გემის კონსტრუქციები და მდგრადობა

I კვირა
ლექცია I.
თემა 1. გემის თვისებები.
თემა 2. გემების კლასიფიკაცია
თემა 3. გემის მთავარი განზომილებები.
თემა 4. აკრეფის სისტემები.

თემა 1. გემის თვისებები.

1.1 შესავალი

- თანამედროვე საზღვაო გემების ექსპლუატაციისთვის საჭიროა

მაღალკვალიფიცირებული მეზღვაური (ოფიცრები და რიგითი
პერსონალი).
- "გემის ტიპები, კონსტრუქციები და აღჟურვილობა" არის ერთ-
ერთი მთავარი საგანი გემის თეორიის საკითხების შეწსასწავლად.
- გემის თეორია უძველესი მეცნიერებაა, რომლის შესწავლა ხდებოდ
ძველი დროიდან. 2000 წლის წინ ბერძენმა მეცნიერმა არქიმედმა
აღმოაჩინა, რომ წყალში ჩაბმულ საგანზე მოქმედებს წყლის
წნევით გამოწვეული ძალა მიმართული ზემოთ (ჩაძირული
საგნის წონის ძალის საპირისპიროდ).
- არხიმედის პირველმა კანონმა დიდი წვლილი შეიტანა ამ
მეცნიერების განვითარებაში.
- გემის თეორიის საკითხების ცოდნა იძლევა შესაძლებლობას
სწორად დაიგეგმოს სატვირთო და საბალასტო ოპერციები,
რთული ნაოსნობის პირობებში სიტუაციების დროული
შესწავლა და შეაფასება, უბედური შემთხვევების თავიდან
ასაცილებლად.
-
Ggemis ganmarteba

Ggemi – aris rTuli inJineruli nageboba, romelsac SeuZlia curva gadaadgilaba da Tan
gadaitanos misTvis damaxasiaTebeli tvirTi.
 Ggemma, rom Seasrulos misTvis dakisrebuli movaleoba mas unda gaaCndes iseTi
Tvisebebi, romlebic gansazRvraven gemis usafrTxo naosnobas. Ggems unda gaaCndes Semdegi
naosnobis Tvisebebi:

curvadoba _ gemis Tvisebaa icuraos misTvis damaxasiaTebeli tvirTiT da

meqanizmebiT.

Mmdgradoba _ gemis Tvisebaa gare Zalebis moqmedebis Sedegad wonasworobidan

gamosuli daubrundes wonasworobis mdgomareobas gare Zalebis moqmedebis Sewyvetis
Semdeg.

svlis unarianoba _ gemis Tvisebaa gadaadgildes wyalze gansazRruli siCqariT masze

miniWebuli simZlavriT.

marTvadoba _ gemis Tvisebaa SeinarCunos an Secvalos gemis mimarTuleba Sturmanis

moTxovniT.

CauZirebloba _ gemis Tvisebaa ganyofilebis CaZirvis SemTxvevaSi darCes wylis

zedapirze, ar gadabrundes da maqsimalurad SeinarCunos sanaosno Tvisebebi.

 წყლწყვა - არის მოტივტივე გემის წყალქვეშა კორპუსის მიერ გამოდევნილი

წყლის მოცულობა, რომელსაც ეწოდება მოცულობითი წყალწყვა . იგივე
მოცულობის წყალი (მოცულობა გამრავლებული გამოდევნილი წყლის
ხვედრით წონაზე= მასას), რომელიც გამოხატულია მასის სახით ეწოდება
მასის წყალწყვა.
სუფთა ტვირთამწეობა - შესძლებლობა გადასატანი ტვირთის მასის
დატვირთვა გემის დასაშვები წყალჯდომის წყალხაზამდე.
გემის წყალწყვის შემდეგი ცნებები გამოიყენება : სტანდარტული, სრული,
ნორმალური და უდიდესი

სტანდარტული წყალწყვა. D სტანდარტული = Pk + Pm + Pe

Pk – korpusis, aRWurvilobis, mowyobilobebis, მართვის, ელექტრო da

kavSiris სისტემების wona.
Pm – meqanizmebis wona, mTavari Zrava, lilvebi, mamZravebi, damxmare
Zravebi, samanqano – saqvabe ganyofilebis milebi, samanqano inventaris
saTadarigo nawilebi

Pe - ekipaJis bargiს, maragiს (saWmeli, sasmeli da sarecxi wyali) wona.

Pt – tvirTis da mgzavrebis bargiT, maragiT (saWmeli, sasmeli da sarecxi
wyali) wona.
zemoT CamoTvlili Tvisebebi Seadgenen gemis naosnobis Tvisebebs,
romlis mecnierul kvlevas da Seswavlas awarmoebs gemis agebulobis Teoria.
 wyalgaumtaroba da simtkice _ gemis Tvisebaa gauZlos rogorc gare
agreTve Siga Zalebis moqmedebis Sedegad miRebul deformaciebs da ar
dairRvas.

gemis korpusis wyalgaumtarobas uzrunvelyofs (наружная обшивка), xolo

simtkices uzrunvelyobs (наружная обшивка) Siga mxridan damagrebuli ganivi
da grZivi ZelebiT.

gemis TvisebaSi tvirTis gadatana igulisxmeba ara marto gadatana

aramed gadaitanos gaufuWeblad. amisaTvis gems gaaCnia gamoyofili adgili
tvirTis ganTavsebisTvis, mgzavrebis da ekipaJisTvis, agreTve adgilebi
specialuri daniSnulebis.

gemis ZiriTadi korpusi iyofa ganyofilebebad ganivi da grZivi tixarebis

saSualebiT. Gganyofilebebis udidesi nawili eTmoba satvirTo trumebs da energetikuli
danadgaris ganlagebisaTvis. gemisaTvis yvela saWiro daniSnulebis
adgilebisaTvi korpusis moculoba sakmarisi ar aris da amisaTvis gembanze keTdeba
zednaSeni da rubkebi. zednaSeni ewodeba nagebobas, romelic ganlagebulia zeda gembanze
gemis mTel sifarTeze an mocilebulia bortebidan ara umetes 4%-iT gemis mTeli sifarTisa.
zednaSeni, romelic ar midis bortebamde da mocilebulia bortebidan 4%-ze meti manZiliT rubka
ewodeba.

gemis mowyobilobebTan erTad ara naklebi mniSneloba aqvs gemis

sistemebs, eseigi milsadenebs romlebic emsaxurebian meqanizmebs da
mzom xelsawyoebs. Mmilsadenebis daniSnulebaa gadaadgilos siTxeebi da
gazebi gemis SigniT. sistemebi: balastis, gems matebs naosnobis Tvisebebs
da uzrunvelyofs gemis usabrTxo naosnobas. satvirTo sistema matebs
saeqsploatacio Tvisebebs. gaTbobis, ventilirebis, sanitaruli sistemebi
aucilebelia sayofacxovrebo moTxovnilebisaTvis.

გემის მშენებლობის დროს, ზემოთ აღნიშნული გემის თვისებების შესბამისობას

საერთაშორისო კონვენციებთან ზედამხედველობას აწარმო0ბს კომპონტენტური
ორგანოები და რეგისტრის კლიფიკაციის საზოგადოება. გემის დადებითად
შეფასების შემთხვევაში, რეგისტრის კვალიფიკაციის საზოგადოება ადასტურებს,
რომ გემი შეესაბამემბა საერთაშორისო კონვენციების ყველა ნორმებს და
მოთხოვნებს. გასცემს სათანადო სანაოსნო სერტიფიკატებს რომელიც გემს აკუთვნის
კლასს, ატაროს მგზავრები, ეკიპაჟი, ტვირთი, მათვის განკუთვნილ ნაოსნობის
რაიონებში.

კლასიფიკაციის საზოგადოების ს აერთაშორისო ასოციაციის წევრები. (17 წევრია)

Members of International Association of Classification Societies (IACS)

 American Bureau of Shipping (ABS)

 Bureau Veritas (BV)
 China Classification Society (CCS)
 Croatian Register of Shipping (CRS)
 Det Norske Veritas Germanischer Lloyd (DNV GL)
 Indian Register of Shipping (IRS)
 Korean Register of Shipping (KR)
 Lloyd's Register of Shipping (LR)
 Nippon Kaiji Kyokai (NK/ClassNK)
 Polish Register of Shipping (PRS)
 Registro Italiano Navale(RINA)
 Russian Maritime Register of Shipping (RS)

თემა 2. Ggemebis klasifikacia

sazRvao gemebi gamoirCeva mravalferovani damaxasiaTebeli niSnebiT
zomebiT, korpusis konstruqciiT, energetikoli danadgaris tipiT da teqnikur-
ekonomikuri maxasiaTeblebiT.
imisaTvis, rom ukeT gaverkvaT xSirad gemebi klasificirdeba daniSnulebis mixedviT,
Zravis, amZravis da sxva niSnebiT.
daniSnulebis mixedviT
satransporto gemebi.
samgzavro: saxazo, sakruizo, adgilobrivi dsniSnulebis.
mSraltvirTmzidi: saerTo daniSnulebis, generaluri da SefuTuli tvirTis gadasatanad;
specializirebuli gemebi, romlebic gaTvaliswinebulia erTi saxis tvirTis gadasatanad _ xetyis,
balkeri, konteinermzidi, refreJeratorebi. Oori saxis tvirTis gadasatanad _ navTobnaxSirmzidi,
bambatyismzidi, borani.
TxevadtvirTmzidi: tankeri, airmzidi, qimmzidi.
samuSao_damxmare gemebi. maT ganekuTnebian buqsirebi, yinulmWreli, salocmano
da sxva katarRebi.
teqnikuri daniSnulebis gemebi. esenia “дноуглубительные снаряды,
землечерпалки, землесосы, грунтоотвозные шаланды.”
 specialuri daniSnulebis gemebi. esenia: saeqspedicio, saswavlo, gidrografiuli,
samaSvelo, saxanZro, navTobnagavSemkrebi, mcuravi amweebi, mcuravi doki.
sarewi gemebi. ganekuTneba: traulerebi, seinerebi, mcuravi baza.
Kkorpusis saamSeneblo masalis mixedviT.
xis, rkinis, feradi liTonis, plastmasis, rkinabetonis.
mTavari Zravis mixedviT.
orTqmavali, Tbomavali, turbosvliT, atomuri, elektromavali.
amZravis mixedviT.
Bborbaliseburi, gamwevi xraxniT, wyalmtyorcni, frTebise-
buri amZraviT.
wyalSi Cajdomis mixedviT.
wyalrwyviT, gliserebi, wyalqveSa frTiT, sahaero baliSiT, ekranoplaniT.
Aarqiteqturis mixedviT.
Nnax 1 a. sworgembaniani, mTavar gembanze aqvs zednaSeni; b. samkunZuliani, cxviris
(bakiT) kiCos (iuti) da Sua zednaSeniT; g. orkunZuliani; d. wagrZelebuli iutiT; e.
wagrZelebuli bakiT.

გემების ტიპები
თემა 3. გემის მთავარი განზომილებები.

გემის განხილვას ძირითად სიბრტყეზე (ნახ 1):ფრონტალური, ჰორიზონტალური,

პროფილური.
დიდი მნიშვნელობა აქვს გემის მთავარი განზომილებების
გათვითცნობიერებისათვის.

ნახ.1ა. გემის მთავარი სიბრტყეები

1.დიამეტრალური სიბრტყე (დს); 2.მიდელ-შპანგოუტის სიბრტყე;3.მთავარი
სიბრტყე(მს)
 ნახ.1. გემის მთავარი განზომილებები

გემის კონსტრუქციული სიგრძე L – (სიგრძე ორ პერპენდიკულარს შორის Lnn)

არის ჰორიზონტალური მაძილი გემის ცხვირის დაბოლოების პერპენდიკულარი,
რომელიც კვეთს პერპენდიკულარულდ კონსტრუქციული წყალხაზის სიბრტყეს და
კიჩოს პერპენდიკულარი, რომელიც გადის საჭის ბალერში, კვეთს
პერპენდიკულარულდ კონსტრუქციული წყალხაზის სიბრტყეს.
გემის კონსტრუქციული სიგანე B - კონსტრუქციული წყალხაზის ყველაზე
ფართე ნაწილში.

ბორტის სიმაღლე H(D)- იზომება მიდელის სიბრტყეში ვერტიკალზე მთავარი

სიბრტყიდან მთავარი გემბანის ბორტის ხაზამდე.
კონსტრუქციული წყალშიგი T - იზომება ვერტიკალზე მთავარი სიბრტყიდან
კონსტრუქციულ წყალხაზამდე.
წყალსზედა ბორტის სიმაღლე F - იზომება მიდელის სიბრტყეში ვერტიკალზე
საზაფხულო სატვირთო წყალხაზიდან მთავარი გემბანის გარე ზედაპირისა და
ბორტის გარშემოსვის გადაკვეთის წერტილამდე.
ძირითადი მთავარი განზომილებების ფარდობები:
L/B – განსაზღვრავს სვლის უნარიანობას, რაც უფრო სწრაფია გემი მით
უფრო მეტია მათი ფარდობა.
L/H – განსაზღვრავს გემის საერთო სიმტკიცეს,
B/T – განსაზღვრავს გემის მდგრადობას და სვლის უნარიანობას,
H/T- განსაზღვრავს გემის ჩაუძირაობას და მდგრადობას.

გემის მთავარი განზომილებებია მისი სიგრძე-L; სიგანე - B; წყალქვეშა

ჩაჯდომა-T; და ბორტის სიმაღლე-H ( ნახ.4).
განასხვავებენ გაანგარიშებულ (თეორიული) და უდიდეს (გაბარიტული)
მთავარ განზომილებებს. პირველს იყენებენ გემის ზღვასვლადობის განსაზღვრის
დროს, მეორეს - ყველა პრაქტიკულ შემთხვევაში.
გაანგარიშებული სიგრძე არის მანძილი წინა ერდოსა და უკანა ერდოს შორის
წყლის წყალხაზის კვეთაში (ГВЛ). (LWL).
უდიდესი სიგრძე არის მანძილი კორპუსის კიდურის წინა და უკანა ერდოს
შორის.
საანგარიშო სიგანე B -გემის კორპუსის უდიდესი სიფართე წყალხაზის
სიბრტყეში.
უდიდესი სიგანე განპირობებულია კორპუსის ფორმით და მისი გამოშვერილი
ნაწილებით.
ჩაჯდომა არის უდიდესი ჩაძირულობა გემის სატვირთო წყალხაზამდე (ГВЛ),
(LWL), კორპუსის გამოშვერის ჩათვლით.
წინა ერდოს (T H ) და კიჩოს ჩაჯდომა (TK) იზომება ვერტიკალური ხაზზე
ნიშნულების მიხედვით. მათი სიდიდეების სხვაობა იძლევა დიფერენტის სიდიდეს.

ნახაზზე 4. ნაჩვენებია გემის მთავარი განზომილებები: B - სიგანე, T-

წყალჯდომა, H - ბორტის სიმაღლე, Lpp- გაანგარიშებული სიგრძე, LOA -
უდიდესი სიგრძე, LWL- გაანგარიშებული წყალხაზი, LOB- უდიდესი
სიგანე.

Figure 1: Length Parameters of a Surface Ship.

 Forward Perpendicular ( FP ): The perpendicular drawn at the point where the bow
of the ship meets the waterline while it floats at design draft, is called Forward
Perpendicular (FP).
 Aft perpendicular (AP): The perpendicular drawn through the rudder stock is
called the Aft Perpendicular (AP).
 Length between (LPP or LBP): The longitudinal distance between the forward and
aft perpendiculars is called length between perpendiculars.
 Length of Waterline (LWL): The length of the ship’s hull intersecting the surface of
the water is called Length on Waterline.
 Length Overall (LOA): The maximum length from the forward most point of the
ship’s hull to the aft-most point, is called Length Overall.
  Keel (K): The keel is the lowermost point of the ship at any point of its length. The
baseline of a ship is the longitudinal line that runs along the keel.

თემა 4. აკრეფის სისტემები.

 cneba gemis korpusis simtkiceze da akrefis sistemaze
 gemis korpusi warmoadgens rTul inJinerul nagebobas romelzec moqmedebs mravali
Zala, maT Soris mniSvnelovania simZimis Zala da amomgdebi Zala. Aam ori Zalis
moqmedebiT gemis mTliani da misi calkeuli elementebi ganicdian deformacias.
 simZimis Zala da amomgdebi Zala ar aris Tanabrad ganawilebuli gemis sigrZeze.
gansakuTrebiT araTanabaradaa ganawilebuli amomgdebi Zala rodesac gemi imyofeba
mRelvari zedapirze. (nax 1 a ) am SemTxvevaSi gemis Sua nawili imyofeba talRis
mwvervalze eseigi am dros Sua nawili ufro Rrmad aris Camjdari wyalSi, xolo
dabolavebebi amosulia wylidan. (nax 1 b) am SemTxvevaSi SebrunebiT, daboloebebi
imyofeba talRis mwvervalze eseigi Casulia wyalSi, Sua nawili imyofeba talRis ZirSi,
eseigi amosulia wylidan. Ppirvel SemTxvevaSi amomgdebi Zala ZiriTadad moqmedebs
gemis Sua nawilSi, meore SemTxvevaSi dabolavebebze.

 simZimis Zalisa da
amomgdebi Zalis gemis
sigrZeze araTanabrad
ganawileba iwvevs
gemis gaRunvas, ris
Sedegad gemi SeiZleba
gadatydes. Ggemis
 unars gauwios winaaRmdegoba gemis saerTo Runvas grZivi simtkice ewodeba.
 wylis wnevis moqmedeba, romelic mimarTulia gemis zedapiris perpindikularuld,
romelic iwvevs gemis ganivi kveTis formis cvlilebas, eseigi gemis borti da fskeri
iRuneba SigniT. gemis unars gauwios winaaRmdegoba ganivi kveTis formis
cvalebadobas ganivi simtkice ewodeba.
 gare Zalebi uSualod moqmedeben gemis korpusis calkeul elementebze da iwveven
adgilobriv deformaciebs. amisaTvis gems unda gaaCndes adgilobrivi simtkice.
imis garda, rom gems unda hqondea sakmarisi simtkice, gemis korpusi eqsploataciis
yvela SemTxvevaSi unda gaaCndes wyalSiuxwevadoba, romelsac uzrunvelyofs garSemosva,
egreT wodebuli “наружная обшивка” da zeda gembani. Ggarsis simtkicis uzrunvelyofisaTvis
Signidan gamagrebuli aris ganivi da grZivi ZelebiT. Aakrefis sistema ganisazRvreba umetesi
Zelebis mimarTulebiT da arsebobs ganivi, grZivi da kombinirebuli.
rodesac ganivi akrefis sistamaa (nax 2a ) garsi gamagrebulia ZiriTadaT ganivi
mimarTulebis ZelebiT, romlebic miedinebian gembanis qvemoT, bortze da fskerze. Gganivi
Zelebis SeerTeba erTmaneTSi warmoqmnis Spangoutis CarCos, romlebsac ayeneben gemis
mTel sigrZeze 500-800 mm-iT daSorebiT erTmaneTisagan. Gganivi Zelebis dacilebas
erTmaneTisagan Spacia ewodeba.
ganivi akrefis dros aris xSiri Spangoutis CarCo, romelic kargad uzrunvelyofs ganiv
simtkices, rac umTavresia mokle da farTo gemebisaTvis. grZiv simtkices am SemTxvevaSi
uzrunvelyofs “” da gembani. Ggemis sigrZis gazrda iwvevs “გარეთა სამოსი” sisqis gazrdas an
unda davayenoT ganivi Zelebi, radgan vuzrunvelyoT ganivi simtkice.
rodesac grZivi akrefis sistemaa (nax 2 b) garsi gamagrebulia grZivi ZelebiT, romlebic
miedinebian gembanis qvemoT, fskerze da bortze.
 grZivi Zelebis didi raodenoba saSualebas gvaZlevs naklebi masalebis
gamoyenebiT vuzrunvelyoT saerTo grZivi simtkice, radganac Zelebi iReben monawileobas
grZiv Runvaze, meore mxriv izrdeba garSemosva “обшивкиc” mdgradoba. Gganiv
simtkices am dros uzrunvelyofs ganivi tixarebi, romlebsac ayeneben ufro xSirad vidre ganivi
sitemis akrefis dros an meti simtkicis Spangoutis CarCos, rac iwvevs ganyofilebebis
Semcirebas. Amis gamo Gganivi akrefis sistemam ipova farTo gamoyeneba
mSraltvirTmzid gemebze.
rodesac kombinirebuli akrefis sistemaa (nax 2 g) aqamde aRniSnuli uaryofiTi
maxasiaTeblebi SegviZlia aRmovfxraT. AaseTi sistemiT akrefis dros gembani da fskeri ikrifeba
grZivi akrefis sistemiT, xolo borti ganivi akrefis sistemiT. aseTi kombinaciiT akrefis dros bortis
Spahgoutebi kargad uzrunvelyofen ganiv simtkices ganyofilebis Semcirebis gareSe, xolo fskeris
da gembanis grZivi Zelebi uzrunvelyofen grZiv simtkices naklebi masalebiT.
 ა) განივი ბ) გრძივი გ)
კომბინირებული

1. ბიმსი/Beam ; 2. შპანჰოუტი/Web Frame; 3. გემის ბორგტის კუთხე (ღაწვი)/Bilge,

Quarter; 4. მეორე ფსკერი/Second floor; 5. ჰორიზონტალური კილი/Keel, Grider;
6. ფლორი/Floor; 7. გარსამოსი/Shell; 8. გემბანის დახურვა 9. ბიმსი.
 1. ბიმსი/Beam ; 2. შპანჰოუტი/Web Frame; 3. გემის ბორგტის კუთხე
(ღაწვი)/Bilge, Quarter; 4. მეორე ფსკერი/Second floor; 5.
ჰორიზონტალური კილი/Keel, Girder; 6. ფლორი/Floor; 7.
გარსამოსი/Shell; 8. გემბანის ნაფენი/Deck plating; 9. ბიმსი/Beam; 10.
ტრიუმის სამოსი/Plating of hold; 11. ბორტის სტრინგერი/Side stringer; 12.
ვერტიკალური კილი/ Vertical Keel

§ 29. Способы соединения деталей корпуса судна

В судостроении существуют два основных способа соединения деталей корпусных
конструкций : сварной и заклепочный . Первый способ — основной , лишь в
отдельных конструкциях корпуса применяются заклепочные соединения. В
судостроении главным образом применяется метод электросварки. Соединения,
выполненные электросваркой , обладают большими преимуществами, по
сравнению с соединениями, выполненными при помощи клепки. Внедрение
электросварки позволило:

1) уменьшить вес сварных конструкций корпуса приблизительно на 20%;

2) улучшить непроницаемость корпусных соединений ;

3) удешевить на 50% стоимость построй ки судна и резко сократить ее сроки

благодаря упрощению технологии сборки и сварки корпусных конструкций ;

4) сократить операции изготовления деталей корпуса в корпусообрабатывающих

цехах и, как следствие, снизить стоимость оборудования на судостроительных
заводах;

5) резко уменьшить шум при судокорпусных работах в связи с ограничением

применения клепальных работ и резкого сокращения чеканки, а также
прирубочных и сверловочных работ, исключительно вредно отражающихся на
здоровье рабочих.

Типы сварных соединений , в основном применяемые в судостроении, показаны на

рис. 50. Расположение в пространстве сварных швов показано на рис. 51.

Сварные швы, кроме того, классифицируют в зависимости от способа выполнения и

калибра шва (рис. 52).

Электросварной шов выполняется ручным, полуавтоматическим или

автоматическим способом.

Рис. 50. Типы основных сварных соединений : а — встык; б — тавровые; в — угловые; г — соединение внахлестку.

При соблюдении режима сварочных работ швы получаются качественными, их прочность

соответствует расчетной прочности. Основными пороками сварных швов являются:
несоответствие размеров шва заданным, пористость шва, трещины, кратеры, непровар
основного металла или его пережог и т. п.
Контроль качества сварных швов, в которых могут быть не- провары, шлаковые
включения, трещины, раковины и другие дефекты, производится выборочно
просвечиванием чаще гамма-лучами и реже рентгеновскими лучами и методом
ультразвуковой или магнитной дефектоскопии.

Испытание сварных швов на плотность может производиться водяной струей под

давлением или промазкой швов керосином, который легко проникает в микрометрические
трещины и оставляет жирные пятна на покрытой меловым раствором обратной стороне
шва, наконец, продувкой шва воздухом (на обратную сторону шва наносится мыльный
раствор) и т. п.

Заклепочные соединения выполняют в отдельных корпусных соединениях (соединение

ширстрека с палубным стрингером или барьерные швы в рай оне скулы и т. д.).

В судостроении применяют формы закладных головок заклепок, показанные на рис. 53.

Для обеспечения снятия с судна судовых агрегатов или установок при демонтаже, большие
размеры которых не позволяют пронести их через отверстия в корпусе,
предусматриваются съемные конструкции, крепящиеся к основным конструкциям корпуса
сваркой , заклепками, болтами или на шпильках.
 Рис. 51. Расположение сварных швов в пространстве: а — нижний ; б — вертикальный ; в — горизонтальный ; г — верхний
(потолочный ).

Рис. 52. Классификация сварного шва в зависимости от способа выполнения: а — сплошной ; б — прерывистый ; в — шахматный .

Рис. 53. Формы закладки головок заклепок: а — полукруглая; б — полупотай ная; в — коническая; г — потай ная.