J. R. Searle, Status logiczny wypowiedzi fikcyjnej, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 2.

 Łatwo jest pomylić definicję fikcji i literatury, ponieważ większość dzieł literackich jest
fikcyjna, lecz istnienie przykładów fikcji nie będącej literaturą oraz literatury nie będącej
fikcją wystarcza, by wskazać, że ich utożsamianie jest błędem 🡪 np. Biblia jako literatura
wskazuje na teologiczne podejście, podczas gdy Biblia jako fikcja brzmi dość
nieprzychylnie.
 Sens rozważań nad fikcją jest niemożliwy do zastosowania w literaturze z trzech względów:
1. Nie ma takiej cechy, ani zbioru cech, które byłyby wspólne dla wszystkich dział
literackich i które mogłyby stanowić warunek konieczny i wystarczający bycia dziełem
literackim.
2. Literatura jest nazwą zbioru postaw, jakie zajmujemy wobec rozbudowanej
wypowiedzi, nie zaś nazwą jakiejś wewnętrznej własności tej wypowiedzi, choć
oczywiście możemy te postawy potraktować jako część funkcji własności tej
wypowiedzi, a także odmówić im arbitralności. Czy coś jest literaturą, jest to sprawa
decyzji autora.
3. Istnieje ciągłość między tym, co literackie i tym, co nieliterackie – nie ma między nimi
żadnych granic.

 Różnica między mową fikcyjną, a mową figuratywną:

METAFORYCZNE UŻYCIE = NIEDOSŁOWNE
FIKCYJNE UŻYCIE = NIEPOWAŻNE
- To co się dzieje w mowie fikcyjnej, jest całkowicie odmienne i niezależne od mowy
figuratywnej. Metafora może się zdarzyć zarówno w dziele fikcyjnym, jak i niefikcyjnym.
Przykłady z artykułu: niefikcyjny tekst z New York Times’a oraz fikcyjny tekst pani
Murdoch.
 Asercja jest typem illokucyjnego aktu, który spełnia szczególne reguły semantyczne i
pragmatyczne 🡪
A. reguła zasadnicza – wypowiadający asercję angażuje się odnośnie do prawdziwości
wypowiadanego zdania;
B. reguły przygotowawcze – mówiący musi być w stanie dostarczyć oczywistości lub racji
na rzecz prawdziwości wypowiadanego zdania;
C. wyrażone zdanie nie może być w sposób oczywisty prawdziwe, ani dla mównicy, ani dla
słuchacza wypowiedzi;
D. reguła szczerości – mówiący angażuje się w wiarę w prawdziwość wypowiadanego
zdania;
Błędność asercji polega na tym, że mówiący nie jest w stanie spełnić wszystkich standardów
określonych przez reguły. Reguły stanowią wewnętrzny kanon krytyki wypowiedzi.
Różnica między fikcją, a kłamstwem:
 Mamy do czynienia z fikcją, kiedy autor wprowadza zagadnienie nieprawdziwe, ale ma tego
świadomość i nie ma zamiaru wprowadzić nikogo w błąd 🡪 kłamstwo przeciwnie.
Dzieło fikcyjne nie musi składać się wyłącznie z fikcyjnej wypowiedzi, ponieważ w pozycjach
fikcyjnych mamy też elementy rzeczywiste np. miejsca, miasta, rzeki, ludzi itd. Wyobraźnia
odgrywa ważną rolę w ludzkim życiu, a także w życiu społecznym. Fikcja jest nośnikiem
poważnych treści np. o charakterze dydaktycznym.