‫کبربزد مذل ‪ MPSIAC‬در بزآيرد فزسبیص ي رسًة‬

‫فزضبد سلیمبوی سبردي ‪‬‬

‫عضً َیئت علمی داوطگبٌ جیزفت ‪‬‬
‫‪Email:fsolaimani@ujiroft.ac.ir‬‬

‫چکیذٌ‬

‫أش‪ٚ‬ص‪ ٜ‬خبن یىی اص ٔ‪ٕٟ‬تشیٗ ٔ‪ٙ‬بثـ خذادادی ٔی ثبؿذ و‪ ٝ‬ثشای ثـش اص اسصؽ ثبالیی ثشخ‪ٛ‬سداس اػت‪ .‬س‪٘ٚ‬ذ كق‪ٛ‬دی‬
‫فشػبیؾ خبن دس ػبَ‪ٞ‬بی اخیش ثبفث ٌشدیذ‪ ٜ‬اػت و‪ٔ ٝ‬غبِقبت فشػبیؾ خبن اص ا‪ٕٞ‬یت ثبالیی دس ٔدبٔـ فّٕی ‪ٚ‬‬
‫تحمیمبتی ثشخ‪ٛ‬سداس ثبؿذ‪ٔ .‬ذَ‪ٞ‬بی صیبدی ثشای ایٗ أش عشاحی ؿذا٘ذ أب اوثشیت آ٘‪ٟ‬ب ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬ای ث‪ٛ‬د‪ ٚ ٜ‬تحت ؿشایظ‬
‫خبف ایدبد ٌشدیذ‪ ٜ‬ا٘ذ‪ .‬دس ایٗ تحمیك ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔذَ ‪ MPSIAC‬ث‪ ٝ‬ثشآ‪ٚ‬سد ٔمذاس فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض‬
‫‪ٞ‬یـیٗ خیشفت پشداخت‪ ٝ‬ؿذ‪ ٜ‬اػت‪٘ .‬تبیح ٘ـبٖ داد و‪ ٝ‬دس ٔذَ ف‪ٛ‬ق صیش ح‪ٛ‬ص‪ٞ ٜ‬بی ‪ 4 ٚ 3‬ثبالتشیٗ ٔمذاس ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة‬
‫‪ ٚ‬والع فشػبیؾ سا دس ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬ای ٔغبِقبتی داس٘ذ ‪ ٚ‬اص ٔ‪ٕٟ‬تشیٗ ف‪ٛ‬أُ ٔ‪ٛ‬ثش دس ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة دس ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬ف‪ٛ‬ق ‪ٚ‬ضقیت‬
‫فشػبیؾ ػغحی ‪ ٚ‬وبسثشی اساضی ث‪ٛ‬د‪ ٜ‬اػت‪ .‬ایٗ ٘تبیح ٔی ت‪ٛ‬ا٘ذ ث‪ ٝ‬پبیؾ ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬وٕه ؿبیب٘ی ٕ٘بیذ‪.‬‬

‫کلمبت کلیذی‪ :‬فشػبیؾ‪ٔ ,‬ذَ ‪ , MPSIAC‬فشػبیؾ ػغحی ‪ ٚ‬وبسثشی اساضی‪ ,‬ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ‪ٞ‬یـیٗ خیشفت‬

‫‪1‬‬
 ‫مقذمٍ‬

‫عجك ثشآ‪ٚ‬سد‪ٞ‬بی ا٘دبْ ؿذ‪ ٜ‬ػبال٘‪ٔ 3 ٝ‬یّی‪ٞ ٖٛ‬ىتبس اص اساضی وـب‪ٚ‬سصی خ‪ٟ‬بٖ دس اثش فشػبیؾ خبن اص ثیٗ ٔیس‪٘ٚ‬ذ ‪ ٚ‬ث‪ٝ‬‬
‫تجـ آٖ حذ‪ٚ‬د ‪ٔ 75‬یّیبسد تٗ خبن حبكّخیض وـب‪ٚ‬سصی ‪ٔ ٚ‬یّیبسد‪ٞ‬ب تٗ خبن اص دیٍش اساضی فشػبیؾ ٔییبثذ (ٔ‪ٛ‬سٌبٖ‪،‬‬
‫‪ .)1986‬ث‪ ٝ‬اؽ‪ٟ‬بس غش‪ٚ‬ی (‪ٚ )1365‬ضقیت تخشیت اساضی دس ایشاٖ عی ‪ 70‬ػبَ (اص ػبَ ‪ 1295‬تب ‪ )1365‬ث‪ ٝ‬ا٘ذاص‪ ٜ‬تٕبْ‬
‫‪ٞ‬فت ‪ٞ‬ضاس ػبَ تبسیخ ایشاٖ ‪ ٚ‬د‪ٚ‬س‪ٞ ٜ‬فت ػبِ‪ ٝ‬اص ػبَ ‪ 1358‬تب ‪ 1365‬ث‪ ٝ‬ا٘ذاص‪ ٜ‬تٕبْ ‪ٞ‬فتبد ػبَ روش ؿذ‪ ٜ‬ث‪ٛ‬د‪ ٜ‬اػت‪.‬‬
‫٘تید‪ ٝ‬ثی ت‪ٛ‬خ‪ٟ‬ی‪ٞ‬ب دس ث‪ٟ‬ش‪ٜ‬ثشداسی اك‪ِٛ‬ی اص ٔ‪ٙ‬بثـ عجیقی ث‪ٚ ٝ‬یظ‪ ٜ‬سفبیت اك‪ َٛ‬حفبؽت خبن ‪ ٚ‬پیـٍیشی اص فشػبیؾ‬
‫آٖ ایٗ ث‪ٛ‬د‪ ٜ‬و‪ٔ ٝ‬یضاٖ فشػبیؾ خبن دس ایشاٖ اص ٔشص ‪ٔ 2/5‬یّیبسد تٗ دس ػبَ تدب‪ٚ‬ص ٕ٘بیذ(لذ‪ٚ‬ػی‪ .)1387 ،‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬سی‬
‫و‪ ٝ‬ثش اػبع ٌضاسؽ‪ٞ‬بی ٔ‪ٛ‬خ‪ٛ‬د افضایؾ ٔمذاس فشػبیؾ خبن ت‪ٟٙ‬ب عی ػبَ‪ٞ‬بی‪ 1330‬تب ػبَ ‪ 1372‬حذ‪ٚ‬د پ‪ٙ‬ح ثشاثش‬
‫ثیـتش اص ٌزؿت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬د‪ ٜ‬اػت(احٕذی ‪ٞ .)1378‬ش چ‪ٙ‬ذ فشػبیؾ خبن پذیذ‪ٜ‬ای عجیقی اػت‪ ،‬أب ؿذت آٖ تحت تبثیش‬
‫فبُٔ ا٘ؼبٖ تـذیذ ٔیؿ‪ٛ‬د‪ .‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬س ٔثبَ ثب افضایؾ خٕقیت ‪ ٚ‬دٌشٌ‪٘ٛ‬ی فقبِیت‪ٞ‬بی ا٘ؼب٘ی دس اوثش ٘مبط خ‪ٟ‬بٖ ٔمذاس ‪ٚ‬‬
‫ؿذت فشػبیؾ ‪ ٚ‬دس ٘تید‪ ٝ‬ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة افضایؾ یبفت‪ ٝ‬اػت‪Pimentel et al (1995) .‬؛ ‪Pimentel and‬‬
‫)‪ .)Pimentel and Harvey (1999) ، Kounang (1998‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬سی و‪ٞ ٝ‬ش ػبِ‪ ٝ‬حذ‪ٚ‬د ‪ٔ 75‬یّیبسد تٗ خبن‬
‫حبكّخیض وـب‪ٚ‬سصی ‪ٔ ٚ‬یّیبسد‪ٞ‬ب تٗ خبن اص دیٍش اساضی تحت فّٕىشد فشػبیؾ اص دػتشع خبسج ٔیؿ‪ٛ‬د‬
‫)‪ .(Pimentel and Harvey, 1999‬ایٗ دس حبِی اػت و‪ ٝ‬خٕقیت خ‪ٟ‬بٖ دس حبَ حبضش حذ‪ٚ‬د ‪ٔ 6/5‬یّیبسد ٘فش‬
‫اػت ‪ ٚ‬پیؾ ثی‪ٙ‬ی ؿذ‪ ٜ‬اػت تب ػبَ ‪ 2025‬ث‪ٔ 8/4 ٝ‬یّیبسد ٘فش ثشػذ )‪ .)Pimentel et al 1997‬اص ػ‪ٛ‬ی دیٍش أش‪ٚ‬ص‪ٜ‬‬
‫حذ‪ٚ‬د ‪ٔ 12‬یّی‪ٞ ٖٛ‬ىتبس دس ػبَ اص اساضی لبثُ وـت دس اثش تخشیت اص دػت ٔیس‪ٚ‬د ‪ ٚ‬دس حبَ حبضش ت‪ٟٙ‬ب ‪ٔ 1/5‬یّیبسد‬
‫‪ٞ‬ىتبس اص اساضی خ‪ٟ‬بٖ وـت ٔیٌشد٘ذ )‪Pimentel et al 1995‬؛ ؛)‪ .(Pimentel and Harvey 1999‬افض‪ ٖٚ‬ثش‬
‫ایٗ ٔـخق ؿذ‪ ٜ‬اػت و‪ٔ ٝ‬شاتـ ‪ ٚ‬چشاٌب‪ٜٞ‬بی د٘یب ‪ٔ 3/4‬یّیبسد ‪ٞ‬ىتبس(تمشیجبً د‪ ٚ‬ثشاثش وـتضاس‪ٞ‬ب) ‪ٚ‬ػقت داس٘ذ و‪ ٝ‬ثخؾ‬
‫فٕذ‪ٜ‬ای اص آ٘‪ٟ‬ب ؿذیذاً تحت چشا ث‪ٛ‬د‪ ٚ ٜ‬یب ث‪ ٝ‬ؿذت ت‪ٛ‬ػظ داْ‪ٞ‬بی ا‪ّٞ‬ی چشا ؿذ‪ٜ‬ا٘ذ‪ .‬ث‪٘ ٝ‬ح‪ٛ‬ی و‪ 20 ٝ‬دسكذ اص ٔشاتـ‬
‫خ‪ٟ‬بٖ ویفیت خ‪ٛ‬د سا اص ٕ٘ی‪ ٝ‬لشٖ ثیؼتٓ اص دػت داد‪ٜ‬ا٘ذ)‪٘ .(Lal 1999‬تبیح حبكُ اص ٔغبِقبت ا٘دبْ ؿذ‪ ٜ‬دس صٔی‪ٝٙ‬‬
‫ت‪ٙ‬بػت اساضی ثشای وـب‪ٚ‬سصی ٔجیٗ ایٗ اػت و‪ ٝ‬ػشا٘‪ ٝ‬صٔیٗ صسافی ٔ‪ٙ‬بػت ثشای ت‪ِٛ‬یذ غزا حذ‪ٚ‬د ‪ٞ 0/5‬ىتبسٔی ثبؿذ‪.‬‬
‫دسحبِیى‪ ٝ‬ایٗ ػشا٘‪ ٝ‬دس حبَ حبضش ‪ٞ 0/27‬ىتبس اػت ‪ ٚ‬دس ‪ 40‬ػبَ آی‪ٙ‬ذ‪ ٜ‬ت‪ٟٙ‬ب ‪ٞ 0/14‬ىتبس اساضی حبكّخیض ث‪ ٝ‬اصاء ‪ٞ‬ش‬
‫٘فش ثقّت فشػبیؾ خبن ‪ ٚ‬افضایؾ خٕقیت ‪ٚ‬خ‪ٛ‬د خ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ذ داؿت )‪ .(Pimentel and Harvey 1999‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬سی و‪ٝ‬‬
‫حتی اٌش ٔؼبحت ٔشاتـ ‪ ٚ‬چشاٌب‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬اساضی وـب‪ٚ‬سصی تب ػبَ ‪ 4 ،2010‬تب ‪ 5‬دسكذ سؿذ داؿت‪ ٝ‬ثبؿ‪ٙ‬ذ‪ ،‬ػشا٘‪ ٝ‬ایٗ‬
‫اساضی ‪ 21‬تب ‪ 22‬دسكذ وب‪ٞ‬ؾ خ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ذ یبفت (‪ٞٚ‬بة صاد‪ .)1374 ،ٜ‬دس حبَ حبضش ‪ 1‬تب ‪ٔ 2‬یّیبسد ٘فش دس خ‪ٟ‬بٖ اص ػ‪ٛ‬ء‬
‫تغزی‪ ٝ‬س٘ح ٔیثش٘ذ ‪ ٚ‬ثب ادأ‪ ٝ‬افضایؾ خٕقیت ‪ ٚ‬تخشیت اساضی ث‪ٚ ٝ‬ػیّ‪ ٝ‬فشػبیؾ‪ ،‬وٕج‪ٛ‬د غزا ‪ ٚ‬ػ‪ٛ‬ء تغزی‪ ٝ‬افضایؾ‬
‫خ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ذ یبفت )‪ .(Pimentel et al 1995‬اص عشف دیٍش‪ٔ ،‬یضاٖ فشػبیؾ خبن دس ایشاٖ عی ػبَ‪ٞ‬بی ‪،1340 ،1330‬‬
‫‪ 1372 ٚ 1360 ،1350‬ث‪ ٝ‬تشتیت ‪ٔ 2/2 ٚ 1/5 ،1 ،0/75 ،0/5‬یّیبسد تٗ خبن تخٕیٗ صد‪ ٜ‬ؿذ‪ ٜ‬اػت(احٕذی‪.)1378 ،‬‬
‫ث‪ٟ‬ش‪ٚ‬سی‪ ،‬فشػبیؾ خبن فشآی‪ٙ‬ذ پیچیذ‪ٜ‬ای اػت و‪ٔ ٝ‬ـخق وشدٖ ٔیضاٖ ‪ٚ‬القی آٖ ثؼیبس دؿ‪ٛ‬اس اػت (حك ٘یب ‪ٚ‬‬
‫و‪ٛ‬چىی‪ .)1375 ،‬أب تدضی‪ ٚ ٝ‬تحّیُ پیبٔذ‪ٞ‬بی ٔ‪ٙ‬فی ٘بؿی اص ایٗ پذیذ‪ ٚ ٜ‬س‪ٚ‬ؽ‪ٞ‬بئی ٔ‪ٙ‬بػت ثشای وب‪ٞ‬ؾ یب ٔ‪ٟ‬بس آٖ‬
‫٘یبصٔ‪ٙ‬ذ دػتیبثی ث‪ٔ ٝ‬مبدیش ٘ضدیه ث‪ٚ ٝ‬القیت ٔمذاس‪ ،‬ؿذت ‪ ٚ‬خغش فشػبیؾ اػت تب ثت‪ٛ‬اٖ ثب ٔذیشیت ‪ ٚ‬عشاحی‪ٞ‬ب‬
‫الذأبت ٔ‪ٛ‬ثش ث‪٘ ٝ‬تید‪ٛٔ ٝ‬سد ٘ؾش دػت یبفت‪ .‬أب ٔ‪ٟ‬بس یب وب‪ٞ‬ؾ ٔمذاس ‪ ٚ‬ؿذت فشػبیؾ تب حذ صیبدی ث‪ ٝ‬اثضاس ‪ ٚ‬چٍ‪ٍ٘ٛ‬ی‬
‫ثشآ‪ٚ‬سد فشػبیؾ خبن‪ ،‬سػ‪ٛ‬ة ‪ ٚ‬دلت آٖ ثؼتٍی داسد(لذ‪ٚ‬ػی‪ .)1386 ،‬تبو‪ٔ ٖٛٙ‬ذَ ‪ٞ‬بئی و‪ ٝ‬دس ٔغبِقبت خبن ‪ٚ‬‬
‫سػ‪ٛ‬ة ٔ‪ٛ‬سد اػتفبد‪ ٜ‬لشاس ٔی ٌشفت‪ٙ‬ذ‪ ،‬ثیـتش ؿبُٔ ٔذَ ‪ٞ‬بی تدشثی خبوؼتشی ث‪ٛ‬د‪ ٜ‬ا٘ذ‪ .‬أب أش‪ٚ‬ص‪ ٜ‬ثب پیـشفت ‪ٞ‬بی‬
‫ك‪ٛ‬ست ٌشفت‪ٔ ،ٝ‬ذَ ‪ٞ‬بی ثب ٔج‪ٙ‬بی فیضیىی ‪ ٚ‬سیبضی خبیٍضیٗ ٔذَ ‪ٞ‬بی تدشثی ٌشدیذ‪ ٜ‬اػت‪ .‬ثغ‪ٛ‬سیى‪ ٝ‬س‪ٚ‬اثظ ‪ٚ‬‬
‫ٔقبدالتی و‪ ٝ‬دس لبِت ٔذَ ‪ٞ‬بی سیبضی ‪ ٚ‬سایب٘‪ ٝ‬ای اسائ‪ ٝ‬ؿذ‪ ٜ‬ا٘ذ‪ ،‬ثشآ‪ٚ‬سد دلیمی اص ٔیضاٖ فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬اسائ‪ٝ‬‬
‫ٔی د‪ٙٞ‬ذ (كبدلی ‪.)1375‬اص ٔغبِقبتی و‪ ٝ‬دس ایٗ صٔی‪ ٝٙ‬ك‪ٛ‬ست ٌشفت‪ ٝ‬اػت ٔی ت‪ٛ‬اٖ ث‪ٔ ٝ‬غبِق‪ٔ ٝ‬بخذی ‪ ٚ‬خضایشی‬
‫‪ 1360‬اؿبس‪ٕٛ٘ ٜ‬د و‪ ٝ‬آ٘‪ٟ‬ب دس ایٗ ٔغبِق‪ ٝ‬الذاْ ث‪ٔ ٝ‬قشفی ٔذَ ‪ٞ‬یذس‪ٚ‬فیضیىی ثش اػبع ثشسػی پتب٘ؼیُ سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی دس‬
‫ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬لضَ ا‪ٚ‬صٖ ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔغبِت ٔغشح ؿذ‪ ٜ‬دس ایٗ صٔی‪ ٝٙ‬دس ػبیش وـ‪ٛ‬س‪ٞ‬ب ٕ٘‪ٛ‬د٘ذ‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ اثشا‪ٞ‬یٕی ‪ ٚ‬لذ‪ٚ‬ػی‬
‫(‪ )1380‬چ‪ٟ‬بس ٔذَ ‪ ،MPSIAC‬ف‪ٛ‬س٘ی‪ ،ٝ‬داٌالع ‪ٞ ٚ‬یذس‪ِٛٚ‬طیىی سا خ‪ٟ‬ت ثشآ‪ٚ‬سد سػ‪ٛ‬ة دس دأغبٖ ٔ‪ٛ‬سد ثشسػی لشاس‬
‫داد٘ذ ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ایٗ ٘تید‪ ٝ‬سػیذ٘ذ و‪ٞ ٝ‬ش چ‪ٙ‬ذ ٔمبدیش سػ‪ٛ‬ة ثشآ‪ٚ‬سد ؿذ‪ ٜ‬ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔذَ ‪ٞ‬بی ا٘تخبثی اختالفی صیبدی ثب‬
‫یىذیٍش داس٘ذ‪ ،‬أب س‪٘ٚ‬ذ سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی دس ‪ٚ‬احذ‪ٞ‬بی ‪ ٍٕٗٞ‬اص یه س‪٘ٚ‬ذ افضایـی پیش‪ٚ‬ی ٔی و‪ٙٙ‬ذ‪.‬‬
‫مًاد ي ريش َب‬

‫خصًصیبت فیشیکی ي مًقعیت جغزافیبیی حًسٌ مًرد مطبلعٍ‬

‫ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض‪ٞ‬یـیٗ دس ثخؾ خجبِجبسص خ‪ٛٙ‬ثی اص ت‪ٛ‬اثـ ؿ‪ٟ‬شػتبٖ خیشفت دس اػتبٖ وشٔبٖ ‪ٚ‬الـ ؿذ‪ ٜ‬اػت‪ .‬اص ٘ؾش‬
‫ٔ‪ٛ‬لقیت‪ٞ‬بی خغشافیبیی ثیٗ فشم‪ٞ‬بیً‪ 28° 37ˊ 12‬تب ˝‪ 28˚41ʹ26‬ؿٕبِی ‪ ٚ‬ع‪َٞٛ‬بی ˝‪ 57˚56ʹ09‬تب ً‪58° 01ˊ 31‬‬
‫ؿشلی لشاس داسد‪(.‬ؿىُ‪.)1‬‬

‫ؿىُ ‪ٛٔ -1‬لقیت خغشافیبیی ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ‪ٞ‬یـیٗ خیشفت‬

‫عجك ٔغبِقبت ا٘دبْ ؿذ‪ ٜ‬ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ٔ‪ٛ‬سد ٔغبِق‪ ٝ‬ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ؿجى‪ٞ ٝ‬یذس‪ٌٚ‬شافی‪ ،‬ث‪ 4 ٝ‬صیش ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬تمؼیٓ ؿذ‪ ٜ‬اػت‪.‬‬
‫اعالفبت ٔشث‪ٛ‬ط ث‪ ٝ‬صیش ح‪ٛ‬ص‪ٞ ٜ‬ب دس خذ‪٘ 1 َٚ‬ـبٖ داد‪ ٜ‬ؿذ‪ ٜ‬اػت‪.‬‬
‫خذ‪ٔ -1 َٚ‬ؼبحت‪ٚ‬دسكذ ٔؼبحت صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٛ‬خ‪ٛ‬د دس ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬ی آثخیض ‪ٞ‬یـیٗ‬
‫٘بْ ‪ٞ‬ش صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬ ‫ٔؼبحت ‪ٞ‬ش صیش ح‪ٛ‬ص‪)ha( ٜ‬‬ ‫دسكذ ٔؼبحت ‪ٞ‬ش صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
 ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪1 ٜ‬‬ ‫‪462‬‬ ‫‪20/72‬‬
‫صیش ح‪ٛ‬ص‪2 ٜ‬‬ ‫‪607‬‬ ‫‪27/22‬‬
‫صیش ح‪ٛ‬ص‪3 ٜ‬‬ ‫‪636‬‬ ‫‪28/52‬‬
‫صیش ح‪ٛ‬ص‪4 ٜ‬‬ ‫‪525‬‬ ‫‪23/54‬‬

‫خٕـ‬ ‫‪2230‬‬ ‫‪100‬‬

‫ريش ‪MPSIAC‬‬
‫ٔذَ ‪ PSIAC‬دس ػبَ ‪ٔ 1968‬یالدی ت‪ٛ‬ػظ وٕیت‪ٔ ٝ‬ذیشیت اة دس أشیىب ثشای ٔحبػج‪ ٝ‬ؿذت فشػبیؾ خبن ‪ ٚ‬ت‪ِٛ‬یذ‬
‫سػ‪ٛ‬ة ٔ‪ٙ‬بعك خـه ‪٘ ٚ‬یٕ‪ ٝ‬خـه غشة ایبالت ٔتحذ‪ ٜ‬آٔشیىب اسای‪ ٝ‬ؿذ‪ .‬ایٗ س‪ٚ‬ؽ ثشای ا‪ِٚ‬یٗ ثبس دس ایشاٖ دس ػبَ‬
‫‪ 1352‬دس ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬ػذ دص اػتفبد‪ ٜ‬ؿذ‪ ٚ .‬ػپغ ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬دلت ٘ؼجتب خ‪ٛ‬ة آٖ دس ٔمبیؼ‪ ٝ‬ثب ػبیش س‪ٚ‬ؿ‪ٟ‬ب ‪ٔ ٚ‬ذِ‪ٟ‬بی تدشثی‬
‫دس ثشخی اص ح‪ٛ‬ص‪ٞ ٜ‬بی آثخیض وـ‪ٛ‬س ٔب٘‪ٙ‬ذ د‪ ٚ‬خ‪ٛ‬ا‪ٞ‬شاٖ‪ ،‬و‪ٟ‬یش‪ ،‬صای‪ٙ‬ذ‪ ٜ‬س‪ٚ‬د‪ٔ ،‬بس‪ّٞ ،ٖٚ‬یُ س‪ٚ‬د‪ ،‬دص‪ ،‬ػشا‪ٚ‬اٖ ‪ ٚ‬ا‪ٚ‬صٖ دس‪ٛٔ ٜ‬سد‬
‫اػتفبد‪ ٜ‬لشاس ٌشفت‪ .‬دس حبَ حبضش ٘یض ثشای ثشسػی فشػبیؾ خبن ‪ ٚ‬ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة دس عشح ‪ٞ‬بی خبٔـ وـ‪ٛ‬س اص ایٗ‬
‫س‪ٚ‬ؽ اػتفبد‪ٔ ٜ‬ی ؿ‪ٛ‬د‪.‬ثشای اػتفبد‪ ٜ‬اص س‪ٚ‬ؽ ‪ PSIAC‬ثشای ثشا‪ٚ‬سد ‪ٚ‬ضقیت فشػبیؾ ‪ ٚ‬ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة دس ‪ٞ‬ش یه اص‬
‫اخضای ‪ٚ‬احذ اساضی یب ‪ٚ‬احذ ‪ٞ‬یذس‪ِٛٚ‬طیه‪ 9 ،‬فبُٔ ٔ‪ٛ‬ثش دس فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة صایی ثش حؼت ؿذت ‪ ٚ‬ضقف ٘مؾ آ٘‪ٟ‬ب دس‬
‫فشػبیؾ خبن ‪ ٚ‬ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة ثبیذ ٔ‪ٛ‬سد ثشسػی ‪ ٚ‬اسصیبثی دلیك لشاس ٌیش٘ذ‪ٟ٘ .‬بیتب ٕ٘ش‪ ٜ‬ثذػت آٔذ‪ ٜ‬اص ‪ 9‬فبُٔ دس ‪ٞ‬ش‬
‫یه اص اخضای ‪ٚ‬احذ اساضی ثیبٍ٘ش ؿذت فشػبیؾ خبن ‪ٔ ٚ‬یضاٖ سػ‪ٛ‬ة صایی دس آٖ ‪ٚ‬احذ ٔی ثبؿذ‪.‬ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬ایٗ‬
‫س‪ٚ‬ؽ داسای اؿىبالتی ث‪ٛ‬د دس ػبَ ‪ٛٔ 1982‬سد ثشسػی وبسؿ‪ٙ‬بػبٖ لشاس ٌشفت ‪ ٚ‬ثشای ‪ٞ‬شیه اص ف‪ٛ‬أُ ٘‪ٌ ٝ‬ب٘‪ ٝ‬ضشایجی دس‬
‫٘ؾش ٌشفت‪ ٝ‬ؿذتب اسلبْ ثذػت آٔذ‪ ٜ‬ث‪ٚ ٝ‬القیت ٘ضدیىتش ثبؿذ ‪ٔ ٚ‬ذَ ف‪ٛ‬ق سا ٔذَ پؼیبن اكالح ؿذ‪)MPSIAC( ٜ‬‬
‫تغییش داد٘ذ‪.‬‬

‫ارسیببی عًامل وٍگبوٍ مذل ‪MPSIAC‬‬

‫‪ -‬عبمل سمیه ضىبسی سطحی ‪Surface Geology‬‬
‫خ‪ٟ‬ت اسصیبثی ایٗ فبُٔ‪ ،‬ف‪ٛ‬أّی ‪ٓٞ‬چ‪ٛ٘ ٖٛ‬ؿ وب٘ی‪ٞ‬ب‪ ،‬ثبفت ػ‪ًٞٙ‬ب‪ ،‬دسص ‪ ٚ‬ؿىبف‪ ،‬دسخ‪ ٝ‬ػختی‪ٛ٘ ،‬ؿ ػیٕبٖ ‪ ٚ‬ف‪ٛ‬أُ‬
‫دی‪ٙ‬بٔیىی ٘ؾیش استفبؿ اص ػغح دسیب‪ ،‬ؿیت ‪ٛٔ ...ٚ‬سد ثشسػی لشاس ٌشفت‪ ٚ ٝ‬دس ٘‪ٟ‬بیت ٕ٘ش‪ ٜ‬صٔیٗؿ‪ٙ‬بػی ػغحی ثب اػتفبد‪ٜ‬‬
‫اص ساثغ‪ ٝ‬صیش ٔحبػج‪ٔ ٝ‬یؿ‪ٛ‬د‪.‬‬

‫‪Y1=X1‬‬ ‫ساثغ‪)1(ٝ‬‬
‫و‪ ٝ‬دس آٖ ‪ X1‬أتیبص فبُٔ صٔیٗ ؿ‪ٙ‬بػی ‪ Y1 ٚ‬ؿبخق فشػبیؾ صٔیٗ ؿ‪ٙ‬بػی ػغحی اػت و‪ ٝ‬ثش اػبع ٘‪ٛ‬ؿ ػ‪،ًٙ‬‬
‫ػخ تی‪ ،‬ؿىؼتٍی ‪ٛٞ ٚ‬اصدٌی تقییٗ ٔی ؿ‪ٛ‬د‪ .‬ثشای تقییٗ أتیبص فبُٔ صٔیٗ ؿ‪ٙ‬بػی دس ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة اص خذ‪ 2 َٚ‬دس‬
‫صیشح‪ٛ‬ص‪ٛٔ ٜ‬سد ٔغبِق‪ ٝ‬اػتفبد‪ ٜ‬ؿذ‪.‬‬
‫خذ‪ -2 َٚ‬تقییٗ أتیبص فبُٔ صٔیٗ ؿ‪ٙ‬بػی دس ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة‬

‫کم(‪)1‬‬ ‫متًسط(‪)5‬‬ ‫سیبد(‪)01‬‬

‫تـىیالت ػخت ‪ٚ‬فـشد‪ٜ‬‬ ‫ػ‪ٍٟٙ‬بی ثبػختی ٔت‪ٛ‬ػظ ‪ٚ‬ػ‪ٍٟٙ‬بی دٌشٌ‪٘ٛ‬ی‬ ‫مبرن ي ضیل‬

‫د‪ِٔٛٚ‬یت‬ ‫ػ‪ٍٟٙ‬بی خشد ؿذ‪ ٜ‬یب ‪ٛٞ‬ادیذ‪ٔ ٜ‬ت‪ٛ‬ػظ‬ ‫گچ يمبروُبی‬

 ‫الی‪ٞ ٝ‬بی ثضسي آثشفتی‬ ‫ٌؼؼتٍی ٔت‪ٛ‬ػظ‬ ‫اویذریذدار‬
‫ٌشا٘یت ‪ٞ‬ب (آرسیٗ)‬ ‫الیٍ سىگُبی‬
‫و‪ٍّٔٛٙ‬شا‬ ‫سخت يضیل‬
‫ػ‪ ًٙ‬آ‪ٞ‬ه ثب الی‪ٞ ٝ‬بی ضخیٓ‬

‫‪-‬عبمل خبک‬

‫فبُٔ ٘ف‪ٛ‬رپزیشی خبن‪ٞ‬بی ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ٝ‬خل‪ٛ‬كیبت ٔ‪ٛ‬سف‪ِٛٛ‬طی پش‪ٚ‬فیُ‪ٞ‬بی ؿب‪ٞ‬ذ ٘ؾیش ػبختٕبٖ خبن‪ ،‬ثبفت‬
‫خبن‪ ،‬فٕك خبن‪ ،‬دسكذ ػ‪ٍٙ‬شیض‪ ٚ ٜ‬الی‪ٔ ٝ‬حذ‪ٚ‬د و‪ٙٙ‬ذ‪ ٜ‬تقییٗ ٔیؿ‪ٛ‬د ‪ ٚ‬ػپغ ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٘تبیح آصٔبیـٍب‪ٞ‬ی‪ ،‬دسكذ‬
‫ػیّت‪ ،‬دسكذ ؿٗ ‪ ٚ‬دسكذ ٔ‪ٛ‬اد آِی خ‪ٟ‬ت ٔحبػج‪ ٝ‬فبُٔ فشػبیؾ پزیشی خبن تقییٗ ٔیؿ‪ٛ‬د‪ .‬ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٕ٘‪ٌٛ‬شاف‬
‫‪ٚ‬یـٕبیش ‪ ٚ‬اػٕیت فبُٔ فشػبیؾ پزیشی خبن‪ٞ‬ب (‪ٔ )k‬حبػج‪ ٚ ٝ‬ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬دسكذ ػ‪ٍٙ‬شیض‪ ٜ‬دس خبن‪ٞ‬ب تلحیح ٔیؿ‪ٛ‬د‬
‫‪ ٚ‬ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ساثغ‪ ٝ‬صیش ٕ٘ش‪ ٜ‬اسصیبثی خبن ٔحبػج‪ٔ ٝ‬یٌشدد‪.‬‬
‫‪X2;16/67 K‬‬ ‫ساثغ‪)2( ٝ‬‬
‫‪:X2‬فبُٔ خبن دس ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة‬
‫‪-‬عبمل آة ي ًَا‬

‫خ‪ٟ‬ت اسصیبثی ایٗ فبوت‪ٛ‬س‪ ،‬اص اعالفبت حبكّ‪ ٝ‬اص آٔبس ایؼتٍب‪ٜٞ‬بی ‪ٛٞ‬اؿ‪ٙ‬بػی ٔدب‪ٚ‬س ح‪ٛ‬ص‪ٔ ٜ‬زو‪ٛ‬س (‪ٞ‬یـیٗ) اػتفبد‪ٜ‬‬
‫ٌشدیذ‪ .‬ثشای تقییٗ فبُٔ آة ‪ٛٞ ٚ‬ا اص ساثغ‪ ٝ‬صیشاػتفبد‪ٔ ٜ‬یؿ‪ٛ‬د‪:‬‬
‫‪X3 = 0.2 P 2‬‬ ‫ساثغ‪)3( ٝ‬‬
‫‪ X3‬أتیبص فبُٔ آة ‪ٛٞ ٚ‬ا ‪ P2ٚ‬ثبس٘ذٌی ‪ 6‬ػبفت‪ ٝ‬ثب د‪ٚ‬س‪ ٜ‬ثبصٌـت ‪ 2‬ػبِ‪ ٝ‬ثش حؼت ٔیّی ٔتش ٔیثبؿذ و‪ ٝ‬ثشای تقییٗ‬
‫فبُٔ ‪ X3‬اص خذ‪ َٚ‬داد‪ٜٞ‬بی الّیٕی و‪ ٝ‬ؿذت ثبس٘ذٌی ثب د‪ٚ‬س‪ ٜ‬ثبصٌـت‪ٞ‬بی ٔتفب‪ٚ‬ت دس عی ػبَ‪ٞ‬بی ٔقیٗ دس آٖ‬
‫ٔـخق ؿذ‪ ٜ‬اػت‪ ،‬اػتفبد‪ٔ ٜ‬یؿ‪ٛ‬د‪ٓٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ ٔیت‪ٛ‬اٖ اص س‪ٚ‬ی ٔ‪ٙ‬ح‪ٙ‬ی‪ٞ‬بی ؿذت‪ٔ-‬ذت‪-‬فشا‪ٚ‬ا٘ی ٔمذاس فبُٔ ‪ X3‬سا‬
‫ثذػت آ‪ٚ‬سد ث‪ ٝ‬ایٗ ك‪ٛ‬ست و‪ ٝ‬س‪ٚ‬ی ٔح‪ٛ‬س ‪ X‬صٔبٖ ثش حؼت ػبفت ‪ ٚ‬س‪ٚ‬ی ٔح‪ٛ‬س ‪ٔ Y‬مذاس ؿذت ٘ف‪ٛ‬ر ثشحؼت ٔیّی ٔتش‬
‫ثش ػبفت لشاس ٔیٌیشد‪ .‬دس پبیبٖ ‪ X3‬ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔ‪ٙ‬ح‪ٙ‬ی‪ IDF‬ح‪ٛ‬ص‪ٔ ٜ‬حبػج‪ٌ ٝ‬شدیذ‪.‬‬
‫‪-‬عبمل َزس آة یب رياوبة‬

‫ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬س‪ٚ‬ا٘بة ت‪ِٛ‬یذ ؿذ‪ ٜ‬دس ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ٘مؾ اػبػی دس ایدبد فشػبیؾ ‪ ٚ‬ا٘تمبَ سػ‪ٛ‬ة داسد‪ ،‬پتب٘ؼیُ ت‪ِٛ‬یذ‬
‫س‪ٚ‬ا٘بة ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص اعالفبت پش‪ٚ‬فیُ‪ٞ‬بی خبن اص لجیُ ثبفت‪ ،‬ػبختٕبٖ ‪ ٚ‬فٕك خبن‪ٕٞ ،‬چ‪ٙ‬یٗ الی‪ٔ ٝ‬حذ‪ٚ‬د و‪ٙٙ‬ذ‪ٚ ٜ‬‬
‫ٔمذاس ػ‪ًٙ‬سیض‪ ٜ‬دس لبِت ٌش‪ٜٞٚ‬بی ‪ٞ‬یذس‪ِٛٚ‬طیىی ‪ٔ D ،C ،B ،A‬حبػج‪ ٝ‬ؿذ‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ایٗ فّٕیبت ٔحذ‪ٚ‬د ث‪ ٝ‬س‪ٚ‬ؽ لذیٕی‬
‫‪ 1968‬اػت ‪ ٚ‬دس س‪ٚ‬ؽ خذیذ تبثیش فبوت‪ٛ‬س س‪ٚ‬ا٘بة ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ساثغ‪ ٝ‬صیش ٔحبػج‪ٔ ٝ‬یؿ‪ٛ‬د‪:‬‬

‫‪X4 ; 0.006 R+ 10 QP‬‬ ‫ساثغ‪)4( ٝ‬‬

‫‪:X4‬فبُٔ س‪ٚ‬ا٘بة‪ :R ,‬استفبؿ س‪ٚ‬ا٘بة ػبال٘‪ ٝ‬ثش حؼت ٔیّی ٔتش‪ :QP ,‬دثی ‪ٚ‬یظ‪ ٜ‬پیه ثش حؼت ٔتش ٔىقت ثش ثب٘ی‪ ٝ‬دس‬
‫ویّ‪ٔٛ‬تش ٔشثـ ٔیثبؿذ‪.‬‬
‫‪-‬عبمل پستی ي بلىذی‬
‫یىی اص ٔ‪ٕٟ‬تشیٗ ف‪ٛ‬أُ ٔ‪ٛ‬ثشدس فشػبیؾ خبن ‪ ٚ‬ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة دس ‪ٞ‬ش ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض پؼتی ‪ ٚ‬ثّ‪ٙ‬ذی اػت و‪ٔ ٝ‬قٕ‪ٛ‬ال ثب‬
‫ؿبخق ؿیت ػ‪ٙ‬دیذ‪ٔ ٜ‬ی ؿ‪ٛ‬د‪ .‬فشػبیؾ ٔقٕ‪ٛ‬ال دس ؿیت ‪ٞ‬بی ت‪ٙ‬ذ و‪ ٝ‬داسای ع‪ َٛ‬صیبدی ٘یض ٔی ثبؿ‪ٙ‬ذ افضایؾ ٔی‪-‬‬
‫یبثذ‪ .‬ثشای ثشآ‪ٚ‬سد أتیبص فبُٔ پؼتی ‪ ٚ‬ثّ‪ٙ‬ذی اص ساثغ‪ ٝ‬صیش اػتفبد‪ٔ ٜ‬ی ؿ‪ٛ‬د‪:‬‬
‫‪X5;0.33 S‬‬ ‫ساثغ‪)5(ٝ‬‬
‫و‪ ٝ‬دس آٖ ‪ X5‬دسخ‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ‪ S ٚ‬ؿیت ٔت‪ٛ‬ػظ ثش حؼت دسكذ ٔیثبؿذ‪.‬‬
‫‪-‬عبمل پًضص سمیه‬

‫پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ ؿبُٔ ‪ٞ‬شٌ‪ ٝ٘ٛ‬پ‪ٛ‬ؿـی اص خّٕ‪ ٝ‬پ‪ٛ‬ؿؾ ٌیب‪ٞ‬ی‪ ،‬الؽ ‪ ٚ‬الؿجشي ‪ ٚ‬پ‪ٛ‬ؿؾ ػ‪ٍٙ‬ی سیض ‪ ٚ‬دسؿت ٔیثبؿذ و‪ٝ‬‬
‫خبن سا دس ٔمبثُ ف‪ٛ‬أُ فشػبی‪ٙ‬ذ‪ ٜ‬حفؼ ٔیو‪ٙ‬ذ‪ .‬پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ ‪ٍٙٞ‬بٔی ٔ‪ٛ‬ثش ‪ٚ‬الـ ٔیؿ‪ٛ‬د و‪ٔ ٝ‬مذاس ا٘شطی تخشیجی‬
‫لغشات ثبساٖ سا وب‪ٞ‬ؾ ‪ ٚ‬ثبفث ٘ف‪ٛ‬ر س‪ٚ‬ا٘بة ػغحی دس خبن ٔیؿ‪ٛ‬د‪ .‬فبُٔ پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٘تبیح ٔغبِقبت‬
‫پ‪ٛ‬ؿؾ ٌیب‪ٞ‬ی تقییٗ ٌشدیذ‪ .‬ثشای ثشآ‪ٚ‬سد أتیبص فبُٔ پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ اص ساثغ‪ ٝ‬صیش اػتفبد‪ٔ ٜ‬ی ؿ‪ٛ‬د‪:‬‬
‫‪X6;0.25 Pb‬‬ ‫ساثغ‪)6( ٝ‬‬
‫(‪ %‬ػ‪ٍٙ‬شیض‪% + ٜ‬الؿجشي ‪ +‬دسكذ پ‪ٛ‬ؿؾ ٌیب‪ٞ‬ی )‪Pb ; 100 % -‬‬
‫‪ :Pb‬دسكذ اساضی ِخت ‪ ٚ‬فبلذ پ‪ٛ‬ؿؾ ‪ :X6 ٚ‬فبُٔ پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ‬
‫عبمل کبربزی اراضی‬

‫فقبِیت ‪ٞ‬بی ا٘ؼبٖ اص صٔب٘ی و‪ ٝ‬ؿش‪ٚ‬ؿ ث‪ ٝ‬ث‪ٟ‬ش‪ ٜ‬ثشداسی اص صٔیٗ ٕ٘‪ٛ‬د‪ ،‬دس خ‪ٟ‬ت تـذیذ فشػبیؾ ث‪ٛ‬د‪ٔ ٚ ٜ‬یضاٖ ایٗ‬
‫فشػبیؾ ثب ث‪ٟ‬ش‪ ٜ‬ثشداسی ثیـتش افضایؾ خ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ذ داؿت‪ .‬ثشای ثشآ‪ٚ‬سد أتیبص فبُٔ وبسثشی اساضی اص ساثغ‪ ٝ‬صیش اػتفبد‪ٔ ٜ‬ی‬
‫ؿ‪ٛ‬د‪:‬‬
‫‪X7;20 -0.2 PC‬‬ ‫ساثغ‪)7( ٝ‬‬

‫‪ٔ PC‬مذاس تبج پ‪ٛ‬ؿؾ ثشحؼت دسكذ ‪ X7ٚ‬أتیبص دسخ‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی فبُٔ وبسثشی اساضی‬
‫‪ -‬عبمل يضعیت فزسبیص در سطح حًسٌ آبخیش‬

‫ثشای ثشسػی ٘مؾ فبُٔ ف‪ٛ‬ق دس ت‪ِٛ‬یذ سػ‪ٛ‬ة ‪ ،‬فشػبیؾ ػغحی ٔ‪ٛ‬خ‪ٛ‬د دس ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ٔب٘‪ٙ‬ذ فشػبیؾ ثبسا٘ی ‪ ،‬فشػبیؾ‬
‫‪ٚ‬سل‪ ٝ‬ای ‪ ،‬فشػبیؾ ؿیبسی ‪ ٚ‬فشػبیؾ خ‪ٙ‬ذلی ٔ‪ٛ‬سد اسصیبثی لشاس ٌشفت‪.‬ثشای تقییٗ أتیبص فبُٔ ‪ٚ‬ضقیت فقّی فشػبیؾ‬
‫اص ساثغ‪ ٝ‬صیش اػتفبد‪ٔ ٜ‬ی ؿ‪ٛ‬د‪:‬‬

‫‪X8;0.25 S.S.F.‬‬ ‫ساثغ‪)8( ٝ‬‬

‫و‪ ٝ‬دس ایٗ ساثغ‪ S.S.F. ٝ‬أتیبص فبُٔ ػغحی خبن ٔی ثبؿذو‪ ٝ‬ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص س‪ٚ‬ؽ ‪ BLM‬ثذػت ٔیآیذ و‪ ٝ‬دس ایٗ‬
‫س‪ٚ‬ؽ ‪ 7‬فبُٔ دس كحشا ٔ‪ٛ‬سد اسصیبثی لشاس ٌشفت‪ ٝ‬و‪ ٝ‬فجبست‪ٙ‬ذ اص‪ :‬حشوت خبن‪ ،‬الؿجشي ػغحی‪ ،‬ػ‪ٍٙ‬فشؽ‪ ،‬ؿیبس‪ٞ‬ب‪ ،‬ؿىُ‬
‫خشیبٖ‪ٞ‬ب ‪ٌ ٚ‬بِی‪ٞ‬ب‪ X8 ٚ .‬أتیبص فبُٔ ‪ٚ‬ضقیت فقّی فشػبیؾ ٔیثبؿذ‪.‬‬

‫ساثغ‪)9(ٝ‬‬
‫‪-‬عبمل فزسبیص ريدخبوٍ ای ي اوتقبل رسًة‬
‫دس ثشسػی ایٗ فبوت‪ٛ‬س د‪ٔ ٚ‬م‪ ِٝٛ‬فشػبیؾ و‪ٙ‬بسی ‪ ٚ‬حُٕ سػ‪ٛ‬ة ت‪ٛ‬ػظ ػیالة ثشسػی ٔیؿ‪٘ٛ‬ذ‪ٍٙٞ .‬بْ فش‪ ٚ‬سیختٗ‬
‫و‪ٙ‬بس‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬دی‪ٛ‬اس‪ٜٞ‬بی س‪ٚ‬دخب٘‪ ٝ‬دس اثش آثـ‪ٛ‬یی‪ ،‬فشػبیؾ و‪ٙ‬بسی اتفبق ٔیافتذ و‪ ٝ‬ثیؾتش دس ٔ‪ٛ‬الـ ػیالثی ‪ ٚ‬فلُ پشآثی‬
‫ك‪ٛ‬ست ٔیٌیشد‪.‬‬
‫ثشای تقییٗ أتیبص فبُٔ فشػبیؾ س‪ٚ‬دخب٘‪ ٝ‬ای ‪ ٚ‬ا٘تمبَ سػ‪ٛ‬ة اص ساثغ‪ ٝ‬صیش اػتفبد‪ٔ ٜ‬ی ؿ‪ٛ‬د‪:‬‬
‫‪X9=1.67 SSF.g‬‬ ‫ساثغ‪)10( ٝ‬‬
‫‪ٕ٘ SSF.g‬ش‪ٟ٘ ٜ‬بیی فشػبیؾ خ‪ٙ‬ذلی فبُٔ ػغحی خبن دس س‪ٚ‬ؽ ‪ BLM‬ثشاثش ‪ٔ 1‬ی ثبؿذ ‪ x9 ٚ‬فبُٔ فشػبیؾ‬
‫س‪ٚ‬دخب٘‪ٝ‬ای ‪ ٚ‬ا٘تمبَ سػ‪ٛ‬ة ٔیثبؿذ‪.‬‬
‫‪٘-‬ح‪ ٜٛ‬ثشآ‪ٚ‬سد ٔیضاٖ فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة‬
‫پغ اص ٔحبػج‪ ٝ‬دسخ‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔقبدِ‪ ٝ‬صیش ٔیضاٖ سػ‪ٛ‬ة سا ثش حؼت ٔتشٔىقت ثش ویّ‪ٔٛ‬تش ٔشثعـ دس ػعبَ‬
‫تقییٗ ٔیو‪ٙ‬یٓ‪.‬‬
‫‪Qs=18.6e0.036R‬‬ ‫ساثغ‪)11( ٝ‬‬
‫و‪ ٝ‬دس ایٗ ساثغ‪ٔ :QS ٝ‬یضاٖ ت‪ِٛ‬یذ ثش حؼت تٗ دس ‪ٞ‬ىتبس ‪ R ٚ‬دسخ‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی یب ٔدٕ‪ٛ‬ؿ ٕ٘شات ف‪ٛ‬أُ ٘‪ٌٝ‬ب٘‪ٝ‬‬

‫وتبیج‬
‫بزآيرد امتیبس عًامل ‪ 9‬گبوٍ در مذل ‪MPSIAC‬‬
‫عبمل سمیه ضىبسی‬
‫خذ‪ٕ٘ -7َٚ‬ش‪ ٜ‬صٔیٗؿ‪ٙ‬بػی ػبص٘ذ‪ٞ‬بی ٔختّف ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫ٕ٘ش‪ ٜ‬اص ِحبػ حؼبػیت ث‪ ٝ‬فشػبیؾ پزیشی‬ ‫فالٔت‬ ‫د‪ٚ‬س‪ٜ‬‬ ‫د‪ٚ‬ساٖ‬

‫‪1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫و‪ٛ‬اتش٘ش د‪ْٚ‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪gd‬‬ ‫حذ ‪ٚ‬اػظ ٘ئ‪ٛ‬ػٗ ‪ٚ‬‬ ‫ػ‪ٛٙ‬ص‪ٚ‬ئیه‬
‫اِیٍ‪ٛ‬ػٗ‬
‫‪2‬‬ ‫‪d‬‬ ‫ٔی‪ٛ‬ػٗ‬
‫‪3‬‬ ‫‪Eb‬‬ ‫پّی‪ٛ‬ػٗ‬
‫خذ‪ -8َٚ‬ػبص٘ذ‪ٞ‬بی ٔ‪ٛ‬خ‪ٛ‬د دس ‪ٞ‬شیه اص صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬ب‬
‫ؿٕبس‪ ٜ‬صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬ ‫ػبص٘ذ‬

‫صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ‪4 ،2‬‬ ‫‪Q2‬‬

‫صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ‪3 ،2 ،1‬‬ ‫‪gd‬‬
‫صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ‪3 ،2‬‬ ‫‪d‬‬
 ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ‪4 ،2‬‬ ‫‪Eb‬‬

‫خذ‪ -9 َٚ‬اسصیبثی فبُٔ صٔیٗ ؿ‪ٙ‬بػی ػغحی صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫‪Y1‬‬ ‫‪X1‬‬ ‫٘بْ صیشح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫سیزحًسٌ ‪0‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫سیزحًسٌ ‪2‬‬
‫‪5/8‬‬ ‫‪5/8‬‬ ‫سیزحًسٌ‪3‬‬
‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫سیزحًسٌ‪4‬‬
‫عبمل خبک‬
‫خذ‪ -10َٚ‬اسصیبثی فبُٔ فشػبیؾ پزیشی خبن دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫‪X2‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪5‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬
‫‪3/27‬‬ ‫سیزحًسٌ ‪2‬‬
‫‪5‬‬ ‫سیزحًسٌ ‪3‬‬
‫‪10‬‬ ‫سیزحًسٌ ‪4‬‬
‫عبمل آة ي ًَا‬
‫خذ‪ -11 َٚ‬اسصیبثی فبُٔ آة ‪ٛٞ ٚ‬ا دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫(ٔیّیٕتش)‬ ‫‪X3‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪P2‬‬
‫‪16/25‬‬ ‫‪3/25‬‬ ‫سیزحًسٌ‪0‬‬
‫‪16/25‬‬ ‫‪3/25‬‬ ‫سیزحًسٌ‪2‬‬
‫‪16/25‬‬ ‫‪3/25‬‬ ‫سیزحًسٌ‪3‬‬
‫‪16/25‬‬ ‫‪3/25‬‬ ‫سیزحًسٌ‪4‬‬
‫عبمل رياوبة‬
‫خذ‪ -12َٚ‬اسصیبثی فبُٔ س‪ٚ‬ا٘بة ػغحی دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫)) ‪QP m3/s‬‬ ‫‪X4‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪1/64×10-3‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬
‫‪2/16×10-3‬‬ ‫‪0/084‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪2‬‬

‫‪2/4×10-3‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪3‬‬

‫‪6/ 36 ×10-3‬‬ ‫‪0/36‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪4‬‬
‫عبمل پستی ي بلىذی‬
‫خذ‪ -13 َٚ‬اسصیبثی فبُٔ پؼتی ‪ ٚ‬ثّ‪ٙ‬ذی دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
 ‫‪S‬‬ ‫‪X5‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪14/85‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬
‫‪44‬‬ ‫‪14/52‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪2‬‬
‫‪43‬‬ ‫‪14/19‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪3‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪5/2‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪4‬‬
‫عبمل پًضص سمیه‬
‫خذ‪ -14 َٚ‬اسصیبثی فبُٔ پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ دس صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫‪Pb‬‬ ‫‪X6‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫سیز حًسٌ‪3‬‬
‫‪61/45‬‬ ‫‪12/29‬‬ ‫سیز حًسٌ‪4‬‬
‫عبمل کبربزی اراضی‬
‫خذ‪ -15 َٚ‬اسصیبثی فبُٔ اػتفبد‪ ٜ‬اص صٔیٗ دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫‪PC‬‬ ‫‪X7‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪25/45‬‬ ‫‪9/51‬‬ ‫سیز حًسٌ‪0‬‬

‫‪50‬‬ ‫‪10‬‬ ‫سیز حًسٌ‪2‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪18‬‬ ‫سیز حًسٌ‪3‬‬
‫‪38/5‬‬ ‫‪12/29‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪4‬‬
‫عبمل يضعیت فزسبیص سطح سمیه‬
‫خذ‪-16 َٚ‬تقییٗ أتیبص فبُٔ ػغحی (‪)S.S.F‬دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
‫‪X8‬‬ ‫‪S.S.F‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫‪07‬‬ ‫‪68‬‬ ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪1 ٜ‬‬
‫‪09/14‬‬ ‫‪76/17‬‬ ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪2ٜ‬‬

‫‪00/75‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪‬صیش ح‪ٛ‬ص‪3 ٜ‬‬

‫‪03/25‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪‬صیش ح‪ٛ‬ص‪4ٜ‬‬

‫عبمل فزسبیص ريدخبوٍ ای ي اوتقبل رسًة‬

‫خذ‪ -17 َٚ‬اسصیبثی فبُٔ فشػبیؾ س‪ٚ‬دخب٘‪ٝ‬ای ‪ ٚ‬حُٕ سػ‪ٛ‬ة دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬

‫‪S S F.g‬‬ ‫‪X9‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1/67‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1/67‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪2‬‬
 ‫‪2‬‬ ‫‪3/34‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪3‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪4‬‬

‫طبقٍ بىذی ضذت فزسبیص خبک ي رسًبذَی سیزحًسٌَب بز اسبس مذل ‪MPSIAC‬‬
‫ثش اػبع س‪ٚ‬ؽ‪ MPSIAC‬و‪ ٝ‬ؿشح داد‪ ٜ‬ؿذ‪ ،ٜ‬تٕبٔی ف‪ٛ‬أُ ‪ٌ 9‬ب٘‪ٔ ٝ‬ؤثش دس فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی دس ‪ٞ‬ش صیشح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫ٔ‪ٛ‬سد اسصیبثی لشاس ٌشفت ‪ ٚ‬والع ‪ ٚ‬ؿذت فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی‪ ،‬ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬یضاٖ ‪ R‬ثذػت آٔذ‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ عجم‪ ٝ‬ث‪ٙ‬ذی‬
‫ویفی فشػبیؾ ثب س‪ٚ‬ؽ‪ٔ MPSIAC‬ـخق ٌشدیذ و‪٘ ٝ‬تبیح ٔشث‪ٛ‬ط ث‪ ٝ‬ساثغ‪ ٝ‬ثیٗ سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ‪ ٚ‬والع فشػبیؾ‬
‫صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٛٔ ٝ‬سد ٔغبِق‪ ٝ‬دس خذ‪ َٚ‬صیشاسائ‪ ٝ‬ؿذ‪ ٜ‬اػت‪.‬‬
‫خذ‪ -18 َٚ‬ا‪ِٛٚ‬یت صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬ب اص ٘ؾش فشػبیؾ ‪ٚ‬یظ‪ ٜ‬ػبال٘‪ٝ‬‬

‫‪ton/ km2year‬فشػبیؾ ‪ٚ‬یظ‪ٜ‬‬ ‫‪year ton/ha‬فشػبیؾ ‪ٚ‬یظ‪ٜ‬‬ ‫٘بْ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬

‫‪04/14‬‬ ‫‪1404‬‬ ‫سیز حًسٌ‪4‬‬

‫‪5/67‬‬ ‫‪567‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪3‬‬
‫‪4/60‬‬ ‫‪461‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪2‬‬

‫‪3/77‬‬ ‫‪377‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬

‫تعییه علل مؤثز در فزسبیص خبک ي رسًبذَی در مىطقٍ‬

‫ثش عجك خذ‪19 َٚ‬ف‪ٛ‬أُ ٔؤثش دس فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ‪ٞ‬ش یه اص صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬ب ثذػت ٔیآیذ و‪ ٝ‬ایٗ ف‪ٛ‬أُ فجبست‪ٙ‬ذ اص‪:‬‬
‫فبُٔ پؼتی ‪ ٚ‬ثّ‪ٙ‬ذی‪ ،‬پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ‪ ،‬اػتفبد‪ ٜ‬اص صٔیٗ‪ ،‬فشػبیؾ ٔ‪ٙ‬بعك ثبالدػت ‪ ٚ‬فشػبیؾ س‪ٚ‬دخب٘‪ ٝ‬ای‪ ،‬فبُٔ س‪ٚ‬ا٘بة‪.‬‬
‫ػ‪ ٝ‬فبُٔ و‪ ٝ‬ثیـتش دس فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ‪ٞ‬شیه اص ‪ٚ‬احذ‪ٞ‬بی اساضی ٘مؾ داس٘ذ فجبست‪ٙ‬ذ اص‪ :‬اػتفبد‪ ٜ‬اص صٔیٗ‪،‬‬
‫فشػبیؾ ٔ‪ٙ‬بعك ثبالدػت ‪ ٚ‬فشػبیؾ س‪ٚ‬دخب٘‪ٝ‬ای‪ .‬ث‪ٙ‬بثشایٗ فّت فٕذ‪ ٜ‬فشػبیؾ دس ح‪ٛ‬ص‪ٔ ٜ‬غبِقبتی ٔذیشیت غّظ ‪ ٚ‬غیش‬
‫فّٕی ٔیثبؿذ‪ .‬ثش عجك خذ‪ 19 َٚ‬دس تٕبٔی ‪ٚ‬احذ‪ٞ‬ب فّت فٕذ‪ ٜ‬فشػبیؾ‪ٛ٘ ،‬ؿ اػتفبد‪ ٜ‬اص صٔیٗ ٔیثبؿذ و‪ ٝ‬ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ٝ‬‬
‫ٔغبِت روش ؿذ‪ ،ٜ‬اكّیتشیٗ سا‪ٔ ٜ‬جبسص‪ ٜ‬ثب فشػبیؾ دس ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬سا ٔیت‪ٛ‬اٖ ٔذیشیت فّٕی ‪ٚ‬كحیح اص عشیك س‪ٚ‬ؽ‪ٞ‬بیی ٔثُ‬
‫وب‪ٞ‬ؾ تقذاد داْ ‪ ٚ‬ت‪ٙ‬ؾیٓ آٖ ثب ؽشفیت ٔشتـ‪ ،‬و‪ٙ‬تشَ صٔبٖ ‪ٚ‬س‪ٚ‬د ‪ ٚ‬خش‪ٚ‬ج داْ‪ٕٔ ،‬ب٘قت اص چشای ص‪ٚ‬دسع ‪ٔ ٚ‬فشط‪ ،‬تم‪ٛ‬یت‬
‫پ‪ٛ‬ؿؾ ٌیب‪ٞ‬ی ‪ ٚ‬اكالح ٔشتـ دا٘ؼت‪.‬‬

‫خذ‪ٕٟٔ -19 َٚ‬تشیٗ فبوت‪ٛ‬س‪ٞ‬بی ٔؤثش دس فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬ب دس ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ‪ٞ‬یـیٗ‬

‫ا‪ِٛٚ‬یت ػ‪ْٛ‬‬ ‫ا‪ِٛٚ‬یت د‪ْٚ‬‬ ‫ا‪ِٛٚ‬یت ا‪َٚ‬‬ ‫‪ٚ‬احذ اساضی‬

‫‪X7‬‬ ‫‪X5‬‬ ‫‪X8‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪0‬‬

‫‪X5‬‬ ‫‪X7‬‬ ‫‪X8‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪2‬‬
‫‪X8‬‬ ‫‪X5‬‬ ‫‪X7‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪3‬‬
‫‪X7‬‬ ‫‪X6‬‬ ‫‪X8‬‬ ‫سیز حًسٌ ‪4‬‬

‫‪:‬فبُٔ ‪ٚ‬ضقیت فشػبیؾ‪:X8‬فبُٔ اػتفبد‪ ٜ‬اص صٔیٗ ‪ : X7‬فبُٔ س‪ٚ‬ا٘بة ‪:X6‬فبُٔ پؼتی ‪ ٚ‬ثّ‪ٙ‬ذی ‪X5‬‬
‫خذ‪ -20 َٚ‬دسكذ ٔؼبحت ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة ‪ ٚ‬فشػبیؾ ‪ٚ‬یظ‪ ٜ‬صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬بی ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬غبِقبتی‬
 ‫٘بْ ‪ٞ‬ش صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬ ‫دسكذ سػ‪ٛ‬ة ‪ٞ‬ش‬ ‫دسكذ فشػبیؾ‬ ‫ٔؼبحت ‪ٞ‬ش صیش‬ ‫دسكذ ٔؼبحت‬
‫صیشح‪ٛ‬ص‪٘ ٜ‬ؼجت ث‪ٝ‬‬ ‫‪ٞ‬ش صیش ح‪ٛ‬ص‪٘ ٜ‬ؼجت ث‪ٝ‬‬ ‫)‪km2‬ح‪ٛ‬ص‪( ٜ‬‬ ‫‪ٞ‬ش صیش ح‪ٛ‬ص‪٘ ٜ‬ؼجت ث‪ٝ‬‬
‫سػ‪ٛ‬ة وُ ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬ ‫فشػبیؾ وُ ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬ ‫ٔؼبحت وُ ح‪ٛ‬ص‪ٜ‬‬
‫سیز حًسٌ ‪0‬‬ ‫‪16/82‬‬ ‫‪13/42‬‬ ‫‪4/62‬‬ ‫‪21/72‬‬
‫سیز حًسٌ ‪2‬‬ ‫‪6/19‬‬ ‫‪16/41‬‬ ‫‪6/07‬‬ ‫‪27/22‬‬
‫سیز حًسٌ ‪3‬‬ ‫‪31/98‬‬ ‫‪20/18‬‬ ‫‪6/36‬‬ ‫‪28/52‬‬
‫سیز حًسٌ ‪4‬‬ ‫‪44/99‬‬ ‫‪49/99‬‬ ‫‪5/25‬‬ ‫‪23/54‬‬

‫جمع‬ ‫‪67/71‬‬ ‫‪011‬‬ ‫‪22/3‬‬ ‫‪011‬‬

‫خذ‪ -21 َٚ‬ساثغ‪ ٝ‬ثیٗ دسخ‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ‪ٚ‬والع سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی ‪ ٚ‬فشػبیؾ‬

‫دسخ‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ثذ‪ٞ‬ی‬ ‫عجم‪ ٝ‬ث‪ٙ‬ذی ویفی‬ ‫والع‬

‫سػ‪ٛ‬ة‬ ‫فشػبیؾ‬
‫>‪100‬‬ ‫خیّی صیبد‬ ‫‪VI‬‬
‫‪75-100‬‬ ‫صیبد‬ ‫‪V‬‬
‫‪65-75‬‬ ‫٘ؼجتبً صیبد‬ ‫‪IV‬‬
‫‪50-65‬‬ ‫ٔت‪ٛ‬ػظ‬ ‫‪III‬‬
‫‪25-50‬‬ ‫وٓ‬ ‫‪II‬‬
‫‪0-25‬‬ ‫خیّی وٓ‬ ‫‪I‬‬
‫خذ‪ -22 َٚ‬والع فشػبیؾ ‪ٞ‬شوذاْ اص صیشح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬ب‬

‫عجم‪ ٝ‬ث‪ٙ‬ذی ویفی سػ‪ٛ‬ة‬ ‫والع فشػبیؾ‬ ‫‪ٚ‬احذاساضی‬

‫‪II‬‬ ‫وٓ‬ ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪1 ٜ‬‬
‫‪II‬‬ ‫وٓ‬ ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪2 ٜ‬‬
‫‪II‬‬ ‫وٓ‬ ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪3 ٜ‬‬
‫‪IV‬‬ ‫٘ؼجتب صیبد‬ ‫صیش ح‪ٛ‬ص‪4 ٜ‬‬
‫ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬خذ‪ 22 َٚ‬صیش ح‪ٛ‬ص‪ 4ٜ‬ثبوالع فشػبیؾ ٘ؼجتب صیبد (‪ٔ ٚ )IV‬ؼبحت ‪ 5/25‬ویّ‪ٔٛ‬تش ٔشثـ حذ‪ٚ‬د ‪ 49/99‬دسكذ‬
‫فشػبیؾ وُ ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬سا ث‪ ٝ‬خ‪ٛ‬د اختلبف ٔی ‪ٞ‬ذ ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬یٗ سػ‪ٛ‬ة ‪ٚ‬یظ‪ ٜ‬ایٗ صیش ح‪ٛ‬ص‪ٔ 31/8 ٜ‬تش ٔىقت ثش ویّ‪ٔٛ‬تش ٔشثـ‬
‫دس ػبَ اػت و‪ ٝ‬ثیؾ اص حذ لبثُ لج‪ َٛ‬اػت‪ .‬صیش ح‪ٛ‬ص‪ 3 ٜ‬ثب ‪ٚ‬ػقت ‪ 6/36‬ویّ‪ٔٛ‬تش ٔشثـ حذ‪ٚ‬د ‪ 20/18‬دسكذ فشػبیؾ‬
‫وُ ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬سا ث‪ ٝ‬خ‪ٛ‬د اختلبف ٔی د‪ٞ‬ذ عجك ٘تبیح ثذػت آٔذ‪ ٜ‬سػ‪ٛ‬ة ‪ٚ‬یظ‪ ٜ‬ایٗ صیش ح‪ٛ‬ص‪ 5/87 ٜ‬تٗ ثش ویّ‪ٔٛ‬تش ٔشثـ دس‬
‫ػبَ ٔیثبؿذ و‪ ٝ‬ثیؾ و‪ ٝ‬اص حذ ٘شٔبَ ثبالتش اػت‪.‬‬
‫وتیجٍ گیزی ‪:‬‬
‫فّت فٕذ‪ ٜ‬فشػبیؾ دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ٛٔ ٜ‬سد ٘ؾش‪،‬وب‪ٞ‬ؾ پ‪ٛ‬ؿؾ صٔیٗ ث‪ ٝ‬فّت وٕج‪ٛ‬د ثبس٘ذٌی ‪ ٚ‬خـه ػبِی ‪ ٓٞ ٚ‬چ‪ٙ‬یٗ‬
‫ٔذسیت غّظ چشای داْ ٔیثبؿذ‪.‬ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬غبِت ٌفت‪ ٝ‬ؿذ‪ ٜ‬ث‪ٟ‬تشیٗ سا‪ ٜ‬و‪ٙ‬تشَ ‪ٔ ٚ‬جبسص‪ ٜ‬ثب فشػبیؾ اص عشیك س‪ٚ‬ؽ‪ٞ‬بیی‬
‫ٔب٘‪ٙ‬ذ وب‪ٞ‬ؾ تقذاد داْ ٔبصاد ثش ؽشفیت ٔشتـ‪ ،‬و‪ٙ‬تشَ صٔبٖ ٔ‪ٙ‬بػت ثشای چشای داْ ‪ٕٞ ٚ‬یٗع‪ٛ‬س وبؿت ٌ‪ٞٝ٘ٛ‬بی ٔشغ‪ٛ‬ة‬
‫خ‪ٟ‬ت تم‪ٛ‬یت پ‪ٛ‬ؿؾ ٔ‪ٙ‬غم‪ ٚ ٝ‬افضایؾ پ‪ٛ‬ؿؾ ث‪ٙٔ ٝ‬ؾ‪ٛ‬س وب‪ٞ‬ؾ ؿذت فشػبیؾ ٔیثبؿذ‪ .‬یىی اص ٔؼبئُ ٔ‪ ٟٓ‬دس و‪ٙ‬تشَ‬
‫فشػبیؾ خبن ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬سفبیت وبسثشدی اساضی ثشاػبع لبثّیت اساضی ٔیثبؿذ‪ .‬و‪ٙ‬تشَ چشای داْ ‪ ٚ‬اخشای پش‪ٚ‬ط‪ٜٞ‬بی‬
‫ٔذیشیتی ‪ ٚ‬ثی‪ِٛٛ‬طیىی دس فشك‪ٞٝ‬بی ٔ‪ٙ‬بثـ عجیقی یىی دیٍش اص فبوت‪ٛ‬س‪ٞ‬بی خّ‪ٌٛ‬یشی اص ثش‪ٚ‬ص فشػبیؾ دس ٔ‪ٙ‬غم‪ٔ ٝ‬ی‪-‬‬
‫ثبؿذ‪ٕٞ ،‬چ‪ٙ‬یٗ ٔیت‪ٛ‬اٖ ثب وـت ثیـتش ٌیب‪ٔ ٜ‬یضاٖ پ‪ٛ‬ؿؾ ٌیب‪ٞ‬ی ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬سا افضایؾ داد تب اص ٔیضاٖ فشػبیؾ ٔ‪ٙ‬غم‪ٝ‬‬
‫وبػت‪ ٝ‬ؿ‪ٛ‬د‪ .‬دس لؼٕت‪ٞ‬بیی اص ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬و‪ ٝ‬س‪ٚ‬ا٘بة فبُٔ فشػبیؾ ٔیثبؿذ‪ ،‬فّٕیبت آثخیضداسی خ‪ٟ‬ت و‪ٙ‬تشَ ‪ٞ‬شص آة ‪ٚ‬‬
‫فشػبیؾ ك‪ٛ‬ست ٔیٌیشد و‪ٔ ٝ‬یت‪ٛ‬ا٘ذ ث‪ٛ‬ػیّ‪ ٝ‬تؼغیح صٔیٗ‪ٞ‬بی صیشوـت ‪ ٚ‬افٕبَ ت‪ٙ‬ب‪ٚ‬ة صسافی ا٘دبْ ؿ‪ٛ‬د‪ .‬ثب دادٖ‬
‫آٔ‪ٛ‬صؽ ث‪ ٝ‬دأذاس ‪ ٚ‬یب ٔشتقذاس ٔیت‪ٛ‬اٖ آ٘‪ٟ‬ب سا ٘ؼجت ث‪ ٝ‬ث‪ٟ‬ش‪ٜ‬ثشداسی پبیذاس اص ٔشتـ آٌب‪ ٜ‬ػبخت و‪ ٝ‬ایٗ آٔ‪ٛ‬صؽ ‪ ٚ‬تش‪ٚ‬یح‬
‫ٔیت‪ٛ‬ا٘ذ اص عشیك ٔشاخق‪ٔ ٝ‬ؼتمیٓ ٔش‪ٚ‬ج ث‪ ٝ‬ؿخق ٔشتقذاس ‪ ٚ‬یب اص عشیك ایدبد والع‪ٞ‬بی آٔ‪ٛ‬صؿی تش‪ٚ‬یدی ك‪ٛ‬ست‬
‫ٌیشد‪ .‬ایدبد تؼ‪ٟ‬یالت دس ٔ‪ٙ‬غم‪ ٝ‬خ‪ٟ‬ت ث‪ٟ‬ج‪ٛ‬د ‪ٚ‬ضـ التلبدی ‪ -‬اختٕبفی دس خ‪ٟ‬ت وب‪ٞ‬ؾ فـبس ٔضبففی و‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬شاتـ ‪ٚ‬‬
‫ٔ‪ٙ‬بثـ عجیقی ‪ٚ‬اسد ٔیؿ‪ٛ‬د و‪ ٝ‬فٕذتبً ایٗ ثش٘بٔ‪ ٝ‬سیضی اص عشف د‪ِٚ‬ت ك‪ٛ‬ست ٔیٌیشد‪ ..‬اػذی (‪ )1374‬دس ٔغبِق‪ٔ ٝ‬ذَ‬
‫‪ MPSIAC‬سا ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص د‪ ٚ‬س‪ٚ‬ؽ طئ‪ٛٔٛ‬سف‪ِٛٛ‬طی ‪ٚ ٚ‬احذ‪ٞ‬بی ‪ٞ‬یذس‪ِٛٚ‬طیىی دس صیش ح‪ٛ‬ص‪ B2 ٜ‬آثخیض ػذ صای‪ٙ‬ذ‪ ٜ‬س‪ٚ‬د‬
‫اسصیبثی ٕ٘‪ٛ‬د ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ایٗ ٘تید‪ ٝ‬سػیذ و‪ ٝ‬س‪ٚ‬ؽ طئ‪ٛٔٛ‬سف‪ِٛٛ‬طی ٘ؼجت ث‪ٔ ٝ‬ذَ ‪ MPSIAC‬داسای اختالف وٕتشی ٘ؼجت ث‪ٝ‬‬
‫ٔیضاٖ ا٘ذاص‪ٌ ٜ‬یشی ؿذ‪ ٜ‬اػت‪ .‬ؿب‪ ٜ‬وشٔی(‪ ،)1373‬ث‪ٔ ٝ‬مبیؼ‪ ٝ‬فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة ت‪ِٛ‬یذی دس ح‪ٛ‬ص‪ ٜ‬آثخیض ٘‪ٛ‬طیبٖ ثب‬
‫اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔذَ‪ٞ‬بی ‪ EPM ،PSIAC ،MPSIAC‬پشداخت‪ .‬دس ایٗ ثشسػی ح‪ٛ‬ص‪ٔ ٜ‬غبِقبتی ث‪ 6 ٝ‬صیش ح‪ٛ‬ص‪ٍٕٗٞ ٜ‬‬
‫تمؼیٓ ٌشدیذ‪ ٚ .‬اعالفبت ٔشث‪ٛ‬ط ث‪ٞ ٝ‬ش یه اص صیش ح‪ٛ‬ص‪ٜٞ‬ب اػتخشاج ٌشدیذ‪٘ .‬تبیح حبكُ اص ایٗ تحمیك ثیبٍ٘ش ایٗ ث‪ٛ‬د و‪ٝ‬‬
‫ٔذَ ‪ MPSIAC‬وٕتشیٗ اختالف سا ثب ٔمبدیش ٔـب‪ٞ‬ذ‪ ٜ‬ؿذ‪ ٜ‬دس ٔمبیؼ‪ ٝ‬ثب ٘تبیح حبكُ اص ٔذَ‪ٞ‬بی ‪EPM ٚ PSIAC‬‬
‫داؿت‪ ٝ‬اػت‪.‬خالِیبٖ (‪ ،)1375‬ثب ٔغبِق‪ ٝ‬فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة دس ح‪ٛ‬ض‪ ٝ‬آثخیض ؿٕبَ وبس‪ ٖٚ‬ث‪ ٝ‬ایٗ ٘تید‪ ٝ‬سػیذ‪ ٜ‬و‪ٝ‬‬
‫اسصیبثی ٔمعذاس سػ‪ٛ‬ةد‪ٞ‬ی ثب س‪ٚ‬ؽ ‪ٕٞ MPSIAC‬جؼتٍی خ‪ٛ‬ثی ثب ٔمعذاس ثشآ‪ٚ‬سد ؿذ‪ ٜ‬اص ایؼتٍعب‪ ٜ‬سػع‪ٛ‬ة ػ‪ٙ‬دی‬
‫داؿت‪ ٝ‬اػت‪.‬كبدلی (‪ ،)1372‬دس ٔغبِق‪ ٝ‬فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة ح‪ٛ‬ض‪ ٝ‬آثخیض ا‪ٚ‬صٖ دس‪ ٜ‬یىی اص صیشح‪ٛ‬ض‪ٞٝ‬بی ٔ‪ ٟٓ‬ح‪ٛ‬ض‪ٝ‬‬
‫لضَ ا‪ٚ‬صٖ‪ ،‬اص س‪ٚ‬ؿ‪ٟ‬بی داٌالع‪ ،‬ف‪ٛ‬س٘ی‪ MPSIAC ٚ EPM ،ٝ‬اػتفبد‪ٕٛ٘ ٜ‬د‪٘ ٚ ٜ‬تید‪ٌ ٝ‬شفت و‪ ٝ‬اص ثیٗ ایٗ س‪ٚ‬ؿ‪ٟ‬ب س‪ٚ‬ؽ‬
‫‪ٙٔ MPSIAC‬بػجتشیٗ س‪ٚ‬ؽ ثشای تخٕیٗ فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة دس ح‪ٛ‬ض‪ ٝ‬ػفیذس‪ٚ‬د ٔیثبؿذ‪ .‬دا‪ٚ‬سی (‪ ،)1382‬فشػبیؾ ‪ٚ‬‬
‫سػ‪ٛ‬ة ح‪ٛ‬ص‪ٛ٘ ٜ‬طیبٖ سا اص ٘ؾش ویفی ‪ٚ‬وٕی ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص ٔذَ‪ٞ‬بی ‪ٞ ، MPSIAC‬یذس‪ٚ‬فیضیىی ‪ٛٔ EPM ٚ‬سد اسصیبثی‬
‫لشاس داد‪ ٚ .‬ث‪ ٝ‬ایٗ ٘تید‪ ٝ‬سػیذ و‪ٔ ٝ‬یضاٖ سػ‪ٛ‬ة ثشآ‪ٚ‬سد ؿذ‪ ٜ‬ثب اػتفبد‪ ٜ‬اص س‪ٚ‬ؽ‪ٞ‬بی ‪٘ MPSIAC ٚ EPM‬ؼجت ث‪ٝ‬‬
‫آٔبس ثجت ؿذ‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬تشتیت ‪ 0/6 ٚ 1/8‬ثشاثش اػت دسحبِی و‪ ٝ‬سػ‪ٛ‬ة ثشآ‪ٚ‬سد ؿذ‪ ٜ‬ت‪ٛ‬ػظ ٔذَ ‪ٞ‬یذس‪ٚ‬فیضیىی ثب ٘ؼجت ‪1/06‬‬
‫دس لیبع ثب د‪ٔ ٚ‬ذَ دیٍش اص دلت ثیـتشی ثشخ‪ٛ‬سداس اػت‪.‬‬

‫مىببع ي مبخذ‬
‫احٕذی‪ ،‬ح‪ .)1378( .‬طئ‪ٛٔٛ‬سف‪ِٛٛ‬طی وبسثشدی‪ ،‬خّذ ‪( 1‬فشػبیؾ آثی)‪ ،‬چبح د‪ ،ْٚ‬ت‪ٟ‬شاٖ‪ ،‬ا٘تـبسات دا٘ـٍب‪ ٜ‬ت‪ٟ‬شاٖ‪،‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ 668‬ف‪.‬‬
‫خالِیبٖ‪ ،‬احٕذ – ٔحٕذی ل‪ٟ‬ؼبس‪ ،ٜ‬احٕذ ‪ ٚ‬وشیٓ صاد‪ ،ٜ‬حٕیذسضب‪ ، )1375( .‬فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة ‪ ٚ‬فُّ آٖ دس‬ ‫‪-2‬‬
‫ح‪ٛ‬ض‪ٞٝ‬بی آثخیض وـ‪ٛ‬س ‪ ٚ‬اسائ‪٘ ٝ‬تبیح ٔ‪ٛ‬سدی دس ثقضی اص ح‪ٛ‬ض‪ٞٝ‬بی آثخیض ایشاٖ‪ ،‬خالك‪ٔ ٝ‬مبالت چ‪ٟ‬بسٔیٗ و‪ٍٙ‬ش‪ٜ‬‬
‫فّ‪ ْٛ‬خبن ایشاٖ‪ 6،‬تب ‪ 9‬ؿ‪ٟ‬شی‪ٛ‬س‪ ،‬دا٘ـىذ‪ ٜ‬وـب‪ٚ‬سصی‪ ،‬دا٘ـٍب‪ ٜ‬ك‪ٙ‬قتی اكف‪ٟ‬بٖ‪ ،‬كفح‪.10-9 ٝ‬‬
‫ؿب‪ ٜ‬وشٔی‪ ،‬فضیضا‪ .)1373( . ...‬ثشسػی س‪ٚ‬ؿ‪ٟ‬بی ثشآ‪ٚ‬سد سػ‪ٛ‬ة ‪ EPM ٚ PSIAC ،MPSIAC‬دس ح‪ٛ‬ض‪ ٝ‬آثخیض‬ ‫‪-3‬‬
‫٘‪ٛ‬طیبٖ‪ ،‬اػتبٖ ِشػتبٖ‪ٔ ،‬غبِق‪ ٝ‬فشػبیؾ دس ح‪ٛ‬ض‪ ٝ‬آثخیض ٘‪ٛ‬طیبٖ‪ ،‬پبیبٖ ٘بٔ‪ ٝ‬وبسؿ‪ٙ‬بػی اسؿذ‪ ،‬دا٘ـٍب‪ ٜ‬ت‪ٟ‬شاٖ‪،‬‬
‫دا٘ـىذ‪ٙٔ ٜ‬بثـ عجیقی‪.‬‬
‫كبدلی‪ ،‬ػیذحٕیذسضب‪ٔ .)1372( .‬مبیؼ‪ ٝ‬چ‪ٙ‬ذ س‪ٚ‬ؽ ثشآ‪ٚ‬سد فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة دس ح‪ٛ‬ض‪ ٝ‬ا‪ٚ‬صٖ دس‪ٔ ،ٜ‬دٕ‪ٛ‬ف‪ٝ‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ٔمبالت ػٕی‪ٙ‬بس ّٔی ثشسػی ػیبػت‪ٟ‬ب ‪ ٚ‬س‪ٚ‬ؿ‪ٟ‬بی ث‪ٟ‬ش‪ ٜ‬ثشداسی ث‪ٟ‬ی‪ ٝٙ‬اص اساضی‪.‬‬
‫غش‪ٚ‬ی‪ .ْ ،‬ح‪ .)1365( .‬فبخق‪ ٝ‬دس وٕیٗ ٔب‪ٔ ،‬دّ‪ ٝ‬خ‪ٔ ٚ ٍُٙ‬شتـ‪.13-12 :3 ،‬‬ ‫‪-5‬‬
‫لذ‪ٚ‬ػی‪ ،‬خٕبَ‪ٔ .1383 .‬ذَ‪ٞ‬بی ثشآ‪ٚ‬سد فشػبیؾ ‪ ٚ‬سػ‪ٛ‬ة‪ ،‬خض‪ ٜٚ‬دسػی وبسؿ‪ٙ‬بػی اسؿذ آثخیضداسی‪ ،‬دا٘ـٍب‪ ٜ‬آصاد‬ ‫‪-6‬‬
‫اػالٔی‪ٚ ،‬احذ فّ‪ ٚ ْٛ‬تحمیمبت‪ ،‬ت‪ٟ‬شاٖ‪ 191 ،‬كفح‪.ٝ‬‬
،‫ی‬ٛ‫ ا٘تـبسات آػتبٖ لذع سض‬.)1968( ٜ‫ أیٗ فّیضاد‬،ٖ‫ ثشٌشدا‬،‫ حفبؽت خبن‬ٚ ‫ فشػبیؾ‬.‫ ػی‬،‫ پی‬،‫ آس‬،ٖ‫سٌب‬ٛٔ -7
.258 ٝ‫كفح‬
‫صاست‬ٚ ‫٘ت آثخیضداسی‬ٚ‫ ٔقب‬،ٜ‫ تحّیُ ٔغبِقبت ا٘دبْ ؿذ‬ٚ ٝ‫ تدضی‬،‫بی آثخیض‬ٜٞ‫ص‬ٛ‫ فشػبیؾ دس ح‬.1374 .‫ ك‬،‫صی‬ٚ‫س‬ٛ٘ -8
.‫سصی‬ٚ‫بد وـب‬ٟ‫خ‬
.‫ذ‬ٟ‫ ٔـ‬،‫ی‬ٞ‫بد دا٘ـٍب‬ٟ‫ ا٘تـبسات خ‬،"1994 ٖ‫ب‬ٟ‫ضقیت خ‬ٚ " ،1374 ،)ٓ‫ (ٔتشخ‬.‫ ؿ‬،ٜ‫بثضاد‬ٞٚ -9
10- Lal, R., 1999. “Erosion impact on soil quality in the tropics”, In Lal, R., (ed), soil
quality and soil erosion, pp: 285-305, Soil and water conservation society and CRC
Press, Boca Raton.
11- Pimentel D., 1997 “soil erosion and agriculture productivity: the global population
/flood problem, GAIA, Vol:197-204.
12- Pimentel, D. and Kounang N., 1998. “Ecology of soil erosion in Ecosystems”,
Ecosystems, Vol: 1, pp: 416-426.
13- Pimentel, D., and Harvey C., 1999. “Ecological effects of erosion”, In walker, L.
R., (ed), Ecosystem of distributed ground, pp:123-135, Elsevier, Amesterdam.
14- Pimentel, D., Harvey, C., Resosudarmo, P. Sinclair K. Kurz, D., Mc Nair, and
M., Crist, 1995 “Environmental and economic costs of soil erosion and
conservation benefits”, Science, Vol: 267, pp:1117-1121.