Professional Documents
Culture Documents
KHOA CƠ ĐIỆN-ĐIỆN TỬ
Đồng Nai-2023
Mục lục
1.1.Phanh Tái Sinh (RBS) là gì ?....................................................................1
1.2: Lịch Sử Hệ Thống Phanh Tái Sinh( Regenerative Braking Systems):1
CHƯƠNG 2: Phân Tích Hệ Thống Phanh Tái Sinh........................................4
2.1 Nguyên lý hoạt động..................................................................................4
2.2: Các kiểu tích trữ năng lượng phanh tái sinh RBS.................................5
2.2.1: RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới dạng điện năng.................5
2.2.2: Hệ thống phanh tái sinh RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới
dạng các bộ tích năng thủy lực:...................................................................6
2.2.3: Hệ thống phanh tái sinh RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới
dạng bánh đà:................................................................................................8
2.3: Ưu điểm:..................................................................................................11
2.3.1: Bảo toàn năng lượng:.......................................................................11
2.3.2: Giảm bào mòn:.................................................................................11
2.3.3: Tăng hiệu quả sử dụng nhiên liệu:..................................................12
2.3.4: Phanh tái sinh không bị lãng phí nhiệt nhiều:...............................12
2.4: Nhược Điểm:...........................................................................................12
2.5. Phương pháp chuyển đổi và lưu trữ năng lượng:................................13
2.5.1: Điện từ - Electromagnetic................................................................13
3.2: Bánh đà....................................................................................................14
3.3: Lò xo - Spring:.......................................................................................15
3.4: Thủy lực – Hydraulic:............................................................................16
4. Thành phần của hệ thống phanh tái sinh:...............................................16
Chương 3: Kết Luận.........................................................................................20
1
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1:
2
CHƯƠNG 1. Tổng Quan Về Hệ Thống Phanh Tái Sinh Trên Ô
Tô Điện
Những cải tiến trong lĩnh vực điện tử cho phép quá trình này hoàn toàn tự
động, bắt đầu với chiếc ô tô điện thử nghiệm AMC Amitron năm 1967. Được
1
thiết kế bởi Gulton Industries bộ điều khiển động cơ tự động bắt đầu sạc pin khi
đạp phanh. Nhiều xe hybrid và xe điện hiện đại sử dụng kỹ thuật này để mở
rộng phạm vi sử dụng của bộ pin. Toyota là nhà sản xuất ô tô đầu tiên thương
mại hóa công nghệ RBS trong dòng xe Hybrid Prius của họ.
Kể từ đó, RBS đã phát triển để được sử dụng trong hầu hết các loại xe điện và
xe hybrid, cũng như một số loại xe chạy bằng xăng.
2
CHƯƠNG 2: Phân Tích Hệ Thống Phanh Tái Sinh
3
2.2: Các kiểu tích trữ năng lượng phanh tái sinh RBS
- Có 4 kiểu tích trữ năng lượng
RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới dạng điện năng.
RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới dạng các bộ tích năng thủy lực.
RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới dạng bánh đà.
RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới dạng vật liệu đàn hồi.
2.2.1: RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới dạng điện năng
Áp dụng rộng rãi trên xe EV và HEV. Năng lượng điện để dẫn động xe có
thể được tích trữ bằng các thiết bị điều khiển, biến đổi động năng khi phanh
thành điện năng lưu trữ vào ắc quy để có thể sử dụng lại.
Mô tơ dẫn động có thể hoạt động như một máy phát điện cung cấp một tải
cản trở lại sự quay của bánh xe có tác dụng như mô mem phanh. Trong khi
phanh tái sinh mô tơ điện hoạt động như một máy phát để nạp cho ắc quy do đó
hiệu suất nạp thấp khi xe ở tốc độ thấp nên ở dải tốc độ này thường dùng hệ
thống phanh bằng cơ khí.
4
Hình 2.2: Sơ đồ hệ thống tích trữ năng lượng tái tạo khi phanh dưới dạng điện năng.
Trên những xe điện các bộ chấp hành phanh RBS là các mô tơ/máy phát
hoạt động ở các chế độ khác nhau, có thể hoạt động với điện áp một chiều hoặc
xoay chiều. Các thiết bị tích trữ năng lượng tái tạo khi phanh có thể là ắc quy,
siêu tụ hoặc kết hợp cả hai. Hệ thống RBS với thiết bị tích trữ năng lượng là ắc
quy thường được sử dụng cho các xe EV và HEV và cần phải có các bộ biến đổi
điện (Inverter và Converter).
2.2.2: Hệ thống phanh tái sinh RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới
dạng các bộ tích năng thủy lực:
Hệ thống phanh tái sinh tích trữ năng lượng dưới dạng thủy lực sử dụng
một bộ tích trữ thủy lực hình trụ có thể tích trữ được một lượng dầu áp suất lớn.
5
Thiết bị này tích trữ năng lượng bằng việc nén một chất khí (thường là khí
Nitơ).
Một hệ thống hybrid thủy lực cơ bản thường có: một bộ tích năng, một
bình chứa dầu, và một bơm/mô tơ thủy lực. Tuy nhiên, dạng tích trữ này ít hiệu
quả ở tốc độ thấp bởi vì tổn hao cơ lớn.
Có 2 kiểu kết cấu hệ thống truyền lực Hybrid thủy lực (Hydraulic
Hybrid):
- Kiểu tích hợp hay nối tiếp được dựa trên hộp số thủy tĩnh thuần túy và
yêu cầu một bơm và bơm/mô tơ bơm. Kết cấu này cho phép phanh tái sinh và
tích trữ năng lượng vào bộ tích năng và năng lượng này sẽ dẫn động xe khi tăng
tốc thông qua hộp số.
Hình 2.3: Hệ thống tích trữ năng lượng khi phanh bằng thủy lực kiểu nối tiếp.
- Kiểu tiếp theo là kiểu song song yêu cầu chỉ có một bơm/mô tơ đơn
cộng với hộp số loại tỷ số truyền thay đổi liên tục CVT. Hệ thống hybrid thủy
lực song song gồm có các bơm/mô tơ thủy lực được gắn trên hộp số của một xe
thông thường. Hệ thống này cho phép hỗ trợ động cơ xăng khi tăng tốc. Nó
6
không cho phép động cơ xăng tắt máy khi xe không di chuyển. Điều này có
nghĩa là động cơ luôn luôn làm việc.
Nếu sử dụng hộp số thì động cơ luôn được kết nối với hệ thống truyền lực
đễ dẫn động bánh xe. Kết cấu kiểu này có tác dụng khi hệ thống thủy lực bị
hỏng xe vẫn hoạt động được.
Hình 2.4: Hệ thống tích trữ năng lượng khi phanh bằng thủy lực kiểu song song.
2.2.3: Hệ thống phanh tái sinh RBS với kiểu tích trữ năng lượng dưới
dạng bánh đà:
Hiện nay trên thế giới có 2 hãng sản xuất bánh đà siêu tốc dựa trên công nghệ
KERS (Kinetic Energy Recovery System) lần đầu tiên được áp dụng trên xe đua
F1 đó là hãng Flybrid và Williams Hybrid Power.
Bánh đà của Flybrid là một hệ thống cơ khí đơn thuần. Có thể được gắn với
một số bộ phận quay trong hệ thống truyền lực, từ trục tốc độ động cơ cho tới vi
7
sai, bánh đà kết hợp với hộp số có dải tỷ số truyền rộng để phù hợp với tốc độ
của động cơ.
Loại bánh đà này thường ứng dụng với xe du lịch khi sử dụng hộp số vô cấp
CVT (Continuously Variable Transmission); để giảm chi phí cũng có thể sử
dụng hộp số truyền thống với các bánh răng và ly hợp thay thế.
Hình 2.5: Sơ đồ hệ thống tích trữ năng lượng khi phanh bằng bánh đà.
Ngược lại với Flybird, hệ thống của Williams Hybrid Power (WHP) sử dụng
điện để tích hoặc rút điện năng khỏi bánh đà, lợi dụng composite từ tính (MLC)
để đạt hiệu suất chuyển đổi rất cao. Do có giá thành cao hơn, hệ thống này được
ứng dụng cho xe cao cấp. Chiếc xe đua 918 RS R Hybrid của Porsche sử dụng
hệ thống của WHP, và nó hoạt động thông qua các mô-tơ điện đặt ở bánh trước.
Theo nghiên cứu mới đây nhất thì bánh đà bằng sợi carbon KERS của hãng
Volvo được trang bị cho cầu sau. Nó chỉ nặng 6 kg và đường kính 20 cm, có khả
năng quay với tốc độ 60.000 vòng/phút. Với công suất tăng thêm 80 mã lực, xe
này có thể tăng tốc lên 100 km/h chỉ trong 5.5 giây.
8
Hình 2.6: Hệ thống bánh đà tích trữ năng lượng trên xe Volvo.
Bánh đà thường được sử dụng để cung cấp năng lượng liên tục cho những nơi
mà động lực được cung cấp bị ngắt quãng. Khi phanh xe, bánh đà có tác dụng
thu hồi năng lượng, sau đó “góp” động năng cùng với động cơ khi xe tăng tốc,
điều này có thể làm giảm tiêu hao 25% nhiên liệu. Động cơ 4 xi-lanh vận hành
sẽ sinh ra lực tương đương với động cơ 6 xi-lanh.
9
2.3: Ưu điểm:
Hình 2.7: Bảo toàn năng lượng của phanh tái sinh
Bánh đà hấp thụ năng lượng khi phanh thông qua một hệ thống ly hợp
làm giảm tốc độ xe và gia tăng vòng quay bánh xe. Để tăng tốc, một hệ thống ly
hợp khác liên kết bánh đà với hệ thống truyền động, giúp gia tăng vận tốc xe và
làm giảm bánh đà. Do vậy, năng lượng được bảo toàn bởi nhiệt và ánh sáng –
điều thường xuyên xuất hiện trong hệ thống phanh đồng thời.
10
Hình 2.8: Giảm bào mòn
11
2.4: Nhược Điểm:
Hình 2.9: Nhược điểm của phanh tái sinh năng lương
Hệ thống phanh tái sinh năng lượng có ưu điểm riêng khi xe di chuyển trong
thành phố. Tuy nhiên, mức độ tiêu thụ nhiên liệu của xe lúc này vẫn cao hơn khi
di chuyển trên đường cao tốc.
Các nhà nhiệt động lực học cho biết, quá trình sinh nhiệt là lý do mất
nhiều lượng nhiên liệu tiêu thụ. Ví dụ, khi nhấn phanh, pedal phanh sẽ nóng lên
và lượng nhiệt hoặc năng lượng sẽ bị tỏa ra không gian bên ngoài. Khi di
chuyển trong thành phố, việc thường xuyên nhấn phanh là điều dễ hiểu và đó là
lý do xe ngốn nhiên liệu nhiều hơn trên đường cao tốc. Đây là một hạn chế của
phanh tái tạo. Hy vọng trong tương lai, các công nghệ sẽ giúp xe có phanh tái
tạo tiêu thụ nhiên liệu trên đường thành phố ngang bằng với đường cao tốc.
12
pháp lưu trữ hoặc chuyển đổi năng lượng khác nhau, mang lại hiệu quả và ứng
dụng khác nhau cho từng loại. Hiện nay, loại được sử dụng phổ biến nhất là hệ
thống điện từ.
13
Hình 2.10: Điện từ
3.2: Bánh đà
Trong RBS bánh đà, hệ thống thu động năng của xe để làm quay bánh đà
được nối với trục truyền động thông qua hộp số. Sau đó, bánh đà quay có thể
cung cấp mô-men xoắn cho trục truyền động, giúp tăng sức mạnh cho xe.
3.3: Lò xo - Spring:
Hệ thống phanh tái tạo tải bằng lò xo thường được sử dụng trên các
phương tiện chạy bằng sức người, chẳng hạn như xe đạp hoặc xe lăn. Ở RBS lò
14
xo, một cuộn lò xo được quấn quanh một hình nón trong quá trình phanh để tích
trữ năng lượng dưới dạng thế năng đàn hồi. Năng lượng sau đó có thể được
quay trở lại để hỗ trợ người lái khi lên dốc hoặc vượt qua địa hình gồ ghề.
15
Hình 2.13: Thủy lực
16
Hình 2.14: Hệ thống phanh tái sinh ở xe lai điện
Nguyên lý hoạt động cũng tương tự như trên xe điện.
17
ứng lực phanh được yêu cầu từ tài xế. Về cơ bản, có ba kiểu điều khiển phanh
khác nhau: phanh nối tiếp với cảm giác phanh tối ưu; phanh nối tiếp với năng
lượng thu lại tối ưu; và phanh song song.
5. Hệ Thống Treo Tái Sinh.
5.1: Giới thiệu:
Kể từ khi ý tưởng tiết kiệm năng lượng được đưa ra vào thế kỷ 20, hiệu quả
sử dụng năng lượng đã thu hút được sự chú ý trong ngành công nghiệp ô
tô. Không giống như hệ thống treo tái tạo năng lượng truyền thống chỉ có thể
hấp thụ rung động một cách thụ động, hệ thống treo tái tạo năng lượng với khả
năng phục hồi năng lượng không chỉ phục hồi năng lượng rung động mà còn
chuyển đổi thành năng lượng điện, có thể được lưu trữ trong các thiết bị dưới
dạng nguồn điện.
1. Sơ đồ thiết kế tổng thể của hệ thống treo tái tạo năng lượng được thiết kế
và mô hình hiệu suất năng lượng của hệ thống treo tái tạo năng lượng thủy lực
được thiết lập.
2. Các yếu tố ảnh hưởng của các thông số điều chỉnh xe đến hiệu suất phục
hồi của hệ thống treo tái tạo năng lượng thủy lực đã được phân tích định tính và
các đặc tính động của giảm xóc ống đôi được mô phỏng và phân tích.
3. Nhằm vào sự khác biệt về hiệu quả của hệ thống treo tái tạo năng lượng
thủy lực hiện nay, những thách thức chính được đặt ra.
5.2: Sơ đồ thiết kế chung của hệ thống treo tái tạo năng lượng.
Bộ giảm xóc loại bỏ năng lượng tiêu tán trong hệ thống treo khỏi rung động
do mặt đường gồ ghề gây ra. Bộ giảm xóc cần có ba bộ phận, đó là mô-đun đầu
vào rung động của hệ thống treo, bộ truyền động và máy phát điện.
Mô-đun đầu vào rung của hệ thống treo truyền động năng đến mô-đun truyền
động, làm cho trục chuyển động theo cả hai hướng. Mô-đun truyền động bao
gồm bánh răng xoắn và ly hợp một chiều, giúp chuyển chuyển động trục hai
chiều của động cơ thành chuyển động một chiều. Mô-đun máy phát điện tạo ra
điện để cung cấp năng lượng cho các thiết bị điện công suất thấp của xe điện.
18
Hình 2.15: Sơ đồ tổng thể của hệ thống treo tái tạo năng lượng ô tô
5.3: Tình trạng nghiên cứu tổn thất
Một báo cáo do Hiệp hội Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ phối hợp với các trường
đại học và công ty như MIT và Ford công bố năm 2008 cho thấy chỉ khoảng 1/5
năng lượng nhiên liệu của ô tô chở khách thông thường được chuyển đổi thành
năng lượng cơ học, và chưa đến một nửa trong số đó năng lượng cơ học đó được
truyền tới bánh xe dẫn động để sử dụng trong ô tô . Trong báo cáo năm 2011 do
Cơ quan Năng lượng Hoa Kỳ đưa ra, dòng năng lượng của xe Camry 2,5 L đời
2005 đã được đưa ra, trong đó chỉ có 16% nhiên liệu được sử dụng để dẫn động
xe, lượng nhiên liệu này được sử dụng để khắc phục ma sát từ mặt đường và lực
cản không khí. Phần lớn tổn thất năng lượng tập trung vào động cơ, khoảng
75% (chẳng hạn như tổn thất nhiệt, bơm và ma sát), nhưng tổn thất ở lốp là
khoảng 23%
19
Hình 2.16: Mức tiêu thụ năng lượng của xe
5.4: Tình trạng nghiên cứu hệ thống treo tái tạo năng lượng.
Giảm xóc là bộ phận quan trọng của hệ thống treo trên ô tô. Khi lái xe trên
đường không bằng phẳng, giảm xóc đóng vai trò nâng đỡ thân xe và đệm rung
để đảm bảo lái xe an toàn và thoải mái. Ngoài chuyển động của xe, phần lớn
năng lượng của xe bị tiêu tán do rung động, nhiệt và ma sát. Một hệ thống treo
có chức năng thu hồi năng lượng đã được nghiên cứu để giảm lãng phí năng
lượng. Thiết kế tối ưu của bộ giảm xóc tái tạo đã được nghiên cứu sâu. Giảm
xóc tái sinh chủ yếu được chia thành thủy lực và điện từ theo các nguyên tắc
làm việc khác nhau.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống treo tái tạo năng lượng điện từ là thay
thế giảm xóc truyền thống bằng bộ truyền động điện từ khi xe bắt đầu rung do
mặt đường không bằng phẳng. Cuộn dây động cơ cắt đường cảm ứng từ và đưa
điện áp ra bên ngoài. Năng lượng tạo ra bởi rung động cơ học được chuyển hóa
thành năng lượng điện và được lưu trữ trong các thiết bị lưu trữ năng lượng, hệ
thống treo tái tạo năng lượng điện từ được thể hiện trên
20
Hình 2.17: Hệ thống treo tái sinh thủy lực
*ỨNG DỤNG:
Xe Hybrid và xe điện
Cả ô tô hybrid và ô tô điện hiện đại đều sử dụng động cơ điện để cung cấp
năng lượng cho ô tô, điều này giúp cho việc áp dụng phanh tái tạo trở nên rất
đơn giản và hiệu quả. Trong phần lớn những chiếc ô tô này, hệ thống truyền
động của ô tô được thiết lập sao cho khi người lái đạp phanh, động cơ điện sẽ tự
đảo chiều và biến thành máy phát tác dụng lực cản lên các bánh xe. Quá trình
này tạo ra điện sạc lại bộ pin.
Ở ô tô điện hiệu suất cao, việc cải thiện cảm giác lái là rất quan trọng đối
với các nhà sản xuất ô tô. Nhiều khách hàng ủng hộ siêu xe điện nhưng lại phản
đối việc mua chúng vì không mang lại cảm giác hiệu suất cao. Một khía cạnh
quan trọng của cảm giác này là phanh động cơ. Trong động cơ đốt trong tiêu
chuẩn, một khi động cơ không được cung cấp năng lượng, ma sát tự nhiên bên
21
trong động cơ sẽ hoạt động để giảm tốc độ xe. Trong ô tô điện, lực ma sát này
không áp dụng; tuy nhiên, các công ty xe hơi như Mercedes và Porsche đã bắt
đầu sử dụng hệ thống phanh tái tạo năng lượng để mang lại cho người lái cảm
giác giống như xe chạy bằng xăng trong khi phục hồi năng lượng cho pin.
*Hiệu quả của phanh tái sinh:
Hiệu quả năng lượng của một chiếc ô tô thông thường chỉ khoảng 20%,
80% năng lượng còn lại được chuyển thành nhiệt thông qua ma sát. Điều kỳ
diệu về phanh tái tạo là nó có thể thu được tới một nửa năng lượng lãng phí đó
và đưa nó trở lại hoạt động. Điều này có thể làm giảm mức tiêu thụ nhiên liệu từ
10 đến 25 phần trăm. Hệ thống phanh tái tạo thủy lực có thể mang lại hiệu quả
ấn tượng hơn nữa, có khả năng giảm mức sử dụng nhiên liệu từ 25 đến 45%.
Đầu thế kỷ 21 rất có thể đánh dấu thời kỳ cuối cùng mà động cơ đốt trong
được sử dụng phổ biến trên ô tô. Các nhà sản xuất ô tô đã và đang hướng tới các
phương tiện mang năng lượng thay thế, chẳng hạn như pin điện, nhiên liệu
hydro và thậm chí cả khí nén. Phanh tái sinh là một bước nhỏ, nhưng rất quan
trọng, hướng tới sự độc lập cuối cùng của chúng ta với nhiên liệu hóa thạch.
Những loại phanh này cho phép sử dụng pin trong thời gian dài hơn mà không
cần cắm vào bộ sạc bên ngoài. Những loại phanh này cũng mở rộng phạm vi
hoạt động của xe chạy hoàn toàn bằng điện. Trên thực tế, công nghệ này đã giúp
mang đến cho chúng ta những chiếc xe như Tesla Roadster, chạy hoàn toàn
bằng năng lượng pin. Chắc chắn, những chiếc xe này có thể sử dụng nhiên liệu
hóa thạch ở giai đoạn sạc lại — nghĩa là, nếu nguồn điện đến từ nhiên liệu hóa
thạch như than đá — nhưng khi chạy trên đường, chúng có thể hoạt động mà
không cần sử dụng nhiên liệu hóa thạch, và đó là một bước tiến lớn.
22
Chương 3: Kết Luận
Một loại phanh tái tạo đã xuất hiện được vài năm nay và đang trở nên phổ
biến. Hệ thống này chuyển đổi động năng được tạo ra bằng cách phanh thành
điện năng, sau đó được lưu trữ trong pin của xe. Ngoài việc tăng hiệu quả của
chiếc xe, điều này có thể giúp làm chậm nó. Hệ thống thậm chí có thể dừng
hoàn toàn một chiếc xe trong một số trường hợp.
Việc tái tạo một chiếc xe hơi là một hệ thống tuyệt vời có thể giúp nó hiệu
quả hơn đồng thời giúp ngăn chặn nó chính xác hơn.
23
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] By EnterKnow - https://s.net.vn/IqCP - February 19, 2023.
[2] By Abdul - https://s.net.vn/s0vX - December 12, 2022.
[3] By Xueying Lv, Yaniju Ji Energies | Free Full-Text | Research Review of a
Vehicle Energy-Regenerative Suspension System (mdpi.com) - 6 January 2020.
[4] By banxehoi.com – 21 November 2017.
24