‫‪1‬‬

‫ثبصضٌبسیولوبر دسشٌَیس فبسسی ثِ ووه سجذیل لغجی‪ -‬لگبسیشوی ٍ‬

‫هذل هخفی هبسوَف‬
‫غالهشضب ًبدػلی ًیبچبسی‪ ،‬حبهذ فضل اللْی آلبهله‪ ،‬خطبیبس یغوبیی ٍ سیذ هحوذ سضَی‬

‫‪‬‬

‫خػَظ ایي وِ سٍش ّبی صیبدی هجشٌی ثش هذل هخفی هبسوَف)‪،(HMM‬‬ ‫چكيذُ ‪ -‬در‌ایي‌هقالِ‌یک‌ظيعتن‌بازؼٌاظی‌کلوات‌فارظی‌هعرفی‌هی‌ؼَد‌کِ‌‬
‫‌‬
‫ثِ عَس هَفمیز آهیضی ثشای ثبصضٌبسی ولوبر دسشٌَیس دیَسشِ ٍ ثذٍى‬ ‫از‌خَدّوبعتگی‌هحلی‌هرتبِ‌باالی ‌تصَیر‌قطبی‪-‬لگاریتوی‌برای‌اظتخراج‌ٍیصگی‌‬
‫از ‌زیر‪‌ -‬کلوات ‌فارظی ‌اظتفادُ ‌هی ‌کٌذ‪‌ .‬ایي ‌ؼيَُ ‌ی ‌اظتخراج ‌ٍیصگی ‌باعث ‌هی‌‬
‫هحذٍدیز دیبدُ سبصی ضذُ اسز ]‪ .[1-5‬اهب هطىل اسبسی ایي اسز وِ‬
‫ؼَد ‌ظيعتن ‌در ‌هقابل ‌تغييرات ‌ًگارؼی ‌هاًٌذ ‌تغيير ‌هقياض ‌ّای ‌خطی ‌ٍ ‌چرخػ‌‬
‫سفبٍر ٍسیؼی ثیي اضىبل ٍهٌحٌی ّبی دسز ًَضشِ ی صثبى ّبی فبسسی ٍ‬ ‫هقاٍم‌ؼَد‪ّ‌.‬وچٌيي‌بِ‌کوک‌تبذیل‌قطبی‪-‬لگاریتوی‪ً‌‌،‬وًَِ‌برداری‌از‌تصَیر‌زیر‪-‬‬
‫السیي ٍخَد داسد‪ ،‬وِ وبس ثبصضٌبسی سا ثشای صثبى فبسسی دیچیذُ سش هی وٌذ‪.‬‬ ‫کلوِ‌بِ ‌ صَرتی‌اًجام‌هی ‌ؼَد‌کِ‌بيؽتریي‌ًوًَِ‌ّا‌در‌یک ‌ًاحيِ‌خاؾ‌هتورکس‌‬
‫دس صیش ثِ ثشسسی چٌذ همبلِ دس صهیٌِ ثبصضٌبسی ولوبر دسز ًَیس فبسسی‬ ‫باؼذ‪‌.‬در‌رٍغ‌ارائِ‌ؼذُ‌از‌هذل‌هخفی‌هارکَف‌گععتِ‌بِ‌عٌَاى‌طبقِ‌بٌذ‌اظتفادُ‌‬
‫ؼذُ‌اظت‪ّ‌،‬وچٌيي‌برای‌افسایػ‌اهٌيت‌ٍدقت‌خرٍجی‌ظيعتن‌باز‌ؼٌاظی‌از‌یک‌‬
‫ٍػشثی هی دشداصین‪ .‬دس هشخغ ]‪ [3‬اصهذل هخفی هبسوَف ًیوِ دیَسشِ ی یه‬
‫ؼبكِ‌دیكؽٌری‌اظتفادُ‌ؼذُ‌اظت‪‌.‬برای‌ارزیابی‌ظيعتن‌از‌دیتابيط‌ایراى‌ؼْر‌‬
‫ثؼذی ثشای ثبصضٌبسی ولوبر دسز ًَضشِ ػشثی اسشفبدُ ضذُ اسز‪ .‬دس ایي‬
‫اظتفادُ‌ؼذُ‌بَد‪ .‬هقایعِ‌ًتایج‌حاصل‌از‌رٍغ‌پيؽٌْادی‌با‌ًتایج‌ظایر‌رٍغ‌ّای‌‬
‫ضیَُ دس اص هشحلِ دیص دشداصش عَل ٍػشؼ سػَیش ولوِ ٍسٍدی ًشهبلیضُ‬ ‫اظتخراج‌ٍیصگی‪‌،‬هَیذ‌ایي‌اظت‌کِ‌ظيعتن‌بازؼٌاظی‌پيؽٌْاد‌ؼذُ‌در‌ایي‌هقالِ‌‬
‫هی ضَد‪ .‬سذس ودی هَخَد دس سػَیش ولوِ اغالح هی ضَد‪ .‬ثؼذ ثِ ووه‬ ‫از‌حعاظيت‌کوتری‌ًعبت‌بِ‌تغييرات‌ًگارؼی‌برخَردار‌اظت‪‌.‬‬
‫دٌدشُ لغضاى ػوَدی اسشخشاج ٍیژگی غَسر هی گیشد‪ .‬ثشای اسصیبثی ایي‬
‫سیسشن اص دیشبثیس ‪ IFN/ENIT‬اسشفبدُ ضذُ اسز‪ .‬دس ]‪ [6‬ثشای ثبصضٌبسی‬ ‫کليذ ‌ٍاشُ‪‌ -‬تبذیل ‌قطبی‪-‬لگاریتوی‪‌ ،‬هذل ‌هخفی ‌هارکَف‪‌ ،‬بازؼٌاظی ‌کلوات‌‬
‫دظتٌَیط‌فارظی‌‬
‫ولوبر دسز ًَیس ًبم ‪111‬ضْش هخشلف‪ ،‬اصهذل هخفی هبسوَف اسشفبدُ‬
‫‪‌.‬‬
‫ضذُ اسز‪.‬دس ایي سیشن ثبصضٌبسی اثشذا سػَیش ولوِ دسز ًَیس (ًبم ضْش)‬
‫ثِ اثؼبد هٌبست ًشهبلیضُ هی ضَد‪ .‬سذس اص سػَیش ًشهبلیضُ ضذُ ٍیژگی ّبیی‬ ‫هقذهِ‬ ‫‪-1‬‬
‫چَى عَل ًشهبلیضُ ضذُ‪ ،‬دیچص‪ ،‬ضیت‪ًَ ،‬ع ّوسبیگی‪ً ،‬مبط اًشْبیی‪ ،‬سؼذاد‬ ‫سحمیمبر گسششدُای دس صهیٌِ ثبصضٌبسی ًَضشبس اًدبم ضذُ ٍ هیضَد‪.‬‬
‫لغؼِ ّب ٍ لَح ّب اسشخشاج هی ضَد‪ .‬سذس ایي ٍیژگی ّبی اسشخشاج ضذُ‬ ‫ثبصضٌبسی دسشٌَیس ثِ دلیل ساحزسش ثَدى ًَضشي اص سبیخ وشدى‪ ،‬سشػز‬
‫ثِ غَسر یه ثشداس سَالی هطبّذُ هشست هی ضًَذ‪.‬‬ ‫ًَضشي سب سبیخ وشدى‪ ،‬ػذم اهىبى سبیخ دس ثؼضی خبّب ٍ ػذم ٍخَد یه‬
‫اص هشاحل هْن دس یه سیشن ثبصضٌبسی ولوبر‪ ،‬هشحلِ اسشخشاج ٍیژگی‬ ‫غفحِولیذ وبهل سٍی وبهذیَسشّبی وَچه‪ ،‬هَسد سَخِ خبغی لشاس‬
‫هی ثبضذ‪ .‬ثب سَخِ ثِ ایي وِ ولوبر دسز ًَضشِ داسای سغییشار ًگبسضی‬ ‫گشفشِاسز‪ .‬سٍش ّبی ثبصضٌبسی ولوبر دسز ًَیس ضٌبخشِ ضذُ اًذ ٍدس‬
‫هخشلفی ّسشٌذ ثٌبثشایي ثبیذاص یه عشف‪ٍ ،‬یژگی ای اص سػَیش ولوبر‬ ‫ٍسؼز صیبدی ثشای ولوبر دسصثبى ّبی هخشلف اسشفبدُ ضذُ اسز‪ .‬ثِ‬
‫اسشخشاج ضَد وِ دس همبثل ایي سغییشار ًگبسضی همبٍم ثَدُ ٍاص عشف دیگش‪،‬‬
‫ثشَاًذ ًوبیٌذُ هٌحػشثفشد آى دس یه والس خبظ ثبضذ‪ .‬ثشخالف ثیطشش‬
‫سیسشن ّبی ثبصضٌبسی ثشدبیِ ‪[7-10] HMM‬وِ اص دٌدشُ لغضاى دس هشحلِ‬
‫اسشخشاج ٍیژگی‪ ،‬ثِ غَسر یىٌَاخز ًوًَِ گیشی هی وٌٌذ‪ ،‬دسایي همبلِ‬ ‫غالهشضب ًبدػلیًیب چبسی‪ ،‬داًطگبُ سوٌبى‪ ،‬داًطىذُ ثشق ٍ وبهذیَسش‪ ،‬سوٌبى‬
‫(‪)email: Nadaliniareza@gmail.com‬‬
‫سٍضی اسائِ هی ضَد وِ اسشخشاج ٍیژگی ثِ غَسر غیش یىٌَاخز ٍهشوشوض‬
‫حبهذ فضل اللْی آلبهله‪ ،‬داًطگبُ ثیشخٌذ‪ ،‬داًطىذُ ثشق ٍ وبهذیَسش‪ ،‬ثیشخٌذ‬
‫غَسر هی گیشد‪ .‬دس ٍالغ ثِ ووه سجذیل ‌‪ log-polar‬وِ دس اداهِ هَسد‬ ‫(‪)email: Fazlollahi.hamed@yahoo.com‬‬
‫ثحث لشاس هی گیشد هی سَاى اص سػَیش ولوِ ثِ گًَِ ایی ًوًَِ ثشداسی اًدبم‬ ‫خطبیبس یغوبیی ‪ ،‬اسشبدیبس داًطگبُ سوٌبى‪ ،‬داًطىذُ ثشق ٍ وبهذیَسش‪ ،‬سوٌبى‬
‫داد وِ ثیطششیي ًوًَِ ّب دس یه ًبحیِ خبظ هشوشوض ثبضذ ٍ ّش چِ اص آى‬ ‫(‪)email: Khyaghmaie@semnan.ac.ir‬‬
‫سیذ هحوذ سضَی‪ ،‬اسشبدیبس داًطگبُ ثیشخٌذ‪ ،‬داًطىذُ ثشق ٍ وبهذیَسش‪ ،‬ثیشخٌذ‬
‫ًبحیِ ثِ سوز حبضیِ ٍدیشاهَى سػَیش ولوِ دیص هی سٍین ًمبط ًوًَِ‬
‫(‪(email: Razavism@gmail.com‬‬
‫ثشداسی ضذُ ووشش ضَد‪ .‬هضیز ایي سٍش ایي اسز وِ هی سَاى سؼذاد ًمبط‬
‫‪2‬‬

‫سٍش وبلشیٌگ (‪ )coloring‬صیش ولوِ ّب اص ّن خذا هی ضًَذ (لغؼِ ثٌذی ثِ‬ ‫ًوًَِ ثشداسی اص ثخطی اصسػَیش ولوِ وِ داسای اعالػبر (دیىسل ّبی‬
‫غَسر صیش ولوبر اًدبم هی ضَد)‪ .‬دسهشحلِ ثؼذ ثشای حزف ثشخی اص سغییشار‬ ‫سیبُ) ثیطششی اسز سا افضایص داد‪ّ .‬وچٌیي اص آًدبوِ چشخص ٍسغییش همیبس‬
‫ًگبسضی‪ ،‬ثشای ّش صیش ولوِ ًبصن سبصی اػوبل هی ضَد ]‪ .[13‬دساًشْب صیش‪-‬‬ ‫دس سػَیشولوِ ثِ غَسر ضیفز دس سػَیش ‪ log-polar‬ظبّش هی ضَد‪ ،‬هی‬
‫ولوبر ثذسز آهذُ اص هشحلِ لغؼِ ثٌذی ثِ غَسر خذاگبًِ ثِ هشحلِ‬ ‫سَاى ثِ ووه سبثغ خَد ّوجسشگی وِ یه سبثغ غیش حسبس ثِ ضیفز اسز‪،‬‬
‫اسشخشاج ٍیژگی فشسشبدُ هی ضًَذ سب ثشداس ٍیژگی هشثَط ثِ ّش صیش‪-‬ولوِ‬ ‫سیسشن ثبصضٌبسی سادس همبثلِ ثب سغییشاسی ّوچَى سغییش همیبس ّبی خغی‬
‫هحبسجِ ضَد (ثلَن دیبگشام ضىل ‪.)3‬‬ ‫ٍچشخص همبٍم وشد‪ .‬دس ایي سیشن ثبصضٌبسی ولوبر فبسسی اص هذل هخفی‬
‫هبسوَف ثِ ػٌَاى عجمِ ثٌذ اسشفبدُ ضذُ اسز‪ .‬ثِ ایي غَسر وِ ثشای ّش‬
‫‪‌ 2-2‬اظتخراج‌ٍیصگی‌‬ ‫صیش‪-‬ولوِ یه هذل سؼشیف هی ضَد‪ .‬هذل ّبی صیش‪ -‬ولوبر ثب یه ضجىِ‬
‫یىی اص هشاحل هْن دس یه سیسشن ثبصضٌبسی‪ ،‬هشحلِ اسشخشاج ٍیژگی هی‬ ‫دیىطٌشیی خبظ ثِ یىذیگش هشػل هی ضًَذ‪ .‬اسشفبدُ اص ضجىِ دیىطٌشی‬
‫ثبضذ‪ .‬صیشا ایي هشحلِ ثِ عَس هسشمین سٍی ًشخ ثبصضٌبسی سیشن عشاحی ضذُ‬ ‫اهٌیز ٍ دلز سیسشن ثبصضٌبسی سا افضایص هی دّذ‪ .‬اًشْبی ّش هسیش دس‬
‫اثش هی گزاسد‪ .‬دسایي همبلِ اصخَدّوجسشگی هحلی هشسجِ ثبالی سػَیش لغجی‪-‬‬ ‫ضجىِ دیىطٌشی ثِ یه ولوِ هٌحػش ثفشد خشن هی ضَد‪ .‬هدوَع ایي هسیش‬
‫لگبسیشوی ثشای اسشخشاج ٍیژگی اص صیش‪ -‬ولوبر فبسسی اسشفبدُ هی ضَد‪.‬‬ ‫ّب دس ضجىِ‪ ،‬دیشبثیس هبسا سطىیل هی دٌّذ‪ .‬ثشای اسصیبثی سیسشن اص‬
‫سغییش همیبس ّبی خغی ٍچشخص ثِ غَسر ضیفز دس سػَیش‪log-polar‬‬ ‫دیشبثیس "ایشاى ضْش" اسشفبدُ ضذُ اسز‪.‬‬
‫ظبّش هی ضَد ]‪[14-17‬دسًشیدِ هی سَاى ثِ ووه سبثغ خَدّوجسشگی‬ ‫دسایي همبلِ اثشذا ساخغ ثِ هؼوبسی سیسشن ثبصضٌبسی اسائِ ضذُ ثحث هی‬
‫هحلی هشسجِ ثبال وِ یه سبثغ غیش حسبس ثِ ضیف اسز‪ٍ ،‬یژگی اص سػَیش‬ ‫ضَد‪.‬دسثخص ثؼذ ًحَُ ی اسشخشاج ٍیژگی سَضیح دادُ هی ضَد‪ .‬دسلسوز‬
‫ولوِ یب صیش‪-‬ولوِ اسشخشاج وشد وِ ثِ سغییشاسی چَى سغییش همیبس ٍچشخص‬ ‫ّبی ثؼذی دسثبسُ ی اسائِ ی هذل ثشای ّش صیش‪-‬ولوِ ٍآهَصش هذلْب ٍضجىِ‬
‫غیش حسبس ثبضذ ]‪ .[18‬اص آًدب وِ چشخص ٍ سغییش همیبس اص سغییشار‬ ‫دیىطٌشی غحجز هی ضَد‪ .‬ثخص ّبی آخش هشثَط ثِ اسصیبثی سیسشن‬
‫ًگبسضی سایح دس دسز ًَضشِ ّبی افشاد هخشلف هی ثبضذ ثِ ووه ایي‬ ‫ثبصضٌبسی ٍ ًشیدِ هی ثبضذ‪.‬‬
‫ضیَی اسشخشاج ٍیژگی هی سَاى دسهمبثل ایي سغییشار (چشخص ٍسغییش‬
‫همیبس) همبٍهز وشد‪ّ .‬وچٌیي ثِ ووه سجذیل ‌‪ log-polar‬هی سَاى اص‬
‫سػَیش ولوِ ثِ گًَِ ایی ًوًَِ ثشداسی هدذد اًدبم گیشد وِ دس یه ًبحیِ‬ ‫ظاختار‌ظيعتن‌بازؼٌاظی‬ ‫‪-2‬‬
‫خبظ (هثال اعشاف خظ هجٌب) داسای ثیطششیي ًوًَِ ثبضین‪ .‬ثِ ػجبسر دیگش ثِ‬ ‫سیسشن ثبصضٌبسی ولوبر اص دٍ ثخص اغلی آهَصش ٍ سسز سطىیل ضذُ‬
‫ووه ایي سٍش لبدسثِ ًوًَِ ثشداسی غیشیىٌَاخز ٍهشوشوضسش خَاّین‬ ‫اسز‪ .‬دس ثخص آهَصش دس اص اسشخشاج ٍیژگی اص سوبهی الگَّبی ٍسٍدی‪،‬‬
‫ثَد ]‪ .[17‬ایي سٍش ثِ سٍش ّبی سایح ثشاسبس عجمِ ثٌذی ثب اسشفبدُ اص‬ ‫دیشبثیس خبهؼی سطىیل هی ضَد‪ .‬دس ثخص سسز‪ ،‬دیشبثیس ثذسز آهذُ ثِ‬
‫‪HMM‬وِ اص سػَیش ولوِ ثِ غَسر یىٌَاخز ًوًَِ ثشداسی هی وٌذ‬ ‫ػٌَاى یه دبیگبُ دادُ هَسد اسشفبدُ لشاس هی گیشد‪ .‬یب ثِ ػجبسسی‪ ،‬سػَیش ولوِ‬
‫]‪ ،[7-10‬اسخْیز داسد صیشادس هَسد ولوبر دسز ًَیس اوثش اعالػبر‬ ‫ٍسٍدی دس اص اسشخشاج ٍیژگی ثب سوبهی الگَّبی هَخَد دس دیشبثیس ضجىِ‬
‫ًَضشبسی دس اعشاف خظ هجٌب هشوشوض هی ثبضذ‪ .‬دس لسوز ثؼذ ًحَُ ی گشفشي‬ ‫دیىطٌشی همبیسِ هی ضَد‪ ،‬سب ًضدیه سشیي ولوِ ثِ سػَیش ولوِ ٍسٍدی‬
‫سجذیل ‪ log-polar‬اص یه سػَیش ولوِ ٍ اًشمبل سجذیل سػَیش ثِ هخشػبر‬ ‫اًشخبة ضَد‪ .‬دسصیش لسوز ّبی هخشلف سبخشبس سیسشن دیطٌْبدی ثِ‬
‫وبسسضیي ضشح دادُ هی ضَد‪.‬‬ ‫عَسوبهل ضشح دادُ هی ضَد‪:‬‬
‫‪‌‌1-2-2‬تبذیل‌قطبی‌–لگاریتوی(‪‌)log-polar‬‬
‫‪‌1-2‬پيػ‌پردازغ‌ٍ‌قطعِ‌بٌذی‌‬
‫دس سٍش ّبی هؼوَل دشداصش هشي‪ ،‬هؼوَال سػَیش ولوبر ٍسٍدی دس‬
‫دس سیسشن ثبصضٌبسی اسائِ ضذُ دس ایي همبلِ سػَیش ولوِ ٍسٍدی دس اص‬
‫هخشػبر وبسسضیي اسائِ هی ضَد]‪ .[8-10‬سجذیل‪ log-polar‬چٌبًىِ هالحضِ‬
‫اخز‪ ،‬ثِ ووه فیلشش ّبی هیبًگیي گیشی]‪ ، [11‬فیلشش هی ضَد سب ًمبط‬
‫خَاّذ ضذ‪ ،‬هضایبی هشؼذدی دس دشداصش هشي داسد‪ .‬ثشای هحبسجِ سجذیل ‪log-‬‬
‫گسسشگی سػَیش هحَ یب ووشًگ ضَد‪ .‬سذس سػَیش ولوِ ثِ ووه آسشبًِ‬
‫‪ polar‬اثشذا ًمبط )‪ ( x, y‬دس هخشػبط وبسسضیي ثب اسشفبدُ اص هؼبدلِ (‪)2( ٍ )1‬‬
‫گیشی ثِ یه سػَیش ثبیٌشی سجذیل هی ضَد‪ .‬دس هشحلِ ثؼذ ولیِ ًمغِ ّب اص‬
‫ثِ ًمبط ) ‪ (  ,‬دس هخشػبر لغجی سجذیل هی ضًَذ‪.‬‬
‫سػَیش ولوِ ثشداضشِ ضذُ ٍدس سػَیش هدضای دیگشی رخیشُ هی ضًَذ‪ .‬ثِ‬
‫ػجبسسی سػَیش ًمغِ ّب خذاگبًِ ٍ سػَیش صیش‪-‬ولوبر ًیض ثِ غَسر خذاگبًِ‬
‫‪‬‬ ‫‪x  xc 2   y  yc 2‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫رخیشُ هی ضًَذ‪ .‬اعالػبر هشثَط ثِ ًمبط دس ًْبیز ثشای افضایص دلز‬
‫‪ y  yc‬‬ ‫‪‬‬ ‫ثبصضٌبسی ثِ وبس گشفشِ هی ضًَذ‪ .‬دس اصآى هطبثِ هشخغ ]‪ ،[12‬ثِ ووه‬
‫‪  arctan ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪ x  xc‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3‬‬
‫(الف)‬ ‫(ة)‬
‫(ح)‬ ‫(ج)‬
‫ضىل‪( :2‬الف) سػَیشولوِ "آثیه"‪( ،‬ة)‪( ،‬ح) ٍ(ج) سػَیش‬
‫لغجی –لگبسیشوی آى ثِ اصای همبدیش هخشلف ‪ C‬آصهبیص‬
‫آصهبیصّبی هشؼذد ًطبى داد وِ ثب دس ًظش گشفشي ػشؼ خظ هجٌب ًٍػف‬
‫عَل سػَیش صیش‪-‬ولوِ ثشای ‪ xc ٍ y c‬ثبالسشیي ًشخ ثبصضٌبسی حبغل هی‬
‫ضَد‪ّ .‬وبى عَس وِ دس ثبال ثِ آى اضبسُ ضذ سغییشاسی ّوچَى چشخص ٍ سغییش‬
‫همیبس ثِ غَسر ضیفز دسسػَیش ‪ً log-polar‬وبیبى هی ضَد‪ .‬دس ًشیدِ‬
‫ثشای دسشیبثی ثِ ٍیژگی وِ ثِ چشخص ٍسمییش همیبس حسبس ًجبضذ ثبیذ‬
‫سبثؼی سا ثیبثین سب ًسجز ثِ ضیفز ثَخَد آهذُ دسسػَیش‪، log-polar‬‬
‫غیشحسبس ثبضذ‪.‬اص خولِ هؼشٍف سشیي سبثغ ّبی غیش حسبس ثِ ضیفز‪ ،‬هی‬
‫سَاى ثِ اسَوَسٍلیطي اضبسُ وشد ]‪ .[18,19‬وِ دس صیش ثِ هؼشفی ًَع خبغی اص‬
‫آى هی دشداصین‪.‬‬
‫‪‌‌2-2-2‬اتَکَرٍليؽي‌هحلی‌هرتبِ‌باال‌(‪‌)HLAC‬‬
‫سبثغ اسَ وَسٍلیطي ثِ غَسر یه سبثغ غیش حسبس ثِ ضیفز ضٌبخشِ ضذُ‬
‫اسز ]‪ N .[18,19‬اهیي هشسجِ سبثغ اسَوَسٍلیطي ثب ‪ N‬سغییش‬
‫هىبى ‪ a1, a2 , a3 ...,a N ‬اص ًمغِ هشخغ ‪ r‬ثِ غَسر هؼبدلِ (‪ )3‬سؼشیف هی‬
‫ضَد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪x N (a1 , a2 , a3 ...,a N )  I (r ) I (r  a1 )...I (r  a N )dr‬‬
‫دس ساثغِ ثبالسبثغ ) ‪ّ I (r‬وبى سػَیش ‪ log-polar‬هی ثبضذ وِ‬
‫) ‪ r  ( z  log( ), ‬اسز‪ .‬دس ایي سحمیك همذاس ‪ N‬ثِ ‪2‬هحذٍد ضذُ‬
‫اسز‪ّ .‬وچٌیي ًشخ سغییش هىبى ٍخبثدبضذى دس یه دٌدشُ هَضؼی ‪3 3‬‬
‫هحذٍد ضذُ اسز]‪ .[18‬چشا وِ هیضاى خَد ثسشگی دس یه ًبحیِ وَچه دس‬
‫سػَیش صیش‪-‬ولوِ خیلی ثیطشش اص هیضاى خَد ثسشگی ثیي ًمبط دٍسسش هی ثبضذ‪.‬‬
‫ٍیژگی ثذسز آهذُ اص سٍاثظ ثبال ثِ ٍیژگی ‪ HLAC‬هؼشٍف اسز‪ .‬ثِ ایي‬
‫سشسیت ثب اسشفبدُ اص سجذیل ‪ٍ ٍ log-polar‬یژگی ‪ HLAC‬سبثؼی حبغل ضذ‬
‫وِ دس آى ‪ ‬صاٍیِ ٍ ‪ ‬فبغلِ ضؼبع اص هشوض ‪ xc , yc ‬هی ثبضذ‪ .‬سذس ثب‬
‫هحبسجِ لگبسیشن اصضؼبع ‪ً ، ‬مبط اص سٍی هخشػبر لغجی ثِ ًمبط‬
‫‪ z  log( ),  ‬دس هخشػبر ‪ log-polar‬دس هی آیٌذ‪ .‬دس ایي همبلِ هطبثِ‬
‫هشخغ ]‪ [18‬ثشای ثذسز آٍسدى سػَیش‪ log-polar‬اص سٍش ًوًَِ ثشداسی‬
‫هدذد ٍ سجذیل هؼىَس‪ ،‬اسشفبدُ ضذُ اسز‪ ،‬ثِ ایي غَسر وِ ثشای ثذسز‬
‫آٍسدى همبدیش دیىسل دس ًمغِ‪ zi , j ‬سٍی سػَیش ‪ً ،log-polar‬مبط ثِ‬
‫غَسر هؼىَس ثِ غَسر ًمبط ‪exp( zi ) cos( j ), exp( zi ) sin( j )‬‬
‫ثِ ًوَداسوبسسضیي اًشمبل دادُ هی ضًَذ‪ .‬سذس همبدیش ًمبط ‪ zi , j ‬ثِ‬
‫غَسر هیبًگیي همبدیش چگبلی ّوسبیگی ًمبط اًشمبل دادُ ضذُ دس آى ًمغِ‬
‫سخویي صدُ هی ضَد‪ .‬اص ٍیژگی هْن سػَیش ‪ log-polar‬ایي اسز وِ سغییش‬
‫همیبس ّبی خغی دس سػَیش اغلی ثِ غَسر ضیفز دس اهشذاد هحَس‬
‫)) ‪ ٍ z=(log( ‬چشخص دس سػَیش اغلی ثِ غَسر ضیفز دس اهشذاد هحَس‬
‫‪ ‬ظبّش هی ضَد]‪ .[14-18‬اص ایي ٍیژگی ثشای حزف سغییشار ًگبسضی هبًٌذ‬
‫سغییش همیبس ٍچشخص اسشفبدُ هی ضَد‪ .‬ضىل ‪ 1‬سجذیل ‪ log-polar‬سػَیش‬
‫ولوِ "آثیه" سا ًطبى هی دّذ‪ .‬ایي سجذیل دس دٍ ًوَداس لغجی(ضىل ‪-1‬ة)‬
‫ٍ وبسسضیي (ضىل‪-1‬ح) ًوبیص دادُ ضذُ اسز‪ .‬دس ایي سحمیك اص سػَیش‬
‫‪ log-polar‬وِ دس ًوَداس وبسسضیي ًوبیص دادُ ضذُ‪ ،‬ثشای اسشخشاج ٍیژگی‬
‫اسشفبدُ ضذُ اسز‪ .‬اص هضایبی ًوبیص سػَیش ‪ log-polar‬دس ًوَداس وبسسضیي‬
‫ایي اسز وِ ّش گًَِ سغییش همیبس خغی ٍچشخص دس سػَیش اغلی ثِ‬
‫غَسر ضیف دس ایي سػَیش ظبّش هی ضَد]‪.[14-18‬‬
‫(الف)‬ ‫(ة)‬ ‫(ح)‬
‫ضىل ‪( :1‬الف) سػَیش ولوِ آثیه ‪( ،‬ة) سجذیل لغجی‪-‬لگبسیشوی دس‬
‫ًوَداس لغجی ٍ(ح) سجذیل لغجی –لگبسیشوی دس ًوَداس وبسسضیي‬
‫ًمغِ ‪ C  xc , yc ‬دس هؼبدلِ (‪ )1‬هشوض ًبحیِ ای هی ثبضذ وِ ثیطششیي‬
‫ًوًَِ ثشداسی سٍی آى غَسر هی گیشد‪ .‬ثِ عَسی وِ ّش چِ اص ًمغِ ‪ C‬دٍس‬
‫(‪)3‬‬ ‫ضَین سؼذاد ًوًَِ ّب یب ثِ ػجبسسی دلز ًوًَِ ثشداسی وبّص هی یبثذ‪ .‬دس‬
‫ٍالغ ثب سغییش ‪ y c ٍ xc‬دس هؼبدلِ (‪ )1‬هی سَاى هشوض ًبحیِ ای سا وِ دس آى ثبیذ‬
‫ًوًَِ ثشداسی ثب دلز ثیطششی اًدبم ضَد هطخع وشد‪ .‬ضىل ‪ 2‬سػَیش ‪log-‬‬
‫‪ polar‬ولوِ "آثیه" سا ثب ٍضَح ‪ 40  40‬ثِ اصای همبدیش‪ّ C‬بی هخشلف‬
‫ًطبى هی دّذ‪.‬‬
‫‪4‬‬

‫ارائِ‌دیكؽٌری‌برای‌هذل‌ّای‌آهَزؼی‌‌‬ ‫‪-4‬‬ ‫وِ دس همبثل چشخص ٍسغییش همیبس همبٍم اسز‪ً .‬حَُ ی اسشخشاج ٍیژگی‬
‫اص سػَیش صیش‪-‬ولوِ دسثلَن دیبگشام ضىل ‪ً 3‬وبیص دادُ ضذُ اسز‪.‬‬
‫ثشای افضایص دلز ٍ اهٌیز خشٍخی سیسشن ثبصضٌبسی ٍ ثشای هحذٍد وشدى‬
‫فضبی خسشدَ‪ ،‬یه دیىطٌشی اص ولوبر هؼشجش ٍ هوىي ّوبًٌذ هشخغ ]‪[20‬‬ ‫تصَیر‌کلوِ‬ ‫پيػ‪-‬پردازغ‬ ‫قطعِ‌بٌذی‬ ‫زیر‪-‬کلوِ‬
‫هَسد اسشفبدُ لشاس گشفشِ اسز‪ .‬دیىطٌشی ولوبر فبسسی ثِ هدوَػِ ایی اص‬
‫صیش‪-‬دیىطٌشی } ‪ {D1 , D2 ,...,Dn‬ثشاسبس سؼذاد صیش ولوبر دس ولوِ ّب‬ ‫هحاظبِ‪‌Cy‬از‌رٍی‌خط‌زهيٌِ‌‬
‫تصَیر‌‪‌log-polar‬در‌‬
‫ًوَدار‌کارتسیي‌‬
‫سمسین هی ضَد‪ .‬صیش‪-‬دیىطٌشی ‪ Dk‬ضبهل ّوِ ی ولوبسی اسز وِ‬
‫ضبهل ‪ K‬صیش–ولوِ هی ثبضذ‪ .‬ثِ عَس هثبل }سضب‪،‬هسؼَد‪،‬هْذی { ‪. D2 ‬‬ ‫اظتخراج‌ٍیصگی‌‪HLAC‬‬
‫سذس ّش صیش‪-‬دیىطٌشی سا ثش اسبس ثخص ّبی صیش ولوِ ثب ًبم ‪SWDk ,i‬‬
‫ضىل ‪ :3‬ثلَن دیبگشام اسشخشاج ٍیضگی‬
‫اًذیس گزاسی هی وٌین‪ .‬ثشای هثبل }س‪ ،‬هسؼَ‪ ،‬هْذ { ‪ SWD2,1 ‬سا ضبهل‬
‫هی ضَد‪ .‬ثٌبثشایي ثبیذ سب ‪ SWDk ,ik‬صیش دیىطٌشی داضشِ ثبضین‪.‬‬
‫ارائِ‌هذل‌برای‌زیر‪-‬کلوِ‌ّا‬ ‫‪-3‬‬
‫صیش‪-‬ولوبر دس یه ضجىِ دیىطٌشی ثب ًبم ‪ WNk ,i‬وِ ولوبر سا ًوبیص هی‬
‫دس ایي همبلِ‪ ،‬اص ‪ HMM‬گسسشِ ثشای اسائِ ّش صیش‪ -‬ولوِ اسشفبدُ ضذُ اسز‪.‬‬
‫دّذ سؼجیِ ضذُ اسز وِ دس آى هذل ّبی صیش‪-‬ولوِ ثِ ووه هسیش ّبیی‬
‫ثشای افضایص دلز ٍاهٌیز سیسشن ثبصضٌبسی‪ ،‬هذل ّبی سبخشِ ضذُ ثشای‬
‫خبغی ثِ ّن هشػل هی ضًَذ‪ّ .‬ش یه اص ایي هسیش ّب ثِ یه ولوِ هؼشجش‬
‫صیش‪-‬ولوبر دس یه ضجىِ ی دیىطٌشی وِ ولوبر هؼشجش سا اسائِ هی دٌّذ‪،‬‬
‫خشن هی ضَد‪ .‬ایي ضجىِ ثب گشٍُ وشدى ّوِ ی صیش‪-‬ولوبر هطبثِ ثْیٌِ‬
‫خبسبصی ضذُ اًذ (ضىل‪ .)5‬دس ایي همبلِ ّش صیش ولوِ ثِ غَسر یه هذل‬
‫ضذُ اسز (ضىل ‪ّ .)5‬ش گشُ دس ایي ضجىِ یه صیش‪-‬ولوِ سا ًطبى هی دّذ‪.‬‬
‫خذاگبًِ دس ًظش گشفشِ ضذُ اسز (ضىل ‪ .)4‬اص هذل هخفی هبسوَف چخ ثِ‬
‫ٍّش هسیشوِ اص گشُ آغبص یي ضشٍع ٍ ثِ یه گشُ اًشْبیی خشن هی ضَد‪،‬‬
‫ساسز گسسشِ ]‪ [21‬ثب یه حبلز دشیذى ثِ خلَ ثشای دیبدُ سبصی ّش هذل‬
‫هشٌبظش ثب یه ولوِ هٌحػشثِ فشد دس ‪ Dk‬هی ثبضذ‪.‬‬
‫صیش‪-‬ولوِ اسشفبدُ ضذُ اسز‬
‫‪𝑎1,1‬‬ ‫‪𝑎2,2‬‬ ‫‪𝑎3,3‬‬ ‫𝑁‪𝑎𝑁,‬‬

‫‪𝑎1,1‬‬ ‫‪𝑎2,2‬‬ ‫‪𝑎3,3‬‬ ‫𝑁‪𝑎𝑁,‬‬

‫‪𝑎1,2‬‬ ‫‪𝑎2,3‬‬

‫‪𝑎1,3‬‬
‫‪𝑎1,2‬‬ ‫‪𝑎2,3‬‬
‫‪-‬‬
‫‪𝑎1,3‬‬

‫ضىل ‪ :4‬اسائِ هذل‪ HMM‬ثشای ّش صیش ‪-‬ولوِ‬

‫‪N‬‬
‫‪ 1-3‬آهَزغ‌هذل‌ّا‌‬
‫ثشای آهَصش دبساهششّبی ‪ HMM‬اص الگَسیشن ‪ Baum-Welch‬اسشفبدُ ضذُ‬
‫ضىل ‪ :5‬ضجىِ دیىطٌشی اسائِ ضذُ ثشای ‪ N‬ولوِ‬ ‫اسز]‪ .[21‬ثِ ایي هؼٌی وِ ثشای ًوبیص ّشهذل صیش‪-‬ولوِ اص‬
‫‪    A, B,  ‬اسشفبدُ ضذُ اسز‪ ..‬سَصیغ حبلز اٍلیِ ثشای هذل ّب ثِ‬
‫ًحَُ ػولىشد سیسشن ثبصضٌبسی ثشای خسشدَی یه ولوِ سٍی ضجىِ‬
‫غَسر } ‪   { i‬هی ثبضذ‪ .‬وِ دس آى ‪ ٍ  1  1‬ثشای ‪1  i  N‬‬
‫دیىطٌشی ثِ غَسر صیش هی ثبضذ]‪:[20‬‬
‫‪  i  0 ،‬هی ثبضذ‪ N .‬سؼذاد حبلز ّب دس هذل هی ثبضذ‪ .‬هبسشیس احشوبل‬
‫دس اثشذا ثِ ضیَُ ایی وِ دس هشحلِ اسشخشاج ٍیژگی ضشح دادُ ضذ‪ ،‬سَالی‬
‫هطبّذُ ] ‪ Os  [o1, o2 ,...,ok‬اص یه ولوِ دسز ًَضشِ فبسسی سا‬ ‫گزس } ‪ A  {ai, j‬ثِ غَسر اٍلیِ ثشای ثبصُ ی ‪ 1  i  N‬ثِ غَسر‬
‫هحبسجِ هی وٌین ‪ .‬وِ ] ‪ Oi  [o1 , o2 ,...,oN‬یه سَالی هطبّذُ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‪ji‬‬ ‫وِ ‪j  i  1‬‬ ‫‪ ٍ ai, j  ai,i1  ai,i20.5‬ثشای خبیی‬
‫سبخشِ ضذُ اص صیش ولوِ ‪ i‬ام دسز ًَضشِ هی ثبضذ‪ .‬دس هشحلِ ثؼذ ثِ ووه‬ ‫‪ j  i  2‬ثِ غَسر ‪ ai, j  0‬سؼشیف هی ضَد‪ّ .‬وچٌیي ‪ a N , N‬ثشاثش ثب‬
‫الگَسیشن ٍیششثی]‪ٍ [21‬ضجىِ ‪ WNk ,i‬وِ ‪ 1  i  k‬هی ثبضذ‪ ،‬ثشای ‪Os‬‬ ‫یه دس ًظش گشفشِ هی ضَد‪ ..‬هبسشیس هطبّذُ ‪ B‬دس اثشذا عَسی سؼشیف هی‬
‫دادُ ضذُ‪ ،‬ولوِ } ‪ W  {SW1 , SW2 ,...,SWk‬وِ ‪ SWi‬یه صیش‪-‬ولوِ ‪i‬‬ ‫ضَد سب سَصیغ یىٌَاخشی سا اًؼىبس دّذ‪ .‬سؼذاد حبلز ّبی اًشخبثی ثشای ّش‬
‫ام دس ‪ W‬دس یه صیش– دیىطٌشی ‪ Dk‬اسز سا ثب ثیطششیي احشوبل ضجبّز‬ ‫هذل ثش اسبس دیچیذگی ٌّذسی ضىل ظبّشی آى صیش‪ -‬ولوِ دس ًظشگشفشِ‬
‫ثذسز هی آ ٍسین ( هؼبدلِ(‪.) )4‬‬ ‫ضذُ اسز‪ .‬سؼذاد حبلز ّب اص ‪ 5‬سب ‪ 11‬هشغیش اسز‪.‬‬
 ‫‪5‬‬

‫‪k‬‬
‫‪P(W | Os ) ‬‬ ‫) ‪ P(SWi | Oi‬‬ ‫(‪) 4‬‬
‫‪i 1‬‬
‫ًشخ ثبصضٌبسی‬

‫) ‪P(SWi | Oi )  P(Oi | SWi ) P(SWi ) / P(Oi‬‬ ‫دس ایي ساثغِ‬

‫اسز ]‪.[21, 20‬‬
‫ّوچٌیي ثشای سبدُ گی فشؼ هی وٌین ّوِ ی لسوز ّبی ولوِ دس‬
‫صیش– دیىطٌشی ثب احشوبل ثشاثش اسفبق هی افشذ‪ .‬ثٌبثش ایي ) ‪ P(Oi‬ثشای ّوِ‬
‫لسوز ّبی ولوِ یىی اسز‪ .‬ثٌبثشایي هسئلِ ثِ ثیطیٌِ‬
‫ًوَدى ) ‪ P(Oi | SWi‬سملیل هی یبثذ وِ ایي همذاس ساّن هی سَاى ثِ عَس‬
‫ضىل ‪ً :6‬وَداس ًشخ ثبصضٌبسی ثشای سٍش ّبی هخشلف اسشخشاج ٍیژگی‬ ‫هَثش ثشای ضجىِ ‪ WNk ,i‬ثب الگَسیشن ٍیششثی هحبسجِ وشد]‪ .[21‬دس ًْبیز‬
‫ثشای خسشدَ ولوِ ‪ W‬دس ‪ Dk‬ثِ غَسر هؼبدلِ (‪ )5‬الذام هی وٌین‪:‬‬
‫ثشای ًطبى دادى همبٍهز سیسشن ثبصضٌبسی دس همبثل چشخص‬
‫‪k‬‬
‫ّبی هَضؼی‪ ،‬آصهبیطی غَسر گشفز وِ دس آى صیش‪-‬ولوبر دس سػَیش‬ ‫‪W  arg max‬‬ ‫) ‪ P(Oi | SWi ,WNk ,i‬‬ ‫(‪) 5‬‬
‫ولوِ ثِ غَسر سًذم ثشای همبدیش ‪   30‬چشخبًذُ هی ضًَذ‪ .‬دس ًوَداس‬ ‫‪i 1‬‬
‫‪W {SW1,SW2 ,...,SWk }Dk‬‬
‫ضىل ‪ ، 6‬ثیطششیي ًشخ ثبصضٌبسی ثشای دادُ ّبی آهَصضی‪ ،‬هشثَط ثِ‬
‫اسشخشاج ٍیژگی ثِ سٍش دٌدشُ لغضاى ػوَدی اسز وِ دلیل آى ػذم احشیبج‬
‫دس ایي ساثغِ ‪ّ W‬وبى هشي ولوِ ثبص ضٌبسی ضذُ اسز‪.‬‬
‫ایي ضیَُ ثِ هشحلِ لغؼِ ثٌذی هی ثبضذ‪ّ .‬وچٌیي ثیطششیي ًشخ ثبصضٌبسی‬
‫ثشای دادُ ّبی سسز هشثَط ثِ اسشخشاج ٍیژگی ثِ سٍش دیطٌْبدی هی‬ ‫ارزیابی‌ظيعتن‌‬ ‫‪-5‬‬
‫ثبضذوِ هَیذ حسبسیز ون سیسشن ثبصضٌبسی ًسجز ثِ سغییشار ًگبسضی‬
‫اسز‪ً .‬ىشِ دیگشی وِ دس ایي ًوَداس ثبسص اسز اخشالف ًشخ ثبصضٌبسی ثشای‬ ‫]‪[22‬‬ ‫ثشای اسصیبثی سیسشن اص دیشبثیس ایشاى ضْشاسسشفبدُ ضذُ اسز‬
‫دادُ ّبی سسز ٍآهَصضی(ثِ ٍیژُ دادُ سسز ثب چشخص هَضؼی) هی ثبضذ‬ ‫ایي دیشبثیس ضبهل ًبم ‪ 31‬ضْش اصضْشّبی ایشاى هی ثبضذوِ سَسظ‬
‫وِ ثشای سٍش دیطٌْبدی (‪)L-P-HLAC‬ایي اخشالف حذالل اسز‪ .‬ایي‬ ‫‪ًَ26‬یسٌذُ هخشلف ًَضشِ ضذُ اسز‪ .‬ایي دیشبثیس دس هدوَع ضبهل‬
‫اخشالف ون ثیبًگش آى اسز وِ سیسشن ثبصضٌبسی ثِ سٍش دیطٌْبدی‪،‬‬ ‫‪ً781‬وًَِ ولوِ دسز ًَیس هی ثبضذوِ اص ‪ً 611‬وًَِ آى ثشای آهَصش ٍ‬
‫ٍاثسشگی ووششی ًسجز ثِ یه ًَیسٌذُ خبظ داسد‪.‬‬ ‫‪ً 181‬وًَِ ی آى ثشای سسز اسشفبدُ ضذُ اسز‪ً .‬شخ ثبصضٌبسی ثذسز آهذُ‬
‫ثبسٍش دیطٌْبدی دس ًوَداس ضىل ‪(6‬ثب ًبم ‪ً )L-P-HLAC‬طبى دادُ ضذُ‬
‫‌ًتيجِ‌گيری‬ ‫‪-6‬‬ ‫اسز‪ّ .‬وچٌیي ثشای همبیسِ‪ً ،‬شبیح دیگش سٍش ّبی اسشخشاج ٍیژگی هبًٌذ‬
‫دٌدشُ لغضاى ػوَدی(‪ٍ )VSW6‬افمی)‪ً (HSW7‬یض دس ًوَداس سسن ضذُ اسز‬
‫دسایي همبلِ یه سیسشن ثبصضٌبسی ولوبر فبسس ٍػشثی وِ اص‬
‫ثشای ایي هٌظَس یه دٌدشُ لغضاى ػوَدی( یب افمی) دس عَل(یب ػشؼ)‬
‫خَدّوجسشگی هحلی هشسجِ ثبالی سػَیش لغجی‪-‬لگبسیشوی ثشای اسشخشاج‬
‫سػَیش ولوِ لغضاًذُ هی ضَدسب سَالی هطبّذُ سَلیذ ضَد]‪ .[7-10‬ثشای ًوبیص‬
‫ٍیژگی اص صیش‪ -‬ولوبر اسشفبدُ هی وٌذ هؼشفی ضذ‪ .‬دس ایي سیشن ثبصضٌبسی‬
‫ًمص ثْشش سػَیش ‪ log-polar‬دساسشخشاج ٍیژگی ثِ سٍش دیطٌْبدی‪ً ،‬شبیح‬
‫ولوبر اص هذل هخفی هبسوَف ثِ ػٌَاى عجمِ ثٌذ اسشفبدُ ضذُ ثَد‪ .‬ثِ ایي‬
‫ثذسز آهذُ اص سٍش دیطٌْبدی‪ ،‬ثذٍى اسشفبدُ اص سػَیش ‪ً log-polar‬یض دس‬
‫غَسر وِ ثشای ّش صیش‪-‬ولوِ یه هذل سؼشیف هی ضذ‪ .‬هذل ّبی صیش‪-‬‬
‫سشَى سَم ضىل ‪ 6‬ثب ػٌَاى‪ HLAC‬آهذُ اسز‪.‬‬
‫ولوبر ثب یه ضجىِ دیىطٌشیی خبظ ثِ یىذیگش هشػل ضذ سب اهٌیز ٍ دلز‬
‫سیسشن ثبصضٌبسی سا افضایص دّذ‪ .‬ضیَُ ی اسشخشاج ٍیژگی دیطٌْبد ضذُ‬
‫دسایي همبلِ ثبػث هی ضَد سیسشن ثبصضٌبسی ثذٍى اسشفبدُ اص سٍش ّبی‬
‫سػحیح ودی دس هشحلِ دیص دشداصش‪ ،‬دس همبثل سغییشار ًگبسضی هبًٌذ سغییش‬
‫همیبس ّبی خغی ٍ چشخص همبٍم ثبضذ‪ .‬ثِ دلیل ضیَُ اسشخشاج ٍیژگی‪،‬‬
‫سٍش اسائِ ضذُ ًسجز ثِ چشخص ّبی هَضؼی صیش‪-‬ولوِ ًیض غیش حسبس‬
‫اسز‪ .‬ػالٍُ ثشایي‪ ،‬سٍش ثِ وبس گشفشِ ضذُ دس ًوًَِ گیشی هشوشوض ٍغیش‬
‫یىٌَاخز دس اعشاف خظ هجٌب ًیض ثِ افضایص ًشخ ثبصضٌبسی هٌدش ضذ‪.‬‬
6
[19] N. Otsu and T. Kurita, “A new scheme for practical, flexible
and intelligent vision systems,” in Proc. IAPR Workshop
Comput. Vis., 1988, pp. 431–435.
[20] F. Biadsy, J. El-Sana and N. Habash, ” Online Arabic
Handwriting Recognition Using Hidden Markov Models”, The
10th International Workshop on Frontiers of Handwriting
Recognition, 2006.
[21] Lawrence R. Rabiner. A tutorial on Hidden Markov Models
and selected applications in speech recognition. IEE
Proceedings on Readings in Speech Recognition, 77(2):257–
286, 1989.
[22] R. Ebrahimpour, R. D. Vahid, B. M. Nezhad, “Decision
Templates with Gradient based Features for Farsi Handwritten
Word Recognition”, International Journal of Hybrid
Information Technology, vol. 4, No. 1, January, 2011, pp.1-12.
‫مراجع‬
[1] S. Almaadeed, C. Higgens and D. Elliman, “Recognition of
Off-Line Handwritten Arabic Words Using Hidden Markov
Model Approach,” Proc. 16th Int"l Conf. Pattern Recognition,
vol. 3, pp. 481-484, 2002.
[2] S.Almaadeed, C.Higgens, D.Elliman, On-Line Recognition of
Handwritten Arabic Words Using Multiple Hidden Markov
Models, Knowledge-Based Systems 17(2004), 75-79, 2004.
[3] M.Pechwitz, V.Margner, HMM based approach for
handwritten Arabic word Recognition using the IFN/ENIT-
database ,in: ICDAR03: Proceedings of The Seventh
International Conference on Document Analysis and
Recognition, IEEE Computer Society, Edinburgh, Scotland, pp.
890-894, 2003, 2003.
[4] R.Safabakhsh, P.Adibi, Nastaaligh Handwritten Word
Recognition Using a Continuous-Density Variable-Duration
HMM, The Arabian J. Science and Eng. 30(2005),95-118,
2005.
[5] M. Mohamed and P. Gader, “Handwritten Word Recognition
Using Segmentation-Free Hidden Markov Modeling and
Segmentation-Based Dynamic Programming Techniques,”
IEEE Trans. Pattern Analysis and Machine Intelligence, vol.
18, no. 5, pp. 548-554, May 1996.
[6] M. M. Haji, "Farsi Handwritten Word Recognition Using
Continuous Hidden Markov Models and Structural Features",
M.Sc. Thesis, Shiraz University, Shiraz, Iran, Jan. 2005.
[7] S. Al-Qahtani and M. Khorsheed, “An Omni-Font HTK-Based
Arabic Recognition System,” Proc. Eighth IASTED Int"l Conf.
Artificial Intelligence and Soft Computing, 2004.
[8] S. Al-Qahtani and M. Khorsheed, “A HTK-Based System to
Recognise Arabic Script,” Proc. Fourth IASTED Int"l Conf.
Visualization, Imaging, and Image Processing, 2004.
[9] H. Bunke, S. Bengio and A. Vinciarelli, “Off-Line Recognition
of Unconstrained Handwritten Texts Using HMMS and
Statistical Language Models,” IEEE Trans. Pattern Analysis
and Machine Intelligence, vol. 26, pp. 709-720, 2004.
[10] M. Khorsheed, Recognising Hand written Arabic Manuscripts
Using a Single Hidden Markov Model, Pattern Recognition
Letters 24(2003), 2235-2242.
[11] C.G. Rafael, R.E. Woods, Digital image processing, Addison-
Wesley, 1993.
[12] I. A. Jannoud, "Automatic Arabic Hand Written Text
Recognition System," American Journal of Applied Sciences,
vol. 4, pp. 857-864, 2007.
[13] L. Lam, S.W. Lee and C.Y. Suan, “Thinning methodologies-A
Comprehensive survey”, IEEE transactions on Pattern Analysis
and Machine Intelligence, Vol. 14, 1992, pp. 869–885.
[14] V. J. Traver and F. Pla. Log-polar mapping template design:
from task-level requirements to geometry parameters. Image
Vision Computing, 26(10):1354–1370, 2008.
[15] W. K. Wong, C. W. Choo, C. K. Loo, and J. P. Teh. FPGA
implementation of log-polar mapping. In Proc. Intl. Conf. on
Mechatronics and Machine Vision in Practice, pages 45–50,
Dec.2008.
[16] F. Yuan, H. Zhang, and R. Jia. Digital image stabilization
based on log-polar transform. In Proc. Intl. Conf. Image and
Graphics, pages 769–773, Aug 2007.
[17] S. Zokai and G. Wolberg. Image registration using log-polar
mappings for recovery of large-scale similarity and projective
transformations. IEEE Trans. Image Processing, 14(10):1422–
1434, Oct 2005.
[18] T. Kurita, K. Hotta, and T. Mishima, “Scale and rotation
invariant recognition method using higher-order local
autocorrelation features of Log-Polar image,” Proc. Third
Asian Conference on Computer Vision, vol.II, pp.89-96, 1998.