‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ‪4‬‬ ‫ﮔﺰارش ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ ‪2‬‬

‫ﻋﻨﻮان آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫‪1‬‬
 ‫ﻋﻨﻮان آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫ﻫﺪف آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻌﺎدل ﻳﻚ ﻣﺪار ﺑﺎ ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﺳﺮي‪ ،‬ﻣﻮازي و ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ‬

‫وﺳﺎﻳﻞ آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ -‬وﻟﺖﻣﺘﺮ‪ -‬آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‪ -‬ﺟﻌﺒﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ– ﺳﻴﻢﻫﺎي راﺑﻂ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده )‪:(technical data‬‬

‫‪ (1‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻌﺬﻳﻪ‪ :‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ از ﺣﺎﻟﺖ ‪ DC‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ و ﻣﻘﺪار ‪ 10‬وﻟﺖ)اﺳﻤﻲ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ (2‬وﻟﺖﻣﺘﺮ‪ :‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ از دﺳﺘﮕﺎه وﻟﺖﻣﺘﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ)ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي وﻟﺘﺎژ‬

‫و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي در ﻣﺪارﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (3‬آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‪ :‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ از دﺳﺘﮕﺎه آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮي در ﻣﺪار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‪-‬‬

‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺎت اﻳﻤﻨﻲ )‪:(safety notes‬‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﻮﺧﺘﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي وﻟﺖﻣﺘﺮ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻗﺖ را اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ‬

‫اﺳﺖ وﻟﺖﻣﺘﺮ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ را در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ در ﻣﺪار ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺌﻮري آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮي‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي‪ R2 ،R1‬و ‪ R3‬را ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ)‪ (1‬ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري از‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻟﺖﻣﺘﺮ را ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻫﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺗﺼﺎل داده و ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﻫﺮ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺟﺪول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ اﻟﻒ را ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪V  V1  V2  V3  .....  Vn‬‬

‫‪n‬‬
‫‪R  R1  R2  R3  ....   R1‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪I  I1  I 2  I 3  I n‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آﻧﻜﻪ در اﻳﻦ روش ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪار اﻓﺰاﻳﺶ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﺪار ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ﺟﺪول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ اﻟﻒ‪ :‬ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺑﻄﻮر ﺳﺮي‬

‫‪V V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪V 1 V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪V 2 V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪V 3 V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪I A ‬‬ ‫‪R1   ‬‬ ‫‪R2 ‬‬ ‫‪R3 ‬‬ ‫‪R ‬‬

‫‪R1‬‬ ‫‪R2‬‬ ‫‪R3‬‬

‫‪E‬‬ ‫‪A‬‬

‫ﺷﻜﻞ)‪ :(1‬ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺳﺮي‬

‫ب‪ -‬ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي‬

‫اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي‪ R2 ، R1‬و ‪ R3‬را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازي ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻞ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد و وﻟﺘﺎژ‬

‫دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎن و ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪار را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ)‪ (2‬ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮي در ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ‪ R2 ، R1‬و ‪R3‬‬

‫ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ‪ I2 ،I1‬و ‪ I3‬را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻞ ﻣﺪار را ﻧﻴﺰ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ وﻟﺖﻣﺘﺮ را ﻣﻮازي ﺑﺎ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﻗﺮار داده و ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ را ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺟﺪول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ‪ - 4‬ب را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻌﺎدل را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪V  V1  V2  V3  Vn‬‬

‫‪I  I1  I 2  I 3  ....  I n‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ....   ‬‬
‫‪R R1 R 2‬‬ ‫‪R i 1 R i‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪V‬‬

‫‪R1‬‬
‫‪I1‬‬
‫‪I2‬‬ ‫‪R2‬‬

‫‪I3‬‬ ‫‪R3‬‬
‫‪I‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪E‬‬

‫ﺷﻜﻞ)‪ :(2‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎي ﻣﻮازي‬

‫ﺟﺪول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ‪ - 4‬ب‪ :‬ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﻮازي‬

‫‪V V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪I A ‬‬ ‫‪I1 A ‬‬ ‫‪I 2 A ‬‬ ‫‪I 3 A ‬‬ ‫‪R1   ‬‬ ‫‪R2 ‬‬ ‫‪R3 ‬‬ ‫‪R ‬‬

‫ج‪ :‬ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ‪ R1‬و ‪ R2‬را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازي ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R3‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪار ﺷﻜﻞ)‪ (3‬ﺳﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻃﺒﻖ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻛﻴﺮﺷﻬﻒ ‪ I = I1 + I2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻌﺎدل را ﺑﺪﺳﺖ آورده‪ ،‬ﺟﺪول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ‪ - 4‬ج را‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎر ‪ -‬ج‪ :‬ﺑﻬﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫وﻟﺘﺎژ ﻛﻞ‬ ‫‪V 1 V 2‬‬

‫‪ R‬ﻣﻌﺎدل‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪V3‬‬ ‫‪R1‬‬ ‫‪R2‬‬ ‫‪R3‬‬
‫‪ I‬ﻛﻞ )‪(A‬‬ ‫‪V ‬‬
‫)‪(V‬‬ ‫)‪(Ω‬‬ ‫‪A ‬‬ ‫‪A ‬‬ ‫‪V ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪I1‬‬
‫‪R2‬‬
‫‪E‬‬
‫‪R3‬‬

‫‪R1‬‬
‫‪I‬‬
‫‪I3‬‬

‫ﺷﻜﻞ)‪ :(3‬ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫‪4‬‬
 ‫ﺳﺌﻮاﻻت‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ)ﺳﺮي‪ ،‬ﻣﻮازي و ﻣﺨﺘﻠﻂ( ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺪار ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ .2‬اﮔﺮ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد آﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ؟ ﭼﺮا؟‬

‫‪5‬‬