‫انتحار‪:‬خۆکوش!

‬
‫احمد سلێمان شکر‬

‫خۆکوش!‬

‫خۆکوش! یهکێکه له دیارده ب‪D‬وهکانی نێو کۆمهڵگهکان و دهتوانین بڵێین ههموو ▪‬

‫کۆمهڵگهیهک بهڕێژهی جیاواز پشکی خۆی بهردهکهوێت‪ ،‬بهپێی سهرچاوه کۆنهکان‬
‫خۆکوش! دیاردهیهکی نوێ نییه و لهدێرزهمانهوه ههیه و له ههموو سهردهمێکدا‬
‫کهسانێک ههن لهدوی مردن دهگهڕێن و به تهنها هۆکاری دهزانن بۆ خۆڕزگارکردن‬
‫! له مهینهتیهکانی ژیان‬
‫ههروهها توێژینهوه زانستییهکان ئاماژه دهکهن به ههڵکشانی ڕێژهی خۆکوش! و ▪‬
‫زیادبوونی له سهرتاسهری جیهاندا‪ .‬لهیهکێک له سهرژمێرییهکانی رێکخراوی‬
‫دهرکهوتووه که رێژهی خۆکوش! له جیهاندا ) ‪ ( W.H.O‬تهندروستی جیهانی‬
‫‪.‬سا]نه دهگاته ‪ 900 - 800‬ههزار حاڵهت‬
‫بهپێی لێکۆڵینهوهکان ئێستا خۆکوش‪ 7‬له زوربهی و‪4‬تانی دونیادا بریتییه لهو ‪ 10‬هۆکاره ▪‬
‫سهرهکییهی که دهبنه هۆی مردن‪ ،‬بۆ نموونه له و‪4‬تێکی وهک بهریتانیا خۆکوش‪ 7‬بریتییه‬
‫له سێیهم هۆکاری له ناوچون دوای نهخۆشییهکانی دڵ و شێرپهنجه‪ .‬له و‪4‬ته‬
‫ئهسکهندهنافیهکانی وهکو )سوید ‪ ،‬نهرویج ‪ ،‬دانیمارک( له ساڵێکدا له ‪ 100‬ههزار کهس‬
‫‪ 40‬کهس خۆیان دهکوژن‪ ،‬له ئهمریکاش سا‪4‬نه زیاتر له ) ‪ ( 31000‬سی و یهک ههزار‬
‫کهس خۆیان دهکوژن‪ ،‬واته ) ‪ ( 85‬کهس له ڕۆژێکدا‪ ،‬ههروهها سا‪4‬نه ‪ 650‬ههزار کهس‬
‫ههوڵی خۆکوش‪ 7‬دهدهن لهو و‪4‬تهدا‪ .‬له ساڵی ‪2004‬دا له ئهمریکا ) ‪ ( 195134‬ههزار‬
‫کهس بههۆکاری ههوڵی خۆکوش‪ 7‬داخڵی نهخۆشخانه کراون‪ %13 ،‬یان تهمهنیان له‬
‫‪.‬نێوان ‪ 13‬بۆ ‪ 19‬ساڵیدابووه‬

‫‪:‬چهند سهرژمێرییهک له کوردستان‬

‫کوردستانیش یهکێکه لهو شوێنانهی به شێوهیهکی بهرچاو رێژهی خۆکوش‪ 7‬تیایدا ▪‬

‫بهرزبۆتهوه‪ .‬له ڕۆژنامهی هاو‪4‬تی ژماره )‪ 324‬له ‪ ( 2/5/2007‬دا هاتووه‪ ،‬بهپێی‬
‫ئامارهکانی نهخۆشخانهی ئیمیرجنسی که یهکێکه له و شوێنانهی تۆماری حاڵهتهکان‬
‫دهکات سالی ‪ 2006‬زیاتر له )‪ (1200‬حاڵهتی خۆسوتاندنی ژنان له ناوچهکهدا‬
‫تۆمارکراون و )‪ (450‬یان گیانیان لهدهست داوه‪ .‬ژمارهکه زیادی کردوه بهراورد به‬
‫‪ 2005‬که لهو ساڵهدا نزیکهی )‪ (715‬ژن ههوڵی خۆسوتاندنیان داوه وه پێنج یهکیان‬
‫مردوه بههۆی سهختی برینهکانیانهوه‪ .‬ههروهها له سالی ‪ 2004‬دا )‪ (180‬کهس خۆیان‬
‫دهرمانخوارد کردووه به مهبهستی خۆکوش‪ ،7‬به‪4‬م له ساڵی ‪2005‬دا بهرزبۆتهوه بۆ‬
‫)‪ (260‬کهس ‪ 210‬کهسیان مێینهن له نێوان تهمهنی ‪ 30-12‬ساڵی‪).‬ڕۆژنامهی هاو‪4‬تی‬
‫ژ‪ 257 .‬له ‪ .(18/1/2006‬دیاره ئهم ڕێژانه له و‪4‬تێکهوه بۆ و‪4‬تێکی تر و له قۆناغێکهوه‬
‫بۆ قۆناغێکی دی گۆڕانی بهسهردێت‪ ،‬ئهمهش بههۆی ئهو گۆڕانه سیاسی و کۆمه‪4‬یهتی‬
‫‪.‬و فهرههنگیانهی دێنه ئاراوه‬
 ‫خۆکوش‪ ) +‬انتحار ( چییه؟‬

‫بریتییه له کۆتایی هێنانێکی دهستکردانهی مرۆڤ به ژیانی خۆی‪ .‬ئهم کارهش له ▪‬

‫ئهنجامی ههڵبژاردنێکی ئازادانهی خۆیهتی دهرههق بهژیانی خۆی و ههندێک جار‬
‫کارهکه سهرکهوتوو دهبێت و ژیانی کۆتایی دێت‪ ،‬به‪R‬م ههندێک جار سهرکهوتو نابێت و له‬
‫‪.‬ژیاندا دهمێنێتهوه‬

‫‪:‬هۆکاره مهترسیدارهکانی خۆکوش‪+‬‬

‫‪-٢‬ڕهﮔﻪز‪* :‬ﺣﯚﮐﻮﺷ ‪$‬ٮ *ٮﯽ ٮ‪$‬ﻪواوهٮ‪$‬ﯽ ﻟﻪ‬ ‫هۆکارهکانی خۆکوش‪ +‬لهیهکێکهوه بۆ ▪‬

‫ڕهﮔﻪزی *ٮٮ‪=ٚ‬ﺮدا زيﺎٮ‪$‬ﺮه ﻟﻪ ڕهﮔﻪزی ﻣێ‬ ‫یهکێکی تر جیاوازه‪ ،‬به‪R‬م به شێوهیهکی‬
‫ٮ‪B‬ﻪرٮ ‪=ٚ‬ﮋهی ‪H‬ﺣوار ﺋﻪوهٮ*ﺪه‪ ،‬ٮ‪B‬ﻪل‪ٚ‬ﺎم ﻫﻪول‪ٚ‬ﯽ‬ ‫گشتی ئهمانهی خوارهوه هۆکارهکانی‬
‫*ﺣﯚﮐﻮﺷ ‪$‬ٮﻦ ﻟﻪ ڕهﮔﻪزی ﻣ =ٮ‪= ٚ‬ٮ *ٮﻪدا زيﺎٮ‪$‬ﺮه‬ ‫‪:‬خۆکوشت]‬
‫ﻟﻪ ڕهﮔﻪزی *ٮٮ‪=ٚ‬ﺮ ٮ‪B‬ﻪرٮ ‪=ٚ‬ﮋهی ﺳێ‬
‫‪.‬ﺋﻪوهٮ*ﺪه‬ ‫‪-١‬تهمهن ‪ :‬ئهو کهسانهی له مهترسی خۆکوشتندان ▪‬
‫‪ ،‬زیاتر گهنجانن له نێوان تهمهنی ‪ 25 – 15‬ساڵی‬
‫‪ ،‬ههروهها پاش تهمهنی ) ‪ 65‬ساڵی ( ئهگهری‬
‫‪-٣‬باری خێزانی‪ :‬خۆکوش‪ +‬لهو ▪‬ ‫خۆکوش‪ +‬زۆره بهتایبهت لهو کهسانهدا که بهتهنیا‬
‫کهسانهدا که هاوسهریان ههیه کهمتره ‪،‬‬ ‫دهژین له ههندێک و‪R‬تی رۆژئاوادا‪ .‬به‪R‬م لهگهڵ‬
‫به‪R‬م له تاکی بێ هاوسهر یان ژن و‬ ‫‪.‬ئهوهشدا خۆکوش‪ +‬لهههموو تهمهنێکدا ههیه‬
‫‪.‬پیاوی جیابوهوه زیاتر ڕودهدات‬
 ‫هۆکاره کۆمه‪+‬یهتیهکان‪ :‬به تایبهت ▪‬ ‫ئایین‪ :‬خۆکوش‪ I‬کهمتره له ناو ههوادار و شوێنکهوتوانی ▪‬
‫ئایندا بهراورد به بێباوهڕان ‪ ،‬ههروهها ڕێژهی خۆکوش‪I‬‬
‫توندوتیژی خێزانی‪ ،‬بوونی فشار لهسهر‬ ‫لهناو مسوڵمان و جولهکه و کاسۆلیکدا کهمتره به بهراورد‬
‫رهگهزی مێینه‪ ،‬جیاوازی رهگهزی له ناو‬ ‫لهگهڵ پروتستانت ‪ .‬بۆ نموونه زۆر حاڵهت که بێزاره له‬
‫ژیان و فکری خۆکوشتنی ههیه ‪ ،‬کاتێک پرسیاری‬
‫‪...‬خێزان‪ ،‬جیابونهوه‬ ‫لێدهکرێت چی ڕێگره لهوهی خۆت نهکوشتووه ‪ ،‬له وه‪+‬مدا‬
‫دهڵێت له ترسی خوا ‪ ،‬به تایبهت له کۆمهڵگه‬
‫ئاستی کۆمه‪+‬یهتی و ئابووری ‪ :‬ڕێژهی ▪‬ ‫مسوڵمانهکاندا ‪ ،‬لهبهرئهوهی له قورئاندا بهڕاشکاوی‬
‫باس له حهرامی خۆکوش‪ I‬دهکات و دهفهرموێت )) و^‬
‫خۆکوش‪ I‬له ئاسته کۆمه‪+‬یهتییه‬ ‫تقتلوا انفسکم إن ا‪ b‬کان بکم رحیما ً(( النساو ‪29،‬‬
‫بهرزهکاندا زیاتره‪ ،‬ههروهها له ناو شاره‬ ‫ههروهها له فهرمودهی پێغهمبهری ئیس‪g‬مدا هاتووه ))‬
‫‪.‬گهورهکاندا زۆرتره وهک له گوندهکان‬ ‫من قتل نفسه بشی عژب به یوم القیامه ((‪.‬‬
‫یاساغکردنی خۆکوش‪ I‬بهو شێوازه له دیندا ‪ ،‬بۆته‬
‫هۆکارێک بۆ کهمکردنهوهی ٍرێژهی خۆکوش‪ I‬له نێو‬
‫وهرزی ساڵ ‪ :‬کاتێکی دیاریکراو و ▪‬ ‫‪.‬کۆمهڵگا باوهڕدارهکاندا‬
‫تایبهت نییه به خۆکوش‪ I‬به‪+‬م‬
‫دهرکهوتووه ڕێژهی خۆکوش‪ I‬له بههار و‬
‫‪.‬پایزدا کهمێک بهرزتره‬

‫‪:‬ﺋﺎﺳﺖ و ‪$‬ڡﯚٮ*ﺎﻋ* ﻪکﺎٮ*ﯽ *ﺣﯚﮐﻮﺷ ‪$‬ٮﻦ‬

‫فکری خۆکوش‪ : I‬بیرکردنهوه بهشێوهیهکی ▪‬
‫ڕاستهوخۆ یان ناڕاستهوخۆ له خۆکوش‪ I‬یان‬
‫خۆئازاردان‪ ،‬به‪+‬م بهبێ دهربڕینی نیهتێکی ڕاست و‬
‫چۆن خهمۆکی دهبێته هۆکارێک بۆ خۆکوش‪I‬؟‬
‫‪.‬ههبوونی ڕهفتاری خۆکوژی‬
‫ههڕهشهکردن بهخۆکوش‪ :I‬ڕاستهوخۆ یان ▪‬
‫خۆکوشتنهکان )‪(30% -70%‬‬ ‫ناڕاستهوخۆ لهڕێی دهربڕینی قسه یان نوسینهوه‬
‫پهیوهندییان ههیه به خهمۆکییهوه‪ ،‬چونکه‬
‫لهکاتی خهمۆکیدا مرۆڤ بیرکردنهوهی‬
‫ههڕهشهی خۆکوش‪ I‬دهکات‪ ،‬به‪+‬م به شێوهی‬
‫دهشێوێت و ناتوانێت ژیرانه و دروست‬ ‫‪.‬کرداری هیچ ناکات‬
‫بیر بکاتهوه‪ ،‬ئهگهر ئهم حاڵهته چارهسهر‬
‫نهکرا ئهوا ههست دهکات کهسێکی بێ‬
‫هیوا و بێ نرخه و بیر له کۆتایی هێنان‬
‫رهفتاری خۆکوژی‪ :‬ههندێ رهفتار دهکات به مهبهستی ▪‬
‫‪ .‬بهژیانی خۆی دهکاتهوه‬ ‫خۆئازاردان که دڵنیایه نابێته هۆی مردن وهکو‬
‫ههوڵدان بۆ بڕینی دهماری مهچهکی به چهقۆیهکی‬
‫پ‪g‬ستیک‪ ،‬خواردنی چهند دهنکه حهبێک که زیاتره‬
 ‫کێ ئهگهری خۆکوشتنی لێدهکرێت؟‬
‫ه‪C‬ی ئهوانهی قسهیان لهسهر ئهم بابهته ▪‬
‫کردووه زۆربهی دیاردهی خۆکوش‪D‬‬
‫حاڵهتێکی کتوپڕو لهناکاو نییه‪ ،‬بهڵکو‬
‫بهماوهیهک پێش ههوڵی خۆکوش‪ D‬ئهو‬
‫کهسه چهند گۆڕانێکی تیا دروست‬
‫دهبێت و چهند پهیام و ئاماژهیهکی‬
‫لهسهر دهردهکهوێت که چواردهورهکهی‬
‫‪ :‬دهتوانن ههستی پێبکهن لهوانه‬
‫دروست بوونی گۆڕانکاری له‪▪ 6-‬‬
‫شێوازی خواردن و خهوتن و چا‪C‬کی‬
‫ڕۆژانه‬
‫ههبوونی سیمای شهڕهنگێزی یاخود‪▪ 7-‬‬
‫زووههڵچوون له کهسهکهدا‬
‫لهدهستدانی کهسێکی نزیک‪▪ 8-،‬‬
‫سهروهت و سامان‪ ،‬کار و پیشه لهو‬
‫ماوهیهدا‬
‫بوونی خۆکوش‪ D‬یان ههوڵی‪▪ 9-‬‬
‫خۆکوش‪ D‬له مێژووی خێزانهکهیاندا‬
‫له ژیانیدا کارهساتی یهک لهدوای‪▪ 10-‬‬
‫‪.‬یهکی بهسهر هاتبێت‬
‫ههستکردن به تهنهایی‪ ،‬ههستکردن‪▪ 5-‬‬
‫ههوڵی خۆکوش‪ :D‬زیان بهخۆ گهیاندن‪▪ ،‬‬
‫که لهوانهیه ببێته هۆی برینداری بچوک‬
‫یان گهوره‪ ،‬بهمهبهستی کۆتایی هێنان به‬
‫ژیانی خۆی ئهنجامی دهدات وهکو‬
‫‪ .‬بریندارکردنی جهستهی خۆی‬
‫خۆکوشتنی تهواوهتی‪ :‬بهتهواوی کۆتایی ▪‬
‫بهژیانی خۆی دههێنێَت له ڕێگهی‬
‫گرتنهبهری یهکێک له ڕێگاکانی‬
‫خۆکوش‪ D‬وهک بهکارهێنانی چهک‪،‬‬
‫خۆسوتاندن‪ ،‬دهرمان خواردن‪،‬‬
‫خۆخنکاندن‬
‫پێشتر ههوڵی خۆکوشتنی دابێت‪▪ 1-‬‬
‫نهخۆشییهکی دهروونی یان بارێکی‪▪ 2-‬‬
‫دهروونی خراپی ههبێت وهکو خهمۆکی‪،‬‬
‫دڵهڕاوکێ‬
‫دروست بوونی گۆڕانکاری له‪▪ 3-‬‬
‫ههڵسوکهوتیدا وهکو دابڕان‪،‬‬
‫پاشهکشهکردن له‪C‬یهنی کۆمه‪c‬یهتی و‬
‫کهمبوونهوهی پهیوهندییهکانی لهگهڵ‬
‫چواردهوردا‬
‫خراپ بهکارهێنانی دهرمان‪▪ 4-،‬‬
‫ئالودهبوون لهسهر کحول یان مادده‬
‫هۆشبهرهکان‬
‫‪.‬به بێهیوایی و نهبوونی یارمهتی‬
 ‫‪ :‬پهیامهکانی مرۆڤ که ئاماژهن به خۆکوش!‬

‫‪-١‬پهیامی ڕاستهوخۆی زارهکی‬

‫‪-٣‬پهیامی ڕاستهوخۆی نازارهکی‬
‫به شێوازی کرداری ئاماژه دهدات به •‬
‫چواردهوری خۆی که نیهتی خۆکوشتنی‬
‫ههیه وهکو ) پهیداکردنی چهک ‪،‬‬
‫کۆکردنهوهی حهب ‪ ،‬کڕین و پهیداکردنی‬
‫ماددهی ژههراوی ‪ ،‬ئامادهکردنی نهوت یان‬
‫)‪، ..‬بهنزین‪ ،‬چوونه شوێنی بهرز‬
‫‪-٤‬پهیامی ناڕاستهوخۆی نازارهکی‬
‫ماوهیهک پێش ههوڵی خۆکوش! •‬
‫ههڵدهستێت به ڕێکخستنی شته‬
‫تایبهتهکانی خۆی وهکو شتی ناوماڵ‪،‬‬
‫‪.‬قهرزدانهوه‪ ،‬یان بهخشینی شتهکانی‬
‫بهشێوهی قسهکردنی ڕاستهوخۆ به •‬
‫‪ ".‬چواردهورهکهی دهڵێت " خۆم دهکوژم‬
‫لهگهڵ توڕهبوون و تاوانبارکردنی •‬
‫بهرامبهرهکهی ههڕهشهی خۆکوش! دهکات‬
‫و دهڵێت " لهداخی تۆ خۆم دهکوژم‪ ،‬ف_ن‬
‫"‪، ...‬شتم بۆ نهکهن خۆم دهکوژم‬
‫‪-٢‬پهیامی ناڕاستهوخۆی زارهکی‬
‫ﻣﺎوهٮ =ﻪک ٮ‪H‬ٮ‪=ٚ‬ﺶ ﻫﻪول‪ٚ‬ﯽ *ﺣﯚﮐﻮﺷ ‪$‬ٮﻦ •‬
‫‪H‬ﺣﻪٮ*ﺪ وٮ‪$‬ﻪٮ =ﻪک دهردهٮ‪B‬ڕٮ ‪=ٚ‬ﺖ ﮐﻪ ﺋﺎﻣﺎژهن‬
‫ٮ‪B‬ﻪ ‪B‬ٮٮ‪=ٚ‬زاری و‬
‫نائومێدی وهکو "کهی ئهمه ژیانه‪ ،‬مردن‬