sağlamak için savağın dikey su düşüşü en az 0,1 m'dir.
Pıhtılaştırıcı difüzörün savak üzerindeki yüksekliği en az 0,3 m'dir.
Parshall savak ile
Kanalın hemen akış aşağısına bir hidrolik sıçrama eklendiğinde etkili
hızlı karıştırıcı olacaktır
Venturi kanallarda
KARIŞTIRMA
 Statik karıştırıcılar, hız
modelinde ani değişikliklere
neden olan dahili kanatlar veya
delikli plakalar içerir.
1. hareketli parça bulunmaması ile
tanımlanır
2. karıştırma, tıpa akış rejiminde
gerçekleşir
2. karıştırma elemanı ne kadar
uzunsa
 daha iyi karıştırma olur ancak
yük kaybı artar
 karıştırma süresi oldukça
kısadır, tipik olarak 1 saniyeden
azdır.
 Seri bağlı Mikserler statik
karıştırıcılara benzer ancak
karıştırmayı geliştirmek için
dönen bir karıştırma elemanı
içerir.
 • Karıştırmada Enerji Dağılımı
𝐵𝑖𝑟𝑖𝑚 𝑠𝚤𝑣𝚤 ℎ𝑎𝑐𝑚𝑖𝑛𝑒 𝑣𝑒𝑟𝑖𝑙𝑒𝑛 𝑒𝑛𝑒𝑟𝑗𝑖,
𝑘𝑎𝑟𝚤ş𝑡𝚤𝑟𝑚𝑎𝑛𝚤𝑛 𝑒𝑡𝑘𝑖𝑛𝑙𝑖ğ𝑖 𝑖ç𝑖𝑛 𝑦𝑎𝑘𝑙𝑎ş𝚤𝑘 𝑏𝑖𝑟 ö𝑙çü𝑚𝑑ü𝑟.
𝑃
𝐺=
𝜇𝑉
G=ortalama hız gradyanı, 1/s
P=enerji gereksinimi, W
µ=dinamik viskozite N.s/m2
V=reaktör hacmi m3

𝑉
Bu bağlantıda her iki taraf teorik hidrolik alıkonma süresi 𝑡𝑑 = 𝑄

1 𝑃𝑉
𝐺𝑡𝑑 =
𝑄 𝜇
𝑡𝑑 = 𝑎𝑙𝚤𝑘𝑜𝑛𝑚𝑎 𝑠ü𝑟𝑒𝑠𝑖, 𝑠
Q=debi m3/s
Pnömatik karıştırma
 Karıştırma tankına hava enjekte edildiğinde, yükselen hava
kabarcıklarının harcadığı güç hesabı:

P = harcanan güç (ft.Ib / sn - kW)

Qa = çalışma sıcaklığı ve basıncındaki hava akış hızı
(ft3/dak veya m3/dak)
H = difüzör derinliği (deşarj noktasındaki hava basıncı) (ft
veya m)
Pnömatik karıştırması:
→ oksijen sağlamak ve biyolojik işlemede aerobik
bakteriler için gerekli olan karışım için
→ bakterileri biyolojik arıtmada süspansiyon halinde
tutmak için uygulanır.
 Mekanik Karıştırma
𝐷2 𝑁𝜌 𝑘𝑔
 𝑅𝑒 = D=karıştırıcı çapı m-N=dev/s-𝜌 = 𝑦𝑜ğ𝑢𝑛𝑙𝑢𝑘 𝑚3-
𝜇
𝑁𝑠
 𝜇 = 𝑑𝑖𝑛𝑎𝑚𝑖𝑘 𝑣𝑖𝑧𝑘𝑜𝑧𝑖𝑡𝑒 𝑚2
 Re<10 Laminer-Re>1000 Türbülans
 Pervane ve türbin karıştırıcılar: Karıştırma hızı ve türbilans ne
kadar büyükse karıştırma da o kadar etkilidir. Laminer ve
türbülanslı şartlarda
 Laminer akış için: 𝑃 = 𝑘𝜇𝑁 2 𝐷3
 Türbülans Akış için: 𝑃 = 𝑘𝜌𝑁 3 𝐷5
 P=Enerji gereksinimi, W
 K=sabit
 𝜇=sıvının dinamik viskozitesi Ns/𝑚2
 𝜌 = 𝑎𝑘𝚤ş𝑘𝑎𝑛𝚤𝑛 𝑘ü𝑡𝑙𝑒 𝑦𝑜ğ𝑢𝑛𝑙𝑢ğ𝑢, 𝑘 𝑔Τ𝑚3
 Pedallı karıştırıcılar
 Pedallı karıştırıcılar genellikle yavaş dönerler.
 Fiziko-kimyasal arıtımda atıksuya alüminyum veya demir sülfat ve polielektrolit ilave
edilirse pedallar floklaştırıcı olarak görev yapar.
 Flokülasyon yavaş hareket eden pedallarla ve hafif karıştırma ile hızlanır.
 Karıştırma hızlı olursa oluşan floklar parçalanır ve küçülür böylece çökmeleri zorlaşır.
 Floklaşma 10-30 dakikada tamamlanır.
 0,6-0,9 m/sn pedal ucu hızında flokları kırmadan yeterli türbülans sağlandığı
bildirilmektedir.
 Pedallı sistemlerde enerji gereksinimi pedalların sürükleme kuvveti ile ilişkilendirilir.
 Vorteks-Girdap:
 → Karıştırılacak sıvı çark ile döner
 → Akışkan hızı ile pervane arasındaki farkta azalma
 hız (karıştırmanın etkinliği azalır)
 Dairesel veya dikdörtgen tanklarda, vortekslemeyi sınırlamak için kullanılan genel
yöntem.
 Yaklaşık 1/10 oranında uzanan 4 veya daha fazla dikey bölme takmak için Duvardan
yaklaşık 1/10 çapa uzanan 4 veya daha fazla dikey bölme takmak için.
 Küçük tanklarda (vorteksi önlemek için):
 → Pervanenin merkezin dışına monte edilmesi
 → Çarkın dikey ile açılı olarak monte edilmesi
 → Çarkın havuzların yan tarafına açılı olarak monte edilmesi
 Türbin veya pervaneli karıştırıcılar genellikle bir hız düşürücü ve elektrik motoru ile
tahrik edilen dikey bir şaft ile yapılır.
 Pervane Türleri:
 1. Radyal akışlı çarklar
 Genelde şaft eksenine paralel yerleştirilmiş düz veya kavisli kanatlara sahiptir.
 2. Eksenel akışlı çarklar
 Tahrik mili ile 90o'den küçük bir açı yapın.
 𝑝 t, s G, 1/s
𝐺=
𝜇𝑣 <10 4000-1500
10-20 1500-950
20-30 950-850
30-40 850-750
40-130 750-700
 Hızlı karıştırma ünitesi
 pıhtılaştırıcı ile ham suyun tamamen karışmasını sağlar.
 Kolloidal partikülün dengesizliği
 Hızlı karıştırma ünitesinde flok oluşumunun erken aşamaları
meydana gelir
 Hidrolik karıştırma üniteleri
 Mekanik karıştırma birimleri
 Tasarım kriterleri:
 Hızlı karışım için G 700-1000 sn-1
 t (alıkoyma süresi) 20-60 sn hızlı karıştırma için
 tek bölmeli veya çift bölmeli olabilir
 → Tek bölmeli tanklar genellikle plan görünümünde dairesel
veya kare şeklindedir
 Sıvı derinliği = 1-1,25 x (havuz çapı veya genişliği) →
PEDAL İLE SUYA VERİLEN GÜÇ
 Bir sıvı içinde hareket eden bir nesnenin uyguladığı sürükleme
kuvveti için Newton Yasası geçerlidir.

𝐹𝐷 = 𝑆ü𝑟ü𝑘𝑙𝑒𝑚𝑒 𝑘𝑢𝑣𝑣𝑒𝑡𝑖 1𝑙𝑏𝑓 𝑣𝑒𝑦𝑎 𝑁

𝐶𝐷 = 𝑠ü𝑟ü𝑘𝑙𝑒𝑛𝑚𝑒 𝑘𝑎𝑡𝑠𝑎𝑦𝚤𝑠𝚤
A= pedalın kesit alanı
Vp = Suya göre kanatların bağıl hızı
0.6 - 0.75 Vpedal
Vpedal=2-3 ft/s (0.6-0.9m/s ) 2𝜋𝑁 𝑚
𝑟=
60 𝑠

𝐶𝐷 𝐴𝜌𝑉𝑃3
𝑃 = 𝐹𝐷 𝑉𝑃 =
2

SÜRÜKLENME KATSAYISI (Cd) temelde pedalın geometrisine bağlıdır

Karıştırma tankının projelendirilmesi
 Akış rejimi
 Gerekli güç hesabı
 Tank ve karıştırıcı boyutlarının oranlanması-boyutsuz
şekil faktörleri
 𝑃 = 𝑓 𝑁, 𝐷𝑎 , 𝑔, 𝜌, 𝜇, 𝑆1 , 𝑆2 , 𝑆3 , 𝑆4 , 𝑆5 , 𝑆6
𝑃 𝐷𝑎2 𝜌𝑁 𝐷𝑎 𝑁2

𝑁3 𝐷𝑎5 𝜌
=𝑓 𝜇
+ 𝑔

 1. Akışkana etki eden eylemsizlik fonksiyonu

 2. Karıştırmalı tankta viskozluğa bağlı Re sayısı
 3. Froude sayısı: akışkanın yerçekimi kuvvetlerinin
ölçüsüdür.