Mga

Sinaunang
Kabihasna
ng Asyano
Baitang Pito

Teacher Ian
 Kabihasnang
Sumer
Ang kasaysayan ng bawat kabihasnan ay
nagsimula sa pag-unawa at pag-angkop
nila sa kapaligiran. Malaki ang naging
gampanin ng agrikultura at mga lambak-
ilog para sa pagsisimula at pagyabong
ng bawat kabihasnan. Sa mga ito ay
nangunguna ang isa sa pinaka
matatandang kabihasnang Asyano—ang
kabihasnang Sumer.
 Pag-usbong at
Pamumukadkad
Ang kabihasnang Sumer o
Sumerian ay tinatayang
umusbong at umunlad sa
pagitan ng 3,500-3,000
BCE (Before Common Era)
sa mga lambak-ilog ng
Tigris at Euphrates na
matatagpuan sa matabang
lupain ng Mesopotamia.
(Mesos=pagitan; Potamos=
ilog)
 Pag-usbong at
Pamumukadkad
Ang pagsibol ng kabihasnang ito ay bunga
ng pagtugon ng mga Asyano sa
pangangailangan sa sistema ng patubig o
irigasyon, na lubhang mahalaga upang
tugunan ang mga gawaing pang-
agrikultura.
Sa tulong ng bawat kasapi ng pamayanan o
lungsod-estado (city-state) ay naging
organisado at sistematiko ang pagsasaka na
naging daan sa higit na maayos at matatag
na kapamahalaan at higit pang maunlad na
kulturang nagpatuloy sa paglago.
 Sistemang Pampulitika
at Panrelihiyon
Ang kabihasnang Sumer ay nahati sa iba’t
ibang lungsod-estado na may kani-kaniyang
pinunong kadalasan ay paring-hari na
kumatawan sa pulitikal at espirituwal na
responsibilidad.
Ilan sa pinakakilalang lungsod na umusbong
dito ay ang Ur, Uruk, at Lagash. Ang mga
hangganan at tagapagitan ng mga ito ay
napalibutan ng mga kanal at mga batong
muhon, patunay na nagkaroon na ng
mataas na antas ng pagplanong teknikal at
organisasyon sa kabihasnang ito.
 Sistemang Pampulitika
at Panrelihiyon
Sa ziggurat, pinangunahan ng mga
patesi ang pag-alay para sa mga
diyos at diyosa sa bawat lungsod-
estado at sa kabihasnan sa
pangkalahatan sa ilalim ng kanilang
politeistikong paniniwala o
paniniwala sa maraming diyos o
diyosa.
Ang ziggurat ay nasa gitna ng bawat
lungsod-estado upang maipakita ang
kanilang labis na pagpapahalaga sa
kanilang mga diyos at diyosa.
 Sistemang Panlipunan
Mapapansin sa estratipikasyon o
paghahating ito na ang mga pari at
hari ang nasa pinakamataas na
posisyon sa lipunang Sumerian.
Kasunod ay ang mga sundalo,
mangangalakal, artisano (may
mataas na antas ng kasanayan), at
eskribo o tagasulat. Pangatlo, ang
mga magsasaka na pinahalagahan
din sa lipunan, dahil sa
pagpapahalaga nila sa agrikultura.
Nasa pinakamababa ang iba’t ibang
uring alipin.
 Sistemang Pang-ekonomiya
Dahil sa matabang lupain sa pagitan
ng masaganang mga ilog ang
kinatayuan ng kabihasnang Sumer,
halos buong taon ay maunlad ang
kanilang gawaing agrikultural.
panahon naman ng tagtuyot at pag-
apaw ng tubig sa mga ilog ay
naipagpatuloy pa rin nila ang
kanilang gawain dahil sa matitibay
nilang dike, kanal, at sistema ng
irigasyon.
 Sistemang Pang-ekonomiya
Ilan sa kanilang mga
produkto sa halos buong
taon ay ang trigo, barley,
bawang, at datiles na
kanila namang ipinagpalit
din sa mga kalapit na
lungsod-estado at kaharian
para sa iba pang kailangang
produkto.
Mahahalagang
Pamana ng
Kabihasnang
Sumer
 CUNEIFORM WRITING
Cuneiform writing (sistema ng
pagsulat sa basang tabletang
luwad gamit ang stylus (panulat
na kadalasan ay gawa sa
pinatulis na tangkay ng damo).
Ang mga tala rito ay nasa anyo
ng mga hugis sinsel (wedge) na
pinagbatayan din naman ng
pangalang cuneiform (Latin:
cuneus = wedge; forma = form).
 ZIGGURAT

Ziggurat (matataas na
templong tore na simbolo ng
kanilang pagpapahalaga sa
mga diyos at diyosa)
 Lunar calendar

(kalendaryong pinagbatayan
kung kailan aapaw ang mga
ilog upang maiwasan ang
pinsalang maaaring maidulot
nito sa kabihasnan)
 Gulong

(ginamit upang higit

na mapadali ang
pagdala ng mga
bagay tungo sa ibang
lugar)
 Mahahalagang Pamana ng Kabihasnang
Sumer
Sadyang mataas ang kaalaman ng mga tao sa kabihasnang ito na nasasalamin
naman sa kanilang sopistikadong arkitektura, sining, mataas na kaalamang
siyentipiko, at matematikal. Ilan pa sa mahalagang pamana mula rito ay ang
araro, dome, vault, dike, kanal, epiko (unang epiko, ang Epiko ni Gilgamesh),
astronomiya (sila rin ang unang may paniniwala sa heliocentric view ng solar
system), medisina, algebra, sistemang sexagesimal, geometry, at marami pang iba.
 Dahilan ng Pagbagsak ng Kabihasnang
Sumer
Ito ay dahil sa patuloy na paglala ng alitan ng mga
lungsod-estado hinggil sa pagkontrol sa irigasyon o
patubig.
Ang kawalan ng likas na harang sa Sumer ay
nakapagpabilis din sa pagpasok ng mga mananakop.
 SEATWORK#3

TAMA KABA O MALI AKO?

A. Panuto: Isulat sa patlang

kung tama o mali ang
bawat pangungusap o
pahayag.
1. Ang kabihasnang Sumer ay umusbong at namukadkad sa mga
lambak-ilog ng Tigris at Euphrates, sa matabang lupain ng
Mesopotamia.
2. Ang kabihasnang Sumer ay nahati sa iba’t ibang lungsod-estado na
may kani-kaniyang pinunong kadalasan ay paring-hari na kumatawan
sa pulitikal at espirituwal na responsibilidad.
3. Ang ziggurat ay nasa gitna ng bawat lungsod-estado upang
maipakita ang kanilang labis na pagpapahalaga sa kanilang mga diyos
at diyosa.
4. Ang mga pari at hari ang nasa pinakamataas na posisyon sa
lipunang Sumerian.
5. Dahil sa lupain sa pagitan ng mga ilog ang kinatayuan ng
kabihasnang Sumer, halos buong taon ay maunlad ang kanilang
gawaing komersiyal.
6. Cuneiform Writing system ay isa sa pinaka
matandang writing system
7. Eskriba ang tawag sa dalubhasa sa pagsusulat at
pag babasa sa cuneiform
8. Ginagamit sa Kabihasnang sumer ang lunar
calendar para malaman nila kung aapaw na ang ilog
9. Galing din sa sumer ang unang epiko (epic of
gilgamesh)
10. Sila ay naniniwala na helliocentric view ang solar
system
TAMANG KASAGUTAN:

1-10 TAMA :>

 KABIHASNANG
INDUS
Baitang Pito

Teacher Ian
 Pagsibol at Paglago
ng Kabihasnang Indus
 Pagsibol at Paglago
Ang mga natunaw na yelo mula sa
kabundukan ng Himalayas ay
nagdala ng kaputikan tungo sa ilog
ng Indus, Ganges, at Brahmaputra
na nagpainam naman sa lupang
malapit dito para sa agrikultura.
Dito na umusbong ang kabihasnang
Indus sa pagitan ng mga lambak-ilog
ng Indus at Ganges.
Sinasabing ang mga Dravidian
(katutubong Indian) ang bumuo ng
kabihasnang ito. Ipinalalagay na
umusbong ang kabihasnang Indus
noong bandang 2,700 BCE.
 Pagsibol at Paglago

ang dalawang pinakamaunlad na

lungsod noon, ang Harappa sa
dakong hilaga ng iIog ng Indus at ang
Mohenjo-daro sa may timog.
batay sa mga likhang sining na
nahukay ni R.D. Banerjee gaya ng
mga selyo na may mga nakaukit na
hayop, naniniwala ang mga iskolar na
nagkaroon ng pakipag-ugnayan ang
Indus sa iba pang kabihasnan gaya
ng Sumer at Ehipto.
Sistemang Pampulitika
at Panrelihiyon
 Sistemang Pampulitika
at Panrelihiyon
nasabing may sentralisado ng
pamahalaang namuno rito.
panggitnang (may-kaya) antas
naniwala at sumamba sa mga diyos-
diyosan sa iba’t ibang kaanyuang
pangkalikasan tulad ng hangin, puno,
tubig, at mga hayop gaya ng toro at
rinosero. Ang pinakatanging diyos-
diyosan ay isang babae na
pinaniwalaang pinagmulan ng lahat
ng bagay na tumutubo.
Politeismo ang naging paniniwala sa
kabihasnang Indus.
Sistemang
Panlipunan
 Sistemang Panlipunan
Ang kawalan naman ng presensya ng
talaan patungkol sa mga hari at alipin
ay nagpatunay na ang lipunang Indus
ay naitatag sa pamamagitan ng
malayang pakipamuhay ng bawat
miyembro sa isa’t isa.
Nang dumating ang mga mananakop
na Aryan mula sa hilaga sa
kabihasnang Indus, nagkaroon ng
pagkahati-hati sa lipunan.
 Sistemang Panlipunan

Ang dibisyong ito ay nakilala bilang

sistemang caste (casta = angkan).
Kadalasang ang mga nasa una
hanggang ikatlong pangkat ay
nanatili sa kanilang posisyon o
maaring tumaas pa, subalit hindi para
sa mga nasa huling dalawang
pangkat.
Sistemang Pang-
ekonomiya
 Sistemang Pang-ekonomiya
Para makontrol ang pag-apaw ng
tubig sa Indus, gumawa sila ang mga
irigasyon, kanal, at dike.
Mayroong mga artisanong gumawa
ng palayok at alahas.
Nakipagkalakalan din ang mga
Dravidian sa mga taga-baybayin ng
Dagat Arabia at Gulpo ng Persia
hanggang sa Sumer. Lulan ng
kanilang mga sasakyang pandagat
ang maraming produkto katulad ng
perlas, tanso, tela, ivory comb, at mga
butil.
 Sistemang Pang-ekonomiya

Bihasa rin ang mga taga-Indus sa

pagpapalayok, paggawa ng mga
alahas mula sa ivory, ginto, at kabibe;
laruan, mga kagamitang yari sa pilak
at tansong may halo at puro. Ang
Mahahalagang
Kontribusyon
 Sistemang Pang-ekonomiya

urban planning
grid pattern
sewerage system
drainage system
 Sistemang Pang-ekonomiya

decimal system
great bath
malikhaing gawang sining
citadel
 Sistemang Pang-ekonomiya

Sadyang mataas ang kaalaman ng mga tao sa kabihasnang ito na nasalamin

naman sa kanilang sopistikadong arkitektura, sining, mataas na kaalamang
siyentipiko, at matematikal. Ilan pa sa mahalagang pamana mula rito ay ang
araro, dome, vault, dike, kanal, epiko (unang epiko, ang Epiko ni Gilgamesh),
astronomiya (sila rin ang unang may paniniwala sa heliocentric view ng solar
system), medisina, algebra, sistemang sexagesimal, geometry, at marami pang iba.
Sanhi ng Pagbagsak
 Sanhi ng Pagbagsak
malawakang pagbahang dulot ng
labis na pag-apaw ng mga ilog ng
Indus at Ganges
malawakang pagbago ng klima at
kapaligiran na puwersahang
nagpalikas sa mamamayan tungo sa
ibang lugar
pagsalakay ng mga nomadikong
pangkat—mga Aryan—mula sa
kanlurang Asya
 SEATWORK#4

Panuto: Tukuyin kung ang sumusunod

ay ambag ng kabihasnang Indus o
hindi. Lagyan
✓
ng tsek ( ) kung ito ay ambag
habang ekis (X) naman kung hindi.
Panuto: Tukuyin kung ang sumusunod ay ambag ng kabihasnang
✓
Indus o hindi. Lagyan ng tsek ( ) kung ito ay ambag habang ekis
(X) naman kung hindi.
____________ 1. urban planning
____________ 2. alahas
____________ 3. pagsasaka
____________ 4. edukasyon
____________ 5. citadel
TAMANG KASAGUTAN:
1. tsek
2. tsek
3. enks
4. enks
5. tsek